Post on 13-Jul-2015
• Barroko hitza:Barroko hitza: jadanik XIX.mendean agertzen da. jadanik XIX.mendean agertzen da. Zerbait negatiboa bezala (“perla desitxuratua edo Zerbait negatiboa bezala (“perla desitxuratua edo irregularra”). Gainbeheran zegoen artea. irregularra”). Gainbeheran zegoen artea. Errenazimendua eta Neoklasikoaren artean.Errenazimendua eta Neoklasikoaren artean.
• XX. mendean berriz ere alderdi sensoriala XX. mendean berriz ere alderdi sensoriala nagusitzen da Artean eta Barrokoa estilo nagusitzen da Artean eta Barrokoa estilo garrantzitsu bezala hartzen da, nolabaitean Erroma garrantzitsu bezala hartzen da, nolabaitean Erroma eta Greziako estilo garbiak alderatuz.eta Greziako estilo garbiak alderatuz.
BARROKOA: BARROKOA: XVI.mende bukaera, XVII.mende osoa eta XVI.mende bukaera, XVII.mende osoa eta
XVIII.mendeko zati batean eman zen arte estilo berria.XVIII.mendeko zati batean eman zen arte estilo berria.
•
Zein zen Europako egoera?Zein zen Europako egoera?Barrokoa boterearen erakusle gisaBarrokoa boterearen erakusle gisa
Estatu modernoen agerpenaEstatu modernoen agerpena
Elizaren aldetik diziplina moral zorrotz baten ezarpenaElizaren aldetik diziplina moral zorrotz baten ezarpena(Aita Santuaren boterea). Artearen bezerorik garrantzitsuena(Aita Santuaren boterea). Artearen bezerorik garrantzitsuena
Erregeen botere handia, Elizak bere fededunekiko zuenaren Erregeen botere handia, Elizak bere fededunekiko zuenaren parekoa. Hirigintza zein jauregiak bultzatuzparekoa. Hirigintza zein jauregiak bultzatuz
ESTETIKA BARROKOAREN ESTETIKA BARROKOAREN EZAUGARRI OROKORRAKEZAUGARRI OROKORRAK
•Uko egiten dio errenazimenduko modu garbi eta intelektualei
•Uko egiten dio klasikoa den orori
•Sentsazioa ordenaren aurretik (inpresioa)
•Mugimenduaren goraipamena
•Helburua ez zen perfekzioa lortzea
Ondoko elementuak erabiltzen zituztenOndoko elementuak erabiltzen zituzten
--Lerro kurbatua (dekorazioan, fatxadetan, eskulturan,…)Lerro kurbatua (dekorazioan, fatxadetan, eskulturan,…)
-Proportzio finak desagertuko dira-Proportzio finak desagertuko dira
-Gizatiarra, norbanakoa, natura eta errealitatea dira -Gizatiarra, norbanakoa, natura eta errealitatea dira
erakargarrienakerakargarrienak
-Monumentala, harrigarria, aberatsa,…-Monumentala, harrigarria, aberatsa,…
Errenazimenduko oreka moldeekin apurtzen da, mugimenduaren zerbitzutan jarriz
-Sinpletasunaren ukapena-Mugimenduaren garrantzia-Elementu klasiko guztiak askatasunez erabiltzen dira-Oinplano eliptikoak,obalatuak,…-Askotan euskarri gisa zutabe helikoidalak-Estalki kupuladunak gehien bat-Fatxada dinamikoak, alderdi ahur eta ganbilez-Apaingarritasuna lehen mailan-Jauregiak eta eliza-Hirigintzaren garrantzia
ARKITEKTURAREN EZAUGARRI OROKORRAKARKITEKTURAREN EZAUGARRI OROKORRAK
ARKITEKTURA BARROKOAREN ARKITEKTURA BARROKOAREN
GUNE NAGUSIAKGUNE NAGUSIAK
Italian gune nagusia Erroma izango da
Eta arkitektoak: Maderno, Borromini eta Bernini
Maderno: San Pedro Basilikaren zabaltzea
Borromini: San Carlo alle Quatro Fontane
Bernini: San Pedro Basilikako Baldakinoa eta San Pedro Plaza
ARKITEKTURA BARROKOAREN ARKITEKTURA BARROKOAREN GUNE NAGUSIAKGUNE NAGUSIAK
Frantzian, errege absolutuen garaian jauregi handiak eraiki ziren
Versalles (selektibitatean), Louvre, Chantilly bezalako jauregiak
Arkitektoak: Le Vau eta Hardouin Mansart
ARKITEKTURA BARROKOAREN ARKITEKTURA BARROKOAREN GUNE NAGUSIAKGUNE NAGUSIAK
Espainian, hirietan plaza nagusien eredua hedatu zen
-Madrileko eta Salamancako plaza nagusiak(Gómez de Mora eta A. de Churriguera)
-Valladolideko Katedraleko fatxada (Juan de Herrera eta A. Churriguera)
-Compostelako Santiagoko Obradoiroko fatxada (Casas Novoa)
Estilo berezi bezala: “Churrigueresco” delakoa (Jose Benito eta Alberto anaiak) : gehiegizko apaindura
BARROKOA ITALIANBARROKOA ITALIAN
Basilikako aldare nagusia hartzen du. Brontzezko egitura izugarri bat da eta lerro zuzenik gabekoa, su garra balitz bezala bihurtzen da, molde espresionistekin eta Miguel Anjelen kupularen kontrapuntu gisa, bere azpian aurkitzen baita.
