De inhoud van dit thema:

1-1

1.2 Een parlementaire democratie

1.3 De rechtsstaat

1.4 Verkiezingen

1.5 Politieke partijen en stromingen

Parlementaire democratie in Nederland:

1-2

• een parlement

• een regering

• een staatshoofd

Kenmerken van een rechtsstaat:

1-3

• de grondwet

• grondrechten

• scheiding van machten

• het legaliteitsbeginsel

• openbaarheid van bestuur

• de overheid moet zich aan wetten houden

Politieke stroming:

1-4

het totaal van mensen die op een zelfde manier

denken

Politieke partij:

een groep mensen die zich inzet voor een bepaald doel

Politieke partijen:

1-5

• links of rechts

• conservatief of progressief

• confessioneel of niet-confessioneel

• pragmatisch of ideologisch

De hoofdstromingen in Nederland zijn:

1-6

• liberalisme

• christen-democratie

• sociaal-democratie

Daarnaast is het populisme een nieuwe stroming

De inhoud van dit thema:

2-1

2.2 Begrippen en uitgangspunten

2.3 Van voorstel tot besluit

2.4 Politieke functies

2.5 De gemeentelijke overheid

2.6 De provinciale overheid

2.7 De landelijke overheid

2.8 De Europese overheid

Stappen bij politieke besluitvorming:

2-2

• signalering van problemen

• analyse van het probleem en oplossingen

bedenken

• bespreken, beoordeling en verbeterpunten

aandragen

• besluit

• uitvoering van het besluit

Gemeentelijk niveau:

2-3

• zaken die binnen de gemeente geregeld worden

• gemeentelijke besluitvorming

• gemeentelijke financiën

De provinciale overheid:

2-4

• zaken die provinciaal geregeld worden

• besluitvorming

• financiën

De landelijke overheid:

2-5

• zaken die landelijk geregeld worden

• besluitvorming

• financiën

Europa:

2-6

• lidstaten

• zaken die Europees geregeld worden

• bestuursorganen en besluitvorming in Europa

• financiën

• de betekenis van Europa in je leven

Bestuursorganen en besluitvorming in Europa:

2-7

• De Europese Raad

• De bestuurlijke driehoek:

- de Europese Commissie

- de Raad van de Europese Unie

- het Europees Parlement

• Het Europese Hof van Justitie

• De Europese Monetaire Unie

• Inspraak

De inhoud van dit thema:

3-1

3.2 Belangengroepen en vrijwilligerswerk

3.3 Gebruik maken van de media

3.4 Lid worden van een politieke partij

3.5 Lid worden van een vakbond

3.6 Burgerinitiatief

3.7 Politieke vergaderingen bijwonen

3.8 Handtekeningenactie

3.9 Deelnemen aan de verkiezingen

Gebruik maken van de media:

3-2

• ingezonden brief

• deelname aan discussie op de radio

• deelname aan discussie op de televisie

• bijdragen plaatsen op het internet

De inhoud van dit thema:

4-1

4.2 Injectienaaldtheorie

4.3 Opinieleidertheorie

4.4 Selectieve perceptietheorie

4.5 Agendasettingtheorie

De inhoud van dit thema:

5-1

5.2 Kenmerken van de Arbowet

5.3 Aanpassingen binnen de organisatie

5.4 Werkklimaat

5.5 Rechten en plichten van de werknemer

Wat wil de Arbowet bereiken:

5-2

• iedere organisatie heeft haar eigen risico’s

• de wet geeft de kaders aan

• de wet stelt alleen de doelen vast

De Arbowet geeft de kaders aan:

5-3

• hij geldt voor elke werknemer

• werkgever en werknemer hebben beiden

verantwoordelijkheid

• er is controle op de uitvoering van de wet

Organisatorische maatregelen om knelpunten

op te lossen:

5-4

• risico-inventarisatie opstellen

• arbocoördinator aanstellen

• bedrijfshulpverlener aanstellen

• taken verdelen

• knelpunten bij de bron aanpakken

Aspecten die invloed hebben op het

werkklimaat:

5-5

• werkdruk

• gedragsregels

• welzijn

De inhoud van dit thema:

6-1

6.2 Collectieve arbeidsovereenkomst

6.3 Individuele arbeidsovereenkomst

Cao:

6-2

• kenmerken van een cao

• inhoud van een cao

Een cao:

6-3

• komt tot stand door overleg tussen de sociale partners

• geldt voor de hele beroepsgroep• kun je niet individueel afsluiten• wordt afgesloten voor een periode van één of

twee jaar• mag niet strijdig zijn met de wet• bevat grote lijnen en randvoorwaarden• laat ruimte voor onderhandelingen• is niet verplicht

