Transcript of Czym j e s t s o cj a l i za cj a?
Bibliografia:
Jasper Juul, Przestrze dla rodziny. Szacka Barbara, Wprowadzenie do
socjologii, Warszawa 2003. Musierowicz Magorzata, Kwiat kalafiora,
Pozna 2003.
Takie powiedzenie wymyliy córki Borejkówny i okrelao ono jedn
z zasad wychowania. Ciekawe, czy zdaway sobie spraw, e bior
udzia w odwiecznym, starym jak spoeczestwa ludzkie, procesie
socjalizacji? Czy wiedziay, e poprzez swoje narodziny wkroczyy na
ciek uspoecznienia, któr bd poday ju przez cae ycie?
Twoje cele
Wyjanisz charakter procesu socjalizacji, podajc przykady wpywu,
jaki spoeczestwo ma na czowieka. Przeanalizujesz róne sytuacje
yciowe i to, jak czowiek si w nich zachowuje. Odkryjesz
zwizek midzy procesem socjalizacji i systemem kontroli
spoecznej a adem spoecznym.
ródo: licencja: CC 0.
Magorzata Musierowicz
“
Narodziny czowieka nie tworz jeszcze jego spoecznej natury. Wchodzc
w otoczenie wychowawcze, rozpoczyna dopiero proces
ksztatowania swojej osobowoci. Ma ona zatem charakter spoeczny
i jest docelowym, z punktu widzenia jednostki, efektem
procesu socjalizacji. Natomiast z punktu widzenia zbiorowoci
jej efektem jest uspoecznienie jednostki, czyli dopasowanie
czowieka do spoeczestwa (w zakresie pogldów i zachowa). Mówic
inaczej: socjalizacja to wdroenie jednostki do takiego sposobu
funkcjonowania w spoeczestwie, aby byo ono zgodne z adem
spoecznym. Kontrola spoeczna to system utrzymywania tego adu
wykorzystujcy mechanizm nadzorowanie jednostek.
Socjalizacja to proces, w którym jednostka jest zarówno podmiotem,
jak i przedmiotem Wedug realizmu socjologicznego spoeczestwo jest
bytem realnie istniejcym. „Koncentruje” si ono w trakcie
procesu socjalizacji na przekazaniu jednostce norm i wartoci
tworzcych ad aksjonormatywny. Z punktu widzenia spoeczestwa
istotne jest bowiem podtrzymanie tego adu, co gwarantuje
stabilizacj i zapewnia spoeczestwu trwanie w czasie.
Najbardziej podanym efektem jest zatem internalizacja norm
i wartoci, czyli przyjcie ich przez jednostk za wasne.
Z punktu widzenia jednostki istnieje jednak o wiele
waniejszy efekt procesu socjalizacji. Jest nim uzyskanie
umiejtnoci. Od najprostszych, jak chodzenie i mówienie, po
najbardziej zoone, o charakterze twórczym. To one pozwalaj
czowiekowi na sprawne funkcjonowanie w spoeczestwie
w cigu caego ycia.
Czowiek jest podmiotem w procesie socjalizacji. Ale czy istnieje
ryzyko, e w trakcie tego procesu zostanie zamieniony w przedmiot
„programowania”, pozbawiony indywidualnoci? ródo: licencja: CC
0.
Socjalizacja to zoony proces o instytucjonalnym charakterze,
uwarunkowany czynnikami spoeczno-historycznymi Socjalizacja ma
charakter permanentny. Cigle si czego uczymy: uzyskujemy dostp do
informacji, nabieramy dowiadczenia i wprawy. W pierwszej
fazie ycia ksztatujemy nasz osobowo, w nastpnych j
modyfikujemy. Poza tym socjalizacja ma charakter wielowymiarowy.
Przebiega bowiem w wielu miejscach i sytuacjach (w
trakcie ycia rodzinnego, w pracy, poprzez nauk w szkole).
Bierze w niej udzia wiele podmiotów (osób i instytucji).
Dotyczy zatem wszystkich aspektów funkcjonowania jednostki
w spoeczestwie: od umiejtnoci chodzenia i mówienia,
poprzez kompetencje zawodowe, a po najbardziej subtelne umiejtnoci
ujawniajce si we wszelkich moliwych interakcjach.
Czy mona „wierzy” w spoeczestwo jako realnie dziaajcy byt
socjalizujcy, skoro wida tylko tat lub mam, którzy nas karc za ze
zachowanie, nauczyciela jzyka polskiego ukadajcego nasze zdania w
zrozumiae caoci, a przykad bierzemy od innych ludzi? ródo:
licencja: CC 0.