JUAN LORENZO BERNINI: San Pedroko Baldakinoa (1623)
BARROKOA ITALIANBARROKOA ITALIAN-14mko zutabeak (ostoz apainduta); guztira 29mko altuera
-Borrominiren parte hartzea ere
-1633an bukatuko da
-Putti: Barrokoan oso ohikoak izango diren ornamentazio elementuak (umeen eskulturak dira askotan biluzik eta hegalekin agertzen dira kupido gisa)
-Fededunengan lilura, miresgarritasuna,…. Sortuarazi nahi da
Arkitektura eta eskultura lanak elkartzen dira
BARROKOA ITALIANBARROKOA ITALIAN
J. L. J. L. BerniniBernini:: S.Pedro Plazako zutabedia (Vaticano, Erroma. 1656).
Eliza katolikoaren errektore paperaren eredu gisa daukagu. Oin planta eliptikoa, zutabediak fededunak “besarkatzen” ditu.
BARROKOA ITALIANBARROKOA ITALIAN-Lau zutabe toskaniarreko ilara (284guztira). Zutabe bakoitzak 16mko altuera-Erreferentzia puntu gisa: obeliskoa (25m eta Egiptotik ekarria) eta bi aldameneko iturriak-Elipse formako oin plantarekin mugimendu gehiago lortzen da-Fededun guztiek ikusi dezakete fatxada nagusia-Barroko garaiko hirigintzaren garrantzia: enparantza nagusiak-162 santuen eskultura daude
-Pariseko Konkordia Plaza honen kopia izango litzateke
BARROKOA ITALIANBARROKOA ITALIAN
Aireko ikuspegia. San Pedro Plaza
BARROKOA ITALIANBARROKOA ITALIAN
FRANCESCO BORROMINI: San Carlos de las Cuatro Fuentes Eliza (Erroma, 1634-40)
Oinplanta eliptiko ausartekoa, Berniniren antzera, hainbat erreferentzia klasiko mantentzen ditu. Fatxadan forma kurbatuak nagusitzen dira eta zutabe exentuei garrantzia ematen zaie.
BARROKOA ITALIANBARROKOA ITALIANFatxada-Konplexua eta mugimendu handikoa-Lerro ahur eta ganbilez osatutakoa-Bi pisu nagusietan antolatzen da-Era berean, hiru gorputz bertikaletan-Behekaldeko pisuan: erdiko eremu ganbila, aldameneko bi eremu ahurrekin nahasten da-Goikaldeko pisuan: hiru eremuak ahurrak dira-Zutabeak: orden erraldoieko zutabeak bi pisutan. Exentuak dira, ez daude murruari atxekituta. Bertikaltasuna eta mugimendua emanez-Perspektiba: fatxada aldamenetik ikusia izateko egina dago. Antzoki baten efektua, argi ilunak, mugimendua… ez da zerbait geldoa
BARROKOA ITALIANBARROKOA ITALIANBarrualdea
-Hemen ere forma kurbatuak nagusitzen dira-Oinarri eliptikoarekin-Elementu guztiak elkartzea lortu zuen espazio txiki batean, osotasun bat lortzeko-16 zutabe erraldoi entablamenduarekin-Honen gainean erdi puntuko arkuez eta petxinez osaturiko multzoa daukagu-Hauek kupula eusten dutelarik: obalatua eta kasetoiez osaturikoa
BARROKOA ITALIANBARROKOA ITALIAN• Bi solairutan antolatua. Kupula apur bat ezkutatzen du.