Onderwerpen voor een cao:

6-4

• salaris en toeslagen

• opbouw salaris door de jaren heen

• arbeidsduur en ploegendiensten

• vakantie en bijzondere vrije dagen

• werkgever is verplicht cao uit te reiken

Individuele arbeidsovereenkomst:

6-5

• Gal-formule

• arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd

• arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd

• verplichtingen aan beide zijden

De inhoud van dit thema:

7-1

7.2 Rechten en plichten van de OR

7.3 Verkiezingen

7.4 Statuten

Rechten en plichten van de OR:

7-2

• recht op informatie (informatieplicht werkgever)

• adviesrecht

• het instemmingsrecht

• initiatiefrecht

• het recht een adviseur in te schakelen

Verkiezingen OR:

7-3

• kandidaatstelling

• de verkiezing

De inhoud van dit thema:

8-1

8.2 Werknemersorganisaties: vakbonden

8.3 Werkgeversorganisaties

Vakbonden:

8-2

• verdeling naar sector of godsdienstige achtergrond

• doel van de vakbonden

• hoe werkt een vakbond?

• stakingskas

• scholing, training, informatie

Werkgeversorganisaties:

8-3

• alle sectoren samen in één organisatie behalve

onderwijs

• doel van werkgeversorganisatie

De inhoud van dit thema:

9-1

9.2 Wat is consumentschap?

9.3 Kiezen wordt ingewikkelder

9.4 Ondersteuning

9.5 Consumentenrecht

9.6 Klachtenprocedures

Kritisch consumentschap:

9-2

verantwoord kiezen tussen verschillende

producten

en diensten zodat je je eigen belangen dient

Factoren die je keuze voor een product

bepalen:

9-3

• prijs-kwaliteitverhouding

• gebruikersgemak

• milieueffecten en gezondheidseffecten

• gevolgen voor je eigen leven

• morele aspecten bij kiezen

Ondersteunende initiatieven voor

consumenten:

9-4

• Consumentenbond

• consumentenprogramma’s

Enkele rechten en plichten als consument:

9-5

• ruilen is geen recht

• deugdelijkheid

• aansprakelijkheid

• onderzoeksplicht

• informatieplicht

Klachtenprocedure:

9-6

• teruggaan naar de winkel

• de geschillencommissie

De inhoud van dit thema:

10-1

10.2 Koopkracht

10.3 Budgetteren

10.4 Reclame

10.5 Geld te kort

Koopkracht:

10-2

de hoeveelheid geld die iemand heeft om

goederen

en diensten te kopen

Budgetteren is:

10-3

• wat komt binnen, wat gaat eruit

• zo nodig aanpassingen bedenken

• het uiterste halen uit je eigen situatie

De inhoud van dit thema:

10-4

• de sluipende verleider

• de ‘objectieve’ informatie

Schulden en schuldhulpverlening:

10-5

• schulden opbouwen

• schuldhulpverlening

Schulden opbouwen:

10-6

• lenen

• kopen op afbetaling

• ondersteuning

Schuldhulpverlening:

10-7

• zelf de schulden afbetalen

• BKR

De inhoud van dit thema:

11-1

11.2 Wat is duurzame ontwikkeling?

11.3 Duurzaam consumeren

11.4 Duurzaam produceren en ondernemen

Duurzame ontwikkeling:

11-2

een ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het

heden zonder het vermogen van toekomstige generaties

om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te

brengen

De inhoud van dit thema:

12-1

12.2 Wetgeving over vrijheid van meningsuiting

12.3 Vrijheid van meningsuiting in de praktijk

De inhoud van dit thema:

13-1

13.2 Een leefbare openbare ruimte

13.3 Risicofactoren voor leefbaarheid

13.4 Succesfactoren voor leefbaarheid

Openbare ruimten:

13-2

• soorten openbare ruimten

• iedere openbare ruimte kent zijn eigen

gedragsregels

• leefbaarheid

Risicofactoren voor leefbaarheid:

13-3

• vooroordelen

• te grote assertiviteit

• overlast geven

• tips om risicofactoren te voorkomen

Succesfactoren voor leefbaarheid:

13-4

• ruzies voorkomen en bijleggen

• je actief opstellen

• realistisch zijn

• grondgedachte: eigen verantwoordelijkheid,

vrijheid, respect en sociaal gevoel

• tips om de succesfactoren te bevorderen

Ruzies voorkomen en bijleggen:

13-5

• erken de boosheid van de ander en blijf kalm

• zoek naar een tussenoplossing

• eindig positief

• informeer buren van tevoren

Je actief opstellen:

13-6

• activiteiten

• zorg

• communicatie

De inhoud van dit thema:

14-1

14.2 Wat is cultuur

14.3 Socialisatie

14.4 F- en G-culturen

14.5 Omgaan met cultuurverschillen

14.6 Non-verbale interculturele communicatie

Cultuur:

14-2

het geheel van waarden en normen dat mensen

aan elkaar doorgeven

Socialisatie:

14-3

• primaire socialisatie

• secundaire socialisatie

Primaire socialisatie in het gezin:

14-4

• opvoeding

• geslachtsspecifieke socialisatie

• milieuspecifieke socialisatie

Secundaire socialisatie op school:

14-5

• formele en informele overdracht van waarden

en normen

• verwarring als waarden en normen afwijken

van thuis

Secundaire socialisatie:

14-6

• peergroup

• massamedia

• beroep

F- en G-culturen:

14-7

• F- en G-culturen in West-Europa

• kenmerken in grote lijnen

• de zuivere vorm bestaat niet

Kenmerkende aspecten bij F- en G-culturen:

14-8

• de sterkste banden

• gastvrijheid

• persoonlijke ruimte

• eer, eerlijkheid en vertrouwen

• overzicht

Non-verbale cultuurverschillen:

14-9

• uiterlijk

• lichaamshouding

• beweging en gebaren

• gezichtsuitdrukkingen

• oogcontact

• stemtaal

• aanraken en aangeraakt worden

• nabijheidgedrag

De inhoud van dit thema:

15-1

15.2 Hindoeïsme

15.3 Boeddhisme

15.4 Jodendom

15.5 Islam

15.6 Christendom

15.7 Overeenkomsten

De inhoud van dit thema:

16-1

16.2 Voeding

16.3 Nachtrust

16.4 Hygiëne

16.5 Seksueel gezond gedrag

Voeding:

16-2

• gevarieerd eten

• niet te veel eten

• verzadigd vet

• groenten, fruit en brood

• veilig

• snacks

• voedingssupplementen

Nachtrust:

16-3

• wat doet slaap?

• hoeveel slaap heb je nodig?

• wat kun je doen als je niet kunt slapen?

Aspecten hygiëne:

16-4

• infectieziekten

• besmettelijke ziekten

• handreikingen voor hygiënisch gedrag

Voorbeelden van besmettelijke infectieziekten

zijn:

16-5

• verkoudheid (virus)

• griep (virus)

• herpes, koortslip (virus)

• buiktyfus, ofwel paratyfus, (bacterie).

• HIV, leidt vaak tot aids, (virus)

• longontsteking (kan bacterieel of viraal zijn)

• blaasontsteking (bacterie)

• mazelen (virus)

• hersenvliesontsteking (meningitis), (bacterie)

De inhoud van dit thema:

17-1

17.2 Het belang van sport en bewegen

17.3 Manieren van sport en bewegen

17.4 Specifieke doelgroepen en sport

Positieve gevolgen van sport en beweging:

17-2

• voor jezelf

• voor de organisatie of instelling

• voor de samenleving

Effect op de samenleving:

17-3

• ontwikkeling van sportiviteit

• ontwikkeling van respect

• saamhorigheid

• lagere zorgkosten

Manieren van sport en bewegen:

17-4

• georganiseerd of ongeorganiseerd

• recreatief sporten of wedstrijdsport

Sport voor specifieke doelgroepen:

17-5

• mensen met een andere culturele achtergrond

• mensen met een beperking

De inhoud van dit thema:

18-1

18.2 Roken

18.3 Alcohol

18.4 Cannabis

18.5 XTC

18.6 Speed

18.7 Gokken

De inhoud van dit thema:

19-1

19.2 Professionaliteit

19.3 De basis van een beroepshouding

19.4 Procedures en afspraken

19.5 Werken in een organisatiecultuur

Professionaliteit:

19-2

• betaald werk

• een beroepsopleiding

• werken volgens beroepsprofiel of beroepscode

• werken vanuit een beroepshouding

De basis van de beroepshouding:

19-3

• inlevingsvermogen of empathie

• respect of fatsoen

• echtheid

• evenwicht

Respect heeft betrekking op:

19-4

• persoonlijke kenmerken

• persoonlijke keuzen

Aandachtspunten bij echtheid:

19-5

• eigen gevoelens zeggen niets over de ander

• wees duidelijk in het aangeven van grenzen

Procedures en afspraken als onderdeel van je

beroepshouding:

19-6

• op tijd komen

• je aan je afspraken houden

• samenwerken

• kwaliteitseisen van de organisatie

• werkhouding

• regels betreffende veiligheid en milieu

• omgaan met cliënten en externe contacten

• coöperatief en flexibel maar tot op zeker hoogte

Organisatiecultuur:

19-7

het geheel van procedures, gewoonten,

omgangsvormen en relaties binnen een

organisatie

Aspecten van een organisatiecultuur:

19-8

• doel van de organisatie

• besluitvorming

• reacties op veranderingen

• samenhang

• stijl van leidinggeven

• prestatiegerichtheid

• ontwikkeling van personeel

• organisaties verschillen

Soorten organisatieculturen:

19-9

• machtscultuur

• rollencultuur

• taakcultuur

• persoonscultuur

De inhoud van dit thema:

20-1

20.2 Intervisie

20.3 Functioneringsgesprekken en

beoordelingsgesprekken

20.4 360 graden feedback

Intervisie:

20-2

• wat is intervisie?

• persoonlijke leerdoelen stellen

• geen tijd voor intervisie

Persoonlijke leerdoelen stellen:

20-3

• heldere vraagsteling

• eigen keuzes maken

360 graden feedback:

20-4

• informatie uit de omgeving van de medewerker

• informatie vanuit de leidinggevende

• het gesprek

• waarvoor wordt 360 graden feedback gebruikt?

• welke onderwerpen komen aan bod?

• voordelen van 360 graden feedback

De inhoud van dit thema:

21-1

21.2 Vraag en aanbod

21.3 Solliciteren in stappen

De 6-stappen-methode:

21-2

• wat wil ik en wat kan ik?

• waar vind ik banen?

• wat wil de werkgever?

• hoe schrijf ik een brief en een CV?

• hoe bereid ik me voor op een sollicitatiegesprek?

• hoe moet ik me gedragen tijdens een

sollicitatiegesprek?

Het persoonlijk profiel:

21-3

• wat voor iemand ben je?

• wat kun je?

• wat weet je?

• wat wil je?

Vijf manieren om aan werk te komen:

21-4

• via het UWV WERKbedrijf

• via uitzendbureaus

• door te reageren op personeelsadvertenties

• zoeken via internet

• via open sollicitaties

Mogelijke verborgen eisen van werkgevers:

21-5

• trouw aan het bedrijf

• weinig ziek

• niet moeilijk doen bij overwerk

• niet moeilijk doen bij ander werk

• zelf problemen oplossen

• keihard werken

De inhoud van dit thema:

22-1

22.2 Vaardigheden en houding bij

deskundigheidsbevordering

22.3 Wegen om je deskundigheid te bevorderen

Vaardigheden en houdingsaspecten bij

deskundigheidsbevordering:

22-2

• nieuwsgierigheid

• informatie kunnen selecteren en bestuderen

• initiatief nemen

Nieuwsgierigheid:

22-3

• je eigen functioneren

• je werkplek

• nieuwe ontwikkelingen

• de mogelijkheden

Wegen voor deskundigheidsbevordering:

22-4

• de maatschappelijke discussie volgen

• vakdocumentatie

• vakbondsbijeenkomsten

• bijscholing en specialisatie

• congressen en conferenties

Vakdocumentatie bijhouden:

22-5

• vakliteratuur

• bibliotheken

• internet

Congres, conferentie of symposium:

22-6

• doel

• lezingen

• workshops

• niet alleen voor jezelf

De inhoud van dit thema:

23-1

23.2 De begrippen assertiviteit en feedback en hun

samenhang

23.3 Feedback geven en ontvangen

23.4 Feedbackregels

23.5 Assertief, agressief en subassertief

Assertief zijn:

23-2

opkomen voor jezelf met respect voor jezelf en de

ander

Feedback:

23-3

het gevraagd of ongevraagd leveren van zowel

positief

als negatief commentaar op het handelen van

iemand of

op wat iemand gezegd heeft

Regels om feedback te geven:

23-4

• geef feedback op concreet aanwijsbaar gedrag

• zeg wat dat gedrag met je doet

• geef geen waardeoordeel

• gebruik ik-boodschappen

• wacht niet met feedback

• geef niet op alle punten tegelijk feedback

• geef negatieve én positieve feedback

• vraag of het klopt

Reageren op een ongewenste en onterechte

situatie kan leiden tot:

23-5

• een win-verliessituatie (agressief)

• een verlies-winsituatie (subassertief)

• een win-winsituatie (assertief)