Chapter 1 การคดเชงตรรกะ

(Logical Thinking)

ความหมายของความคด

ท ำไมเรำตองคดความคด (Thinking) เปนกระบวนกำรทเกดขนภำยในสมอง ซงส ำคญมำกตอกำรด ำรงชวตของมนษย เกดขนไดตลอดเวลำ ไมวำจะอยในสถำนทใด หรออรยบถใด

กลไกทางสมองกบการพฒนาความคดของมนษย

สมอง แบงเปน 3

สวน

▪ สวนแกนกลาง (กานสมอง,ทาลามส,ซรเบลลม)

สวนทใชควบคมการท างานของรางกาย

▪ สวนลมปก (limbic) และไฮโปทาลามส (hypothalamus)สญชาตญาณพนฐาน (ความตองการอาหาร ตองการความปลอดภย ความตองการ

ทางเพศ) และแสดงอารมณ

▪ ซรบรม (cerebrum)ความจ า(memory) ความคด(thinking) ความฉลาดไหวพรบ(intelligence)

สมองท างานอยางไร....?

สมองซกซาย (Left Hemisphere) สมองซกขวา (Right Hemisphere)

▪ ท าหนาท วเคราะห

▪ การคดเปนเหตเปนผล

▪ การรบรเรองภาษา

▪ ควบคมอารมณ

▪ การจนตนาการ

▪ ความคดสรางสรรค

▪ การคดเปนเหตเปนผล และเปนข นตอน

▪ ท าความเขาใจ และจดจ า

▪ รบขอมลทละนอย และรบเปนข นตอน เรยงตามล าดบ

▪ รบขอมลทละชาๆ

▪ การคดไมเปนข นตอน

▪ การท าความเขาใจและจดจ า

▪ รบขอมลทละมากๆ ใน 1 ครง

▪ รบขอมลอยางรวดเรว

▪ ความสามารถในการคดอยางเปนเหตเปนผล

▪ ความสามารถในการค านวณ

▪ ความสามารถในการวเคราะห

▪ ความสามารถในการวางแผน

▪ ความสามารถในการคดสรางสรรค

▪ ความสามารถในการมองการไกล

หนาท

ความแตกตาง

เวลาท างาน

เวลาอานหนงสอ

ประเภทของการคด

การคดโดยไมมจดมงหมาย

(Undirected thinking

การคดอยางมจดมงหมาย

(The goal -directed thinking

การคดเลอนลอย คดเพอฝน ไมมจดหมาย ไมมขอบเขต เปน

การคดแบบคลอยตามสงเรา

การคดทหาเหตผล สามารถน าไปใชในการแกปญหาอยในรปของ

กระบวนการ เปนการคดอยางมระบบ มเหตผล เปนวทยาศาสตร

การคด

การเตรยมตว

แกปญหา

การฟกตวของ

ความคด

การพบทางออก

ของปญหา

การตรวจสอบวธ

แกปญหา

การคดเชงตรรกะ (Logical Thinking)

เปนความสามารถในการคดเชงหาเหตผล จากความเชอ หลกฐาน หรอขออางทม

อยแลวน ามาเชอมโยงเปนขอสรป อยางมล าดบขนตอน เพอน ามาชวยแกปญหา

หรอตดสนใจ

เปนการคดพนฐานทน าไปใชในการคดมตตาง ๆ เชน การคดวเคราะห การคดวพากษ การคด

สงเคราะห การคดเปรยบเทยบ การคดจบมโนทศน การคดสรางสรรค การคดประยกต การคดกล

ยทธ การคดบรณาการ และการคดวจารณญาณ (รวมทงการคดประเมน)

ความสามารถในการคดเชงหาเหตผล

❖ การใหเหตผลแบบนรนย (Deductive Reasoning)

❖ การใหเหตผลแบบอปนย (Inductive Reasoning)

❖ การใหเหตผลเชงอธบาย (Abductive Reasoning)

❖ การใหเหตผลเชงอปมา (Analogical Reasoning)

❖ การใหเหตผลเชงจรยธรรม (Moral Reasoning)

❖ การใหเหตผลแบบนรนย (Deductive Reasoning)

การใหเหตผลจากบนลงลาง ( top-down

logic) ลกษณะการใหเหตผลเปนการน าความร

พ นฐานซงอาจเปนความเช อ ขอตกลง กฎ หรอ

บทนยาม ซงเปนส งท รมากอน และยอมรบวาเปน

ความจรงเพ อหาเหตผลน าไปสขอสรป เปนการ

อางเหตผลทมขอสรปตามเนอหาสาระท

อยภายในขอบเขตของขออางทก าหนด

เหต 1. มนษยทกคนตองกนอาหาร (ขออางหลก)

2. ณเดชนเปนมนษย (ขออางยอย)