• Miguel Anjelen aurreko proiektua errespetatuz bideratu zen, baina gurutze latindarrerako joera
• Zutabe korintiarrak, taulamenduak, arkuak eta frontoiak.
• Zutabe eta pilastrak tartekatuta.
• Sartuneak eta irtenguneak dituen horma.
• Argilun efektuak.
• Sarbide gisa eskalinata bat ageri da
• Bi aldamenetan kanpandorreak eta bi erloju goratuekin
• Goiko plantan, atikoan, 13 eskultura daude: 11 apostolu Judas izan ezik, erdian Kristo eta San Juan Bautista ageri dira
Carlo Maderno
San Pedro Basilikaren zabaltzea (fededun gehiago sartu nahian)
1607tik aurrera
ESKULTURAESKULTURA BARROKOA BARROKOA
• Tipologia: konkor biribilekoak eta talde eskultorikoak: hilobiak, iturriak, lorategiak….
Espainian erretaulak eta prozesioko pausoak
• Materiala eta teknika: koloreetako marmola, brontzea, estukoa... Konbinaturik zizelkatutako teknikan
Espainian zur polikromatua
ESKULTURAESKULTURA BARROKOA BARROKOA• Modelatu erreala, naturalista, bai anatomian, baita
oihalen tolesduretan ere• Oihalak eta ileak hegan irudikatzen dira askotan
(mugimendua)• Argi-kontraste nabarmenak• Mugimendua, dramatismoa, anatomia bihurritua
• Konposizio mugikorrak, ezegonkorrak, irekiagoak, diagonalak,…
• Errealistagoa, errealitatearen unea harrapatu nahi da (askotan unerik dramatikoena)
ESKULTURAESKULTURA BARROKOA BARROKOA
• Adierazkortasuna lortzen da eta Espainiaren kasuan ileordeak, kristalezko begiak eta oihalezko jantziek errealismoa areagotzen dute
• Denetariko gaiak lantzen dira : erlijiosoak, mitologikoak,…
• Baina Espainian bereziki erlijiosoa (imagineria)• Eskulturgileak:
ItalianJuan Lorenzo Bernini
Espainian Gregorio Fernández
BARROKOA BARROKOA ITALIAN: ITALIAN: ESKULTURAESKULTURAJUAN LORENZO BERNINI: JUAN LORENZO BERNINI: Apolo eta Dafne (1622-1625)Apolo eta Dafne (1622-1625)Galeria Borghese-ErromaGaleria Borghese-Erroma
Apoloren dinamismoa Dafneren gelditasunarekin kontrajartzen du. Baita neska gaztearen azal leuna zuhaitzaren enbor zakarrarekin.
BARROKOA ITALIAN: BARROKOA ITALIAN: ESKULTURAESKULTURA
JUAN LORENZO BERNINI: JUAN LORENZO BERNINI: Apolo eta Dafne Apolo eta Dafne (1622-1625)(1622-1625)
-Marmolean egina eta mukulu biribilekoa (2,43m)-Apolo eta Dafneren mitoa irudikatzen da: gezi batek ikututa Apolo Dafneren maitasunaz kutsatzen da, baina Dafnek ez dio erantzungo. Bere aita Peneori eskatuko dio Apolorengandik askatzea eta ninfa erramu landare batean bihurtuko du.-Lerro diagonal garbia osatzen dute bi irudiek (besoak jarraituz)-Barrokoko konposizio argia beraz-Momentua bera irudikatzen da (Apolo Dafne harrapatzeko momentuan)zentzu narratiboa-Mugimenduaren sentsazioa (ilean)
BARROKOA ITALIAN: BARROKOA ITALIAN: ESKULTURAESKULTURA
J. L. BERNINI:J. L. BERNINI:Sta. TeresaSta. Teresaren estasia 1647-1652
Eskulturaren trataera piktorikoa lortzen du. Horrela ehunen arintasuna Sta.Teresaren gorputz pisutsuaren sentsazioarekin kontrajartzen du. Zuzenean sentsazioak transmititu nahi dira argi izpiak irudikatzerakoan, Barrokoan maiz gertatzen den bezala.