Kontrola spoeczna jako mechanizm wspomagajcy proces
socjalizacji
Sankcje pozytywne Wzmacniaj dziaania podane poprzez system
nagród.
Sankcje negatywne Koryguj zachowanie lub karz dziaanie jednostek
lub grup w przypadku ostrego naruszenia norm. Obejmuj bardzo
szeroki i zrónicowany zestaw instrumentów oddziaywania: od
zwykego skarcenia, poprzez ostracyzm, a do kary cikiego wizienia
wcznie.
Kontrola spoeczna dziaa poprzez pojedyncze osoby, krgi spoeczne
oraz zoone instytucje. Jednak nie znaczy to, e kade zachowanie
konformistyczne (zgodne z adem aksjonormatywnym) jest
nagradzane, a kade nonkonformistyczne (niezgodne z adem
aksjonormatywnym) pitnowane.
Czy mylc o kontroli spoecznej czujesz si w ten sposób? Zastanów si
czym jest osobista wolno jednostki i spoeczny porzdek? Jakie
relacje midzy nimi istniej? ródo: licencja: CC 0.
Sownik
“
wartoci
(z niem. der Wert – godno, honor, powaga); podane obiekty
(materialne, lub o symbolicznym charakterze ) lub sdy (opinie)
egzystencjalne (dotyczce tego co istnieje) oraz normatywne
(dotyczce tego co powinno by i jak to osign)
adolescencja
(z ac. adolescentia – wiek modzieczy); dojrzewanie dziecka pod
wzgldem fizycznym i psychospoecznym; wyrónia si adolescencj
wczesn (wiek dorastania: pomidzy 10/12 a 16 rokiem ycia)
i pón adolescencj (wiek modzieczy: pomidzy 16 a 20 rokiem
ycia)
internalizacja
mechanizm i zarazem proces przyjmowania ze rodowiska
spoecznego i uznawania za wasne pogldów, norm wartoci, wzorów
zachowa, postaw w stosunku do wiata rzeczy i ludzi
model wzajemnociowy
model laissez-faire
model konfliktowy
model lepienia z gliny
model socjalizacji, w którym ucze jest traktowany jako bierny
uczestnik procesu socjalizacji; aktywny jest jedynie wychowawca,
ksztatujcy osobowo wychowanka i kierujcy rozwojem jego
umiejtnoci, wiedzy, zdolnoci poznawczych; w procesie
wychowania nauczyciel ksztatuje nawyki ucznia i cechy jego
osobowoci; plastyczna osobowo wychowanka, tak jak glina, jest
ksztatowana przez nauczyciela
uogólniony inny
generalizacja cech grupy, postaw jej czonków w procesie
ksztatowania jani (wedug Georga Herberta Meada)
norma
nakaz lub zakaz okrelonego zachowania, dziaania majcy chroni
i zarazem podtrzymywa warto cenion w grupie lub caym
spoeczestwie; trway, przyjty w spoeczestwie lub zbiorowociach
sposób dziaania
relatywizm
(z ac. relativus – wzgldny); postawa odnoszca si do twierdze
wyraona w przekonaniu, e nie ma takich zda, które posiadaj
absolutn tre, której ocena jest zawsze identyczna, niezalenie od
kontekstu; jednoczenie jest to okrelenie pogldu filozoficznego,
wedle którego prawdziwo wypowiedzi mona ocenia wycznie
w kontekcie systemu, w którym s one wypowiadane
osobowo
instytucjonalizacja
socjalizacja odwrócona
ja
ad
znaczcy inny
osoba, która wywiera znaczcy wpyw na system wartoci, wzorów zachowa
socjalizowanego podmiotu; w socjalizacji pierwotnej to
rodzice, opiekunowie; w socjalizacji wtórnej inne osoby, na
których wzoruje si podmiot; znaczcy inny okrela zdolno podmiotu do
stawiania si w roli innych ojca, babci, nauczyciela,
itp.