ผล ณเดชนเปนมนษย (ขอสรป)

เหต 1. เลขค คอ เลขทหารดวย 2 แลวลงตว

2. เลข 8 หารดวย 2 ลงตว

ผล เลข 8 เปนเลขค

สมเหตสมผล...แต...ไมสมจรง

เหต 1. เรอทกล าลอยน าได (ขออางหลก)

2. กระปองลอยน าได (ขออางยอย)

ผล กระปองเปนเรอ (ขอสรป)

การใหเหตผลแบบนรนย ผลหรอขอสรปจะถกตองกตอเมอ ยอมรบเหตเปนจรงทกขอ และการสรปสมเหตสมผล

❖ การใหเหตผลแบบอปนย (Inductive Reasoning)

เปนวธการสรปผลมาจากการคนหาความจรง

จากการสงเกตหรอการทดลองหลายคร งจาก

กรณยอยๆ แลวน ามาสรปเปนความรแบบท วไป

1, 3, 5, 7, 9, ...อก 3 พจนทอยถดไปคอ ?

ผล คอ 11, 13, 15

เหต คอ สงเกตแตละพจนจะเพมขนทละ 2

เหต คอ สงเกตแตละพจนจะเปนเลขค

ในการทดลองชมสมในตะกราของพอคา

เหต 1.ลกท 1 รสชาตหวาน

2.ลกท 2 รสชาตหวาน

3.ลกท 3 รสชาตหวาน

ผลสรป สมทอยในตะกรา เปนสมทมรสหวาน

การสรปผลโดยการใหเหตผลแบบอปนยน นบางคร งผลสรปของ

แตละคนอาจจะไมเหมอนกน เพราะผลทไดจากการสงเกตตอง

ข นกบพ นฐานและประสบการณของผสงเกตแตละคน

ถาไปทานสมต าท รานอาหารแหงหน งแลวทองเสย แลวสรปวา

สมต าน นท าใหทองเสย การสรปเหตการณน นอาจเกดข น

เพยงคร งเดยว ยอมเช อถอไดนอยกวาการท ไปรบประทาน

สมต าบอยๆ แลวทองเสยเกอบทกคร ง

การใหเหตผลแบบอปนยน น ไมจ าเปนตองถกตองทก

คร ง เน องจากการใหเหตผลแบบอปนยเปนการสรปผล

เกดจากหลกฐานขอเทจจรงท มอย ขอสรปจากการให

เหตผลแบบอปนย จะเช อถอไดมากนอยเพยงใดน นข นอย

กบลกษณะของขอมล หลกฐานและขอเทจจรงท น ามา

อางอง ไดแก

1. จ านวนของขอมล หลกฐานหรอขอเทจจรงท

น ามาเปนขอสงเกตหรอขออางมมากพอกบการ

สรปความหรอไม

2. ขอมล หลกฐานหรอขอเทจจรง เปนตวแทนทดใน

การใหขอสรปหรอไม

ถาอยากรวาคนไทยชอบกนขาวเจาหรอขาวเหนยวมากกวากน

ถาถามจากคนทอาศยอยในภาคเหนอหรอภาค-อสาน

ค าตอบทตอบวาชอบกนขาวเหนยวอาจจะมมากกวาชอบกน

ขาวจาว แตถาถามคนทอาศยอยในภาคกลางหรอภาคใต

ค าตอบอาจจะเปนในลกษณะตรงกนขาม

เชน

❖ การใหเหตผลเชงอธบาย (Abductive Reasoning)

เปนการใหเหตผลในเชงของการหาค าอธบายท

ดทสดท เพ อใหเขาใจการกระท าหรอความคด

บางอยาง

ตวอยาง เชน การใหเหตผลอธบายวา

“ท าไมฝนหนาบานเราถงเปยก” เปนเพราะ

ฝนตกเมอคน หรอมรถน าผานหนาบาน เปน

ตน

หรอตวอยางเชน.....การใหเหตผลเพ อการอธบายช แจง

ในตอนนนผมไมไดน าโทรศพทมอถอไปดวย และคดวธอนไมออก ผมรสก

เครยดมาก จงตดสนใจด าเนนการไปเลยโดยไมไดสอบถามคนอน คดวาคงไมเปนไร

❖ การใหเหตผลเชงอปมา (Analogical Reasoning)