Erromako Santa Maria della Vittoria Elizako Cornaro kaperan
J. L. BERNINI:J. L. BERNINI:Sta. TeresaSta. Teresaren estasia 1647-1652
-Multzo osoaren garrantzia (eszenografia)-Eskultura eta arkitekturaren arteko erlazioa-Mukulu biribilekoa eta gai erlijiosoa-Marmolean eginikoa-Juxtu estasi mistikoaren unean irudikatu du santua (aurpegian nabaria da: begiak itxita eta ahoa erdi zabalik)-Argi-ilunekin jokatzen du (zimurdurak eta material desberdinak)-Dramatismoaren eredu ere bada-Erropen pisua santuaren aurpegi arinagoarekin kontrajartzen da-Aingerua irrifartsu eta pikaro ageri da, geziak kristau maitasunaz santua zulatu duelarik
J.L.BERNINI: bestelako obrak
Rapto de Proserpina, David, Beata Albertona moribunda, Sepulcro de Urbano VIII...
ESKULTURA BARROKOA ESPAINIAN
• Erlijio gaiak jorratuko dira• Herriaren gustoko lanak eta erlijioa transmititzeko
modu berria izango da• Errealismoa eta dramatismoa nagusituko dira• Imajineria: erretaulak eta Aste Santuko pasoak
• Zur polikromatua material bezala (italiarren marnolari kontrajarriz)
• Hainbat eskola agertuko dira: Gaztelakoa (Gregorio Fernández) eta Andaluziakoa
ESKULTURA BARROKOA ESPAINIAN
Gregorio Fernández (1576-1636)-Erretaulak, Aste Santuko pasoak. Pietatea, Kristo etzanik,…
-Errenazimenduko Alonso Berruguete edo Juan de Juni eskulturgileen eragina jasoko du
-Kutsu manierista darie bere lanei
-Errealismoa nagusitzen da bere lanetan:
aurpegietan espresio handia
“postizoak” gehitzen ditu (begiak, ilea, odola…)
-Anatomiaren trataera errefinatua, konposizio errazak…
-Oso pertsonala da ehunduren trataera: “zimurdura metalikoa”ehun gogorrak, puntadunak, akartonatuak…irudikatzen ditu (argi-ilunen trataera lortuz)
-Egur zizelkatu polikromatua erabiltzen du
-Kolore soilak edo neurtuak erabiltzen ditu
-Bere obra gehienak “Museo Nacional de Escultura” delakoan daude (Valladolid)
ESKULTURA BARROKOA ESPAINIAN
Pietatea-1616Museo Nacional de Escultura(Valladolid)
-Zur polikromatua-Konposizioan diagonala nagusitzen da, mugimendua emanez-Mariarengan eskuen eta aurpegiaren garrantzia: oinazea edo dramatismoa adieraziz-Kristoren gorputz inertearekin kontrajarriz-Zaurien tratamendu naturalista (askotan morbosoa)-Ehunduren trataera (zimurdura metalikoa)-Kolore soilak
ESKULTURA BARROKOA ESPAINIAN
-Kristo hilik irudikatzen duen taila polikromatua-Gai bereko hainbat egin zituen-Guztiak berdin irudikatzen ditu: burukoarekin, burua alderatua eta gorputzean zauriak agerian dituelarik-Lerro kurbatuak nagusitzen dira-Zimurdura metalikoa-Errealismoa, dramatismoa eta fededunengan erlijiositatea pizteko edo areagotzeko obra Kristo etzanik.
Museo Nacional de Escultura (Valladolid)
BARROKOA FRANTZIANBARROKOA FRANTZIAN
LE VAU ETA LE VAU ETA HARDOUIN MANSART. HARDOUIN MANSART.
Versalles JauregiaVersalles Jauregia(1669-1685)(1669-1685)
Luis XIV.ren absolutismoaren islada da, dimentsio Luis XIV.ren absolutismoaren islada da, dimentsio erraldoiak dituelarikerraldoiak dituelarik
BARROKOA FRANTZIANBARROKOA FRANTZIAN
Luis XIII.ak jadanik jauregi txikiago bat eraiki zuen eta ondorenean Luis XIV.rekin handituko da
BARROKOA FRANTZIANBARROKOA FRANTZIAN
Kanpokaldeko klasizismo eta sinpletasunak Kanpokaldeko klasizismo eta sinpletasunak barnealdeko dekorazio ugari eta errefinatuarekin barnealdeko dekorazio ugari eta errefinatuarekin
kontrajartzen da.kontrajartzen da.
Ispiluen Ispiluen galeriagaleria
VersallesenVersallesen
BARROKOA FRANTZIANBARROKOA FRANTZIAN
-Oinarrian U itxurako Luis XIII.ren jauregia hartuko da
-Beso itxurako hegalak gehituko zaizkio
-Emaitza: 600m inguruko kontornoa duen eraikina
-Bi fatxadekin: bata hirira zuzenduta eta bestea lorategietara
BARROKOA FRANTZIANBARROKOA FRANTZIAN
Zati zaharrean Austriarren eragina, adreilua fatxadan eta arbela teilatueta abuhardilatuetan.
Betalde, zati berrian kareharriz eraikita eguzki izpien islada nabariagoa da, erregearen islada bilatu nahian.
BARROKOA FRANTZIANBARROKOA FRANTZIAN
3.Pisua2.Pisua1.Pisua
1.pisua: oinarri altua kuxindurako silareekin
2.pisua: dimentsio handiko gorputza. Erdi puntuko arkuak sostengatzen dituzten pilareak, arkuak era berean pilastra jonikoz apaindurik daude. Arkuek leiho handiekin bat egiten dute, eraikinari argitasuna emanez. Zenbaitetan egitura honen monotonia apurtzeko balkoi gisako egiturak aurreratzen dira
3.pisua: baxuena da leiho laukizuzenekin eta balaustrako egitura batekin. Ornamentazio eskultorikorako oinarria: jarroiak, trofeoak,…
BARROKOA FRANTZIANBARROKOA FRANTZIAN
Barnealdea
Luxuz beteriko espazio baten aurrean aurkitzen gara
Ispiluen Galeria-Antzinako terraza izandakoa lorategira begira-Mansartek itxi eta estali zuena-75m luzeerako espazioa-Dena liluragarria da: marmola, urregintza, kristaleria, eskulturak,…Errege Kapera ere
aipatu behar da Mansartek egina
BARROKOA FRANTZIANBARROKOA FRANTZIAN
Versailleseko Lorategiak-Diseinua André Le Notre-Arkitektura geometriko baten eredu gisa: simetria eta ordena-Gerora beste monarkek eredua kopiatuko dutelarik-Iturriak, estatuak, ur-jauziak, kobazulo txikiak…. ageri dira-Bertan erregeak festak ospatzen omen zituen-Naturarekin bat egiten duen urbanismo baten eredu gisa
BARROKOA FRANTZIAN BARROKOA FRANTZIAN Bertan Barroko Bertan Barroko frantziarraren frantziarraren barnekoi eredua ageri barnekoi eredua ageri da . Bi pisuekin da . Bi pisuekin liraintasuna emanez liraintasuna emanez eta marmol zein eta marmol zein urreztatuek urreztatuek handitasuna ematen handitasuna ematen diote.diote.
Hardouin Hardouin Mansart.Mansart.Errege Kapera,Errege Kapera,VersallenVersallen
BARROKOA FRANTZIAN BARROKOA FRANTZIAN
Claude Perrault. Louvreko JauregikoFatxada
(ez da selektibitatean sartzen)Beira eta aluminioz eraikitako
piramidea.1989. Ieoh Ming Pei arkitektuarena
BARROKOA ESPAINIANBARROKOA ESPAINIAN• Barrokoa astiro garatzen da Herreraren
eraginagatik.
• Eraikuntza zibilak zein erlijiosoak
• Hasieran forma urriak, gero dekorazio gehiegira garatuko direlarik
• Hirigintza alorrean: plaza nagusien eredua
BARROKOA ESPAINIANBARROKOA ESPAINIANJuan Gómez de MoraPlaza NagusiaMadril (1617-1619)
Hirigintza barrokoaren adibide bikainaEspazio angeluzuzena eta eraikinez inguratuaHiru mailatan antolatuta eta galeria arkupedun batekinEraikin nagusiak: Casa del Pan eta Casa de la CarniceríaDorre gezidunekin goratuak
BARROKOA ESPAINIANBARROKOA ESPAINIANSalamancako Plaza NagusiaA. de Churriguera (1729-1755)
Udaletxea, Andrés García de Quiñonesen lana
-Mesenaza Don Rodrigo Caballero, hiriko korregidorea (funtzionarioa)-Hiriko zentrua izateko proiektatu zen, aintzinako San Martín plazaren ordez-Jadanik dekorazioa ez da hain urria, rokokoaren araberako moldeak-88 arku erdi puntukoak eta tarteetan medaloiak (pertsonai garrantzitsuen aurpegiekin): hainbat errege-erregina, Cristobal Colón, A. Churriguera, Francisco Franco, Miguel de Unamuno,….
BARROKOA ESPAINIANBARROKOA ESPAINIAN
Ez da lauki perfektua, izan ere lau fatxadek ez dute neurri bera
Bitxikeria bezala Errege Pabiloiaren arku inguruan honako inskripzioa dago: “aquí se mató una mujer, rueguen a Dios por ella”
BARROKOA ESPAINIANBARROKOA ESPAINIAN
Francoren medaloia polemikarako gunea izan da.
Gerra Zibilean kokatu zen.
BARROKOA ESPAINIANBARROKOA ESPAINIANValladolideko Katedralaren aurrealdea-Juan de Herrerak hasitako lana eta A. de Churriguerak bukatuko du
-Bigarren gorputz bat eraiki zuen balaustrada batetik gora
-Estilo erabat Barrokoa
-Behealdeko gorputzean: lau zutabe eta San Pedro eta San Pabloren bi irudi. Sarrera erdi puntuko arku batean zabaltzen da; metopekin osatutako erlaitza duelarik. Tinpanoan amabirjinaren irudia ageri da
1572-1584
BARROKOA ESPAINIANBARROKOA ESPAINIANValladolideko Katedralaren aurrealdea
Bigarren gorputzean: erdian leiho laukizuzen bat ageri da, pilastraz inguratuta, hauek behekaldeko zutabeen jarraipena direlarik. Bertan eguzkiaren eta ilargiaren ikurrak ageri dira.Balaustrada bat ageri du lau oinarrirekin, hauetan San Ambrosio, San Agustin, San Gregorio eta San Jeronimo irudikatzen dira
Hirugarren gorputzetik, kornisa batez banatzen da.
Hirugarren gorputza: frontoi bat ageri du, non armarri batean amabirjinaren izena ageri da bi angeruk daramatelarik. Bi pilastra alderdi bakoitzean eta erdian pilastra handi bat burdinezko gurutzearekin
BARROKOA ESPAINIANBARROKOA ESPAINIAN
Obradoiroko fatxada. Santiago. 1738-1747 Fernando Casas Novoa arkitektoa
Obradoiro Plaza: Santiago bidearen amaiera eta bertan bestelako eraikinak ere badaude: errege ospitalea, Raxoi jauregia (udaletxea),….
BARROKOA ESPAINIANBARROKOA ESPAINIANObradoiroko fatxada:- “H” itxuran egituratutako fatxada, aldameneko bi dorreekin
-Erdiko gorputza hiru zonaldeetan banatzen da
-bertikalitatea nagusitzen da
-Materiala: granito harria
-Ornamentazio ugaria: horror vacui aipatu daiteke (geometrikoa, begetala,…)
-Loriako Atea babesteko pantaila gisa eraikia
-Dorreetan pilastra akanalatuak
-Erdiko gorputzean zutabe korintiar erraldoi exentuak
-Erdi puntuko arkuak nagusitzen dira
-Goratzen den tenplutxoan Santiagoren estatua ageri da
-Argiaren garrantzia eta barnealdeko hiru nabeak agerian utzi ditu
-Aldapa bikoitzeko eskailerarekin kanpokalderako lotura egiten da
(kripta erromanikoaren desnibela gainditu nahian)
BARROKOA ESPAINIANBARROKOA ESPAINIAN
Bestelako arkitektura lanak:(214-215 orriak)
-Hauek ez dira Selektibitatean sartzen-
Pilarreko Basilika (Zaragoza), Granadako Katedralaren fatxada, Jaengo Katedrala….
Hispanoamerikan ere hainbat lan agertuko dira, Mexikon adibidez