Linia chronologiczna
Polecenie 1
Przeled chronologi etapów socjalizacji Józefa K., przez które
przechodzi kady czonek spoeczestwa w swoim yciu. Zapamitaj róda
socjalizacji charakterystyczne dla danego etapu. Zwró uwag na
umowno momentów przejcia pomidzy etapami. Od czego zaley to, e
przejcie moe nastpi nieco póniej lub nieco wczeniej, ni przewiduj
to momenty oddzielajce poszczególne etapy na osi
chronologicznej?
wiczenie 1
Stwórz map myli na której umiecisz róda socjalizacji i jej efekty
dla kadego etapu. Map skonstruuj w taki sposób, aby na jej ostatnim
poziomie znalazy si przykady konkretnych róde (ról spoecznych w
ramach poszczególnych instytucji) oraz konkretnych efektów
(umiejtnoci nabytych przez jednostk socjalizowan w trakcie
procesu).
Sprawd si
wiczenie 1
Zapoznaj si z wykresem i rozwi zadanie.
Oprac. na podst.: Korzystanie z Internetu, Komunikat z bada CBOS nr
62/2018
Na podstawie danych z wykresu wska, co wedug ciebie moe by przyczyn
tego, e z wiekiem obnia si intensywno korzystania z
internetu.
Wybierz poprawn interpretacj. Czy bya bliska twojej
odpowiedzi?
Dawniej nie byo internetu i osoby starsze nie mogy si nauczy
korzystania z niego w szkole. Dzieci nie peni dobrze
swojej roli edukatorów w zakresie informatyki, któr nakada na
nie spoeczestwo. Z wiekiem czowieka obnia si poziom jego
inteligencji. Z roku na rok w sieci jest coraz mniej
interesujcych rzeczy.
wiczenie 2
Przeczytaj ponisze zdania. Wybierz z nich te, które stanowi tre
ksztatujc umiejtnoci w zakresie zachowania (dziaania), przekazywan
w procesie socjalizacji.
Zabierz nogi ze stou. Aby zobaczy zawarto strony WWW naley najpierw
uruchomi przegldark internetow. Czcij ojca swego i matk swoj.
Lato tego roku powinno by pikne. Psy powinny sucha swojego
waciciela. Konsumpcjonizm spycha wiat na skraj przepaci.
Stwierdzenie Prawda Fasz
sobie, a uspoecznienie sobie.
dorosych.
wiczenie 4
Rozwi krzyówk.
1. Z socjalizmem nie ma nic wspólnego. 2. Akcja, do której trzeba
dwojga. 3. Inaczej: opiekun duchowy. 4. Siódme: nie kradnij. 5.
Jest istot spoeczn. 6. Moe by emocjonalna, cho nie musi. 7. Moe by
drogowa, jakoci lub spoeczna.
1
2
3
4
5
6
7
ródo: licencja: CC 0.
Fotografia przedstawia osob nieokrelonej pci. Czy jej wygld wiadczy
o tym, e jest konformist? Odpowied uzasadnij.
wiczenie 6
Szkoa obek Rodzina Druyna harcerska Zespó projektowy w firmie
Uniwersytet Trzeciego Wieku
odwróconej, wtórnej, wychowania, socjalizacji, norm, permanentnej,
faktów, uczowieczenia, osób, innych, edukacji, pierwotnej
„W socjalizacji .............................. nie ma problemu
identyfikacji. Nie ma moliwoci wyboru znaczcych innych. Spoeczestwo
stawia kandydata do socjalizacji przed z góry okrelonym zbiorem
znaczcych innych, których musi z góry zaakceptowa bez moliwoci
wyboru innej sytuacji. Hic Rhodus, hic salta. Trzeba sobie radzi z
rodzicami, jakimi los nas obdarzy. Oczywist konsekwencj tej
niesprawiedliwoci, która jest czci sytuacji dziecka, jest to, e
jakkolwiek dziecko nie pozostaje cakowicie bierne w procesie
.............................., to jednak tymi, którzy ustanawiaj
reguy gry, s rodzice. Dziecko moe wzi udzia w tej grze z radoci
albo z milczcym oporem. (...) Poniewa dziecko nie wybiera znaczcych
.............................., jego identyfikacja z nimi jest
quasi automatyczna.
/P. L. Berger, T. Luckmann, Spoeczne tworzenie rzeczywistoci.
Traktat z socjologii wiedzy, Warszawa 2010, s. 197./
wiczenie 8
Zapoznaj si z tekstem i wykonaj wiczenie.
Moim zdaniem, najwiksz strat dzieci w ostatnim trzydziestoleciu
jest fakt, e nie istnieje dla nich adna przestrze wolna od
dorosych. Nie ma ju drzewa na podwórku, gdzie mogyby przebywa same.