เปนการใหเหตผลในเชงของการเปรยบเทยบ

ความคลายคลงกนระหวางแนวคดใหมก บ

แนวคดทเขาใจแลว และใชความคลายคลงกน

นนเพอใหเขาใจแนวคดใหม

▪ มนษยมความคลายกบหนทดลองหลายประการ

▪ ยาชนดใหมสงผลขางเคยงรายแรงในกลมหน

ทดลองในหองปฏบตการ

ดงนนโดยการใหเหตผลเชงอปมา ยาชนดใหมอาจม

ผลขางเคยงรายแรงตอมนษยเชนกน

การให เหตผลเชงอปมา จะเช อถอไดมากนอย

เพยงใดน นข นอยกบสองสงท เราน ามาเปรยบเทยบ

กนจะตองมความคลายคลงกน

▪ ชาด ามลกษณะคลายกบวสก

▪ การดมชาด าเยนไมไดสงผลกระทบตอการขบข

ดงนการดมวสกกจะไมสงผลกระทบตอการขบขเชนกน

❖ การใหเหตผลเชงจรยธรรม (Moral Reasoning)

จรยธรรม เปนกจกรรมทางจตส านก

การใหเหตผลเชงจรยธรรม เปนการใชเหตผลในการเลอกทจะกระท าหรอเลอกทจะไม

กระท าพฤตกรรมใดพฤตกรรมหน ง วาควรท าหรอไมควรท า

แบงเปน 3 ระดบ คอ

ระดบท 1 จรยธรรมกอนกฎเกณฑ (Pre-Conventional Morality)

ระดบท 2 จรยธรรมตามกฎเกณฑ (Conventional Morality)

ระดบท 3 จรยธรรมเหนอกฎเกณฑ (Post-Conventional Morality)

ประโยชนของการคดเชงเหตผล

❖ ผทมความคดอยางมเหตผล สามารถชกชวนหรออธบายใหผอนยอมรบ หรอ

เชอถอได

❖ ชวยใหเปนคนมการพจารณารอบคอบมากขน

วธฝกการคดอยางมเหตผล

❖ ใหท าการสรป จากขอมล ความร ทฤษฎทก าหนดให ซงขอมลนนอาจเปน

ขอความ ตวเลข หรอรปภาพ

❖ ก าหนดขอมล เหตการณ หรอสถานการณข น แลวใหบอกเหตผล เพอ

สนบสนนหรอคดคาน

❖ ฝกการตงสมมตฐาน ซงเปนการคาดคะเนค าตอบทเปนไปได จากขอมล หรอ

ความรยอยทยงไมสมบรณ

1. ลองพจารณาภาพใบหนาท ใหมาท ง 5 นสตคดวาภาพใดทอยล าดบตอไประหวาง ภาพ A B C D E ?

แบบฝกหดความสามารถในการใหเหตผล

ครสมศรออกขอสอบใหนกศกษาตอบ ถก หรอ ผด และบงเอญครสมศรเพลนกบ

โบราณวตถทบานเชยงเปนอยางมาก จงออกขอสอบซ ากนสองขอวา (1)บานเชยงอย

จงหวดนครพนม (2) บานเชยงอยจงหวดสกลนคร ถาหากนสตเปนคนไมมความร

เรองน เลย นสตจะตอบอยางไรทจะใหไดคะแนนอยางนอย 1 คะแนน

แบบฝกหดความสามารถในการใหเหตผล

A. ตอบผดท ง 2 ขอ B. ตอบขอ (1) ผด ขอ (2) ถก

C. ตอบขอ (2) ผด ขอ (1) ถก D. ไมมทางไดคะแนนเลย

E. ตอบถกท ง 2 ขอ

เหต 1) คนกรงเทพทกคนขนรถไฟฟา

2) คนทขนรถไฟฟาทกคนเปนคนสขภาพแขงแรง

3) สมชายขนรถไฟฟา

ขอสรปในขอใดเปนการกลาวอางทสมเหตสมผล

แบบฝกหดความสามารถในการใหเหตผล

A. มคนสขภาพแขงแรงทขนรถไฟฟา

B. สมชายเปนคนกรงเทพ

C. มคนกรงเทพทสขภาพไมแขงแรง

D. มคนขนรถไฟฟาทสขภาพไมแขงแรง

E. ไมมขอถก

A. ก > ข B. ข > ค C. ก > ค

D. ข > ง E. ค > ง

ถา ก มเงนมากกวา ข, ข มเงนมากกวา ค, ข มเงนมากกวา ง แลว ขอใดผด

แบบฝกหดความสามารถในการใหเหตผล

อ อายนอยกวา ม, ม อายนอยกวา ข, ล อายมากกวา จ, จ อายมากกวา ม, อยาก

ทราบวาใครออนทสด

A. อ B. ม C. ข

D. ล E. จ

แบบฝกหดความสามารถในการใหเหตผล

แบบฝกหดความสามารถในการใหเหตผล

แบบฝกหดความสามารถในการใหเหตผล

❖ งานใดตองท าเปนชนแรก

❖ งานใดตองท าเปนชนสดทาย

แบบฝกหดความสามารถในการใหเหตผล

www.ict.up.ac.th/sudarataE-mail : sudarat.ar@up.ac.th

facebook: Sudarat Arthan