Dawniej dzieci ksztatoway swoje kompetencje spoeczne w zabawie i
komunikacji z innym dziemi. Takiej moliwoci ju prawie nie maj, bo
nawet kiedy s razem, to dookoa stoj doroli, którzy si do
wszystkiego wtrcaj. Na dodatek, czsto s oni tak romantycznie lub
idealistycznie usposobieni, e nie toleruj adnych konfliktów.
Niewesoo jest by dzisiaj dzieckiem z tymi dorosymi, którzy nie
odstpuj ich na krok. A przy tym zaczyna si w rónych rodowiskach
pedagogicznych mówi, e dzieci maj wielk potrzeb granic. To po
prostu trudne do uwierzenia, bo ycie dzieci nigdy nie byo bardziej
ograniczone ni teraz. Doroli s przez cay dzie przy nich i je
kontroluj.
/ródo: Jesper Juul, Przestrze dla rodziny, Warszawa 2012./
Rozstrzygnij, któremu z dwóch modeli socjalizacji, laissez-faire
czy konfliktowemu, najbliszy jest model, wedug którego wychowywani
byli ludzie przed trzema dekadami?
Dla nauczyciela
Podstawa programowa:
Zakres podstawowy
5) wyjania charakter procesu socjalizacji; podaje przykady wpywu
spoecznego w rónych dziedzinach ycia; analizuje przypadki oraz
przedstawia zalety i wady konformizmu
i nonkonformizmu;
Zakres rozszerzony
3) porównuje modele socjalizacji charakterystyczne dla wasnej grupy
wiekowej i pokolenia rodziców; wyjania zjawisko socjalizacji
odwróconej.
Ksztatowane kompetencje kluczowe:
Cele operacyjne:
wyjania charakter procesu socjalizacji, podajc przykady wpywu, jaki
spoeczestwo ma na czowieka; analizuje róne sytuacje yciowe
i to, jak czowiek si w nich zachowuje; charakteryzuje
zwizek midzy procesem socjalizacji i systemem kontroli
spoecznej a adem spoecznym.
Strategie nauczania:
konstruktywizm; konektywizm.
Formy pracy:
rodki dydaktyczne:
Przebieg lekcji
Faza wstpna:
1. Przedstawienie tematu „Czym jest socjalizacja?” i celów
zaj. 2. Uczniowie na podstawie wasnej wiedzy przygotowuj map poj do
zagadnienia poruszonego
w temacie zaj. Przedstawiaj swoje propozycje w trakcie
burzy mózgów. Wybrana osoba zapisuje je na tablicy. Po fazie
twórczej nastpuje weryfikacja pomysów i powstaje ostateczna
wersja mapy
Faza realizacyjna:
1. Uczniowie indywidualnie zapoznaj si z treci w sekcji
„Przeczytaj” i zapisuj na kartkach minimum pi pyta do tekstu.
Wybrana osoba zbiera pytania do urny. Uczniowie dziel si na
5osobowe grupy, losuj pytania z puli i przygotowuj
odpowiedzi. Zespó, który jest gotowy, zgasza si i przedstawia
rezultaty swojej pracy. Pozostali uczniowie wraz
z nauczycielem weryfikuj poprawno
2. Wybrana osoba czyta polecenie z sekcji „Linia
chronologiczna”. Po zapoznaniu si z materiaem uczniowie dziel
si na grupy i opracowuj odpowiedzi. Po ustalonym wczeniej
czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgaszajcej si na ochotnika)
grupy prezentuje propozycj odpowiedzi, a pozostali uczniowie
ustosunkowuj si do nich. Nauczyciel w razie potrzeby uzupenia
je, udzielajc take uczniom informacji zwrotnej
3. Dyskusja na temat: „Jaki model socjalizacji chcielibycie stosowa
w przyszoci wobec swoich dzieci? Który waszym zdaniem jest
najbardziej efektywny? Które modele odrzucilibycie
i dlaczego?”. Uczniowie przedstawiaj swoje argumenty,
kontrargumenty i opinie. Na zakoczenie chtna/wybrana osoba
dokonuje podsumowania
4. Uczniowie wykonuj wiczenia interaktywne z sekcji „Sprawd
si”. Wyniki pracy omawiane s na forum i komentowane przez
nauczyciela
Faza podsumowujca:
1. Omówienie ewentualnych problemów z rozwizaniem wicze
i polece z sekcji „Sprawd si” 2. Chtne/wybrane osoby
dokonuj podsumowania zaj ze swojego punktu widzenia
Praca domowa:
Materiay pomocnicze:
Wskazówki metodyczne opisujce róne zastosowania multimedium: