1

ประวตศาสตรครสตจกรสากล

ของ

เยสเซ ไลแมน เฮอรลบท ด.ด.

2

สารบญ บทท 1 ................................................................................................................................................... 10

ประวตศาสตรครสตจกรภาวะการณทวไปหกยค ............................................................................ 10

บทท 2 ................................................................................................................................................... 13

ครสตจกรเพนเตกสเต ตงแตพระครสตเสดจสสวรรค ค.ศ. 30 ถงซะเตฟาโนเทศนา ค.ศ. 35 ......... 13

บทท 3 ................................................................................................................................................... 18

ครสตจกรขยายตว ตงแตซะเตฟาโนเทศนา ค.ศ. 35 ถงการประชมทเยรซาเลม ค.ศ. 50.................. 18

บทท 4 ................................................................................................................................................... 22

ครสตจกรชนนานาชาต ตงแตการประชมทกรงเยรซาเลม ค.ศ. 50 ถงการประหารชวตอครสาวกเปาโล ค.ศ. 68 ....................................................................................................................................... 22

บทท 5 ................................................................................................................................................... 26

ยคสลว ตงแตอครสาวกเปาโลถกประหาร ค.ศ. 68 ถงมรณกรรมของอครสาวกยอหน ค.ศ. 100 .... 26

บทท 6 ................................................................................................................................................... 32

ครสตจกรถกขมเหง ตงแตมรณะกรรมของอครสาวกยอหน ค.ศ. 100 ถงพระโองการของคอนสแตนตน ค.ศ.313.............................................................................................................................. 32

บทท 7 ................................................................................................................................................... 38

ครสตจกรถกขมเหง (ภาคสอง)การกอรปของพระครสตธรรมใหมบรรทดฐาน ............................. 38

ระบอบการศาสนาโตตวขน ...................................................................................................... 38

ขยายหลกธรรมคาสงสอน ......................................................................................................... 38

บทท 8 ................................................................................................................................................... 42

ครสตจกรถกขมเหง ค.ศ. 100-313 (ภาคสาม)คณะนกายตางๆ หรอพวกนอกรตเกดขน ................. 42

สภาพของครสตจกร.................................................................................................................. 42

พวกนอสตคส.................................................................................................................................. 42

บทท 9 ................................................................................................................................................... 49

ครสตจกรของรฐภาวะการณทวไปในยคทสามตงแตพระโองการของคอนสแตนตน ค.ศ. 313 ถง กรงโรมลม ค.ศ. 476ชยชนะของศาสนาครสเตยน .......................................................................... 49

บทท 10 ................................................................................................................................................. 54

ครสตจกรของรฐ (ภาคกลาง)ตงกรงคอนสแตนตโนเปล................................................................. 54

แบงภาคราชอาณาจกร............................................................................................................... 54

3

กดศาสนานอกพระเจาลง .......................................................................................................... 54

ขอขดแยงและการประชม ......................................................................................................... 54

ลทธอยอาราม (MONASTICISM) เกดขน ................................................................................ 54

บทท 11 ................................................................................................................................................. 60

ครสตจกรของรฐ (ภาคสนาม)อานาจโตใหญในครสตจกรโรม ...................................................... 60

ราชอาณาจกรโรมนภาคตะวนตกลมลงเหลา............................................................................. 60

ผนาของยค ................................................................................................................................ 60

บทท 12 ................................................................................................................................................. 71

ครสตจกรยคกลาง (ภาคหนง)ตงแตกรงโรมลม ค.ศ. 476 ถงกรงคอนสแตนตโนเปลลม................ 71

ค.ศ. 1453 อานาจของสนตะปาปากาวหนาตอไป ............................................................................ 71

บทท 13 ................................................................................................................................................. 77

ครสตจกรยคกลาง (ภาคสอง)อานาจของศาสนาพระมหมมดเกดขน .............................................. 77

........................................................................................................................................................ 77

บทท 14 ................................................................................................................................................. 82

ครสตจกรยคกลาง (ภาคสาม)ราชอาณาจกรโรมนบรสทธ .............................................................. 82

ครสตจกรกบครสตจกรกรกแยกกน .......................................................................................... 82

บทท 15 ................................................................................................................................................. 86

ครสตจกรยคกลาง (ภาคส)สงครามครเซด ...................................................................................... 86

บทท 16 ................................................................................................................................................. 91

ครสตจกรยคกลาง (ภาคหา)การขยายตวของลทธอยอาราม ............................................................ 91

ศลปสมยกลางและวรรณกรรมศาสตร ...................................................................................... 91

บทท 17 ................................................................................................................................................. 95

ครสตจกรยคกลาง (ภาคหก)เรมปฏรปศาสนา................................................................................. 95

กรงคอนสแตนตโนเปลลม........................................................................................................ 95

พวกนกปราชญและผนา ............................................................................................................ 95

บทท 18 ............................................................................................................................................... 101

ภาวะการณทวไปในยคทหาครสตจกรปฏรปตงแตกรงคอนสแตนตโนเปลลม ค.ศ. 1453ถงสนสดของสงครามสามสบป ค.ศ. 1648ภาคหนง .................................................................................... 101

การปฏรปในเยอรมนน............................................................................................................ 101

4

บทท 19 ............................................................................................................................................... 105

ครสตจกรปฏรป (ภาคสอง)การปฏรปในประเทศอนๆ ................................................................. 105

หลกเกณฑของศาสนาปฏรป................................................................................................... 105

บทท 20 ............................................................................................................................................... 110

ครสตจกรปฏรป (ภาคสนาม)ปฏรปซอน ...................................................................................... 110

ผนาของยค .............................................................................................................................. 110

บทท 21 ............................................................................................................................................... 118

ครสตจกรปจจบนสมย (ภาคหนง)................................................................................................. 118

คณะพวรแตน .......................................................................................................................... 118

คณะเวสเลยฟนฟ..................................................................................................................... 118

คณะถอเหตผล......................................................................................................................... 118

คณะคาธอลคองกฤษ ............................................................................................................... 118

บทท 22 ............................................................................................................................................... 123

ครสตจกรปจจบนสมย (ภาคสอง)ความเคลอนไหวของมชชนนารปจจบนสมย ........................... 123

ผนาของยคปจจบนสมย .......................................................................................................... 123

ครสตจกรในศตวรรษใหม ...................................................................................................... 123

บทท 23 ............................................................................................................................................... 134

ครสตจกรตางๆ ในสหรฐอเมรกา (ภาคหนง) ................................................................................ 134

1.โรมนคาธอลค 2.โปรเตสแตนทอปสโคปอล 3.คองกลเกชนแนล........................................ 134

4.ปฏรป 5. แบพตสต 6. สมาคมมตรสหาย.............................................................................. 134

บทท 24 ............................................................................................................................................... 143

ครสตจกรตางๆ ในสหรฐอเมรกา (ภาคสอง)................................................................................. 143

บทท 25 ............................................................................................................................................... 151

ครสตจกรในแคนาดา .................................................................................................................... 151

โรมนคาธอลค ครตสจกรแหงประเทศองกฤษยไนเตดเชชและนกายอน ๆ............................. 151

_____________________

5

สงเขปของบทท 1,2,3,4,5,6 1. ครสตจกรยคอครสาวก

ตงแตพระครสตเสดจสสวรรค ค.ศ. 30 ถงมรณกรรมของอครสาวกยอหน ค.ศ.100

2. ครสตจกรถกขมเหง ตงแตมรณกรรมของอครสาวกยอหน ค.ศ. 100 ถงพระโองการของคอนสแตนตน ค.ศ. 313

3. ครสตจกรของรฐ ตงแตพระโองการของคอนสแตนตน ค.ศ. 313 ถงกรงโรมลม ค.ศ. 476

4. ครสตจกรยคกลาง ตงแตกรงโรมลม ค.ศ. 476 ถงกรงคอนสแตนตโนเปลลม ค.ศ. 1453

5.ครสตจกรปฏรป ตงแตกรงคอนสแตนตโนเปลลม ค.ศ. 1453 ถงยตสงครามสามสบป ค.ศ. 1648

6.ครสตจกรปจจบนสมย ตงแตยตสงครามสามสบป ค.ศ. 1648 ถงศตวรรษทยสบ ค.ศ. 1901

6

ภาวะการณทวไปในยคทหนง, ครสตจกรยคอครสาวก ตงแตพระครสตเสดจสสวรรค ค.ศ. 30 ถงมรณกรรมของอครสาวกยอหน ค.ศ. 100

1.ครสตจกรเพนเทคอสต (บทท 2) ตงแตพระครสตเสดจสสวรรค ค.ศ. 30 ถงซะเตฟาโนเทศนา ค.ศ. 35

1. จากดความของครสตจกร 2. ครสตจกรเรมขน วนเพนเทคอสต ค.ศ. 30 3. ครสตจกรรบพระราชทาน พระวญญาณบรสทธ

1. ทาใหความเขาใจสวาง 2. ทาใหมฤทธ 3. ทรงสถตยอยดวย

4. ตาบททตงของครสตจกร กรงเยรซาเลม 5. ภาคสมาชกของครสตจกร

1. ชนฮบร 2. ชนยวสญชาตกรก หรอเฮเลน 3. คนเขาจารตยว

6. ผนาของครสตจกร อครสาวกเปโตร และอครสาวกยอหน 7. การปกครองครสตจกร โดยอครสาวกสบสองคน 8. หลกธรรมคาสอนของครสตจกร

1. พระเยซเปนพระมาซฮา 2. พระเยซเปนขนมาจากความตายแลว 3. พระเยซจะเสดจกลบมาอก

9. ครสตจกรเปนพยานสนบสนนพระกตตคณ 10. การอศจรรยของครสตจกร 11. จตใจแหงความเปนพนองของครสตจกร “รวมทรพย” (?)

1. ตามความสมครใจ 2. ในนคมเลกๆ 3. คนชนหวกะท

7

4. คาดวาพระครสตจะเสดจกลบมาโดยเรว 5. การเศรษฐกจไปไมตลอด 6. เปนเหตใหเกดศลธรรมชว

12. ความบกพรองอยางหนงของครสตจกรเพนเทคอสต-ขาดความรอนใจออกประกาศนอกถน 2.ครสตจกรขยายตว ค.ศ. 35-50 (บทท 3)

ตงแตซะเตฟาโนเทศนา ค.ศ. 35 ถงการประชมทกรงเยรซาเลม ค.ศ. 50

(1) ซะเตฟาโนเทศนา (2) เซาโลขมเหง (3) ฟลปในซะมาเรย (4) เปโตรเทยบเป และกายซาไรอา (5) เซาโลกลบใจ (6) ครสตจกรทอนตโอเกย (7) ออกเดนทางไปประกาศศาสนาเทยวทหนง

1. ไปทาการกนสองคน 2. หนมคนหนงเปนผชวย 3. ทาการในเมองใหญๆ 4. เรมสอนในธรรมศาลากอน 5. หวลกลบมาแวะเยยมครสตจกรทตงขนไว 6. การประชมทกรงเยรซาเลม ค.ศ. 50

(8) การประชมทกรงเยรซาเลม ค.ศ. 50 3. ครสตจกรชนนานาชาต ค.ศ. 50-68 (บทท 4)

ตงแตการประชมทกรงเยรซาเลม ค.ศ. 50 ถงการประหารชวตอครสาวกเปาโล ค.ศ. 68

(1) ตาราทใหทราบได (2) บรเวณงานของครสตจกร (3) ประเภทสมาชก (4) ผนา อครสาวก เปาโล เปโตร ยากอบ (5) อครสาวกเปาโลเดนทางไปประกาศศาสนา

8

1. เทยวทสอง ไปถงยโรป 2. เทยวทสาม ครสตจกรทเอเฟซส 3. เทยวทส เปาโลตกเปนเชลย (จาเลย)

(6) รฐขมเหงครงแรก (เนโร) (7) อกษรสารแหงยค

4.ยคสลว ค.ศ. 68-100 (บทท 5) ตงแตอครสาวกเปาโลถกประหาร ค.ศ. 68 ถงมรณกรรมของอครสาวกยอหน ค.ศ. 100

(1) กรงเยรซาเลมลม ค.ศ. 70 (2) รฐขมเหงครงทสอง (โดมเทยนส) ค.ศ. 90 (3) พระครสตธรรมใหมครบ (4) สภาพของครสตจกร

1. แพร และ จานวนเพม 2. ระบบหลกธรรม 3. บรการพธและเทศกาล (ก) บพตศมา (ข) วนขององคพระผเปนเจา (ค) ศลระลก

(ง) วนอสเตอร 4. เจาพนกงานของครสตจกร (ก) อครสาวก (ข)ผอาวโส หรออธการ (ค) มคคนายก 5. การนมสการของครสตจกร 6. ฐานะจตวญญาณของครสตจกร

9

บทท 1 0

ประวตศาสตรครสตจกรภาวะการณทวไปหกยค

กอนทเราจะไดศกษารายละเอยดของครสตจกรของพระครสต ทไดดาเนนงานมาตลอดสบเกาศตวรรษแลว ใหเราสมมตตววาเราขนไปยนอยบนยอดภเขา แลวมองดใหทวภมประเทศกวาดลกตาไปทละชวงๆ ใหเรามองกลบไปจากจดทศนะปจจบนอนนาประหลาดแหงศตวรรษทยสบน มองดทเหตการณใหมๆ ของประวตศาสตรครสเตยน ซงจะเหนเหมอนยอดเขาเปนลกๆ ถดๆ กนไป โผลขนมาเหนอพนราบแหงกาลเวลาทาใหเปนจดแบงยค ยอดเขาลกหนงกเปนเครองหมายทสดของยคหนงและเรมตนอกยคหนง เรานบดจดแบงยคเหลานจะเหนมหกจดดวยกน แสดงวาประวตศาสตรครสตจกรมยคใหมๆ อยหกยค บทเรมเรองนใหเราดภาวะการณทวไปของยคตางๆ เหลาน

ยอดสงทเปนเครองหมายจดตงตนของครสตจกรของพระครสตคอยอดเขามะกอกเทศ แคนอกกาแพงกรงเยรซาเลม ดานตะวนออก ทนประมาณป ค.ศ. 30 พระเยซครสตหลงจากไดเสดจออกจากอโมงคของพระองคในสวนไดไมชานก ไดทรงประทานพระบญชาทสดทาย แลวไดเสดจขนประทบบนพระทนงของพระองคบนสวรรค เราไดเหนคนยวกลมเลกๆ ผเชอในองคพระผเปนเจาของเขาทไดจากไปแลว เชอในพระองคในฐานะททรงเปน พระมาซฮากษตรยของอสราเอล ยวพวกนไดยบยงอยในเยรซาเลมชวคราวหนง ครงแรกไมคดวาจะมครสตจกรขนภายนอกศาสนายดาย แตทศนะของเขากคอยๆ ขยายกวางออกไป การปฏบตการกกวางออกไป จนกระทงเขามนมตทจะลอมเอาทงโลกมาถวายพระครสต ครสตจกรไดตงขนมงคงภายใตการนาของอครสาวกเปโตร อครสาวกเปาโลและพวกศษยสบตอถดจากทานเหลานภายในสองชวอายคน ครสตจกรมในเกอบทกเมองตงแตแมนายเฟรตสถงแมนาไทเบอร และตงแตทะเลดาถงแมนาไนล ยคทหนงจบลงดวยมรณกรรมของทานอครสาวกยอหน ผเปนคนหนงในพวกอครสาวกสบสองคน และยงมชพอยในโลกลาหลงทสดกลาววาทานสนชพประมาณ ค.ศ. 100 เหตการณในระยะนเราเรยกวา “ครสตจกรยคอครสาวก”

กวาสองรอยปตอมาจากยคอครสาวก เรามองเหนครสตจกรตกอยในภาพของการขมเหงตลอดศตวรรษทสอง ตลอดศตวรรษทสาม และในรงปของศตวรรษทส อาณาจกรทเขมแขงทสดบนพนโลกไดปลกอานาจทงสนของตนขนทาลายสงทเรยกวา “ความเชองมงายของครสเตยน” เปนเวลาเจดชวอายคนขบวนผตองถกประหารทารณอนมเกยรตเปนเรอนแสน ไดรบมงกฎแหงความมชยโดยการมอดมวยดวยคมขวาน ดวยสตวรายในทขง ดวยเสยบหลกเผาไฟ ถงกระนนเหลาศานศษยของพระครสตกยงทวจานวนยงขนๆ ตอหนาการขมเหงอนดเดอดทสด จนกระทงเหลาศษยของพระครสตทงทเปดเผยและท

10

ปกปดมจานวนแมนไมถงครง กเกอบครงของจานวนพลเมองในราชอาณาจกรโรมน ในทสดพระจกรพรรดผเปนครสเตยนขนทรงพระทนง และไดออกพระโองการยบยงกระแสแหงการประหสประหารใหหยดไป

เปนอนวาเหลาครสเตยนถกกดขมานาน เพยงกาวเดยวกระโจนออกจากคกกาวขนบนพระทนง เพราะครสตจกรถกขมเหงไดกลายเปนครสตจกรของรฐ ไมกางเขนเขาถอตาแหนงของนกอนทรยในฐานเปนมาตรฐานของชาต และยกศาสนาครสเตยนขนเปนศาสนาของราชอาณาจกรโรมน เมองหลวงในฝายครสเตยน คอกรงคอนสแตนตโนเปลเกดขนมาแทนกรงโรมเกา แตกรงโรมเมอเลกศาสนาพนเพเดมกเรมเกดเปนเมองหลวงของครสตจกร อาณาจกรโรมนภาคตะวนตกถกครอบคลมโดยพวกคนปาเถอน แตพวกคนปาผชนะเหลานกถกครสตจกรเอาชนะไดอกชนหนง และตงเปนชาตตางๆ ขนในยโรป ไมใชชาตศาสนาผ แตเปนชาตศาสนาครสเตยน

ยคพนปเรมขนดวยการลมของอาณาจกรโรมนภาคตะวนตกยคพนปกเรมขน เรยกกนวาสมยกลาง พอเรมเปดสมยเรากเหนยโรปในความยงยากเปนทวปทเตมไปดวยชนเผาตางๆ ไมอยในความควบคมของศนยอานาจใดๆ แตคอยๆ กอตวขนเปนแผนดนรฐตางๆ เราไดเหนเจาอธการโรมนกลายเปนสนตะปาปาตะเกยกตะกายจะเขาครอบครองไมเพยงแตครสตจกร แตจะครองฝายโลกทงโลก เราเหนศาสนาและจกรวรรดของพระมหมมดกาชยชนะแผนดน ทงหมดของศาสนาครสเตยนแรกเรมเราเหนจกรวรรดโรมนบรสทธตงขนมนคง และเหลาจกรพรรดรบพงกบเหลาสนตะปาปา เราเฝาดความเคลอนไหวอนคลงไคลของการสงครามครเสด ในความพยายามอยางไรผลทจะชงเอาเมองบรสทธจากเหลาผครอบครองผเปนชาวมสลม เราเหนการตนตวของยโรปทงเคาของการปฏรปทจะเกดขนในยคสมยทจะมาใหมประวตศาสตรยคโบราณจบลงดวยการลมของกรงโรมฉนใด ประวตศาสตรยคกลางกจบลงดวยการลมของกรงคอนสแตนตโนเปลฉนนน

หลงจากศตวรรษทสบหาลวงไปพรอมกบยโรปตนตวขน ศตวรรษทสบหกกมาพรอมดวยการปฏรปครสตจกร เรามองดมารตน ลเธอรตตาปตอกแผนประกาศของเขาทประตมหาวหาร และทานยนแกคดของทานตอหนาพระจกรพรรดและพวกเจาขนมลนายของเยอรมน นบวาทานไดหกเครองจาจองปลดออกจากสมปชญญะของมนษย เราเหนครสตจกรแหงโรมฉกออกเปนสองทอนโดยประชาชาตของยโรปภาคเหนอ แตกออกไปตงครสตจกรประจาชาตของตนเองขนมแบบบรสทธสะอาดกวาแตเรากไดเหนการปฏรปซอนเรมขนในดนแดนคาธอลคเพอหยดยงการกาวหนาของการปฏรปจนกระทงในทสด หลงจากความสยดสยองของสงครามกลางเมองสามสบปในเยอรมนยตลงดวยขอตกลงสนตภาพแหงเวสฟาเลยในป ค.ศ. 1648 จงไดมการลากเสนแบงกนเปนการถาวรระหวางชาตทถอโรมนคาธอลค กบชาตทถอโปรเตสแตนต

11

เราจะสรปกลาวอยางเคราๆ ถงความเคลอนไหวใหญๆ ทเขยาครสตจกรและประชาชนในสามศตวรรษสดทาย ในองกฤษ บนาภาคพนยโรป และในอเมรกา เกดนกายพวรแตน เวสเลยน เจาเหตผล แองโกลคาธอลค และความเคลอนไหวประกาศศาสนาในตางประเทศยคปจจบน ซงไดรวมสวนกนชวยสรางครสตจกรของสมยของเราน และทาใหเปนครสตจกรเดยวในทวโลก ถงแมครสตจกรมจานวนนบไมถวนชอและแบบตางๆ กน เราจะสงเกตดดวยถงการเปลยนแปลงใหญ ซงศาสนาครสเตยนคอยๆ ดดแปลงในศตวรรษทสบเกาและยสบใหมองคการเขมแขง มการปฏรป มการยกสงคมขน ในความพยายามทจะใหมนษยดขน เพอเกยรตยศของพระเจา และเพอปรนนบตมนษย

12

บทท 2 1

ครสตจกรเพนเตกสเต ตงแตพระครสตเสดจสสวรรค ค.ศ. 30 ถงซะเตฟาโนเทศนา ค.ศ. 35

_____________________ ครสตจกรของครสเตยนทกยคสมย ในอดต ปจจบน และอนาคต ประกอบดวยผเชอในพระเยซ

ชาวนาซาเรธเปนพระบตรของพระเจา รบพระองคเปนพระผชวยใหรอดจากบาป และเชอฟงพระองคในฐานะพระองคเปนพระครสต เปนเจานายแหงอาณาจกรของพระเจาในโลก

ครสตจกรของพระครสต เรมประวตศาสตรเปนความเคลอนไหวของโลก ณ วนเพนเทคอสต ในปลายฤดใบไมผลป ค.ศ. 30 หลงจากทองคพระผเปนเจาเปนขนมาจากตายแลวหาสบวน หลงจากทพระองคไดเสดจสสวรรคแลวสบวน ระหวางทพระเยซทรงทาการอยในโลก พวกศษยของพระองคเชอวาพระองคเปนพระมาซฮาของชาตอสราเอล ทคอยมานานแลว หรอพระครสตนนเอง คาสองคานมความหมายอยางเดยวกน “มาซฮา” เปนภาษาฮบร และ “ครสต” เปนภาษากรก ทงสองคานแปลวา “องคผตองชะโลม” เจาชายแหงแผนดนสวรรค ถงแมวาพระเยซรบแกพวกศษยใกลชดของพระองควาพระองคไดแกตาแหนงนจรง พระองคกหามมใหพวกสานศษยของพระองคเทยวเอาความจรงนไปบอกกลาวแกคนทวไป ใหเกบเรองนไวกอนจนกวาพระองคไดเปนขนมาจากตายแลวจงจะใหเปดเผย ในระหวางสสบวนทพระองคไดเปนขนมาจากตาย พระองคไดทรงสงเขาใหคอยรบบพตศมาดวยพระวญญาณบรสทธเสยกอนทเขาจะเรมออกประกาศพระกตตคณ เมอรบบพตศมาดวยพระวญญาณบรสทธแลว พวกเขาจะเปนพยานฝายพระองคทวโลก

เชาวนเพนเทคอสต ขณะเมอพวกสานศษยของพระเยซ จานวนรอยยสบคนกาลงประชมกนอยในหองประชมและอธษฐาน พระวญญาณบรสทธเสดจลงมาบนเขาเหลานนดวยอาการอศจรรยปรากฏชดวา เปลวเพลงสนฐานเหมอนลนตกลงมาจากเบองบนลงมาจบอยบนศรษะของทกคนในทประชมนน ผลของพฤตการณนมเปนสามสถาน ทาใหความเขาใจของเขาสวางขน ใหเขามทศนะใหมเกยวกบแผนดนของพระเจา วาแผนดนของพระเจามใชเปนอาณาจกรทางการเมอง แตเปนอาณาจกรแหงจตวญญาณ ประกอบดวยองคพระผเปนเจาผทรงเสดจสสวรรคแลวกจรง เหนไมไดกจรง แตกยงทาการปกครองอยในจตใจของคนผรบเชอพระองคได พระวญญาณทรงทาใหผเชอมอานาจ ใหทกคนมใจรอนรน มฤทธพดภาษาตางๆ ได อนทาใหคาพยานของเขาเหนจรงแกคนทไดยนไดฟง พระวญญาณของพระเจานไดประทบอยในครสตจกรตงแตวนนนมา เปนการทรงสถตยประทบอยดวยตลอดไป มใชอยในระบอบการหรอเครองจกร แตทรงสถตยอยในรายตวบคคลของทกคนทเชอแทตามสวนของความ

13

เชอและถวายตวของแตละคน ตงแตพระวญญาณบรสทธเทลงมาในวนนน นบเปนวนเกดของครสตจกรครสเตยน ความกลมเกลยวของคนในปแรกเรมเหลานนไดรบขนานนามอยางถกตองวา ครสตจกรเพนเทคอสต

ครสตจกรเรมตงขนใน กรงเยรซาเลม และปรากฏวาจากดอยในเมองนนและในบรเวณรอบๆ ใกลเคยงในระหวางปแรกเรมของประวตศรสตจกรเพนเทคอสต ประชาชนเปนกลมๆ ผเชอในพระเยซเปนพระมาซฮาองคกษตรย ไดกระจายกนอยทวประเทศ โดยเฉพาะอยางยงทภาคเหนอของมนฆลฆาลลาย แตไมมบนทกเอกสารมาถงเราใหทราบระบอบการของเขาและการถอเปนสาขาๆ ของครสตจกรประการใดเลย หองชนบนๆ เขาซโยนและทเฉลยงของซาโลมอนในพระวหาร ใชเปนสานกครสตจกรอยตลอดยคแรกเรม

ภาคสมาชกครสตจกรเพนเทคอสต ทกคนเปนคนยวและเทาทสงเกตได ไมมสมาชกคนไหนเลย แมในกลมอครสาวกเอง ทจะฝนตงแตแรกวาจะรบคนนานาชาตเขามาเปนสมาชกดวย เขาคงคดวาโลกคนนอกศาสนาพระเจาเมอถงเวลาจะกลายเปนชาตยวเสยกอน และแลวจงจะรบพระเยซเปนพระครสต คนยวสมยนนมสามจาพวก ทกจาพวกมตวแทนอยในครสตจกรเยรซาเลม ชนฮบรไดแกคนทมบรรพบรษอยในประเทศพาเลศไตนมาหลายชวคน และเปนคนเชอชาตอสราเอลแท ภาษาของเขาเรยกวา “ภาษาฮบร” หลายศตวรรษลวงไปภาษาฮบรไดเปลยนจากภาษาฮบรชนสงของพระคมภรเดมมาเปนอยางทเรยกวา สาเนยงเอราเมคหรอซโร-แคลเดด อานพระคมภรธรรมศาลาดวยภาษาฮบรโบราณ แตมลามแปลออกเปนประโยคๆ เปนภาษาพลเมองสวนใหญ คนยวสญชาตกรก หรอเรยกวาชนเฮเลน เปนยวทสบพงศพนธมาตงแตยค “แตกกระจาย” คอยวทมภมลาเนาหรอบรรพบรษอยในตางประเทศ คนจาพวกนเปนอนมากพานกอยในกรงเยรซาเลม และในยเดย ไดตงธรรมศาลาไวสาหรบคนพวกนตามสญชาตตางๆ ของเขา หลงจากชยชนะภาคตะวนออกของอเลกซานเดอรมหาราช ภาษากรกกมาเปนทนยมใชกนทวดนแดนตะวนออกของทะเลเอเดรยตค และนยมกนในขนาดกวางมากและตลอดทวอตาล โดยเพราะเหตประการฉะนชนยวทมบรรพบรษอยในตางประเทศจงถกขนานนามวา “เกรเซยน” หรอ “เฮเลน” คาวาเฮเลนแปลวา “กรก” ชนเฮเลนในฐานะทเปนพลเมอง โดยเฉพาะทอยนอกพาเลศไตน มจานวนมากกวาในพาเลศไตนมาก มงคงรารวยกวา ฉลาดกวา เปนชนเชอชาตยวสาขาทมใจกวางกวา คนเขาจารตทมเลอดตางชาตผทงศาสนาทไมถอพระเจาเสย แลวมารบถอบทบญญตของยว เขามาเปนคนในศาสนายวโดยรบพธสหนด แมวาคนพวกนจะเปนคนพวกนอยในหมพวกยว แตกจะไดพบคนจาพวกนในธรรมศาลาเปนอนมากทวเมองตางๆ ของอาณาจกรโรมนและมสวนสทธอยางพวกยวในทกอยาง คนพวกเขาจารตนยงผดแผกแตกตางกบพวก “ถอเครง” หรอ “คนเกรงกลวพระเจา” ผเปนคนนานาชาตทเลกลทธรปสกการะและเขามารวมกบธรรมศาลาแตมไดรบพธสหนด มไดถอปฏบตอยาง

14

ถวนถตามทบทบญญตของยวกาหนดไว และมไดถอวาเปนสญชาตยว แตเปนคนพวกทคนยวคบคาสมาคมได

อานหนงสอกจการหกบทแรกจะเหนวาระหวางยคแรกเรมน อครสาวกซโมนเปโตรเปนผนาครสตจกร ทกๆ คราวทมอะไรขนจะเหนเปนเปโตรเปนผนาหนาเสมอ เปนผวางแผนการณเปนผเทศนา เปนผกระทาการอศจรรย และเปนผปกปองครสตจกรเมอยงเยาว แตทงนมใชเพราะพระเจาสถาปนา เปโตรใหเปนสนตะปาปาหรอผครอบครอง แตเพราะเปนผวองไวในการตกลงใจเปนคนพรอมจะกลาวถอยความ และมจตใจเหมาะแกการเปนผนา เคยงขางกบเปโตรคนขยนงาน เราเหนยอหนคนชางคดและคนมจตแกศรทธา พดนอย แตกยงเปนทนบถอยกยองอยางสงจากมวลผเชอ

ในครสตจกรทนบวามสมาชกนอย สมาชกทงหมดเปนคนในเมองเดยว เปนคนเชอชาตเดยว นบนอมเชอฟงเดดขาดตอนาพระทยขององคพระผเปนเจาของเขาทเสดจขนสวรรคแลว และสมาชกทกคนกลมเกลยวกนกบพระวญญาณบรสทธของพระเจา ความจาเปนในการปกครองกนจงนอย แตการปกครองกนนดๆ หนอยๆ นน อครสาวกสบสองคนเปนผจดตงขนเปนองคครสตจกรเปโตรเปนโฆษกของครสตจกร ประโยคหนงในหนงสอ กจการ 5 : 13 แสดงวาพวกอครสาวกไดรบความคารวะเคารพนบนอบจากทงมวลผเชอและประชาชน

ครงแรกครสตจกรมศาสนศาสตรงายๆ หรอหลกความเชอพนๆ ภายหลงระบบหลกธรรมจงขยายตวในความคดของอครสาวกเปาโล แตในคาเทศนาของเปโตรครงคราวตางๆ เราเหนหลกธรรมอยสามอยางเดนอยเปนความสาคญ และถอวาความเชอจะขาดหลกธรรมสามอยางนไมไดอยางทหนงและยงใหญทสดคอ พระเยซเปนพระมาซฮา พระเยซชาวนาซาเรธเปนพระมาซฮา พระครสต อสราเอลหวงมานาแลว และบดนทรงครองราชยอยบนสวรรคเหนออาณาจกรของพระองค แมวาเหนพระองคไมได ภาคสมาชกครสตจกรแตละคนจะตองถวายความจงรกภกด เคารพสกการะและเชอฟง หลกธรรมอกอยางหนงทขาดไมได คอการคนพระชนมของพระเยซ พระองคทรงถกตรง ไดเปนขนมาจากตายแลว บดนยงทรงพระชนมอย เปนศรษะของครสตจกรและจะไมตายอกเลย ขอทสามของหลกธรรมอนประกอบดวยตวบคคลประเภทเชนน คอการเสดจกลบมาอกของพระเยซ พระองคผไดเสดจไปสวรรคแลว จะเสดจกลบมาอกเมอถงเวลากาหนด มาในโลกครองราชยเหนอครสตจกรของพระองค ถงแมวาพระเยซไดตรสบอกแกพวกสานศษยของพระองควาเวลาเสดจกลบมาในโลกนนไมมมนษยผใดอาจรได ทตสวรรคและแมกระทงพระบตรกไมร รแตพระบดาองคเดยว กระนนความหวงของคนทวไปกยงคาดวาพระองคจะเสดจกลบมาเรว กระทงหวงวาจะเสดจมาในชวอายคนสมยนนเองทเดยว

อาวธของครสตจกรทใชเปนเครองมอนาโลกมาเชอถอ คอคาพยานของมวลสมาชก ดงทเราไดเหนในบนทกขอเทศนาคราวตางๆ ของเปโตร แสดงวาระยะนสานศษยคนอนๆ ไมไดเทศนาเราอาจคด

15

วาเปโตรคนเดยวเปนผเทศนา แตถาจะอานดวยความพนจพเคราะหจะเหนประวตศาสตรวา อครสาวกทกคน และคนทงครสตจกรไดใหคาพยานสนบสนนพระกตตคณ เมอครสตจกรมสมาชกรอยยสบคน และพระวญญาณเสดจลงมาบนเขา ทกคนกกลายเปนนกเทศนใชพระคาของพระเจา เมอจานวนสมาชกทวขนผเปนพยานกทวขน เพราะสมาชกทกคนพดเหมอนเปนผเสนอขาวของพระครสต ไมมการแยกแยะระหวางบรรพชตกบฆราวาส ตอนใกลสนระยะนเราเหนซะเตฟาโนขนหนาตาเปนนกเทศน แมแตพวกอครสาวกกยงซบเซา คาพยานอนเหมอนกนหมดนเปนอทธพลใหครสตจกรทวตวขนรวดเรวในการเรมตนของความพยายามอนแรงกลาน กระทาโดยคนพนๆ เพยงหยบมอเดยว ไมมอาวธ ไมมชอเสยงในสงคม ฝายศาสนาของชาตและฝายการเมองกเอาอานาจสงสดของเขาเรยงหนากนเขามาตอส คนไมกคนนนกยงหายจะทาการเปลยนชาตใหเปนรปอน จาเปนตองมฤทธเหนอธรรมชาตเขามาชวยบาง และฤทธนนกเขามาชวยในรปของ “การอศจรรย” การอศจรรยทอครสาวกไดกระทานนไดสมญาวา “ระฆงเรยกคนมานมสการ” เราอานเรองงานของการบาบดโรคกระทาทประตงามของวหาร ถดมากมผคนพลเมองฟงคาเปโตรเทศนา และเขาถวายตวแกพระครสตมบนทกการอศจรรยพพากษาโทษ อะนาเนยและสพไฟเรตายทนทตามคาตาหนโทษของเปโตร เปนการเตอนใหระวงการเหนแกตวและความเทจเทยมจอมปลอม เราอานเหนอานาจของพระเจาอกในการรกษาคนเปนอนมากทไมมโรคภยไขเจบ การอศจรรยนมใชแตเปโตรและอครสาวกเทานนทาไดมกลาววาซะเตฟาโนกไดกระทาการ “อศจรรยและหมายสาคญ” กจการอนทรงฤทธเหลานดงดดความสนใจ ปลกใหเกดความอยากรอยากเหน เปดใจคนเปนอนมากมาเชอในพระครสต

ความรกพระครสตลกแดงในหวใจของคนเหลาน อานวยใหเกดความรกเพอนศานศษยดวยกนดวย จตใจเปนอนหนงอนเดยวกน ปตยนดในความกลมเกลยว โดยเฉพาะอยางยงทมการไมคานงถงประโยชนสวนตว เหนแกความตองการของภาคสมาชกครสตจกร เราอานเหนมการมอบทรพยสมบตทพวกศานศษยรารวยกระทากนนนกระทาอยางใจกวาง ใหเปนตวอยางอนสงของลทธสงคมนยมในนคมทมทรพย แตเกยวกบดานนของครสตจกรเพนเทคอสต ควรสงเกตวาเขากระทากนตามความสมครใจทงนน ไมมการใชกฎบงคบ มใชคนยากจนอยากไดทรพยของคนมงม แตคนมงมใหคนยากจนตามความพอใจของตน และจงสงเกตวานนเปนแตเพยงทดลองทาดในนคมเลกๆ ทกคนอาศยอยในเมองเดยวกน และเลอกเอาคนทไดรบความนบหนาถอตาอยางสงขนมาทา แตคนมงมใหคนยากจนตามความพอใจของตน และ เตมดวยพระวญญาณบรสทธ ในลกษณะทจะฟนหลกเกณฑของคาเทศนาบนภเขา และการกระทาเชนนกเพราะเกดจากความหวงวาพระครสตจะเสดจกลบมาโดยเรว โดยคดวาเมอพระครสตเสดจมาแลวทรพยสมบตในโลกนกไมตองการอกแลว และจงสงเกตดวยวาการทดลองในทางทรพยนกไปไมตลอด ไมชากเลกกน ปลอยใหครสตจกรในเยรซาเลมตองยากจน จนกระทงในชวอาย

16

คนรนนนเองตองมการเรยไรทรพยมาจากนอกประเทศมาชวยเหลอ นอกจากนนการกระทานนไดกอตวเปนศลธรรมชว เชนทเกดมคนเหนแกตวขน อะนาเนยกบสฟไฟเร เรายงคงอยในโลก และยงตองการความสนใจเกยวกบตวและความจาเปนของตว จตใจบรจาคอยางใจกวางนนาสรรเสรญแตแผนการอาจไมฉลาดพอ

ในเกอบทกดาน ครสตจกรระยะแรกไมมทต เขมแขงในความเชอ ในการเปนพยาน วสยสจรต มความรกอดมบรบรณ แตบกพรองอยอยางหนง ไมมความรอนใจออกประกาศศาสนานอกถน อยกบบาน ควรทจะไดออกไปกวางขวาง นากตตคณไปยงเมองอนพลเมองอน จาเปนตองมการขมเหงมาขบออกไป ออกไปประเทศกวางใหญในโลก ไมชาตอมาจงไดมการขมเหงครสตจกรขน

17

บทท 3 2

ครสตจกรขยายตว ตงแตซะเตฟาโนเทศนา ค.ศ. 35 ถงการประชมทเยรซาเลม ค.ศ. 50

______________________ บดนเรายางเขาในยคประวตศาสตรของครสตจกรครสเตยน ซงถงแมจะเปนระยะสนเพยงสบ

หาปตงแต ค.ศ. 35 ถง 50 กเปนความสาคญแกคนทวไป ในเวลานนมปญหาใหญอยวาศาสนาครสเตยนจะใหคงเปนนกายของยวอยโดยเฉพาะตอไปเชนนน หรอวาจะใหเปนครสตจกรทเปดกวางรบคนทวทงโลก เมอระยะอนสนนเรมตน พระกตตคณยงจากดอยในกรงเยรซาเลมและในหมบานรอบๆ และภาคสมาชกทกคนเปนคนอสราเอลทงโดยกาเนดและโดยการรบไว เมอระยะนจบลง ครสตจกรกไดฝงรากลงลกในซเรย ในเอเซยนอย และกาลงไปสยโรป ทงสมาชกครสตจกรกไมไดจากดเปนคนยวเทานนตอไป แตเปนคนนานาชาตตามทเปนคนพนเมองนนๆ ภาษาทใชพดกนในทประชมในพาเลศไตนใชภาษาฮบรหรอเอราเมค สวนครสตจกรทอยในบรเวณกวางขวางไกลออกไปใชภาษากรกพนเมองของประชาชน ใหเราสงเกตดความเคลอนไหวทแพรออกไปนเปนขนๆ ถดตอกนไป

ไดมการบนกนในครสตจกรทกรงเยรซาเลม ในประการทวา เมอแจกทานแกคนจนครอบครวของคนยวสญชาตกรกหรอเฮเลนถกละเลยเสย เหลาอครสาวกเรยกประชมครสตจกร และเสนอใหมการเลอกเจาพนกงานขนเจดคนสาหรบปรนนบตการน แผนการไดรบปฏบต เจดคนไดรบการแตงตง คนแรกนามวาซะเตฟาโนกปรากฏตวเปนนกเทศน พจารณาจากคาฟองรองทานเมอถกพวกผปกครองชาตยวจบตว และพจารณาจากสาเนยงของคาใหการของทาน ปรากฎวาซะเตฟาโนปาวประกาศพระเยซเปนพระผชวยใหรอด ไมเฉพาะสาหรบคนยวเทานน แตเปนพระผชวยใหรอดของชนนานาชาตดวยทกชาต ซะเตฟาโนเปนคนแรกในครสตจกรทมนมตรของการประกาศกตตคณในโลกอนกวางออกไป และดวยประการนเองททาใหทานเปนครสเตยนคนแรกทถกประหารทารณ

คนหนงในหมคนทฟง และถกยงเยาใหเกดโทโสโดยถอยคาของซะเตฟาโน เกดความสะอดสะเอยนแกความคดทเปนยวของเขา คอชายหนมคนหนงมาจากเมองตาระโซบนฝงอาเซยนอยนามวาเซาโล เซาโลไดรบการศกษาในเยรซาเลม เปนศษยของอาจารยฆะมาลเอลผยงใหญและเซาโลไดรบนบถอเปนรบปหรออาจารยผสอนบทบญญตยว เซาโลรวมมอในการฆาซะเตฟาโน พอซะเตฟาโนสนชพ เซาโลกเปนหวหนานาการขมเหงพวกศานศษยของพระครสต จบ มด เฆยน ทงชายหญง ครสตจกรในกรงเยรซาเลมตองแตกไปชวครวหนง สมาชกกระจดกระจายกนไป แตไมวาศานศษยจะกระเจดกระเจงไปถงไหน กไปประกาศพระกตตคณทนน ในซะมาเรย ในดาเมเซค ไกลออกไปกระทง

18

อนตโอเกยในซเรย คนเหลานกลายเปนนกเทศนของพระกตตคณและตงครสตจกรขนมากหลาย เชนนนแหละ ความเกลยดโกรธเปนฟนเปนไฟ ของเซาโลกลายเปนการสงเสรมการขยายตวของครสตจกร

ในบญชเจดคนรวมกบซะเตฟาโนในการแจกทานใหแกคนยากจน เราไดพบนามของฟลป แตมใชฟลปอกคนหนงผเปนอครสาวก เมอซะเตฟาโนตายแลว ฟลปหนไปหลบในพวกคนซะมาเรย คนซะมาเรยเปนคนลกผสม ยวกไมใชตางชาตกไมเชง พวกยวดแคลนคนพวกนมากการทฟลปรเรมเทศนาใหคนซะมาเรยฟง แสดงวาเปนคนทไมมความใจแคบของพวกยว ฟลปตงครสตจกรขนในซะมาเรย ซงไดรบการรบรองจากอครสาวกเปโตรและยอหน เปนครสตจกรแรกภายนอกศาสนายดา แตกไมใชครสตจกรทมสมาชกเปนคนตางชาตทเดยว ตอจากนฟลปไดไปประกาศและตงครสตจกรในเมองชายทะเล กาซา ยบเป และกายซาไรอา เมองเหลานเปนเมองของคนตางชาต แตทกเมองเปนเมองทมพลเมองยวสวนใหญ ทนพระกตตคณมาสมผสกบโลกทไมถอพระเจาอยางหนไมพน

ในการเดนทางของเปโตรเพอดแลครสตจกร ทานไดมาถงเมองยบเปบนฝงชายทะเล ทนทานไดมาฟนชพใหตะปทาหรอโดระกา และพกอยชวคราวกบซโมนอกคนหนงผเปนชางฟอกหนงในการทเปโตรไปอาศยอยกบชางฟอกหนงน แสดงวาทานไดปลอยความเครงเครยดกบบทบญญตประเพณของยวแลว เพราะคนทาการคาอยางนนบวา “ไมสะอาด” ทจะเขาพธทางศาสนาได ทนเปโตรไดเหนนมตเปนผปทนอนผนใหญ มสตวตางๆ บรรจอยเปนกะพงลอยลงมาหา แลวมสรเสยงตรสวา “สงทพระเจาชาระแลวอยาเรยกวาไมสะอาด” พอจบนมตกมผนาขาวมาจากเมองซาไรอา เปนเมองหนงอยถดไปทางเหนอสามสบไมล คนขาวนนไดมาถามหาเปโตรและเชญใหไปสอนโกระเนเลยวผเปนนายทหารโรมนทมศรทธาในพระเจาอยางแกกลา พระวญญาณไดทรงนาเปโตรไปยงเมองกายซาไรอา สงสอนโกระเนเลยวและหมมตรสหายใหทราบเรองพระเจาผชวยใหรอด แลวใหบพตศมารบเขาเปนสมาชกครสตจกร พระวญญาณของพระเจาไดเปนพยานวาพระเจาพอพระทย โดยการเทพระวญญาณลงมาอยางเดยวกบทลงมาในวนเพนเทคอสต พระเจาทรงประทานเครองหมายวามความพอพระทยใหออกไปปาวประกาศสงสอนพระกตตคณแกคนนานาชาตได และรบเขาเปนสมาชกครสตจกร

ประมาณเวลาน อาจเปนเวลากอนทเปโตรยางกาวไปถงเมองกายซาไรอา เซาโลผขมเหงไดประสบกบนมตบนทางไปเมองดาเมเซค ไดเหนพระเยซผเสดจสสวรรคแลวนน ตงแตบดนนผทไดเปนปฏปกษกบพระกตตคณอยางรายแรงกไดกลายเปนทนายใหอยางเขมแขงทสด โดยเฉพาะอยางยงคาสงสอนใดๆ ทจะปราบเครองกดกนใหราบลงระหวางคนยวกบคนตางชาตเซาโลเปนตองตอสขดขวางขมขนทสด แตเมอทานกลบใจแลวทานรบทศนะของซะเตฟาโนทนท และเปนผยงใหญกวาซะเตฟาโนในการนาความเคลอนไหวตอไปใหครสตจกรเปดรบคนทกคน ไมวาคนยวหรอคนตางชาต ในตลอด

19

ประวตศาสตรของศาสนาครสเตยนไมมคนใดผกลบใจหาพระครสตแลวไดดาเนนงานไปดวยผลอนยงใหญเชนนนแกทงโลกเหมอนดงทไดกระทาโดยเซาโลผขมเหง แลวตอไปเปลยนเปนเปาโลอครสาวก

ในการขมเหงทเรมขนดวยการฆาซะเตฟาโน ครสตจกรทเยรซาเลมไดกระจดกระจายออกไปกวางขวาง สมาชกบางคนหนไปเมองดาเมเซค บางคนหนไกลขนไปอกสามรอยไมลถงเมองอนตโอเกยเมองหลวงของซเรยซงมณฑลใหญพาเลศไตนขนอย ทเมองอนตโอเกยพวกลภยเหลานไดเขาไปในธรรมศาลาของพวกยดาและใหคาพยานทนนถงพระเยซเปนพระมาซฮา ในทกๆ ธรรมศาลามทจดแยกไวสาหรบคนตางชาตเขามานมสการ คนเหลานเปนอนมากไดฟงพระกตตคณทอนตโอเกย และตอนรบพระครสตไวในความเชอ จนมครสตจกรเกดขนในเมองนน อนเปนททคนยวและคนตางชาตนมสการรวมกนดวยสทธเทาเทยมกน เมอขาวเรองนมาถงเยรซาเลม ครสตจกรแมกตกใจและไดสงผแทนมาสอบสวนการเกยวของกบคนตางชาตเรองน โอกาสดทบาระนาบาไดมาถงเมองอนตโอเกยแทนทจะไดประณามครสตจกรทไดกระทาเปนอสระอยางนน ทานกลบมความปตยนดดวย รบรองวาความเคลอนไหวนถกตองและพกอยทอนตโอเกยรวมมอดวย บาระนาบาไดแสดงความไวใจแกเซาโลมากอน บดนจงไดไปยงบานของเซาโลทเมองตาระโซ หางจากอนตโอเกยประมาณรอยไมล โดยมากตองไปทางนา ไปนาเซาโลมายงอนตโอเกยดวย และตงใหเปนเพอนรวมงานในพระกตตคณครสตจกรแหงเมองอนตโอเกยสาคญขนจนพวกสานศษยของพระครสตไดมขนานนามวา “ครสเตยน” เปนครงแรกทน เปนนามทพวกยวมไดตงให แตพวกกรกไดตง ในพระครสตธรรมใหมไดเอยนามนเพยงสามครง พวกสานศษยทอนตโอเกยไดสงอนเคราะหมายงพวกสาวกทยากจนในยเดยในคราวเกดกนดานอาหาร พวกผนาและพวกอาจารยในครสตจกรแรกเรมลวนเปนคนทถกกลาวขวญถงกนกวางขวาง

ภาคสมาชกผเปนคนตางชาตของครสตจกรเวลานน เพยงแตเปนคนทแสวงเขาเปนสมาชกโดยตนเอง แตบดนพระวญญาณบรสทธทรงนา และพวกผอาวโสในครสตจกรไดแตงตงดวย ใหสงผนาคนสาคญยงของครสตจกรอนตโอเกยสองคนออกไปประกาศศาสนายงเมองอนๆ ไปเสาะหาทงคนยวและคนตางชาตโดยการประกาศพระกตตคณ อานดเรองการเดนทางออกไปประกาศพระศาสนาเทยวทหนงนแลวจะสงเกตเหนสญลกษณตางๆ ในงานอนบากบนน ซงไดเปนสญลกษณของงานของอครสาวกเปาโลในครงตอมาทกครง เปนงานทรวมกนทาสองคน ครงแรกวา “บาระนาบาและเซาโล” ไมชาเปลยนเปน “เปาโลกบบาระนาบา” หรอ “เปาโลและพวก” แสดงวาเซาโลหรอเปาโลมจตใจนา เรองเซาโลเปลยนนามนนเปนธรรมเนยมของคนยวมสองนาม นามหนงเปนนามของอสราเอล อกนามหนงใชในเมออยในทามกลางคนตางชาต ศาสนทตทงสองไดพาผชวยหนมไปดวยอกคนหนง คอยอหนมาระโก แตมาระโกไดผละทานทงสองเสยกลางทาง ทานทงสองไดเลอกเอาเมองใหญๆ เปนสนามทา

20

การอนสาคญ ไปเมองซะลามและปาโฟในเกาะกปโรอนตโอเกยและอโคนอนในปซเดย ลศตราและเดระเบในลกาโอเนย มโอกาสทไหนกเขาไปประกาศสงสอนคนในธรรมศาลา เพราะในธรรมศาลานนพวกยวทกคนมสทธทจะพดได โดยเฉพาะผเปนอาจารยประกาศนยบตเชนเปาโล สาเรจจากสถานศกษาอนมชอเสยงของฆะมาลกเอลยอมไดตอนรบเสมอ นอกจากจะไดพบกบคนยวแกศรทธาในธรรมศาลาแลวยงไดพบคนตางชาตทเกรงกลวพระเจาอยดวยกนดวย เมอมาถงเมองสดทายคอ เดระเบทานทงสองกเขามาในระยะใกลกบอนตโอเกยททานทงสองไดถกสงมานน แตแทนทจะผานเขาประตมณฑลกลเกยและกลบบาน ทานไดหนกลบไปทางตะวนตก เดนทางกลบมาตามรอยเกาเยยมครสตจกรตางๆ ทไดตงขนไวเมอขามาเทยวแรกและแตงตงศษยาภบาลใหดแลตามแบบของธรรมศาลา เราจะไดพบวธทางานแบบนเมออครสาวกเปาโลออกเดนทางไปอกในเทยวหลงๆ

ในทกๆ สงคมหรอสมาคมจะมคนสองประเภทอยเสมอ คนประเพณจดคอคนทมงจะตามอยางสงทเคยทามาแลว ๆ และคนพวกกาวหนาคอคนทมงใหเจรญขนในอนาคต ความเชอของยวในครสตจกรเชอวาความรอดไมมภายนอกอสราเอลเลย ดงนนสานศษยตางชาตจะตองรบพธสหนดและปฏบตตามประเพณของยว อาจารยผมความคดกาวหนามเปาโลและบาระนาบาเปนหวหนาประกาศวาพระกตตคณมไวสาหรบคนยวและคนตางชาตโดยกรณเกยวกนคอ เชอในพระครสตบทบญญตของยวไมเกยวของ การโตแยงไดเกดขนระหวางคนมความคดสองประเภทน คกคามจะใหเกดการแตกแยกในครสตจกร ในทสดเปดการประชมขนในกรงเยรซาเลมวนจฉยปญหาการเขาเปนสมาชกของคนตางชาต และวางแนวปกครองไวสาหรบครสตจกร สงเกตวาในการประชมนมผประชมไมแตเฉพาะอครสาวกเทานน แตมพวกผอาวโสและ “ทงครสตจกร” เขาประชม เปาโลและบาระนาบา เปโตรและยากอบนองขององคพระผเปนเจาเขารวมอภปราย เปนอนตกลงกนวาบทบญญตนนวางไวเฉพาะคนยวเทานน ไมเกยวกบคนตางชาตทเชอพระครสต ดวยขอตกลงนยคของครสตจกรกเปลยนจากยคครสตจกรครสเตยนยวมาเปนยคครสตจกรสาหรบคนทกเชอชาตและประเทศกสมบรณ และบดนพระกตตคณรดหนาไปตามทางทจะกวางขวางออกไปไดยงๆ ขน

21

บทท 4 3

ครสตจกรชนนานาชาต ตงแตการประชมทกรงเยรซาเลม ค.ศ. 50 ถงการประหารชวตอครสาวกเปาโล ค.ศ. 68

___________________ โดยขอตกลงในการประชมทกรงเยรซาเลม ทาใหครสตจกรเปนอสระทจะทาการใหญยงขนไป

ในการนาผคนทงสน ทกเชอชาต ทกประเทศ เขามาในอาณาจกรของพระเยซครสต ภาคสมาชกครสตจกรทเปนคนยวคงประพฤตตามบทบญญตของยวตอไป ถงกระนนกไดมการตความขนบธรรมเนยมกวางขวางออกไปโดยคนพวกผนาอยางเชนอครสาวกเปาโล สวนคนตางชาตจะเขาเปนครสเตยนไดโดยความเชอในพระครสตเทานน และใหดารงชวตอยางทชอบ ไมตองปฏบตตามขอเรยกรองของบทบญญตยว

สาหรบตาราทใหเราทราบเหตการณในยสบปตอจากการประชม (เยรซาเลม) เราตองอาศยหนงสอกจการ ธรรมสารฉบบตางๆ ของอครสาวกเปาโล และอาจตองอาศยขอความตอนตนของธรรมสารของอครสาวกเปโตรฉบบตนดวย ซงอาจบงถงดนแดนททานอครสาวกไดไปเยยม อาจตองเอาตานานมาเพมเตมเขากบตาราอนแนนอนเหลานบาง ทรสกวาเปนความจรงเลากนในยคถดจากอายของอครสาวก เดยวนบรเวณของครสตจกรนนเตมไปทงอาณาจกรโรมน ประกอบดวยมณฑลตางๆ ชายทะเลเมดเตอเรเนยน และทงดนแดนบางแหงนอกอาณาเขต เชนทางตะวนออกภาคสมาชกนนจะเหนไดวาจานวนคนนานาชาตเพมทวขน คนยวลดนอยลง เพราะเมอพระกตตคณไดศษยในโลกคนทไมเชอถอพระเจามากขนคนยว กปลกตวออกและเกลยดชงขมขนยงขนทกท ในระยะนเกอบจะทกหนทกแหงพวกยวเปนผขยคการขมเหงครสเตยนขน

ผนาสามคนเดนอยตอหนาครสตจกรในระหวางปเหลานน คนทหนง เปนคนชนหวหนาขนมางายๆ คออครสาวกเปาโล เปนคนเดนทางทองไปไมรจกเหนดไมรจกเหนอย เปนคนทางานทไมมใครหรออะไรมาเอาชนะเขาได เปนนกตงครสตจกรและนกเทวศาสตร รองลงมาจากเปาโลกคออครสาวกเปโตร นามของทานผนปรากฏในบนทกคอนขางมนอย แตเปาโลถอวาทาน (เปโตร) เปนคนหนงในพวก “หลก” รสกวาเรานาจะรบตานานทวาเปโตรไดมาอยกรงคราวหนงมาอานวยการครสตจกรในเมองนน และตองถกประหารอยางทารณตายทนนประมาณ ค.ศ. 67 นามผยงใหญคนสามในยคนคอทานยากอบนองขององคพระผเปนเจา และประมขของครสตจกรในเยรซาเลม ทานเปนผคาจนขนบธรรมเนยมของยวอยางจงรกภกด และไดรบนบถอวาเปนผนาในพวกครสเตยนยว แตกไมถงกบ

22

เปนผขดขวางพระกตตคณทจะมาสชนตางชาต ธรรมสาร (จดหมาย) ยากอบนนคอทานผนเองเปนผเขยน ทานตองถกฆาตายในวหารประมาณป ค.ศ. 62 ฉะนนแหละผนาทงสามในยคนไดยอมถวายชวตดวยความตายอยางทารณเพราะเหตความเชอของทาน นอกจากสามทานนกยงมผอนอกมาก ซงเปนผสาคญนอยกวากไดตายไปในการประหารทารณเชนเดยวกน

บนทกเหตการณในปเหลานตามทกลาวในสบสามบทสดทายของหนงสอกจการ กลาวแตงานของอครสาวกเปาโล แตคงจะมศาสนทตคนอนๆ อกหลายคนทาการ เพราะมชาหลงจากยคนจบลง กมการเอยถงครสตจกรตางๆ ในดนแดนทเปาโลไมเคยไปเลย การเดนทางไปประกาศศาสนาของเปาโลเทยวทหนงไปตลอดมณฑลภายในบางมณฑลของอาเซยนอยไดกลาวแลว หลงจากการประชมทกรงเยรซาเลมแลว เปาโลไดออกเดนทางไปประกาศศาสนาเทยวทสองไปกบซลา หรอซละวาโนเปนเพอนรวมทาง ทานไดออกเดนทางจากอนตโอเกยในซเรย และแวะเยยมครสตจกรตางๆ เปนครงทสามคอครสตจกรททานไดตงไวบนผนแผนดนใหญเมอครงเดนทางมาเทยวทหนง ทานมาถงชายฝงทะเลเอเจยนทเมองโตรอาอนเปนทตงเมองตรอยโบราณ และไดขามไปยงยโรป นาพระกตตคณไปยงทวปนน ไดตงครสตจกรตางๆ ขนทเมองฟลปปอย เธซะโลนเก และเบอรยะในมณฑลมากะโดเนย ตงครสตจกรเลกๆ แหงหนงในเมองวฒนธรรมแหงเอเธนส และอกแหงหนงทแขงแรงทโกรนโธอนเปนเมองพาณชของกรซ เปาโลเขยนสารสงจากเมองโกรนโธไปถงครสตจกรเมองเธซะโลนเกสองฉบบอนเปนสารฉบบเรมแรกทเกดขน แลวทานไดลงเรอเดนทางมาทางตะวนออกขามทะเลอาเจยนมาแวะเยยมเอเฟซสนดหนอยในอาเซยนอย แลวกขามทะเลเมดตอเรเนยนมาสเมองกายซาไรอา ขนไปคานบครสตจกรแมในกรงเยรซาเลม แลวกลบมายงททออกเดนทางคออนตโอเกยในซเรย ในการเดนทางสามปทงทางบกและทางทะเลไดไปไกลกวาสองพนไมล และไดตงครสตจกรขนไวในเมองสาคญๆ เจดหวเมองอยางนอยหรออาจจะมากกวา แลวไดเปดทวป แหงจกรวรรดในภาคพนยโรปใหเปนทประกาศพระกตตคณ

หลงจากไดพกผอนเพยงเลกนอย เปาโลกเรมออกเดนทางไปปาวประกาศพระศาสนาเทยวทสาม ไดออกเดนจารอนตโอเกยอก แตกาหนดใหมาถงทสดทกรงเยรซาเลม ยอมมอบตวเปนจาเลยในมอของรฐบาลโรมน ครงแรกตโมเธยวเปนเพอนรวมทางคนเดยว ทานผนไดรวมทางกบเปาโลในการเดนทางเทยวทสองและเปนผชวยทแนวแนจนถงทสด และเปน “บตรในพระกตตคณ” แตมเพอนเดนทางมาดวยกนกบทานเปนอนมากกอนจบการเดนทางเทยวน ทานเรมแวะเยยมครสตจกรตางๆ ในซเรยและในกลเกย คงไดแวะเยยมตาระโซบานเกดของทานเองดวยไมตองสงสย แลวเลยไปตามเสนทางเกา แวะเยยมครสตจกรตางๆ เปนครงทส คอครสตจกรทตงไวตงแตเทยวทหนง แตเมอไดขามมณฑลฟรเกยแลว แทนทจะหนขนทางเหนอไปเมองโตรอา ทานกลบไปเสยทางใต ไปเมองเอเฟโซเมองหลวงของอาเซยนอย ทานไดพกอยทนกวาสองป เปนททแวะนานทสดในบรรดาแหงททานไดแวะ

23

ตามทางเดน งานของทานเปนผลสาเรจใหญยง เปนผลไมเพยงในครสตจกรเอเฟโซแตไดเพาะกตตคณไวทวมณฑล “ครสตจกรทงเจดในมณฑลอาเซย” ไดตงขนโดยเปาโลไมโดยตรงกโดยออม เพอจะทาตามวธเยยมเยยนครสตจกร ทานไดออกจากเอเฟซสลงเรอไปมณฑลมากะโดเนยเยยมสานศษยในฟลปป เธสะโลนกาและเบอรยะและในกรซดวย ทานจาเปนตองเดนทางกลบมาตามเสนทางเกาเพอเยยมเยยนครสตจกรตางๆ ครงสดทาย แลนเรอไปถงเมองโตรอา จากโตรอาเลยบไปตามฝงอาเซยนอย ทเมลโตเมองทาสนคาของเอเฟซสทานไดใชคนไปตามผอาวโสของครสตจกรนนมาพบและไดกลาวอาลาอยางซงตรงใจ แลวออกเดนทางมาขนทเมองกายซาไรอาอ แลวไตเขาขนไปกรงเยรซาเลม การเดนทางปาวประกาศเทยวทสามไดสดทางลงทเมองน เพราะขณะนมสการอยในพระวหารเปาโลกถกฝงคนยวโจมต กองทหารโรมนรดเขามาชวยไว ไดถกกมตวไวในหอคอยอนมนามของมารคแอนโตน เพอความปลอดภย ทางเดนไปประกาศเทยวทสามเปนระยะทางไกลเทาๆ กบเทยวทสอง เวนไวแตสามรอยไมลระหวางเยรซาเลมกบอนตโอเกย ผลอนเยยมยอดนนไดแก ครสตจกรเอเฟซสอนเปนหลก และสงสารอนสาคญยงออกไปอกสองฉบบ ฉบบหนงสงไปยงครสตจกรทโรม ใหหลกเกณฑของพระกตตคณตามททานไดประกาศ อกฉบบหนงสงไปยงชาวฆะลาเตยปราศยกบครสตจกรตางๆ ททานไดตงขนตงแตเทยวทหนง ซงในครสตจกรเหลานนถกพวกครยดาไดพลกสานศษยเสยหลายคน

เปาโลตกอยในความควบคมกวาหาปตงแตถกจบ อยในเยรซาเลมนดหนอย ทกายซาไรอาสามป อยางนอยสองปทกรงโรม การเดนทางทะเลอนเตมไปดวยอนตรายน ตงแตกายซาไรอาถงกรงโรม เราถอวาเปนการเดนทางประกาศศาสนาทเปาโลไปเทยวทส เพราะแมแตถกจาจองอยทานกยงทาหนาทศาสนทต ใชทกโอกาสเทศนาพระกตตคณของพระครสต เหตตรงๆ ทใหทานตองเดนทางมาครงนกเพราะเมอทานขาหลวงปกครองยเดยสอบสวนทาน ๆ รองอทรณตอศาลของพระจกรพรรดทกรงโรมในฐานททานเปนพลเมองโรมน เพอนรวมทางของทานไดแกลกาและอารศตาโค คงไปในฐานะเปนผคอยตดตามรบใชปรนนบตทาน ยงมพวกนกโทษเดดขาดผตองนาไปประหารในกรงโรมดวยกฬากลาเดยเตอร ทหารผคม และกลาสเรอ เชอแนทเดยววาในระหวางเดนทางอนไกลและอนตรายน พวกรวมเดนทางมากบทานอครสาวกคงไดยนไดฟงพระกตตคณโดยทวกน ทงทเมองซโดนและเมองมราและเกาะเกรเตทเรอกาปนมาหยดอย เปาโลกสามารถประกาศพระครสตได ทเกาะเมลเต (มอลตา) เปาโลนาคนมาเชอไดเปนหลายคนตามทเราทราบ ณ ทนนคนทงหลายไดหยดยงอยสามเดอนหลงจากเรองพาย

ทสดเปาโลมาถงกรงโรมซงเปนปลายทางททานหวงจะมาหลายปแลว แมเปนจาเลยทคอยการพจารณา ทานกยงมบานเชาอยเอง มทหารควบคม ความพยายามขนแรกของทานคอจะไดตดตอกบคนยวดงททานทาอยางนอยเสมอ ไดประชมกบคนยววนทงวน แตปรากฏวานอยคนสมครรบพระกตต

24

คณ ทานกหนไปหาคนตางชาต บานของทานใชเปนครสตจกรทงสองปอนเปนทใหหลายคนไดพบพระครสต โดยเฉพาะในหมพวกทหารกองรกษาการณเปรโตเรยน แตงานใหญยงของทานในกรงโรมคอไดเขยนธรรมสาร 4 ฉบบ ซงอยในจาพวกทรพยของครสตจกร เปาโลกไดรบการปลดปลอยเปนอสระ

ใหเราดอสระภาพของเปาโลสามหรอสปททานออกทาการตอไปอก ในการเดนทางประกาศศาสนาเทยวทสของทาน เราไดพบเคาและคาดวาไดมาเยยมเมองโกโลซายและมเลโต ถาทานไดมาอยใกลเมองเอเฟโซในขนาดนน ดงทสองแหงนอยใกลเอเฟโซมาก เราจงอาจแนใจไดวาทานไดมาเยยมเมองเอเฟโซนดวย ทานยงไดแวะเยยมเกาะเกรเต ไดทงตโตไวทนนใหดแลครสตจกร และมาเมองนโคโปลบนทะเลเอเตรยตคทศเหนอของประเทศกรซ ตานานกลาววาทานไดถกจบทนและถกสงไปกรงโรมอก และถกประหารชวตทนน ค.ศ. 68 ธรรมสารสามฉบบอาจเขยนขนในยคน คอหนงสอตโมเธยวฉบบตน ตโต และตโมเธยวฉบบสองเปนจานวนจดหมายฉบบสดทายของทานทงหมดไดเขยนออกจากคกในกรงโรมในป ค.ศ. 64 สวนใหญของกรงโรมไดถกทาลายไปในมหาเพลง กลาวกนวาเนโรเปนคนจดเผา จกรพรรดองคนเปนองคชวรายกาจทสดในบรรดาจกรพรรดโรมนทกองคแตเหตยงคงเปนเรองคลมเคลอถกเถยงกนอย แตทแนกคอประชาชนพากนกลาวโทษเนโรซบซบอยทวไป เพอจะใหพนตวเนโรประกาศวาพวกครสเตยนไดวางเพลง แลวเรมลงมอขมเหงใหญ ครสเตยนเปนพนๆ ตองถกจบทรมานและตายไป ในจาพวกเหลานมอครสาวกเปโตรตองถกตรงในป ค.ศ. 67 และอครสาวกเปาโลถกตดศรษะป 68 ปเหลานไมแนนอนทเดยว และพวกอครสาวกคงไดถกประหารชวตไปกอนแลวหนงหรอสองป เปนชนหนงของ “ประวตศาสตรแกแคน” ในอทยานของเนโรมครสเตยนฝงใหญตองถกเผาจดตาง “คบเพลงชวต” สวนทานจกรพรรดกทรงราชรถทอดพระเนตร ทนนเดยวนเปนทตงราชวงวาตกน เปนราชถานของสงฆราชโรมนคาธอลค และเปนทตงวหารเซนตปเตอรเปนอาคารใหญทสดในศาสนาครสเตยน

วาระทมการประชมทกรงเยรซาเลม ค.ศ. 50 พระคมภรใหมสกฉบบหนงกหาไดมเขยนขนไวไมเลย ครสตจกรตองอาศยรชวตและคาสอนของพระผชวยใหรอดซงเพยงรไดจากความจาของพวกสานศษยรนแรก แตกอนจะจบระยะน (ค.ศ. 68) สวนใหญของพระคมภรใหมไดมออกเวยนแลว ประกอบดวยพระกตตคณมทธว มาระโก และลกา ธรรมสารของอครสาวกเปาโล ยากอบ เปโตรฉบบ ตน และอาจฉบบสองดวย แตวาการรบรองฉบบสดทายนไมใครแน ระลกดวยวาหนงสอพระธรรมฮบรผประพนธมใชเปาโล อาจเขยนหลงจากเปาโลสนชพแลว.

25

บทท 5 4

ยคสลว ตงแตอครสาวกเปาโลถกประหาร ค.ศ. 68 ถงมรณกรรมของอครสาวกยอหน ค.ศ. 100

_____________________ เราเรยกชวอายคนทสดทายของศตวรรษทหนงตงแต ค.ศ. 68 ถง 100 วา “ยคสลว” สวนหนงก

เพราะการขมเหงตงเคาครมอยเหนอครสตจกร แตทเจาะจงยงกวานนกเพราะในทกยคของประวตศาสตรยคนยคเดยวทเรารเรองอะไรๆ ไดนอยทสด เราไมมความสวางแจมแจงของ หนงสอกจการ ตอไปอกทจะนาเรา ไมมผประพนธในยคนจะเขยนเพมเตมสวนทวางของประวตศาสตร เราอยากอานถงงานททากนตอมาโดยพวกผชวยอครสาวกเปาโลอยางเชน ตโมเธยว อะโปโล และตโตแตทานเหลานรวมทงมตรสหายคนอนๆ ของเปาโลกเงยบหายไปดวยกนกบความตายของทานอครสาวกเปนเวลาหาสบปหลงจากชวตของอครสาวกเปาโล มานไดรดบงครสตจกรไว ซงเราพยายามอยากจะมองดรอดเขาไปสกเทาใดกไมสาเรจ และในทสดเมอเปดมานในราว ค.ศ. 120 เราไดพบครสตจกรผดไปหลายดานจากครสตจกรในสมยของอครสาวกเปโตรและเปาโล คอทราบไดจากขอเขยนของพวกบรรพชนครสตจกรรนแรกเรมทสด

กรงเยรซาเลมแตกในป ค.ศ. 70 ทาใหความเกยวพนระหวางครสเตยนกบยวเปลยนไปใหญหลวง ในบรรดามณฑลตางๆ เปนอนมากทอยใตการปกครองของโรมน มแตแหงเดยวทมความไมพอใจ ไมยอมภกดตอโรมน นนคอยเดย พวกยว โดยการตความหมายหนงสอพยากรณของเขาเอาเอง เชอวาพระเจากาหนดใหเขาเปนผมชย เปนผครองโลก เพราะดวยความหวงใจแนอยางนน การยอมอยใตแอกของพระจกรพรรดโรมนจงเปนการขนใจเตมท ตองยอมรบอกอยางหนงดวยวาพวกขาหลวงโรมนทมาปกครองกไมสามารถเขาใจวสยของยวได และไดทาการปกครองยวอยางแขงกราวโดยไมจาเปน ประมาณ ค.ศ. 66 พวกยวเปดการขบถขนอยางเปดเผย พอเรมทาการกไมมหวง เพราะวามณฑลหนงทเลกทสดจะไปทาการสรบปรบมออะไรกบมหาอาณาจกรไดพลเมองยวไมไดฝกหดการรบ สวนอาณาจกรนนมพลเมองตง 120 ลาน หนงในสของหนงลานเปนทหารผลดเปลยนกนรบการฝกปรอชานชานาญ? ยงกวานนพวกยวเองยงแตกกนเปนพวกเลกพวกนอย แลวทาการประหสประหารกนเองรบกนเองอยางดเดอดเหมอนพวกโรมนผเปนศตร ของเขาดวยกนทกฝาย เวสปาเสยนสแมทพโรมนชนนานากองทพมหมาเขาพาเลศไตนแตพอดถกเรยกกลบไปกรงโรมไปเปนพระจกรพรรด ไดมอบใหตตสบตรชายดาเนนการรบตอไป หลงจากทถกลอมนาสยดสยอง และยงสยดสยองยงขนอกโดยการรอด

26

อยาก โดยการจราจลภายใน เมองจงแตกทาลายและถกยด พวกยวไมรจกกพนตอกพนตองถกฆาตาย อกหลายพนถกจบไปเปนทาส สนามกฬาทกรงโรมสรางขนมาโดยพวกยวทตกเปนเชลย ถกบงคบแรงงาน พวกยวเปนหมใหญๆ ตองทางานจนสนใจตายไปจรงๆ รฐยวหลงจากทดารงอยถงสบสามศตวรรษตองถกกาจดราบคาบสาบสญแลวยงไมเคยไดฟนคนสภาพจนกระทงบดน

กรงเยรซาเลมแตกคราวนพวกครสเตยนไดรบอนตรายไมกคนหากจะมบาง พวกครสเตยนไดรบคาเตอนจากพระดารสพยากรณของพระครสตจงไดหนออกจากเมองอนจะพนาศนไปเสยกอนเมอมเคาไมคอยด แลวไปหลบภยอยเมองเพลลาในหวางเขายอรเดน แตวาผลยงใหญทไดแกครสตจกร อนเนองจากความพนาศคราวนคอไดทาใหความเกยวดองทงสน ระหวางศาสนายดากบศาสนาครสเตยนขาดกนเดดขาดไปเลย ตงแตกอนความพนาศของกรงเยรซาเลมเรอยมา รฐบาลโรมนกด พลเมองสวนใหญกด เขาใจวาครสตจกรเปนสาขาของศาสนายว ตงแตบดนไปยวกบครสเตยนกแยกกน พวกยวครสเตยนคณะเลกๆ กดารงตวอยไดสกสองศตวรรษ แตวาจานวนยงลดลงเรอยๆ คอพวกอไบโอไนท เปนคนพวกทตงตวอยเดยวโดด ครสตจกรโดยทวไปกมใครไดรบนบเปนพรรคเปนพวก คนเชอชาตเดยวกนกบเขากเกลยดชงเพราะถอวาเปนพวกเสยสตย

ประมาณป ค.ศ. 90 จกรพรรพโดมเทยนสผเปนคนไมมคณประโยชนอะไร เปนคนโหดราย ไดเรมขมเหงครสเตยนดวยอานาจรฐเปนคราวทสอง ผเชอเปนจานวนพนๆ ตองถกฆาตายโดยเฉพาะในกรงโรมและในอตาล การขมเหงครงนเหมอนครงเนโร ทาการขมเหงพกเดยวแหงเดยวมไดแพรไปทวอาณาจกร ในเวลานอครสาวกยอหนผเปนอครสาวกทยงชพอยเปนคนสดทาย ผไดพานกอยในเอเฟโซ ตองถกเนรเทศปลอยไวในเกาะปตโมในทะเลเอเจยนไดรบศภนมตรทเขยนในพระธรรมฉบบสดทายของพระครสตธรรมใหม อยางไรกตามนกปราชญหลายคนกะการณนเนนมาก กะในราว ค.ศ. 69 หลงจากทจกรพรรดเนโรสนชพเลกนอย อาจเปนไดวาอครสาวกยอหน ไดตายทเอเฟโซในราว ค.ศ. 100

ในระหวางยคนหนงสอเลมทายๆ ของพระครสตธรรมใหมไดเขยนขน เชนหนงสอฮบรและอาจเปนเปโตรฉบบสองดวย ธรรมสารยอหนสามฉบบและพระกตตคณยอหน ยดาและววรณ แตในการทรบกนเปนการสากลวา หนงสอเหลานกาเนดจากการทรงดลและเปนบรรทดฐานนนไดรบกนภายหลงตอมา

นาสนใจตอการสงเกตดฐานะของศาสนาครสเตยนตอนใกลจะสนศตวรรษทหนง ประมาณ 70 ป หลงจากการเสดจสสวรรคของพระครสต ในระยะนมครอบครวเปนอนมากตดตามพระครสตมาสามชวอายคนแลว

27

เมอเปดศกราชศตวรรษทสองจะไดพบครสตจกรในทกประเทศและเกอบทกเมอง ตงแตแมนาไทเบอรถงแมนายเฟรตส ตงแตทะเลดาถงแอฟรกาเหนอ บางคนคดวาไปไกลทางตะวนตกถงสเปญและบรเทน สมาชกครสตจกรรวมเปนจานวนหลายลาน สารของพลนนสงถงจกรพรรดทรายานสฉบบนรจกกนดมากเขยนขนประมาณ ค.ศ. 112 แจงวาในมณฑลตางๆ ของอาเซยนอยตามชายฝงทะเลดาโบสถวหารของพระตางๆ พนเมองเกอบจะรางเปลาไปเลย และทกหนทกแหงมครสเตยนเปนจานวนมากๆ สมาชกครสตจกรมคนทกชน ตงแตขนนางยศสงทสดจนถงพวกทาส ซงตลอดทวมหาอาณาจกรมเปนจานวนมากกวาพลเมองทเปนอสระ แตในครสตจกรมการปฏบตตอกนเสมอภาคในการบรการและในการเปนเจาพนกงานของครสตจกร แมทาสกไดรบการปฏบตตออยางเสมอภาคกบคนชนขนนาง ทาสอาจเปนเจาอธการกได ทงๆ ทนายของเขาเปนแตเพยงสมาชกสามญ

เมอสนศตวรรษทหนง หลกธรรมคาสอนสาธยายโดยอครสาวกเปาโลในธรรมสารทสงถงโรมตลอดทวครสตจกรไดรบเปนบรรทพฐานของความเชอ คาสอนของอครสาวกเปโตรและยอหนในธรรมสารของทานนน ๆ แสดงวาคลองจองกบทศนะของอครสาวกเปาโลอยางสมบรณ ทศนะนอกรตกกาลงผดขนมา คณะนกายตางๆ กกาลงตงกนขน เชอของความนอกรตนพวกอครสาวกไดสงเกตเหนและไดเตอนไวกอนแลว แตการขยายตวเตมทนนมาในภายหลงตอมา

การบพตศมา ทกหนทกแหงถอวาเปนพธทาเมอเรมเขาเปนสมาชกครสตจกร โดยมากทาโดยการจมนา แตกระนนยงมกลาวไวแจมแจงใน ค.ศ. 120 ดวยวามการทาบพตศมาดวยการพรมนาบนศรษะ แสดงวาเปนธรรมเนยมประเพณไปแลว วนขององคพระผเปนเจากถอปฏบตกนทวไป แตไมเครงครดถงขนาดตงไวเฉพาะเปนเดดขาด ชวเวลาทครสตจกรมคนยวเปนสมาชกสวนใหญกถอรกษาวนซะบาโตของชาตฮบร แตเมอครสตจกรมสมาชกชนนานาชาตเพมขน วนทหนงกคอยๆ มาแทนทวนทเจด กอนจบปฏวตการของอครสาวกเปาโล เราไดพบครสตจกรประชมกนในวนทหนงของสปดาห และในหนงสอววรณเรยกวนนนวา “วนขององคพระผเปนเจา” ศลระลกปฏบตกนทวสากล การนครงแรกทากนเปนพธในบาน เหมอนดงศลปสกาของยว ซงไดกลายมาเปนศลระลก แตในจาพวกครสตจกรชนนานาชาตมประเพณประกอบพธกนในการประชมของครสตจกร เปนดงหนงการรบประทานอาหารทสมาชกแตละคนนาอาหารมารบประทานดวยกนอครสาวกเปาโลไดตาหนครสตจกรโกรนโธวา ความตาชาไดคลบคลานเขามา ในการปฏบตวธนในราวสนศตวรรษศลระลกถอกนทกหนทกแหงในทประชมครสเตยน แตไมประเจดประเจอกบสาธารณะ (อาจเปนเพราะการขมเหง) ทกคนทไมใชสมาชกครสตจกรใหเขารวมพธดวยไมได ซงเลยถกเขาใจวากระทา “ความลบ” การถอวนอาทตยอสเตอรเปนการกระทากนเปนประจาปเพอระลกถงการเปนขนจากตายขององคพระผเปนเจากไดกระทาพธกนและนยมขนเรอยๆ แตเวลานนยงไมทากนเปนแบบสากล

28

ในจานวนอครสาวกสบสองคน ผทยงมชวตอยเปนคนสดทายไดแกอครสาวกยอหน พานกอยในเอเฟโซจนกระทงในราว ค.ศ. 100 ไมมกลาวถงผสบตาแหนงตอจากทาน แตในราว ค.ศ. 120 มกลาวถง “พวกอครสาวก” ปรากฏเปนผเผยแพรศาสนาทองเทยวอยในจาพวกครสตจกร แตไมมสทธอานาจอะไร และปรากฏวามไดรบการนบถออยางสง เพราะครสตจกรตางๆ ยอมใหมการตอนรบเพยงสามวนเทานนและไมมากกวา ในหนงสอกจการและในธรรมสารฉบบหลงๆ ไดเอยนามพวกผอาวโส (เปรสไบเตอร) และพวกเจาอธการดงหนงสองตาแหนงนหมายถงคนๆ เดยวกน และเรยกสบเปลยนกนได แตเมอในราวสนศตวรรษทหนงมความโนมเอยงหนกไปในทางทยกคนหนงขนเปนบชอพเหนอเพอนผอาวโสดวยกน นาใหเกดระบบทางศาสนาตอมา มคคนายกมเอยในธรรมสารของอครสาวกเปาโลฉบบลาวาเปนเจาพนกงานของครสตจกร ในหนงสอโรมเขยนประมาณ ค.ศ. 58 นางฟอยเบแหงเมองเกงเครอายเรยกวาเปน “มคคนายกา” และคาอางในหนงสอตโมเธยวฉบบหนงอาจหมายถงสตรประจาตาแหนงหนาทนน

ระเบยบการนมสการของทประชมครสเตยนเลยนแบบมาจากในธรรมศาลาของยว มการอานพระคมภรเดม และสวนของธรรมสารของอครสาวกฉบบตางๆ และพระกตตคณดวย บทเพลงสดดของพระคมภรและเพลงนมสการของครสเตยนเปนบทเพลงรองสรรเสรญมการอธษฐาน แตไมเหมอนกบในธรรมศาลา คออธษฐานตามความรสกในธรรมชาต สมาชกและเพอนพนองครสเตยนทมาแวะเยยมจะพดจะกลาวอะไรกไดตามใจ เมอจบการนมสการแลวมกถอพธศลระลกเสมอๆ

อานดในธรรมสารฉบบหลงๆ และในหนงสอพระธรรมววรณแลวจะเหนวา ความสวางกบความมดปนกนอยในความเปนไปของครสตจกรตางๆ มาตรฐานธรรมวสยสง แตสาเนยงแหงชวตจตวญญาณยงตากวาทเคยมในสมยแรกๆ ของอครสาวก ถงกระนนครสตจกรทกหนทกแหงแขงแรง กาวหนา เจรญเตบโต และแพรหลายไปเตมโลกแหงมหาอาราจกรโรมน _______________________

29

สงเขปของบทท 6,7,8

ภาวะการณทวไปในยคทสอง, ครสตจกรถกขมเหง ตงแตมรณกรรมของอครสาวกยอหน ค.ศ. 100 ถงพระโองการของคอนสแตนตน ค.ศ. 313

1.สาเหตแหงรฐขมเหง (บทท 6) 1. ศาสนาทไมถอพระเจามใจตอนรบพระอนๆ ศาสนาครสเตยนไมตอนรบดวย 2. รปสกการบชาเขาประสานกบชวต 3. นมสการพระจกรพรรด 4. ศาสนายดาไดรบการรบรอง 5. การประชมลบของครสเตยน 6. เสนอภาพในครสตจกรของครสเตยน 7. ผลประโยชนทางการคา

2. ระยะตางๆ ของการขมเหง (บทท 6 ตรายานส ถงอนตนนส ปอส 96-161 1.

ผถกประหารทารณ : (1) ไซเมยน (2) อคเนตอส 2. มารคส อาวเรลอส 161-180 ผถกประหารทารณ : (1) โปลขาพ (2) ยสตนมารเตอร 3. เสปตมอส เสเวรส 193-211 ผถกประหารทารณ : ไซเปรน, เซกซตส 258 4. เดซอส 259-251 5. วาเลเรยน 254-260 ผถกประหารทารณ : ไซเปรยน, เซกซตส 258 6. ดโอเคลเทยน 303-305 กาเลรอส 305-311 พระโองการของคอนสแตนตน 313

3.การกอรปของพระครสตธรรมใหมบรรทดฐาน (บทท 7) 4. ความเตบโตของระบอบการทางศาสนา (บทท 7)

สาเหตตางๆ : 1. หมดสทธอานาจของอครสาวก 2. ความเตบโตและขยายตวของครสตจกร 3. การขมเหงของรฐ

30

4. คณะนกายและลทธนอกรตแบบตางๆ เกดขน 5. เลยนแบบการปกครองของรฐ

5. การขยายตวของหลกธรรมคาสงสอน (บทท 7) 1. วทยาลยอาเลกซานเดรย 2. วทยาลยอาเซยนอย 3. วทยาลยอฟรกาเหนอ

6. นกายตางๆ หรอลทธนอกรตเกดขน (บทท 8) 1. นอสตคส 2. อไบโอไนทส 3.แมนเคยนส 4.มอนเตนสตส

7.สภาพของครสตจกร (บทท 8) 1. ครสตจกรปลอดจากความเหลวแหลกหลอกลวง 2.ครสตจกรมเอกภาพในคาสอน 3.ครสตจกรมระบบการเปนระเบยบ 4. ครสตจกรเตบโต

31

บทท 6 5

ครสตจกรถกขมเหง ตงแตมรณะกรรมของอครสาวกยอหน ค.ศ. 100 ถงพระโองการของคอนสแตนตน ค.ศ.313

________________ เรองทขนหนาขนตาในประวตศาสตรครสตจกรตลอดศตวรรษทสอง ทสาม คอการขมเหง

ศาสนาครสเตยนโดยจกรพรรดโรมนหลายองค สภาพทถกขมเหงนมไดเปนอยเรอยไป แตไดกระทาการขมเหงกนบอยครงๆ ละหลายๆ ป และในระหวางทสงบอยการขมเหงจะปะทขนเมอใดกไดในแบบทนาสพงกลวยง ไดมการขมเหงกนยดเยอมาจนถงศตวรรษทส คอจนถง ค.ศ. 313 เมอจกรพรรดคอนสแตนตน ผเปนจกรพรรดทเปนครสเตยนพระองคแรกไดยตความพยายามใดๆ ทงสนทจะทาลายครสตจกรของพระครสต เรองมนนาประหลาดวาในระหวางยคนพระจกรพรรดบางองคผฉลาดทสด ดทสด หลายองคเปนผขมกเขมนทสดในการขมเหงศาสนาครสเตยน สวนกษตรยบางพระองคผรายกาจทสดกลบไมเอาเรองในการขมเหง หรอไมกทาเปนไมรไมชไปเสยเลย กอนทจะเลาประวตศาสตร ใหเรามาสารวจดเจตนาบางประการทขบใหรฐบาลพยายามทาลายลางองคการหนงทมความซอตรงเหมอนดงกฎหมายทมชพ และนาปรารถนาอยางเชนพวกครสเตยนน และไดกระทากนเรอรงอยตงสองรอยป อนทจรงรฐบาลผขมเหงนสวนมากเปนรฐบาลยตธรรมและแสวงสวสดการใหแกพลเมอง มเหตหลายเหตทพอบอกได วาทาไมพระจกรพรรดจงเปนปรปกษแกศาสนาครสเตยนดงจะไดกลาวไวบางตอไปน

ลทธศาสนาทไมถอพระเจา ยนดทจะรบสงนมสการใหมหรอแบบนมสการอยางใหมเขารวมดวยอกกได แตฝายศาสนาครสเตยนไมเอาดวย ทไหนทนบวามพระอยแลวตงรอยๆ องคหรอกระทงพนๆองค ถาจะมการเอามาเพมเขาอกสกองคกรบไดไมแปลกอะไร เมอพลเมองในเมองหรอในมณฑลปรารถนาจะเลอนฐานะการคา หรอชกชวนใหมการเขาเมองกนมากๆ เขาจะสรางวหารสรางพระขนไว อนเปนพระทเขานมสการกนในตางบานตางเมอง เพอนพลเมองทนบถอพระนนๆ ทสรางขนไวจะไดมทนมสการ เชนในเมองปอมเปอจะไดพบวหารของพระไอซส พระของชาวอยปต เปนพระหญง ตงขนเพอเพมพลการคาของปอมเปอกบอยปต และทาใหพอคาชาวอยปตเกดความรสกสะดวกเหมอนกบอยบานตน สวนอกฝายหนงคอศาสนาครสเตยนขดขวางการนมสการอะไร ๆทงสน นอกจากพระเจาของตนเอง พระจกรพรรดองคหนงประสงคจะตงรปพระครสตไวในปราสาทแพนเทยนในกรงโรม ซงเดยวนปราสาทนกยงตงอย อนเปนททมพระองคสาคญๆ ประดษฐานไวนมสการ แตพวกครสเตยนบอก

32

ปดขอเสนออยางคอแขง พวกครสเตยนไมยอมใหพระครสตของเขาตองถกถอวามศกดแคเทาเทยมพระองคหนงในหลายองค

รปสกการะเขาประสานกบชวตในทกๆ แขนง ในทกบานเรอนจะตองมการตงรปสกการะไวรบการบชาบวงสรวง การเสนไหวกระทาแกพระตางๆ ไดในทกๆ พธฉลองเทศกาล พธการฉลองเทศกาล พธฉลองอะไรๆ สาหรบเมองสาหรบมณฑล รปปนตองเปนเครองตงบชา ในแบบอยางเชนนพวกครสเตยนไมรวมดวย ดวยเหตนคนไมมความคดกคอวาพวกครสเตยนเปนคนไมสงคม ไมนาคบ เปนคนไมนบถอพระ ไมมพระ เปนทเกลยดชงของเพอนบานพลเมอง ดวยการทพลเมองโดยทวไปพากนเขาใจผดมชอบอยางนนจงยงอยอกกาวเดยวกถงการขมเหง

มแบบการนมสการรปสกการะอยางหนงใชเปรเครองพสจนความจงรกภกด คอการนมสการรปพระจกรพรรด ในทเดนๆ ของทกๆ เมองจะตงรปปนของพระจกรพรรดองคทกาลงครองราชยอยนนไวจะตองมการบชารปปนนดวยเผาเครองหอมถวายอยางวาเปนพระ อาจเปนการนเองทธรรมสารของเปาโลฉบบแรกๆ ไดเตอนไว คงหมายถงการนมสการรปปนน การนมสการแบบนพวกครสเตยนปฏเสธไมยอมทา ไมใชวาทายาก ทาเพยงแตกาเครองหอมกามอหนงโปรยลงบนแทนบชาเทานนกเสรจกน แตพวกครสเตยนกลบรองเพลงสรรเสรญถวายนมสการแก “กษตรยอกพระองคหนง คอพระเยซองคเดยว” ผคนจะพากนจองพวกครสเตยนวาเปนพวกไมจงรกภกดตอกษตรยและวางแผนขบถครสเตยนในชวอายคนแรกเปนทเขาใจของคนอนๆวาคงจะเปนศาสนาของพวกยว และศาสนายดารฐบาลกรบรองยอมอนมตใหเปนศาสนา (หนงในอาณาจกรโรมน) แมวาพวกยวจะตตวออกจากประเพณไหวรปสกการ แมของบชารปสกการกไมยอมกน ในการทคนอนๆ เขาใจผดอยางน ทาใหครสเตยนรอดจากขมเหงไปไดเวลาหนง แตหลงจากทเยรซาเลมทะลายลงใน ค.ศ. 70 ศาสนาครสเตยนกตงอยโดดเดยว ไมมกฎหมายคมครองเหลาศษยใหปลอดภยจากการเกลยดชงของเหลาศตร

การประชมลบของพวกครสเตยนยวใหเกดสงสย มาประชมกนกอนอาทตยขนหรอตอนกลางคน มกจะประชมกนในถาหรอในอโมงคใตดนเสมอๆ คาลอเทจกไดแพรออกไปวาพวกนประกอบพธกรรมแหงความใคร แหงการฆาตรกรรมทกระทากนในพวกเขา ยงกวานนรฐบาลเผดจการของมหาอาณาจกรมความระแวงลทธลบ สมาคมลบทกชนด เกรงวาจะคดทรยศขบถขนการประกอบพธศลระลกกระทากนเปนการเฉพาะ คนภายนอกจะของแวะไมได การนมกถกยกขนมาเปนหลกฐานฟองรองและถกขมเหง

ศาสนาครสเตยนถอวาทกคนเสมอกน ไมมการถอชนวรรณะในการเปนสมาชก ในบรการนมสการ ทาสอาจไดรบเลอกเปนบชอพในครสตจกร การเชน เปนทขยะแขยงในความคดของคนพวก

33

ขนนาง ของนกปรชญา ของคนชนปกครอง ครสเตยนจงถกถอวาเปน “ผทาลายยศฐาศกด” ไมอยในระเบยบแบบแผนและบดผนระเบยบของสงคม เพราะเหตนจงเหมอนหนงเปนศตรของรฐ

บางครงผลประโยชนในทางรายไดมกจะยมกจะยวจตใจทาการขมเหง ดงเชนอครสาวกเปาโลทเอเฟโซตองตกในอนตรายเกอบตาย เพราะเดเมเตรยวชางเงนยแหยใหเกดวนวายขน มบอยๆ ทพวกเจาพนกงานปกครองถกอทธพลบงคบใหขมเหงครสเตยน โดยการรบเราของคนทผลประโยชนในทางการเงนตองถกกระทบกระเทอนเพราะการกาวหนาของครสตจกร เชนพวกนกพรตและพวกอปถากในวหารรปสกการะ พวกชางหลอพระ พวกชางแกะหลก ชางกอสรางโบสถวหารและคนอนๆ ทอาศยการนมสการอนไมถอพระเจาเปนเครองเลยงชพ ไมยากเลย (ทคนพวกเหลาน) จะสงเสยงรองขนวา “โยนพวกครสเตยนใหสงหโตกน” เมอพวกชางเหนอาชพจะเสยหรอพวกเจาพนกงานโลภมกไดใครจะไดทรพยสมบตของพวกครสเตยนผมงคง (เขากทาการขมเหงครสเตยน)

ตลอดศตวรรษทสองและทสาม และโดยเฉพาะอยางยงเมอรงอรณศตวรรษทสดวย จนถงป ค.ศ. 313 ศาสนาครสเตยนตองถกหาม การมบรรพชตกนบวาผดกฎหมาย การมบรรพชตกนบวาผดกฎหมาย แตถงกระนนกยงมเวลาสวนมากทดาบแหงการขมเหงเขาฝก พวกสานศษยกมใครจะไดถกรบกวนในการปฏบตศาสนกจแตถงในยามทนบวาสงบ อนตรายกอาจปะทขนมาเวลาหนงเวลาใดกได เมอพวกผวาราชการมณฑลเหนควรจะทาการตามพระโองการ หรอเมอครสเตยนคนสาคญคนใดมความเปดเผย และทาการพยานดวยใจอาจหาญ อยางไรกด มหลายยค สนบางยาวบาง ครสตจกรทวราชอาณาจกรตองตกหมนเหมตอการขมเหงอยางดเดอดทสด เราไดทราบเรองการขมเหงมาแลวในศตวรรษทหนงโดยจกรพรรดเนโร (66-68) และโดมเทยนส (90-95) ทงสองคราวนเกดขนเพราะความคลงไคลและความเกลยดชง ไมมเหตผลอะไรนอกจากความโทโสของผทารณ เปนการเกดขนชวครงคราวไมยดเยอ แตตงแต ค.ศ. 110 ถง 313 ครสตจกรตองตกอยใตการขมเหงตามแบบตางๆ ไมไดรบการยอหยอนเลย รฐบาลเพยรใชวธการตางๆ จะบดขยความศรทธาทโตขนเรอยๆ ใหแหลกราน และกระทากนทวๆ ไป ครงแลวครงเลาทงมหาอาณาจกร

ตงแตรชกาลของจกรพรรดตรายานสถงอนโตนนสปอส (ค.ศ. 96-161) ศาสนาครสเตยนไมไดรบการรบรอง แตกไมไดถกขมเหงสาหสนก ภายใตจกรพรรดสองค เนรวา,ตรายานส,หะดรอานส และอนโตนนส ปอส (รวมทงผสบตาแหนงตอ มารคส อาวเรลอส จดวาเปน “จกรพรรดองคดหาองค”) ไมใหจบครสเตยนโดยไมมขอกลาวหาฟองรองอนชดแจง โดยไมมหลกฐานประกอบการรองทกข และจตใจของสมยนคอเพกเฉยตอศาสนาครสเตยน กระนนเมอมการฟองรองครสเตยน ถาครสเตยนไมยอมทงศาสนา เจาหนาทกจาตองใชกฎหมายบงคบ ถงแมไมเตมใจกตองประหารชวต คนสาคญๆ ทตองถกประหารทารณเพราะความเชอในระหวางรชกาลเหลานคอ

34

ไซเมยน (หรอซโมน,มาระโก 6:3) ผสบตาแหนงของเซนทยากอบในฐานะประธานหรอบชอพของครสตจกรในกรงเยรซาเลม และเปนนองขององคพระผเปนเจาเชนยากอบเหมอนกนกลาวกนวาทานผนมอายยนถงรอยยสบป ทานตองถกตรงดวยคาสงของขาหลวงโรมนแหงพาเลศไตนใน ค.ศ. 107 ในระหวางรชกาลของจกรพรรดตรายานส

อคเนตอส บชอพของครสตจกรอนตโอเกยในซเรย ยงเสยกวาเตมใจรบการประหารทารณ ตามทางททานไปกรงโรมทานไดเขยนสารถงครสตจกรตางๆ แสดงความหวงวาจะไมเสยโอกาสมเกยรตทจะตายเพอองคพระผเปนเจาของทาน ทานไดถกโยนลงไปใหสตวรายกนในโรงละครสตวโรมน ค.ศ. 108 หรอ 110 แตกระนนการขมเหงในระหวางรชการเหลานยงสาหสนอยกวาทครสตจกรประสบในมชาตอมา ยงมอกหลายคนถกประหารทารณ นอกจากคนสาคญทงสองน

องคดทสดในบรรดาพระจกรพรรดโรมน และเปนผหนงในบรรดานกเขยนธรรมจรยาตวอยางสงสดคอจกรพรรดมารคส อาวเรลอสผครองราชย ค.ศ. 161 ถง 180 รปปนทรงมาฉายาขององคทานยงคงตงอยขางหนาแคพปโตลโบราณสถานในกรงโรม ถงกระนนชายคนดน และเปนนกปกครองทยตธรรมดวย ยงไดทาการขมเหงครสเตยนอยางขมขน ทานพยายามหาทางฟนฟชวตโรมนแบบโบราณทไมพถพถน พรอมทงศาสนาโบราณดวย ขดขวางครสเตยนหาวาเปนพวกเปลยนแปลงจารตประเพณ ผเชอในพระครสตหลายพนคนตองถกตดศรษะ หรอถกโยนใหสตวรายทงในสนาม ในจานวนคนเปนจานวนมหมาทถกประหารทารณในปเหลานน เราจะไดเอยเพยงสองทาน

โปลขาพ บชอพครสตจกรซะมระนาในเอเซยนอย สนชพใน ค.ศ. 155 เมอถกนาตวมาตอหนาทานขาหลวง ไดรบคาสงใหดานามของพระเยซครสต ทานตอบวา “โธเอย แปดสบหกปแลวขาพเจาไดปรนนบตพระองคมา พระองคมเคยไดทาอะไรแกขาพเจา มแตไดกระทาดตอขาพเจาทงนน ขาพเจาจะดาพระองคไดอยางไร โอ องคพระผเปนเจาและผชวยใหรอดของขาพเจา” ทานไดถกเผาทงเปนจนตาย

ยสตนมาเตอร เคยเปนนกปรชญา เมอรบศาสนาครสเตยนแลวกยงคงสอนตอไป ทานเปนคนสามารถทสดคนหนงในสมยของทาน และเปนผปองกนความเชออยางออกหนาทสด หนงสอของทานกยงคงมอย มคามากในการใหความรเรองครสตจกรในระยะกลางศตวรรษทสอง ทานถกประหารทารณทกรงโรม ค.ศ. 166

ภายหลงทจกรพรรดมารคสอาวเลรอสสนชพ ใน ค.ศ. 180 กมยคแหงความปนปวนตามมา จกรพรรดหลายองคออนแอ ไรคา ตองยงกบการจลาจลภายในอยางเหลอเกน หรอมฉะนนกเอาแตสนกสนานของตนเองจนไมใสใจกบพวกครสเตยน แตเสปตมอส เสเวรส ตงตนขมเหงอยางเหยมโหดในป 202 ยดเยอมาจนกระทงถงความมรณภาพของทานเองในป ค.ศ. 211 เสเวรสเปนคนเศราเปนคนขโรค เปนคนมวนยจด พยายามฟนศาสนาททรดโทรมแลวสมยเกาขนไมสาเรจทกหนทกแหงมการขม

35

เหงครสตจกรดเดอด แตวาในอยปตและอฟรกาเหนอเปนแหงทโหดรายทสดในอาเลกซานเดรย เลโอนดาส บดาของโอรเยนนกเทวศาสตรยงใหญตองถกตดศรษะ เปรเปตว ทานผหญงแหงคาเธจ กบเฟลซตาสทาสผซอสตย ทงสองตองถกสตวรายทงเสยในป ค.ศ. 203 เสปตมอส เสเวรส จกรพรรดใจรายขนาดหนกจนนกเขยนครสเตยนหลายคนจดวาทานเปน “ปรปกษพระครสต” (Antichrist)

ภายใตพระจกรพรรดหลายองคผสบราชสมบตตอกนอยางเรวปรอ ครสตจกรไดรบการเพกเฉยอยสกสสบป พระจกรพรรดคาราคลลส (ค.ศ. 211-217) เปดใหสทธสญชาตโรมนแกทกๆ คนทมไดเปนทาสทวราชอาณาจกร เลยเปนประโยชนแกพวกครสเตยน โดยทไมตองถกตรงกางเขนไมตองถกโยนใหสตวรายกดฉกอกตอไป เวนไวแตครสเตยนทเปนทาส แตเมอถงราชกาลเดซอส ( 249-251) การขมเหงดเดอดกเกดขนใหม ดทรชกาลของทานผนสน การประหารครสเตยนกยตไปชวคราวหนงพรอมกบความตายของทาน

หลกจากเดซอสสนชพกมควาามสงบไดกวาหาสบป แตการขมเหงสนๆ กมขนอกเปนคราวๆ คราวหนงภายใตวาเลเรยนใน ค.ศ. 257 ไซเปรยนผมชอเสยง บชอพของคารเธจ เปนนกเขยนยงใหญคนหนงและผนาครสตจกรของยคตองถกประหาร ทงบชอพเซกซตสชาวโรมนดวย

คราวสดทายเปนการขมเหงทหวาดเสยวทสด ดวยวธทรายทสดเทาทกระทากนแลวๆ มาเกดขนในรชกาลของดโอเคลเตยนและพวกทายาทของทาน ตงแต ค.ศ. 303 ถง 310 พระโองการทออกมาทกๆ ฉบบระบวาใหเผาพระคมภรไบเบลใหหมดสน ใหทาลายอาคารครสตจกรทกแหงลงใหหมด ซงอาคารเหลานไดโผลขนมาทวมหาอาณาจกรในระหวางครงศตวรรษทนบวาสงบจากการขมเหง ใครทไมทงศาสนาครสเตยนจะตองถกตดจากสทธสญชาตโรมนและไมไดรบการคมครองตามกฎหมาย ในบางแหงครสเตยนประชมกนในครสตจกรของตว จะมการจดไฟเผาขนทงครสตจกรครองทงเหลาศษยผกาลงนมสการอยในหองประชมนนตายสน มกลาวกนวาจกรพรรดดโอเคลเตยนตงเสาจารกขนวา “ใหเปนเกยรตในการถอนรากความงมงายในศาสนาครสเตยน” (แตถอยคานไมมหลกฐาน อาจไมจรงกได) แตกระนนภายในยสบหาปศาสนาครสเตยนกลายเปนศาสนาของจกรพรรดเปนทางการ เปนศาสนาในราชวง ในมหาอาณาจกร ดโอเคลเตยนไดสรางทอาบนามหมาขนทกรงโรมโดยเอาครสเตยนมาเปนทาสบงคบใชแรงงาน แตหลงจากวารของดโอเคลเตยนสบสองศตวรรษ ทานมคาเอล แองเยโลไดเอาสถานททดโอเคลเตยนไดสรางไวมาดดแปลงอาคารบางสวนเปนครสเตยนดโอเคลเตยนลาออกจากพระทนงหลวงในป ค.ศ.1561 และยงคงใชเปนทนมสการของครสเตยนดโอเคลเตยน ลาออกจากพระทนงหลวงในป ค.ศ. 305 แตทายาทและผรองของทานคอคาเลรอสและคอนสตนตอส ทาการขมเหงตอไปอก 6 ป คอนสแตนตนบตรของคอนสตนตอสไดเปนจกรพรรดคบารม เวลานนคอนสแตนตนมไดเปดเผยตววาเปนครสเตยน ในป ค.ศ. 313 ไดออกพระโองการปลอยตามสบายให เปนพระโองการทไมอาจลมได

36

โดยกฎหมายฉบบนศาสนาครสเตยนไดรบอนมตการปฏบตการนมสการเปนการถกตองตามกฎหมาย การขมเหงทงสนเลก ตลอดเวลาทมหาอาณาจกรโรมนยงคงดารงอย การขมเหงโดยรฐมไดเกดขนอกเลย

37

บทท 7 6

ครสตจกรถกขมเหง (ภาคสอง)การกอรปของพระครสตธรรมใหมบรรทดฐาน

ระบอบการศาสนาโตตวขน

ขยายหลกธรรมคาสงสอน

__________________ ในขณะทรฐโรมนขมเหงครสตจกร เปนเรองใหญเดนอยในประวตศาสตรของครสตจกรตลอด

ศตวรรษทสองและทสาม ในเวลาเดยวกนนนการขยายตวอยางกเกดขนในสภาพการ ในระบอบการ และในชวตของนคมครสเตยน ดงเราจะไดใครครวญสงเหลานดบางบางประการ

เราเหนแลววาพระครสตธรรมใหมเขยนสาเรจลงไมชาหลงรงศตวรรษทสอง อาจเนนใน ค.ศ. 110 แตในการตงหนงสอนและหนงสอนเทานนใหเปนบรรทดฐานหรอกฎเกณฑของความเชอมปกาสตของพระเจามสาเรจไดในทนใด หนงสอฉบบยอยๆ ทงหมดในพระครสตธรรมใหมมไดรบกนทกแหงทวไปวาเปนพระคมภรอนเกดจากการทรงดล หนงสอฉบบยอยบางเลมเชน ฮบร ยากอบ เปโตรฉบบสอง และววรณ ทางภาคตะวนออกรบแตทางภาคตะวนตกยงบอกปดอยหลายป สวนหนงสออนบางเลมซงเดยวนมไดจดเขาในพระคมภร หนงสออยางนกรบกนและอานกนในภาคตะวนออกดวย เชนหนงสอผเลยงแกะของเฮระเม ธรรมสารของบาระนาบาส คาสอนของอครสาวกทงสบสอง และอะพคลพของเปโตร หนงสอพระครสตธรรใหมดงทเรามอยเดยวนไดคอยๆ เขาขนพระคมภรอยางชาๆ สวนหนงสออนๆ กคอยๆ เลกใชกนในครสตจกรตางๆ สมชชาประชมกนครงคราวตางๆ มไดเลอกคดหนงสออะไรขนมาตงเปนบรรทดฐาน แตไดยอมรบรองหนงสอทครสตจกรตางๆ ไดเลอกใชอยแลว วนเวลาทรบรองพระครสตธรรมใหมกนอยางเตมทเหมอนกบทกวนนนนไมอาจบอกได แตจะกาหนดวากอน ค.ศ. 300 กไมได ใครทอานหนงสอ “พระครสตธรรมใหมอะพคครฟา” และเทยบเรองดกบพระครสตธรรมใหมของเราจะเหนทนทวาทาไมหนงสอชนดนตองปดออกจากบรรทดฐานไปในทสด

เมอพวกอครสาวกเดมยงคงชพอย ทานไดรบความนบถอทงสาวกวาเปนคณะผใกลชดของพระครสตทพระองคทรงคดเลอกไวและเปนผตงครสตจกร เปนคนทไดรบการทรงดลจากพระเจาเปนพเศษ เปนผนาของครสตจกรอยางไมมปญหา เปนผปกครองเทาทจาเปนตองปกครอง เมอทานลกาเขยนหนงสอกจการและอครสาวกเปาโลเขยนธรรมสารฟลปป และตโมธยว ตาแหนง “บชอพ” และ “ผอาวโส” (เปรสไบเตอร) ใชหมายถงพนกงานบคคลเดยวกนในความเขาใจกนอยางสนท แตหกสบป

38

ตอมาในราว ค.ศ. 125 เราไดพบวาบชอพปกครองครสตจกรอยทกหนทกแหง บชอพแตละทานบญชาการในภมภาคของตน มเปรสไบเตอร และดอาคน (มคนายก) อยใตอานาจของบชอพ ราว ค.ศ. 50 การประชมทกรงเยรซาเลมประกอบดวย “อครสาวกและผอาวโส” เปนเสยงของครสตจกรทงหมด ทงศาสนาจารย (มหรอไมยงสงสย) และคนสมครชวย แตในระหวางยคของการขมเหง ภายหลง ค.ศ. 150 การประชมหลายคราวเกดขนและกฎเกณฑตางๆ ตงขนโดยพวกบชอพเทานน การปกครองแบบโดยคณะบชอพมอยเกลอนกลาดทวไป ไมมประวตศาสตรเขยนเวลานนบอกใหเราทราบขนตางๆ ทนาไปสการเปลยนแปลงในระบอบการเชนน แตถงไมมบอกกคนหาเหตของมนไดไมยากนก

การหมดสทธอานาจของอครสาวกทาใหเกดความจาเปนตองเลอกผนาขนใหม ผยงใหญผสถาปนาครสตจกร อครสาวกเปโตรและเปาโล ยากอบ นองขององคพระผเปนเจา ยอหนอครสาวกคนผยงชพอยเปนคนสดทาย ตางกลวงลบไปมไดทงใครผมความสามารถในตวไวเปนผสบตาแหนงตงหาสบหรอหกสบปหลงจากความตายของอครสาวกเปโตรและเปาโล ประวตศาสตรของครสตจกรกเงยบหายไปเลย งานอะไร ๆทอาจไดกระทาไปโดยคนอยางเชนตโมเธยว ตโต และอะโปโลเราไมทราบ แตในชวอายคนตอมานามใหมๆ กปรากฏออกมาเปนบชอพและมอานาจปกครองคลมไปหลายๆ บรเวณครสตจกรประจาตาบล

ความเตบโตและแพรตวของครสตจกรทาใหระบอบและวนยจาเปนตองม เมอครสตจกรจากดอยในดนแดนตางๆ ทอครสาวกยงพอไปและเยยมเยยนไดเปนครงคราว เมอนนพนกงานครสตจกรไมตองมมาก ครนเมอครสตจกรแพรออกไปกวางขวางทวอาณาจกร ยงกวานนยงไดลนออกไปนอกอาณาจกรถงปาเธยและชายอาณาเขตอนเดย คลมไปหลายประเทศและหลายเชอชาต ความตองการหวหนาดแลภาคตางๆ กเหนประจกษขน

การขมเหงอนจะนาอนตรายมาถงทวกน เมอเครองดงครสตจกรตางๆ เขารวมกนและใชอทธพลของความเปนอนหนงอนเดยวกนและการปกครอง เมอเวลาใดทอานาจรฐตงทาตงทางเอากบครสตจกร ความตองการๆ การนาทสามารถกเหนประจกษขน พวกผนาเกดขนมาตามวารทจาเปนและตองมอยตลอดเจดชวอายคนทาใหแบบปกครองเปนการถาวรขน

คณะนกายตางๆ และลทธนอกรต เกดขนในครสตจกรทาใหครสตจกรจาตองใชบรรทดฐานของความเชอและอานาจบางประการสาหรบบงคบพวกเหลานนกเปนความจาเปนเดดขาด เราจะไดพจารณาดในบทนเรองการแตกแยกกนเปนพรรคเปนพวกตางๆ ถอหลกธรรมแตกตางกน อนเปนสงซงคกคามความดารงคงอยของครสตจกรเองทเดยว และเราจะไดเหนการโตแยงเกยวกบหลกธรรมเหลานนไดปลกความตองการวนยขนจดการกบพวกมจฉาทฏฐ และประกนเอกภาพของความเชอขนอยางไร

39

เมอถามวาทาไมจงรบเอาการปกครองแบบนมาใช การปกครองทบญชามาจากตาแหนงสงโดยพวกบชอพ แทนทจะชอบการปฏบตการแบบเสมอภาค เราจะพบวาการเลยนแบบการปกครองของจกรวรรดนนเองเปนแบบแผนทใหครสตจกรลอกเอามาเปนธรรมดาเมอครสตจกรขยายตวเจรญขน ศาสนาครสเตยนเกดขนมา ไมใชในถนททมการปกครองแบบมหาชนรฐทพลเมองของตนเลอกผปกครองของตนเอง แตเกดในมหาอาณาจกรทปกครองดวยอานาจ เพราะเหตนเมอครสตจกรจาเปนตองมการปกครอง การปกครองแบบผนาใชอานาจเปนเอกเทศจงโผลขนทกหนทกแหง คอปกครองโดยเหลาบชอพ ซงครสตจกรกสมครใจยอมออนนอม เพราะคนเคยมากบการปกครองแบบเดยวกบของรฐนนแลว ถงอยางไรกดความจรงยงเหนชดวาในระหวางตลอดยคทกลาวมาแลวน ไมมบชอพอางสทธปกครองทวสากล ไมมบชอพเหนอบชอพทงหลายดงทบชอพแหงโรมไดสมอางในเวลาตอมา

สญลกษณทสาคญของยคนอกอยางหนงคอ การขยายตวของหลกธรรม ในสมยอครสาวกนน ความเชอความศรทธาเปนสงของจตใจ เปนการเตมใจยอมมอบตวแกพระครสตโดยตนเอง ใหพระองคเปนองคพระผเปนเจาและเปนกษตรย ครองชวตครสเตยนตามแบบอยางของพระองคและเปนผลของพระวญญาณประทบภายใน แตยคทเรากาลงศกษาอยน ความศรทธาหรอความเชอคอยๆ กลายเปนเรองของความคดความเชอทางปญญา เชอหลกธรรมแบบทยากและเหนยวแนนเขาใจยากเนนวาความเชออยางไรจงจะถกมากกวา เนนการมชวตจตวญญาณอนเปนเรองภายในมาตรฐานวสยของครสเตยนยงคงสง และครสตจกรยงมสาวกหลายคนทอดมดวยพระวญญาณบรสทธ แตหลกธรรมกลบเปนเครองบนทอนศาสนาครสเตยนยงขนทกท “หลกขอเชอของอครสาวก” เปนขอเชองาย ๆของครสเตยนและแรกทสด ไดเรยบเรยงขนในระหวางยคน วทยาลยใหญ ๆ ของเทวศาสตรสามแหงไดเกดขนทอเลกซาน เดรย ในเอเซยนอยและในอฟรกาเหนอ วทยาลยเหลานตงขนเพอสอนคนทมาจากครอบครวทไมไดเปนครสเตยน และไดปฏญาณวารบความเชอของครสเตยน แตมชาวทยาลยเหลานไดขยายเปนศนยสารวจตรวจคดหลกธรรมของศาสนา ศาสตาจารยใหญๆ ไดมารวมกบวทยาลยเหลาน

วทยาลยในอเลกซานเดรย ตงขนในราว ค.ศ. 180 โดยแพนเทยนนสผเคยเปนปราชญ ปรชญาของสะโตอค แตเมอเปนครสเตยนแลวกออกหนาในการมใจรอนรนมากและมโวหารดในการเทศนาสงสอน เพยงแตขอเขยนสนๆ ไมครบถวนของทานเทานนทยงมเหลออย เคลเมนทแหงอเลกซานเดรยเปนผสบตาแหนง (มชวตอยในราว ค.ศ. 150-215) หนงสอของทานเคลเมนทหลายเลมเปนหนงสอแกขอหาฝายศาสนาครสเตยนแกพวกถอศาสนาพนบานพนเมองและยงคงมอยจนถงบดน แตวาผทใหญยงทสดของวทยาลยในอาเลกซานเดรยและเปนเจาความคดผสามารถทสดและเปนผอรรถาธบายเชยวชาญทสดในตลาดยคคอทานโอรเยน (185-254) ผไดสอนและไดเขยนหลายเรองแสดงการศกษาอยางกวางขวางและอานาจสตปญญา

40

วทยาลยในเอเซยนอยมไดตงอยแหงใดแหงหนง แตเปนองคการทประกอบดวยกลมศาสนาจารยทางเทวศาสตร และนกเขยน ตวแทนผยงใหญทสดไดแกทานไอเรเนอสผ “รวมความรอนใจในการเผยแพรศาสนากบความสามารถของนกเขยนผทาการสาเรจมาแลวในอายเบองปลายของทานๆ ไดยายไปยงประเทศกอล (ฝรงเศส) ไดเปนบชอพ และในราว ค.ศ. 200 ตายไปในการประหารทารณ

วทยาลยในอฟรกาเหนออยทคาเธจ และโดยนกเขยนผสามารถหลายชด และนกเทวศาสตรหลายคนไดจดรปความคดทางเทวศาสตรใหยโรปมากกวาวทยาลยอนๆ ใด นามยงใหญสองทานของวทยาลยนคอ ทานเตรตลเลยนผรมรอนและปราชญเรอง (ค.ศ. 160-220) และบชอพไซเปรยน ผเปนเจาจารตประเพณมากกวาแตเชยวชาญ ไดตายไปในการประหารทารณครงเดซอสขมเหง ค.ศ. 258 ขอเขยนของนกปราชญครสเตยนเหลานกด และของคนอนๆ ทรวมมอกบทานเหลานกดเพราะเคยเปนศษยกนมา เปนเอกสารทลนคา โดยเปนตนตาหรบใหทราบเรองครสตจกร ชวตของครสตจกร หลกธรรมของครสตจกร และความเกยวพนธกบโลกนอกครสตศาสนาทอยลอมรอบในระหวางศตวรรษของการขมเหงครสตจกร

41

บทท 8 7

ครสตจกรถกขมเหง ค.ศ. 100-313 (ภาคสาม)คณะนกายตางๆ หรอพวกนอกรตเกดขน

สภาพของครสตจกร

_____________________

เคยงคไปกบหลกธรรมทางเทวศาสตรทขยายตวขน กเกดมคณะนกายตางๆ ขน หรออยางทเรยกพวกนวาพวกนอกรตในครสตจกรครสเตยน ตราบทครสตจกรมแตคนยว เปนสมาชกทงตอมาเมอยงอยในความควบคมของคนผหนกไปในทางปฏบตแบบยว เชนคนอยางอครสาวกเปโตรและเปาโล เมอนนความโนมเอยงไปในทางความคดลอยๆ คาดๆ คะเนๆ มแตเพยงบางเบาเทานนแตเมอครสตจกรตงอยในทามกลางคนกรก และโดยเฉพาะอยางยงพวกกรกแหงเอเซยนอยผไมคอยจะเตมบาทและมหวคดพกล ทศนะและทฤษฏแบบแปลกๆ ทกชนดกเกดขนมาและใหญโตขนมฤทธแรงมากอยในครสตจกร พวกครสเตยนยคศตวรรษทสองทสาม ไมเพยงแตตองรบสกบโลกนอกครสตศาสนาททาการขมเหงอยเทานน แตยงตองสกบหลกธรรมทผนแปรและนอกรตนอกรอยภายในครสตจกรเองอกดวย เราจะสงเกตไดเพยงไมกลทธทสาคญทสดในพวกคณะนการตางๆ ของยคนน

พวกนอสตคส (ภาษากรกแปลวา “ความร”) ยากทจะบอกไดชดแจงวาอะไรเปนอะไร เพราะหลกธรรมของเขาเอาความแนนอนไมได ตางแหงตางตาบลและตางยคสมยไมเหมอนกน พวกนเกดขนในอาเซยนอยอนเปนแหลงทรมรอนดวยความคดฟงซาน ลทธนเปนกงศาสนาครสเตยนทตอนออกมาปลกในศาสนาพนบานพนเมอง พวกนอสตคสนเชอวาพระเจาองคสงสดใหญยงแตกตวออกเปนองคเลกองคนอยเปนจานวนมหมา บางองคกเปนพระด บางองคกเปนพระชว พระดและชวเหลานไดสรางโลกขน โลกจงมความดและความชวปนกนอย และเชอวาพระครสตเปนพระองคหนงทแตกออกมาเชนกน ธรรมชาตของพระเจาไดเขามาประทบอยในพระครสตชวคราว พวกนอสตคสไดอรรถาธบายพระคมภรไปในทานองเรองนทาน แปลความใหทก ๆ ถอยคาในพระคมภรมความหมายไปตามทพวกเขาเหนชอบ พวกนแพรหลายไปในตลอดศตวรรษทสอง และหายไปพรอมกบสนศตวรรษ

พวกอไบโอไนท (คาจากภาษาฮบรแปลวา “ยากจน”) เปนพวกยวครสเตยนผยดมนอยวาบทบญญตของยวและประเพณของยวควรจะตองถอรกษาไว พวกอไบโอไนทปดไมรบขอเขยนของอครสาวกเปาโล เพราะขอเขยนเหลานรบวาชนตางชาตกเปนครสเตยนได คนคณะนถกพวกยวดวยกน

42

เกลยดชง หมนวาเปนคนพวกทงศาสนา สวนพวกครสเตยนชนนานาชาตกเหนใจ คณะอไบโอไนทนนอยเตมท หลงจาก ค.ศ. 70 พวกครสเตยนตางชาตมจานวนฝายมากในครสตจกร พวกอไบโอไนทจงคอยๆ หายไปในศตวรรษทสอง

พวกแมนคสหรอแมนเคยนส มกาเนดจากชาวเปอรเซย คนทงหลายเรยกคนพวกนตามชอของผตงลทธของเขาคอ ทานแมนผถกฆาตาย ป ค.ศ. 276 โดยรฐบาลเปอรเซย แมนสอนวาสากลพภพมสองอาณาจกร อาณาจกรหนงสวางอกอาณาจกรหนงมด ตางรณรงคกนจะครอบครองในธรรมชาตและในมนษย พวกนปดไมรบพระเยซ แตไดเชอใน “พระครสตแหงสวรรค” เปนพวกเครงครดในลทธทรมาณตน ปลกตวจากการสมรส ตองถกขมเหงทงจากพระจกรพรรดผเปนครสเตยนและไมเปนครสเตยน ออกสตน นกเทวศาสตรของครสตจกรผยงใหญทสด ไดเปนชาวคณะแมนเคยนมากอนทไดกลบใจเชอศาสนาครสเตยน

คณะมอนเตนสต เอานามมาจากผตงนกาย คอทานมอนเตนส คนคณะนจดเขาอยในจาพวกนอกรตไมสสนทนก แตวาหลกธรรมของเขาถกครสตจกรประณาม เปนจาพวกดงพวรแตนส อางวาจะกลบไปยงความไมพถพถนของศาสนาครสเตยนเมอเรมตน เชอวาผเชอแททกคนเปนปโรหตแตไมมการปฏบตการกนเปนอนดบชนตางๆ ตามตาแหนง หาทางใหมวนยเครงในครสตจกร ยดถอวามการพยากรณกนอยางเปนสทธของสานศษย และมผพยากรณชายผพยากรณหญงเปนสมาชกหลายคน เตรตลเลยน คนหนงในพวกผยงใหญของบรรพชนรนแรก ไดรบเอาทศนะของคณะมอนเตนสต และไดเขยนบทความแกตางให ในปจจบนสมย ยอหน เวสเลย ใหความรบรองแกมอนเตนสและคาสอนสวนมากของเขา และฮารแนคนกปราชญสมยใหมคนมชอกไดยอมเหนดวย

เกยวกบนกายเหลานและทเรยกพวกนวาพวกนอกรต มความยากอยางหนงในการทจะเขาใจคนเหลาน เพราะเหตวาขอเขยนของเขาเหลานไดสญหายยอยยบไปหมด สวนทเราจะรไดกตองอาศยขอเขยนของคนพวกทเขยนเปนปรปกษแกเขา และไมตองสงสยขอเขยนเหลานนยอมมความลาเอยง (เวนแตขอเขยนของคณะมอนเตนสตซงยงมอย แตกไดหายไปเปนสวนมาก) เชนสมมตวา เมโธดสตในฐานเปนนกายหนงไดลมหายไปพรอมกบอกษรของสารทงสนของเขาดวย พนปตอมาพวกนกปราชญพยายามทจะใหรจกคาสอนของคระเมโธดสตดวย การเอาหนงสอและใบปลวทเขยนขนใหรายแกยอหนเวสเลยในศตวรรษท 18 มาพจารณาอยางนแลวจะไดความเขาใจผดถงขนาดไหน ภาพของคณะเมโธดสตจะถกบดเบยวไมเปนรปไมเปนรางอยางไรทจะไดรบ

บดนใหเราอตสาหรแนสภาพของครสตจกรในระหวางสมยถกขมเหงน และโดยเฉพาะสภาพเมอการขมเหงสนสดลง ประมาณ ค.ศ. 313

43

ผลอยางหนงทไดจากการทกขยากลาบากทครสเตยนยคนนฝาตลอดมาคอครสตจกรไดรบการชาระปลอดจากความเหลวหลอกลวง การขมเหงกาจดคนทประกาศวาเชออยางไมสจรตใหออกไป ไมมใครมาเขาครสตจกรเพอเหนแกจะไดสงใดในการโลภหรอความมหนามตา คนทใจครงๆ กลางๆ คนออนแอแกความเชอปลกตวออกไป เหลอแตคนทเปนสานศษยพระครสตโดยเปดเผยผสมครใจเชอจนสนชวต การขมเหงฝดรอนครสตจกร ปดเอาแกลบออกไป เหลอไวแตเมลดขาวในสมาชกภาพของครสตจกร

โดยสวนรวมนบวาครสตจกรมเอกภาพในคาสอน เปนองคประกอบดวยผคนหลายลาน แพรออกไปหลายประเทศ มคนหลายเชอชาต พดกนหลายภาษา กระนนกยงยดถอความเชออนเดยวกนคณะนกายนานาชนดเกดขนแพรหลายและกคอยๆ ลมละลายไป การโตแยงไดนาเอาความจรงออกมา แมแตพวกนอกรตหลายพวกกยงทงความจรงไวบางบางอยางอนทาใหครสตจกรอดมดวยความจรงทงๆ ทมนกายและพวกแตกกกมากหลาย ศาสนาครสเตยนของมหาอาณาจกรและในดนแดนประเทศตาง ๆ ลอมรอบกยงเปนเอกภาพในหลกธรรม ในแบบอยางและในจตใจ

เปนครสตจกรทมระบอบการไปหมด เราไดเหนแลววาทาไมระบบการจงโตขนมาจากทแตกอนเปนแตหนวยตางๆ เปนอสระแกตวไมขนแกกนในสมยอครสาวก ในราวศตวรรษทสามครสตจกรทกหนทกแหงแบงเปนภมภาคตางๆ มบชอพถอบงเหยนปกครองดวยมออนแขงแกรง ครสตจกรเปนขบวนใหญ แกวนย เปนอนหนงอนเดยว ภายใตการนาทสามารถ มหาอาณาจกรโรมมระบอบการภายนอกด แตภายในผพง และมอกอาณาจกรหนงทกาลงมชวตเจรญและมอานาจกาวหนาอาณาจกรนกคอครสตจกรครสเตยนตงซอนอยภายในอาณาจกรโรม

เปนครสตจกรทเตบโต ทงๆ ทมการขมเหง อาจเปนเพราะการขมเหงนในบางประการดวยซาทชวยสงใหโต ครสตจกรไดโตขนรวดเรวอยางประหลาด เมอจบยคแหงการขมเหงครสตจกรมจานวนมากพอแกจะตงเปนสถาบนอนมอานาจทสดในมหาอาณาจกร ทานกบบอนนกประวตศาสตรของยคนไดประมาณจานวนครสเตยนเมอสดการขมเหงวานอยกวาหนงในสบของพลเมอง และนกเขยนหลายคนไดรบคาของเขา แตเมอเรวๆ นไดทาการสารวจเรองราวทงหมดดวยความใสใจ และขอสรปของนกปราชญปจจบนวาสมาชกของครสตจกรและผฝกใฝเปนจานวนครงของรอยยสบลานภายใตการปกครองของโรม ขอความบนทดหนงทนาสงเกตเปนหลกฐานไดพบในแคตาโคมแหงโรม คออโมงใตดนมากหลายในกรงโรมเหยยดยาวกวางขวาง ตงสองศตวรรษใชเปนทซอน ทประชม และเปนทฝงศพของผเชอ ในทนนทฝงศพของครสเตยนมจารกมเครองหมายอยปากหลม บางคนประมาณไดถงเจดลาน ผทมใชนกสารวจวาไมถงสองลาน สลานในเจดชวอายคนอาจเปนขอสรปทนาฟง นอกจากจานวนนยง

44

มอกหลายลานไมไดฝงอโมงใตดน และแลวพจารณาดวาไดรวบรวมไวกวางขวางสกเทาใดในมหาอาณาจกรโรมน.

___________________

45

ขอสงเขปของบทท 9,10,11

ภาวะการณทวไปในยคทสาม, ครสตจกรของรฐ ตงแตพระโองการของคอนสแตนตน ค.ศ. 313 ถงกรงโรมลม ค.ศ. 476

1.ชยชนะของศาสนาครสเตยน (บทท 9) 1.คอนสแตนตน พระจกรพรรดครสเตยนองคแรก 2.ผลดแกครสตจกร

(1) การขมเหงสดสน (2) ครสตจกรทงหลายกลบฟน (3) การถวายบชาเปนทางราชการเลก (4) วหารตางๆ ฉลองขนเปนครสตจกร (5) ครสตจกรไดรบสวนสทธและสงตางๆ (6) พวกบรรพชตไดรบสทธพเศษ (7) ประกาศใชวนอาทตยเปนวนหยดพก

3. ผลดบางประการแกรฐ

(1) เลกการตรงกบไมกางเขน (2) บงคบเลกกาจดทารก (3) ทาใหฐานะทาสมมนษยธรรมดขน (4) ระงบกฬากลาเดยเตอร

4. ผลรายบางประการแกชยชนะของศาสนาครสเตยน

(1) ครสตจกรรบคนไมเลอก (2) พธรตรองของศาสนาพนเพคลานเขาในครสตจกร (3) ครสตจกรมใจไปในทางโลก (4) ขอรายทครสตจกรรวมกบรฐ

2. ตงกรงคอนสแตนตโนเปล (บทท 10) 1. ความตองการเมองหลวงใหม 2. ทตงของเมองหลวงใหม

46

3. เมองหลวงกบครสตจกร 4. ครสตจกรซงคตาโซเฟย

3.แบงภาคราชอาณาจกร (บทท 10) 4. กดศาสนานอกพระเจาลง (บทท 10)

1. คอนสแตนตนปลอยตามใจ 2. ทายาทของพระองคทานไมปลอยตามใจสมคร

(1) รบทรพยสมบตของโบสถวหาร (2) หามศาสนาเดมปฏบตพธการ (3) รอโบสถวหารเปนอนมาก (4) ทาลายขอเขยนทเปนปรปกษตอศาสนาครสเตยน (5) หามนมสการรปสกการะ

ขอขดแยงและการประชม (บทท 10) 5. 1. ลทธเอเรยน-หลกธรรมแหงตรเอกานภาพ 2. ความคดมชอบแบบอะปอลลนาเรยน-ธรรมชาตของพระครสต 3. ลทธเพ-ลาเกยน-ความบาปและความรอด

6. ลทธอยอาราม (MONASTICISM) เกดขน (บทท 10) 1. กาเนด 2. ผใหกาเนด 3. สาวกเสา 4. ลทธอยอารามในยโรป

7. อานาจครสตจกรโรมเตบโตขน (บทท 11) สาเหตตางๆ 1. ระบอบครสตจกรมทานองเดยวกบการปกครองของรฐ

2. สมอางวาไดอานาจมาจากอครสาวก 3.วสยของครสตจกรโรม

(1) บชอพโรม (2) ครสตจกรโรม

8. ราชอาณาจกรโรมนภาคตะวนตกลมลง (บทท 11) 1. สาเหตททาใหลมลง

(1) ความมงคงของอาณาจกรตกเปนเปาของความโลภ

47

(2) คนโรมนขาดความชานาญการสงคราม (3) อาณาจกรออนเปยกดวยสงครามกลางเมอง (4) การเคลอนยายถนของเผาชนอาเซย

2. เผาชนตางๆ ผบกรก (1) วสโกส ค.ศ. 376 (2) แวนเดล ค.ศ. 406 (3) เบอกนเดยน ค.ศ. 414 (4) ฟรงก ค.ศ. 420 (5) แซกซอนและแองเกล ค.ศ. 440 (6) ฮนส ค.ศ. 450

3. กรงโรมลม ค.ศ. 476 4. ครสตจกร และเผาชนปาเถอน

9. ผนาของยค (บทท 11) 1. อทานาสอส ค.ศ. 293-373 2. แอมโบรสแหงมลาน ค.ศ. 340-397 3. ยอหน ไครโซสทม ค.ศ.345-407 4. เจอโรม ค.ศ. 340-420 5. ออกสตน ค.ศ. 354-430

48

บทท 9 8

ครสตจกรของรฐภาวะการณทวไปในยคทสามตงแตพระโองการของคอนสแตนตน ค.ศ. 313 ถง กรงโรมลม ค.ศ. 476ชยชนะของศาสนาครสเตยน

________________________ ในยคทเรากาลงจะกลาวถงน เรองอนเดนทสดและมกาลงแขงกลาทจะอานวยใหดหรอทงให

ชวดวย คอชยชนะของศาสนาครสเตยน ในป ค.ศ. 305 เมอดโอเคลเตยนลาจากพระทนงหลวง ศาสนา ครสเตยนตองถกหามเดกขาดในเวลานน ใครประกาศตวเปนครสเตยนจะตองถกลงโทษดวย

ความทรมานจนถงตาย ในการกาจดศาสนาครสเตยนนนฤทธอานาจของรฐมเทาใด ๆ เรยกเอามาใชในการนหมด ไมถงยสบปตอมา ใน ค.ศ. 324 ศาสนาครสตไดรบนบถอเปนศาสนาของอาณาจกรโรมนอยางเปนทางราชการ และพระจกรพรรดผเปนครสเตยนถออานาจสงสด มขนนางขาราชการประกาศตววาเปน

ครสเตยนหอมลอมอยรอบพระองค เหมอนหนงวาพรวดเดยวเทานนกาวออกจากปากสงหโตในโรงละครสตว ขนมาในตาแหนงเคยงขางกบพระทนงของโลก

หลงจากดโอเคลเตยนลาออกจากตาแหนงไดไมชาในป ค.ศ. 305 ผชงราชบลลงกสทานกเขาสงคราม คแขงคประชนสองทานททรงพลงทสดคอ แมกเสนตอส และคอนสแตนตน กองทพทงสองมาประจญกนทสะพานมลเวยนขามแมนาไทเบอร หางจากกรงโรมสบไมล ค.ศ. 312 แมกเสนตอสเปนฝายศาสนาเดมไมถอพระเจาทาการขมเหงครสเตยน ฝายคอนสแตนตคเปนมตรกบครสเตยนอยางไรกตามเวลานนยงมไดประกาศเปนผเชอ ทานอางวาไดเหนไมกางเขนสกใสอยบนทองฟามคาขวญจารกวา “เจาจะชนะดวยเครองหมายน” ภายหลงจงเอาเครองหมายกางเขนมาเปนเครองหมายประจากองทพ ชยชนะไดอยฝายคอนสแตนตน แมกเสนตอสไดจมนาตายในแมนา ไมชาตอมาป ค.ศ. 313 คอนสแตนตน ไดประกาศพระโองการอนลอเลองของพระองคใหปลอยตามสบายซงทาใหการขมเหงสดสนลงเปนทางการ จนกระทง ค.ศ. 323 คอนสแตนตนจงไดเปนจกรพรรดแตผเดยว ศาสนาครสเตยนกขนราชบลลงก วสยสวนตวของคอนสแตนตนไมสจะสมบรณนก ถงแมโดยทวไปนบวาเปนผยตธรรม ในบางคราวกดดนและเหยมโหด กลาวกนวา “คอนสแตนตนนบถอศาสนาครสเตยนจรงแตปฏบตไมด” คอนสแตนตนไมยอมรบบพตศมาจนกระทงถงเวลากอนจะตายเพราะในสมยนนเชอกนวาบพตศมาจะลางบาปททาไวแตกอนนน คอนสแตนตนเปนนกการเมองผฉลาด ถาไมเปนนกการเมองผฉลาดกเปนค

49

รสเตยนผยงใหญ เพราะทานเหนการณไกลจงปฏบตตวใหเขากบความเคลอนไหวทกาอนาคตของอาณาจกรของพระองค

จากการเปลยนการเกยวของกนอยางกะทนหนระหวางอาณาจกรกบครสตจกร จงเปนผลแผไปในโลกอนกวางและไกลไดแกครสตจกรและรฐ ผลบางอยางกดบางอยางกราย เราจงเหนทาทของรฐบาลนาประโยชนมาเปนเหตแกศาสนาครสเตยน

การขมเหงครสเตยนหยดหมดทนทและเลกไปเลย กวาสองรอยปไมมเวลาใดทครสเตยนจะรอดจากการถกฟองรองกลาวหาและถกฆาตาย และหลายยคหลายสมยดงทเราไดเหนแลว ครสเตยนตางพากนหมนเหมตออนตราย แตตงแตโองการของคอนสแตนตนประกาศใชออกมาใน ค.ศ. 313 จนกระทงถงมหาอาณาจกรโรมนสนสดลง ดาบแหงการขมเหงไมเพยงแตเขาฝก แตไดถกฝงเลยทเดยว

อาคารครสตจกรไดฟนคนและเปดขนใหมทกหนทกแหง ในยคอครสาวกไดมการประชมกนตามบานสวนตวหรอไมกประชมกนตามสถานทเชา ตอมาในระหวางเวลาสงบในยคขมเหงอาคารของครสตจกรกเรมโผลขนมา ในการขมเหงครงสดทาย ภายใตดโอเคลเตยนอาคารครสตจกรเปนอนมากถกทาลาย บางกถกเจาหนาทยดเอาไป อาคารทกหลงทยงตงอยจนถงเดยวนไดคนใหแกครสเตยนหมด เมองตางๆ ไดชดใชสงททาลายของเขาลงคนใหแกสมาคมตางๆ ตงแตบดนไปพวกครสเตยนพากนสรางครสตจกรตางๆ ไดตามสบาย และอาคารทประชมไดงอกขนทกหนทกแหง แผนผงของทประชมพวกครสเตยนเอาแบบและเอาชอของราชฐานโรมนหรอหองโถงสเหลยม แบงเปนชองทางเดนดวยแนวเสาคาเพดาน สดดานหนงมยกพนรปครงวงกลม มทนงสาหรบพวกบรรพชต คอนสแตนตนไดทาตวอยางดวยการสรางอาคารครสตจกรใหญๆ ไวในเยรซาเลม เบธเลเฮม และทเมองหลวงใหมของพระองคคอ คอนสแตนโนเปล หลงจากคอนสแตนตนสองชวอายคนตอมากเรมมรปปนปรากฏขนในครสตจกรตางๆ นากลววาศาสนาครสเตยนจะถกนาสลทธรปสกการะ

อยางไรกด การปฏบตนมสการของพวกไมรจกพระเจากยงคงปลอยใหเขาทากนได แตการถวายบชาเปนทางราชการเลกเลย เรองแสดงวาการเปลยนแปลงแขงกลามาก เปลยนจากขนบธรรมเนยมทไดทากนมาเปนสากล ทไดเขาประสานกบทกสงคมและการฉลองของบางเมอง เปลยนสาเรจไปอยางรวดเรว แสดงวาการปฏบตของศาสนาไมมพระเจาทไดทากนมานานเตมทแลวนนมแตเพยงพธรตอง คนผมความคดไมแสดงวาเชออกเลย

ในหลายทหลายแหง โบสถ วหาร เอามาใชทาเปนครสตจกร การอยางนทาเฉพาะแตในเมองตางๆ สวนตามชนบทไกลนน สถานทอนเปนปชนยสถาน และความเชอ และการนมสการยงคงดารงอยตอไปอกหลายชวคน คาวา “เพแกน” แตเดมหมายความวา “คนชาวชนบท” จงไดกลายมาเปนความหมาย และยงคงเปนความหมายอยวา “คนไมถอพระเจา”

50

ทวทงมหาอาณาจกร โบสถ วหาร ของพระตางๆ ไดรบการบารงจากคลงของสาธารณะเปนสวนใหญ บดนการบารงเหลานไดใหแกครสตจกรตางๆ และพวกบรรพชต กรณเชนนแรกๆ กคอยเปนคอยไป มชากทากนกวางขวางยงขน และทากนอยางใจกวางยงขน งบประมาณของสาธารณะไดทาใหครสตจกรมงคงรารวย และเหลาบชอพเหลานกบวช และเจาพนกงานอนๆ ในบรการครสเตยนไดรบการเลยงดจากรฐ ครสตจกรกยนดตอนรบ แตประโยชนจะเปนปญหา

บรรพชตไดสทธพเศษมากหลาย มใชรฐใหทงหมด แตโดยธรรมเนยมซงไมชากกลายเปนกฎหมาย หนาทตางๆ ทพลเมองตองปฏบต พวกบรรพชตกไมปฏบต พวกบรรพชตไมตองเสยภาษ การฟองรองกลาวหาพวกบรรพชตจะพจารณากนในศาลของศาสนา พวกศาสนาจารยของครสตจกรไมชาไดกลายเปนคนชนพเศษ อยเหนอกฎหมายแผนดน การนแมเปนประโยชนในเวลานนกคอยๆ กลายเปนความชวมาถงทงรฐและทงครสตจกร

วนทหนงของสปดาหประกาศใหเปนวนพกและวนนมสการ และมชาไดปฏบตกนตามนทวไปทงราชอาณาจกร ใน ค.ศ. 321 คอนสแตนตนหามไมใหศาลชาระความเปดทาการวนอาทตย เวนไวแตประสงคจะใหมการปลอยทาส สงใหทหารทกหนวยหยดฝกหดในวนอาทตย แตการกฬาสาหรบประชาชนคงมตอไปไดในวนอาทตย คอนขางทาใหวนหยดมากกวาวนบรสทธ

จากการรบครสตศาสนาเขาเปนศาสนาททรงโปรด ผลดบางประการไดแกพลเมองเชนไรกไดแกครสตจกรเชนกน วญญาณของศาสนาใหมเขาคลกเคลากบพธรตองเปนอนมากจงไดเอามาเพมเตมเปนกฎหมาย ทงคอนสแตนตนและทายาทตอจากคอนสแตนตนหลายองคกทาดวย

การตรงกางเขนเลกไป วธนเปนแบบประหารนกโทษอาชญากรซงกระทากนทวไป นอกจากนกโทษผนนมสญชาตโรมน คนสญชาตโรมนเทานนมสทธรบการประหารดวยวธตดศรษะเมอถกตดสนลงโทษถงตาย แตกางเขนนนครสเตยนถอเปนเครองหมายศกดสทธ ไมชาคอนสแตนตนจงเอามาเปนเครองหมายประจากองทพของพระองค หามไมใหใชเปนเครองประหารชวตนกโทษอกตอไป

ปราบการกาจดทารกและบงคบหามไมใหทาตอไป ตลอดประวตศาสตรของโรมในกาลกอนและทงในดนแดนตางๆ ทขนอยกบโรม ไดมการกาจดทารกได บดาไมอยากไดบตรคนใดกอดหายใจใหตายบาง “ปลอย” ใหตายบาง คอเอาไปทง บางคนถอเปนการงานเทยวเกบเดกๆ ทเขาทงเอามาเลยงใหโตแลวขายเปนโทษ อทธพลของครสตศาสนาใหชวตคนเกดความศกดสทธขนแมแตเดกออนทสด ทาใหการชวรายของการฆาเดกทแพรอยทวอาณาจกรไดเลกหายไป

ตลอดประวตศาสตรของมหาชนรฐโรมนและทวอาณาจกร จนถงศาสนาครสเตยนขนครองกวาครงของพลเมองเปนทาส และไมมกฎหมายคมครองแมแตเรองบางเบา ใครหนหนขนมาจะฆาทาสเสยเมอไรกทาได ภายใตจกรพรรดองคแรกๆ องคหนง เศรษฐโรมนคนหนงถกทาสคนหนงของเขาฆาตาย

51

และโดยกฎหมายทาสสามรอยคนในเรอนของเขาตองถกฆาตายหมด ไมวาจะเปนเพศใด อายมากนอยเทาใด มผดหรอไมมผด แตเมอศาสนาครสเตยนขนครอง การปฏบตตอทาสกมมนษยธรรมขนทนท ใหทาสมสทธตามกฎหมายอยางไมเคยมมากอน ทาสอาจนาความโหดรายของนายขนฟองรองได และการปลดปลอยทาสกกอเกดขนและมการชกชวนรกเราใหมการปลอยทาสกนดวย เชนนนแหละทกหนทกแหงสภาพของทาสดขน การเปนทาสกคอยๆ เลกหายไป

กฬาฆาคนสงหามเดดขาด กฎหมายฉบบนใชบงคบในเมองหลวงใหมของคอนสแตนตนทาใหฮปโปโดรม (สนามกฬา) เหอดหายจากมลทนของการประหารกนและกน เพอความสนกสนานของคนด แตกฬานยงคงมในกรงโรมจนกระทง ค.ศ. 404 จนเมอนกพรตเทเลมาคสโดดลงในสนาม พยายามเขาแยกคตอสออกจากกน ทานนกพรตนนเองถกฆาตาย ตงแตบดนมาการฆาคนเพอความสนกของประชาชนกเลก

แตในการทครสตศาสนามชยชนะผลดกมขนมาก และผลรายกมดวยอยางหลกไมพนเหมอนกน ในการทรฐกบครสตจกรเขากลมเกลยวกนยอมนาเอาการรายมากหลายตามกนเขามาเปนขบวนยาว การยตการขมเหงเปนการด แตการตงศาสนาครสเตยนขนเปนศาสนาของรฐนนเปนการวบาก

ทกคนตางกหาชองเขาเปนสมาชกครสตจกร ครสตจกรกรบเกอบทกคนไมเลอกเฟน เอาทงดทงชว ทงคนทใฝหาพระเจาโดยสจรต และทงคนตหนาเขาหาผลกรบไว คนดคนชวรดเขามารวมพธศลระลก คนทะเยอทะยาน คนโลกยะ คนอธรรม ใฝหาหนาทในครสตจกร เพอจะไดอทธพลในสงคมและทางการเมอง สญลกษณแหงธรรมของศาสนาครสเตยนเมอทรงอานาจตากวาเมอคราวอยใตการขมเหงไกลมาก

บรการนมสการทวการเจายศเจาอยางขน แตในฝายจตใจและวญญาณลดลงมากกวาเมอครงกาลกอน แบบแผนและพธรตองของศาสนาพนเพคอยๆ คลานเขามาในการนมสการเทศกาลพธของศาสนานอกพระเจาแบบเกาบางอยางไดกลายมาเปนการพธของครสตจกร โดยเปลยนนามเสยใหมเปลยนทาทเสยใหม ประมาณ ค.ศ. 405 รปปนของพวกสาวกและผตองทารณประหารเรมเขามาปรากฏในครสตจกร ครงแรกกเพอเปนอนสรณ ตอมากคารวะ เคารพ ทละขนๆ และทสดกนมสการเอาเลย การนมสการบชามาเรยพรหมจาร เปนการกระทาแทนการนมสการพระนางวนส และเดยนา ศลระลกกลายเปนเครองบชาแทนการระลก ศษยาภบาลเลอนจากความเปนนกเทศนขนเปนนกบวช

ผลทครสตจกรขนทรงอานาจ เราไมเหนศาสนาครสเตยนเปลยนโลกตามอดมคตของศาสนาแตโลกยะไดเขามาครอบครองครสตจกร ความถอมใจ ความฝกใฝในธรรมของสมยแรกเรมกสบตอดวยความทะเยอทะยาน ความหวสง ยะโส จองหอง ครอบงาคนในครสตจกร แตยงคงมครสเตยนหลายคน

52

ทมใจสจรต เชนนางมอนตคามารดาของออกสตน และศาสนาจารยดารงสตยเชนเจอโรม และยอหนไครโซสโทม แตกระแสธารแหงโลกยะไดทวมทนบงคบไมอย ครอบคลมคนเปนอนมากทประกาศตววาเปนสานศษยขององคพระผเปนเจาของเขาททรงฐานะอนสงบเสงยม

ถาไดปลอยใหศาสนาครสเตยนโตขนเองตามธรรมชาตโดยปราศจากการบงคบของรฐ และรฐกไมตองอยใตบงการของครสตจกร ทงรฐและทงครสตจกรจะดวเศษกวามากถาตางฝายตางแยกกนแตครสตจกรกบรฐกลายเปนอนหนงอนเดยว เมอรบศาสนาครสเตยนเขาเปนศาสนาของอาณาจกรและความชวสองอยางกเกดขนจากการรวมกนอยางผดธรรมชาต อยางหนงเกดขนในภาคตะวนออกอกอยางหนงในภาคตะวนตก ในตะวนออกรฐควบคมครสตจกรจนกระทงหมดฤทธและหมดชวตสงสงในตะวนตกเราจะเหนไดดงตอไปน ครสตจกรไดคอยๆ ครอบงาอานาจเหนอรฐ ผลทไดกคอหมดความเปนศาสนาครสเตยน มากหรอนอยกกลายเปนการปกครองอนเสยความสจรตแบบเจาขนมลนายปกครองบงคบบญชาประชาชาตในยโรป ทาใหครสตจกรสวนใหญเปนเครองจกรการเมอง

53

บทท 10 9

ครสตจกรของรฐ (ภาคกลาง)

ตงกรงคอนสแตนตโนเปล แบงภาคราชอาณาจกร กดศาสนานอกพระเจาลง

ขอขดแยงและการประชม ลทธอยอาราม (MONASTICISM) เกดขน

___________________ มชาหลงจากทศาสนาครสเตยนไดเปนทยอมรบกนวาเปนศาสนาของอาณาจกรโรมน แลวกม

การเลอกเมองหลวงใหม สรางขนใหมและสถาปนาเปนทตงแหงอานาจการปกครอง อนเปนเหตการณทนาผลสาคญมาถงครสตจกรและถงรฐดวย

คอนสแตนตนเหนวากรงโรมนนสมพนธกนใกลชดกบศาสนาอนไมนบถอพระเจา เตมไปดวยโบสถวหารและรปปน โนมเอยงมาทางศาสนาเการนแรง เปนเมองทครอบงาดวยตานานพนเพอยมาก ยงกวานนสถานทตงตวเมองอยกลางทราบกวางใหญ ยอมตกเปนเปาเปดของการโจมตจากศตร ในครงโบราณเมอยงเปนมหาชนรฐ ตวเมองเคยถกศตรตางชาตมาลอมกรงกมากกวาหนหนงและประวตตอมา หลายครงหลายหนกองทพมาจากมณฑลตางๆ ไดเขายดอานาจตงจกรพรรดและถอดจกรพรรดกนหลายครงหลายคราว ในแบบการปกครองทดโอเคลเตยนวางระบอบขน และครอนสแตนตนไดดาเนนการตอมานน ไมมทางหรอแมแตเงาของสทธอานาจของรฐสภา บดนพระจกรพรรดมอานาจเหลอลน คอนสแตนตนจงเสาะหาเมองหลวงทไมมตานานตางๆ มาเกะกะกดกน และโดยเฉพาะใหมทาทอนดแกศาสนาใหม

คอนสแตนตนแสดงความฉลาดใหญยงในการเลอกหาเมองหลวงใหมของพระองค พระองคทานไดเลอกเอาเมองของกรกไบแซนตอม ซงตงอยไดตงพนป ณ ตาบลทบรรจบกนของยโรปกบอาเซยตรงนทวปทงสองแยกกนดวยชองแคบๆ บอสโฟรสอยดานเหนอ เฮลเลสปอนท (เดยวนเปนดาดะแนล) อยดานใต รวมดวยกนยาว 60 ไมล ชองแคบนเฉลยแลวกวางไมถงไมล ไมมตรงไหนกวางกวาสไมลทตงตวเมองมธรรมชาตปองกนเปนปราการ จนศตรยดเอาไดยากเยนเตมทในตลอดประวตศาสตรของมนกวายสบหาศตวรรษ สวนกรงโรมผเปนคแขงไดเคยพายแพ เคยถกทาลายหลายครงหลายหน ทน แหละคอนสแตนตนไดกาหนดและวางแผนใหเมองหลวงของพระองค เปนเมองใหญทรกนทวสากลวาคอนสแตนตนโนเปลเปนหลายป “นครของคอนสแตนตน” แตเดยวนทางการเรยกกนวา “อสตนบล”

54

ในนครหลวงใหม พระจกรพรรดกบเปไตรอารค (เปนตาแหนงเรยกประธานบชอพแหงคอนสแตนตโนเปลในวารตอมา) เคยงขางอยดวยกน ครสตจกรไดรบการยกยองชเกยรต แตอยภายใตเงาแหงอานาจของกษตรย เนองจากอยตอหนาและอานาจของพระจกรพรรดบาง แตกเพราะความหนเหยนไดงายดวย นสยของพลเมองออนนอมดวย ครสตจกรสวนใหญในอาณาจกรภาคตะวนออกจงกลายเปนผรบใชของรฐ ถงกระนนกดบางครงบางคราวเปไตรอารคอยางเชนยอหน ไครโซสโทม ไดถอสทธนาครสตจกรอยางเปนอสระเอกเทศ

ในเมองหลวงใหมไมมวหารรปสกการะ แตมชาครสตจกรเปนอนมากเกดขนมา ในจาพวกครสตจกรเหลานมครสตจกรหนงใหญทสดนามวา ซงตาโซเฟย “พระปญญาศกดสทธ” คอนสแตนตนเปนผไดสราง แตภายหลงไฟไหมทาลายลง พระจกรพรรดยสตเนยนไดสรางขนใหม (ค.ศ. 537) ดวยขนาดความโออา วเศษกวาครสตจกรใด ๆ ในสมยเดยวกน ไดดารงตวเปนมหาวหารชนนาของครสตศาสนจกรไดสบเอดศตวรรษ จนถง ค.ศ. 1453 เตอรก มายดเอาเมองได วหารนจงกลายเปนสเหลาไปในวนเดยว ดงทเปนอยจนทกวนน

ไมชาการแบงภาคราชอาณาจกรกเกดขนตามการสรางเมองหลวงใหม เสนเขตแดนของอาณาจกรทงหมดกวางขวางมาก และอนตรายอนจะเกดจากการบกรกของพวกชาวปาเถอนทอยรอบๆ กอาจเกดขนไดในทกขณะ จนจกรพรรดองคเดยวไมอาจคมครองบรเวณอนไพศาลของพระองคได ดโอเคลเตยนไดรเรมแบงอานาจครอบครองในป ค.ศ. 305 คอนสแตนตนกไดตงจกรพรรดรวมเหมอนกน และในป ค.ศ. 375 ธโอโดซอสไดทาใหการแบงภาคเปนการแยกกนสมบรณจรงๆ ตงแตวารของธโอโดซอส โลกโรมนไดแยกเปนตะวนออกกบตะวนตก ทะเลเอเดรยตคเปนเสนแบงมหาอาณาจกรภาคตะวนออกเรยกวา กรก ภาคตะวนตกเรยกวา ลาตน โดยอาศยภาษาทชาวเมองใชพดกนแพรหลายในภาคหนงๆ เปนเครองกาหนด การแยกอาณาจกรเปนสญญาณของการแยกครสตจกรทจะเกดขนตอไป

เรองจรงอนโดงดงทสดเรองหนงในประวตศาสตร คอ การเปลยนอนรวดเรวของมหาอาณาจกรอนไพศาลจากศาสนาไมถอพระเจามาเปนศาสนาครสเตยน รปการณภายนอกเมอเปดศตวรรษท 4 พระในศาสนาเกายงคงเหนยวความสกการะของโลกโรมนไวได แตกอนจะเรมศตวรรษท 5 บรรดาโบสถวหารตางๆ ถกทงเลกรางชารดทรดโทรม หรอบางกเปลยนใชเปนครสตจกรการถวายบชาและบวงสรวงไดหยดไป และเรยกไดวามหาอาณาจกรโรมนเปนครสเตยน ใหเราสงเกตดวาศาสนาไมถอพระเจา ไดตกลงมาจากสภาพสงสงดวยประการไฉน

คอนสแตนตนเปนคนปลอยตามใจ ทงในอารมณและทงเจตนาการเมอง แตวาพระองคเองทรงเนนรบศาสนาครสเตยน พระองคมไดอนมตใหถวายบชาแกรปสกการะซงนมสการกนแตกอนและสงใหเลกบชาแกรปปนพระจกรพรรด แตพระองคทรงโปรดใหปลอยใหศาสนาทกแบบดาเนนการตอไป

55

ไดตามสบาย และทรงหาทางใหพลเมองของพระองคคอยๆ กลบใจหนหาครสตศาสนาโดยทางเผยแพรสงสอน ไมเอาทางบงคบ พระองคเองยงคงดารงตาแหนงในศาสนาเดมบางตาแหนงนเองทพวกสนตะปาปาอางเอาดวยตงแตบดนน พระองคยงไดอปถมภพวกพรหมจรรยบรสทธทกรงโรมดวย

แตพวกทายาทของคอนสแตนตนเมอขนครองราชยแลวไมยอมปลอยตามความสมครใจ การเปลยนใจจากศาสนาเกาดาเนนไปรวดเรวทเดยว แมกระทงเรวเกนควรไปกวาทจะเปนการดแกครสตจกร ถงกระนนจกรพรรดครสเตยนถดจากคอนสแตนตนไดหาทางเรงความเรวขนอกโดยออกกฎหมายกดขออกมาเรอยๆ ทรพยสมบตของวดวาอารามทกชนทกอนและของสงฆ ไมวาจะไดมาดวยการถวายจากรฐหรอจากผศรทธาตองถกรบหมด และในหลายทหลายแหงไดโอนใหเปนของครสตจกรการถวายบชาแบบศาสนาเดมและการกระทาพธนมสการตองถกหาม ผใดยงกระทาจะตองถกลงโทษฐานละเมดฝาฝน หลงจากรชกาลของคอนสแตนตนไมนาน บตรของพระองคทานไดออกคาสงใหเอาคนนมสการรปสกการะไปลงโทษประหารและรบเอาทรพยสมบต ชวอายคนหนงของศาสนาพนเพกอนทถกกาจดเดดขาดไดมผตองถกประหารทารณบาง แตเมอเทยบกบจานวนครสเตยนทตองเสยชวตไปในการขมเหงสองรอยปนนแลวกนบวาเปนจานวนนอยมาก โบสถวหารเปนอนมากไดใชเปนครสตจกรไปแลว ภายหลงตอมาอกสองปกมคาสงใหรอทยงเหลออยลงใหหมด เวนไวแตทครสเตยนตองการไวใชเปนทประชมนมสการ มคาสงออกมาไมใหใครเขยนหรอพดเปนปรปกษตอศาสนาครสเตยน หนงสอทกฉบบของพวกปรปกษตองเผาใหหมด ผลอนหนงของโองการน คอ ไดทราบเรองราวของพวกปรปกษครสเตยนและพวกลทธนอกรตจากหนงสอทเขยนขนเปนปรปกษ กบเขา การบงคบใหกฎหมายกดขเหลานแตกตางกนมากตามภาคตางๆ ของมหาอาณาจกร แตเปนผลใหศาสนาพนเพตองสนไปในระยะเวลาสามหรอสชวอายคน

โดยทการตอสกนมานานระหวางศาสนาครสเตยนกบศาสนาพนบานพนเมอง ไดสนสดลงดวยชยชนะของศาสนาครสเตยน การรณรงคแผนใหมกเกดขน เปนสงครามกลางเมองในสนามแหงความคด ขอโตแยงเปนรนๆ กเกดขนภายในครสตจกรขดกนเรองหลกธรรมคาสอน เมอครสตจกรรบสกบการขมเหงเพอรกษาชวตไว ครสตจกรกตงอยเปนอนหนงอนเดยวกน แมจะมเสยงพมพาเรอง การแตกแยกกนในหลกธรรมคาสอนไดยนอยบาง แตเมอครสตจกรไมเพยงแตปลอดภย แตไดขนครองดวย การถกเถยงกนอยางรนแรงเกยวกบหลกธรรมคาสอนกเกดขนสนไปจนถงราก ในระหวางยคนมการดาเนนการขดแยงกนเรองใหญสามขอ ทงนไมนบเรองเลกเรองนอยทยงมอกมาก ในการสมชชาครงๆ เหลาน เหลาพวกบชอพเทานนเปนผมสทธออกเสยงชขาด พวกบรรพชตชนรองและพวกฆราวาสจะตองรบปฏบตตามขอตกลงของพวกบชอพ

56

ขอขดแยงขอทหนงเกดขนเกยวกบหลกธรรมคาสอนวาตรเอกานภาพ โดยเฉพาะเรองการเกยวดองของพระบดาและพระบตร เอรอสเปรสไบเตอรแหงอาเลกซานเดรย ประมาณ ค.ศ. 318 ไดแพรคาสอนวา พระครสตถงแมสงกวามนษยธรรมดากยงดอยกวาพระเจาและมไดดารงอยชวนรนดร แตมเวลาเรมตน อาทานาซอสแหงอาเลกซานเดรยเหมอนกน เปนผองคอาจยงนก ไดคานความเหนนทานไดยนยนความเปนอนหนงอนเดยวกนของพระบตรกบพระบดา ศกดความเปนพระเจาของพระครสตและพระชนมอนเปนนรนดรของพระองค ขอโตแยงแพรไปทวครสตจกร และหลงจากทคอนสแตนตนไดอตสาหพยายามระงบการโตแยงกนและไมสาเรจ พระองคทานจงไดเรยกประชมเหลาบชอพ สมชชาเปดประชมทไนเซยในบตเนย ค.ศ. 325 เวลานนอาทานาซอสเปนแตเพยงดอาคน (มคนายก) ไดรบอนญาตใหอภปรายได แตออกเสยงชขาดไมได อาทานาซอสสามารถนาสวนใหญของทประชมใหประณามคาสอนของเอรอสได ในหลกขอเชอแหงไนซน แตเอรอสมอทธพลทางการเมอง เพราะชนชนสงเปนอนมากไดถอทศนะของเขาทงโอรสและทายาทของคอนสแตนตนกถอดวย อาทานาซอสตองถกเนรเทศถงหาครง และกถกเรยกกลบหลายครง เมอมตรสหายพดกบทานวา “อาทานาซอส ทงโลกพากนเปนปรปกษกบทานแลว” ทานจะตอบเขาวา “ขอใหเปนดงนนเถอะ อาทานาซอสเปนปรปกษกบโลก” เบองปลายแหงชวตของอาทานซอสเจดปไดอยอยางสงบทอาเลกซานเดรยและสนชพทนนใน ค.ศ. 373 ในทสดทศนะของอาทานาซอสเปนยอดเยยมทวครสตจกรทงภาคตะวนออกและภาคตะวนตก แตกวาจะเปนไดกหลงจากทเจาของทศนะไดตายไปนานแลว ทศนะไดกาหนดลงแนในหลกขอเชอของอาทานาซอส กอนนเชอวาทานอาทานาซอสเองไดเขยน แตเดยวนไมเชอวาทานเขยน

ขอขดแยงถดมาคอ เรองธรรมชาตของพระครสต อะปอลลนารสบชอพ แหงละโอดไกอะ (ค.ศ. 360) ยนยนวาธรรมชาตของพระเจามาเปนธรรมชาตของมนษยในพระครสต พระเยซเมออยในโลกมใชมนษย แตเปนพระเจาเทานนในรางของมนษย บชอพและนกเทวศาสตรสวนใหญถอวาบคคลภาพของพระเยซครสตเปนการรวมรวมตวของพระเจาและมนษย พระเจาและมนษยในธรรมชาตเดยว ความคดมชอบแบบอะปอลลนาเรยนตองถกประณามโดยสมชชาแหงคอนสแตนตโนเปล ค.ศ. 381 และตามดวยอะปอลลนารสถอนตวจากครสตจกร

ขอถกเถยงทยนยาวขอเดยวของยคนเกดขนในครสตจกรภาคตะวนตกคอ ปญหาเกยวกบความบาปและความรอด เรมขนดวยทาน เพ- ลากอส นกพรตมาจากบรเตนมากรงโรมประมาณป ค.ศ. 410 คาสอนของทานคอวา เรามไดรบตอเนองความโนมเอยงไปในทางบาปจากอาดม แตวาแตละคนจะทาการเลอกเอาเอง จะเอาบาปหรอจะเอาความชอบธรรมกได ความตงใจของทกคนเปนอสระ และทกคนจะตองรบผดชอบในการตดสนใจของตว ผยงใหญทสดทางปญญารองจากอครสาวกเปาโลไดแกทานออกกสตนผสามารถ ทานปรากฎตวขนแยงตอทศนะนโดยถอวาอาดมเปนตวแทนของมนษยทงสน

57

มนษยเปนคนบาปเพราะความบาปของอาดม และมนษยทงสนตองถอวามโทษและวามนษยจะรบความรอดโดยเลอกเอาเองไมได แตไดโดยนาพระทยของพระเจาผทรงเลอกใครทพระองคจะชวยใหรอด ทศนะแบบเพ-ลาเกยนตองถกประณามโดยสมชชาแหงคาเธจ ค.ศ. 418 และเทวศาสตรของออกสตนไดกลายเปนมาตรฐานแหงจารตโบราณในครสตจกร อยจนกระทงถงยคสมยปจจบนภายใตอารมนอสในฮอแลนด (ประมาณ ค.ศ. 1600) และยอหนเวสเลยในศตวรรษท 18 จงมการแตกออกจากหลกธรรมคาสอนแบบออกสตนนนอยางจรงจง

ในขณะทการโตแยงอนใหญเหลานกาลงดาเนนไปดเดอด ความเคลอนไหวอกอยางหนงกเรมขน และเตบใหญในสมยกลาง ความเคลอนไหวนคอจตใจอยอารามเกดขน (MONASTIC) ในครสตจกรแรกเรมไมมนกพรตไมมนางช ครสเตยนอยกนในครอบครว ถงแมจะตตวออกหากจากสงคมลทธรปสกการ กยงคงเปนคนอยในสงคมโดยทวไป แตในยคทเรากาลงศกษาอยนเราจะไดเหนความเคลอนไหวเรมตนและเรมออกเดนไปสชวตอยอาราม

เมอศาสนาครสเตยนไดครอบครองในมหาอาณาจกรแลว โลกยะกไดคลานเขาสครสตจกรและแพรหลาย หลายคนผเสาะหาชวตสงขนกเกดความไมพอใจกบภาวะแวดลอม และปลกตวออกจากสงคมของโลก ปลกออกมาอยภายนอกสงคมอยางโดดเดยวบาง อยกนเปนกลมบาง หาทางเพาะชวตฝายวญญาณจตโดยตรกตรอง โดยอธษฐานสวดไหววอน และโดยมนสยตรายากอยแลวจตใจอยอารามนเรมขนในประเทศอยปต อนเปนแหงททเพาะตวขนโดยอากาศอบอน และโดยทมความตองการสงจาเปนแกการครองชพนอย

ตวอยางตาง ๆ ของชวตเดยวโดดพอเหนไดในประวตศาสตรครสเตยนตนๆ แตแอนโธนนบวาเปนผวางรากเมอประมาณ ค.ศ. 320 เพราะชวตของทานผนชวนความสนใจออกไปกวางขวางเปนครงแรก และนาใหมสานศษยเปนจานวนพนๆ คน แอนโธนไดอาศยอยในถาแตลาพงคนเดยวเปนเวลาปๆ ในอยปตและเปนทรกนกวางขวางไดรบความนบถอวาเปนผมคณลกษณสะอาดและไมพถพถน คนเปนอนมากพากนตามแบบอยางของทานผน บรรดาถาในอยปตภาคบนหนาแนนไปดวยเหลาสานศษยของทาน เรยกคนพวกนวา “แองเกอไรท” ความทมใจอยางนไดแพรออกจากอยปตสวนคนทพวกทรวมตวกนอยเปนนคมเรยกวา “เซโนไบท” ความทมใจอยางนไดแพรออกจากอยปตแผไปตามครสตจกรภาคตะวนออก คนเปนอนมากทงชายทงหญงไดรบเอาแบบชวตอยอารามกนทนน

ลทธทรมานตนอกแบบหนงพกลมากเหลาสาวกเสาไดรบเอามาปฏบต ในพวกนคนแรกเปนนกพรตชาวซเรยน ชอไซมอน ฉายาวาซตลไลท “แหงเสา” ไซมอนไดละออกจากอารามใน ค.ศ. 423 ไดกอเสาขนหลายตน ตนทกอขนภายหลงสงกวาตนกอนตามลาดบ ตนสดทายสง 60 ฟต กวาง 4 ฟต ไซมอนไดอาศยอยบนเสาเหลานผลดเปลยนกนรวมเวลา 37 ป คนเปนพนๆ แขงกนเอาเดนกบชวตของ

58

ไซมอน ซเรยมสาวกเสาอยเปนจานวนมากระหวางศตวรรษท 5 กบท 12 แตชวตแบบนไมไดสานศษยในยโรป

ความเคลอนไหวของลทธอยอาราม (มอนาสตค) ในยโรปแพรชากวาในอาเซยและในอฟรกา ชวตเดยวโดดทรมานของแตละคนในยโรปไมชากเปลยนเปนการตงอารามขนอย ในอารามเหลานจะมทงการทาการงานและการสวดไหววอน บรรดาอารามทวไปในภาคตะวนตกไดจดระบอบและปฏบตตามดวยกฎของเบเนดคต กฎนไดประกาศใชในป ค.ศ. 529 จตใจอยอารามไดโตขนตลอดยคสมยกลาง และจะไดพนจดอกในประวตศาสตร

59

10บทท 11

ครสตจกรของรฐ (ภาคสาม)อานาจโตใหญในครสตจกรโรม

ราชอาณาจกรโรมนภาคตะวนตกลมลง

เหลาผนาของยค

____________________ เราไดเหนแลววา กรงโรมไดมเมองคอนสแตนตโนเปลมาตงขนเปนเมองหลวงของโลกแทน

บดนเราจะไดดกรงโรมฉวยสทธทจะเปนเมองหลวงของครสตจกร ตลอดยคนครสตจกรโรมไดชอเสยงไดอานาจขนเรอยๆ และบชอพแหงโรม บดนไดตงตาแหนงขนเปนโพพ สมอางเอาทนงแหงอานาจเหนอโลกครสเตยนทงสน และถอวาเปนประมขของครสตจกรทงหมดในยโรปภาคตะวนตกของทะเลเอเดรยตค กาวนกยงไมถงขนเรยกรองอานาจเพอตวใหมอานาจเหนอรฐเชนเดยวกบเหนอครสตจกรดงเชนทปรากฏในสมยกลาง แตกกาลงโนมนาวไปทางทศนนอยางรนแรงอยแลว บดนใหเราพจารณาดเหตตางๆ ทสงเสรมความเคลอนไหวเรองนใหโตขน

ความทครสตจกรมระบอบคลายกบราชอาณาจกรยงมอานาจกาลงแรงขนทกทในการโนมนาวเขาสประมขผเดยว ในความเปนไปของรฐทมไดถกควบคมมาจากเบองลางดวยการเลอกตง แตปกครองมาจากเบองบนในฐานมอานาจในตวเอง มจกรพรรดองคเดยวบงคบบญชาดวยอานาจสทธขาดจงเปนธรรมดาทครสตจกรจะถกปกครองในอาการเดยวกนมประมขผเดยว ทกหนทกแหงเหลาบชอพบงคบบญชาครสตจกรทงหลาย แตมปญหาเกดขนเสมอๆ วา ใครจะบงคบบญชาเหลาบชอพนนเลา? บชอพอะไรสมควรถอตาแหนงจกรพรรดเหนอครสตจกร? เหลาบชอพททาการอานวยการอยในบางนครไมชากถกเรยกวา “เมโทรโปลแตนส” ตอมาภายหลงเปน “เปไตรอารคส” มเปไตรอารคสทเยรซาเลม,แอนตโอ, อาเลกซานเดรย, คอนสแตนตโนเปล และโรม บชอพโรมถอเอาตาแหนง “ปาปา, บดา” ภายหลงแผลงมาเปนโพพ ในระหวางเปไตรอารคส ทงหานมการชงดกนบอยๆ เพอจะขนอานวยการสงสดและเปนผสงสด แตในทสดปญหาคอยๆ แคบเขามาใหเลอกระหวางเปไตรอารคสแหงคอนสแตนตโนเปลและโพพแหงโรมใหเปนประมขของครสตจกร

โรมยนยนวามอานาจของอครสาวกเปนขออาง โรมเปนครสตจกรเดยวเทานนทสามารถอางไดวาสองอครสาวกเปนผกอตง และเปนผยงใหญทสดทงคในมวลอครสาวกทงหมด คออครสาวกเปโตรและเปาโล มตานานเกดขนวาเปโตรบชอพคนแรกของโรม จรงหรอเทจเอาแนไมได เปโตรถาเปน

60

บชอพกคงตองเปนโพพดวย (สนตะปาปา) ถอเอาวาในศตวรรษทหนงตาแหนง “บชอพ” หมายถงอยางเดยวกบความหมายในศตวรรษทส คอเปนผบงคบบญชาเหนอบรรพชตและครสตจกร และวาเปโตรในฐานทเปนประมขของอครสาวกคงตองมอานาจเหนอครสตจกรทงสน ขอพระธรรมกตตคณสองขอไดคดมาประกนขออางน ขอหนงตดเปนตวอกษรใหญมหมาเปนภาษาลาตนมองเหนไดรอบกะพงยอดครสตจกรของอครสาวกเปโตรในกรงโรม “ทานคอเปโตร บนศลานเราจะตงครสตจกรของเรา” อกขอหนง “จงเลยงดแกะของเรา” และยงเถยงวาถาเปโตรเปนประมขครสตจกรคนแรกดงนนแลวผสบตาแหนงของทานกคอ เหลาโพพ (สนตะปาปา) ของครสตจกรโรมกตองดารงอานาจนนอยตอไป

คนสาคญๆ ของครสตจกรโรมและประมขคนแรกๆ ไดสนบสนนขอสมอางนอยางเขมแขงเหลาบชอพโดยมากของครสตจกรโรมเปนคนเขมแขงกวา ฉลาดกวา มนาหนกกวาเหลาบชอพในกรงคอนสแตนตโนเปลในขนาดยงใหญกวามาก เปนคนทาตวใหเกดความยาเกรงทวครสตจกร คณลกษณะสวนมากของพระจกรพรรดตราธราชเกาๆ ททาใหกรงโรมเปนเจาโลกยงคงดารงอยในธรรมชาตของโรม ในประการเหลานโรมจงตงตวตรงขามกบคอนสแตนตโนเปล แตเดมโรมไดตงพระจกรพรรดขน แลวพระจกรพรรดไดตงคอนสแตนตโนเปลและใหมผคนพลเมองทออนนอมตอ ครสตจกรโรมมกจะยดอยในคาสอนตามจารตประเพณโบราณ เหลานกายและพวกนอกรตแผอทธพลกระทบกระทงไดนอยเตมท ตงอยประดจเสาคาคาสอนตามจารตประเพณโบราณ คณสมบตวเศษนไดพอกพนอทธพลใหกบครสตจกรอยางใหญหลวง

นอกจากนนครสตจกรโรมยงไดแสดงตววาเปนศาสนาครสเตยนทปฏบตกนอยางจรงจง ไมม ครสตจกรใดเกนหนาในการเอาใจใสกบคนยากจน ไมเพยงแตใฝใจแกสมาชกของครสตจกรเทานนแตไดใฝใจแกความตองการของคนในพวกถอศาสนาภายนอกดวย ในยามกนดารอาหารและมโรคภยไขเจบระบาด มใจกวางสงความชวยเหลอไปยงครสตจกรตางๆ ทถกขมเหงในมณฑลอนๆ เมอพนกงานรฐบาลทถอศาสนาอนเรยกรองเอาทรยพของครสตจกร ทานบชอพจะชมนมสมาชกยากจนขนแลววา “นแหละทรพยของเรา”

การยายเมองหลวงจากกรงโรมมายงคอนสแตนตโนเปล แทนทจะลดอทธพลของบชอพโรมหรอโพพ (สนตะปาปา) กลบทวอทธพลขนใหญยง เราไดเหนแลววาในคอนสแตนตโนเปลพระจกรพรรดและราชบรพารครอบคมครสตจกร โดยทวไปเปไตรอารคยอมราบคาบตอวงหลวง แตในกรงโรมไมมจกรพรรดมามศกดเกนหนาหรอเปนทหวนเกรงแกสนตะปาปา สนตะปาปาเปนผมอานาจยงใหญทสดในบรเวณนน ยโรปกมกมองดโรมดวยความสกการะ ยงเมองหลวงอยถดออกไปไกล และโดยเฉพาะเมอตวมหาอาณาจกรเองกาลงอยในระยะทรดโทรม ความรสกจงรกภกดตอมหาสงฆราชาโรมนกเรมเขามาแทนตาแหนงพระจกรพรรดโรมน

61

ดวยประการฉะนนจงถงเวลาทบชอพโรม หรอ สนตะปาปาเปนทนบถอกนตลอดทวตะวนตกและในฐานทเปนประมขของครสตจกรโรมจงไดรบนบถอวามสทธอานาจนาในครสตจกรทวไป เชนเปนตนทการประชมสภาแหงคลซโดนในเอเซยนอย (ค.ศ. 451) โรมไดทนงทหนง คอนสแตนตโนเปลไดทสอง ทางไดปลาดไวคอยการเลอนขนไปอกของโรมและสนตะปาปาในสมยตางๆ ทจะมาขางหนา

ตลอดทงยคนอนเปนยคแหงครสตจกรของรฐ มความเคลอนไหวอกอยางหนงดาเนนอย อนเปนความวบตยงใหญในประวตศาสตรทงสน คอมหาอาณาจกรโรมนภาคตะวนตกลมลง ในรชกาลของคอนสแตนตนรปการภายนอกของจกรวรรดดทามการปกปองด และไมอาจหกเขาไดอยางทเคยเขมแขงในรชกาลของมารกสออเรลอส หรอในรชกาลของออกสตส แตทจรงเปนเหมอนรวงผงพลนไปดวยความผพงทางศลธรรมและทางการเมอง พรอมจะยบลงภายใตการบกรกจากทกดานของพวกกระหายเหยอทจะเขามา ภายในยสบหาปหลงจากคอนสแตนตนสนชพในป ค.ศ. 337 แนวปองกนชายแดนดานตะวนตกของมหาอาณาจกรกพงลง ฝงคนชาวปาเถอน (นามทพวกโรมนใชเรยกคนใด ๆ ทไมใชคนโรมน คนกรก คนยว นอกนนเปนคนปาเถอนทงนน) ทกหนทกแหงเทกนเขามาในมณฑลทไมมทางส ยดเอาดนแดนและตงแผนดนปกครองพนขนเปนอสระในไมถงรอยสสบป มหาอาณาจกรโรมนภาคตะวนตกซงดารงมาไดเปนพนป และพลเมองพอใจอยภายใตการปกครองของอาณาจกรครงนตองถกกวาดเอาความดารงคงอยสนไป การลมลงอยางมหศจรรยนคนเหตไดไมยาก

ความมงคงของมหาอาณาจกรตองตกเปนเปาแกความโลภของชนชาวปาเถอนใกลเคยง ในดานหนงของอาณาเขตมบรรดาเมองมงคงอยกนสบาย ทองทงกวางขวางมการเกบเกยว พลเมองมทกสงอนเปนทปรารถนาของเผาชนอนาถา อานาระยะ ตรดตเร พเนจร แตนยมการตอตปลนสดมภทอยตามชายเขตแดน หลายศตวรรษกอนเผาชนปาเถอนจะรกลาเขามานน ธระใหญของเหลาจกรพรรดโรมนกคอทจะคมกนชายเขตแดนใหรอดจากการโจมตของพวกศตรทคกคามอย เหตผลอนเดยวทมจกรพรรดหลายองคครอบครองสมพนธกน คอความตองการผปกครองทมอานาจใหอยใกลจดอนตรายเหลาน ซงทานจะลงมอจดการไดทนทโดยไมตองรอคาสงจากเมองหลวงใหอยไกล

ถงมทางตอสอยางดทสด ฝายโรมนกยงตองตกเปนเบยลางแกชนชาวปาเถอน เมอเทยบกนตวตอตว ตลอดหลายศตวรรษแหงยามสงบ คนโรมนยงเสยความชานาญการรบ ในสมยของเราประเทศ ศวลยมดนปนใชในการสงความดเหนอกวาพวกชาวปามากมายกายกอง แตในสมยโบราณทงสองฝายรบกนดวยดาบและหอก ทางทไดเปรยบแกฝายโรมนกเพราะในกองทหารมวนยดกวา แตวนยกหยอนลงไปเกอบสนในคราวจกรพรรดองคหลงๆ ตอมา สวนพวกชาวปามกาลงรางกายแขงแรงกวา กลาหาญกวา แคลวคลองในการรบดกวา ขอรายกาจทสดทไดแกคนโรมนในอายตอมากคอเขาไมเขาเปนทหารในกองทพของตวเองคนชาวปานเองมาเขากองทพ แลวคนเหลานไดออกรบตอสกบชนชาตของเขาเอง

62

ปองกนโรมอยชวคราวหนง สวนมากทสดในกองทพรนหลงๆ มแมทพและแมจกรพรรดเองหลายองคกมาจากชนชาตชาวปาน ไมมชาตใดอาจรกษาเอกราชไวไดในเมอชาตนนมนสยจางคนตางชาตมารบเมอถงคราวจาเปนตองรบ

ราชอาณาจกรไมเพยงแตขาดคน แตวาออนเปยกลงไปเพราะสงครามกลางเมองดาเนนไปหลายชวอายคน โดยพวกทชวงชงราชบลลงก พระจกรพรรดไมไดรบเลอกขนมาจากรฐสภาอกแลว แตเมอพระจกรพรรดองคหนงถกประหาร (ดงทโดยมากทสดเปนเชนนน) กองทพประจามณฑลแตละกองทพกตงผเขาชงบลลงกขน และการเลอกกมไดดวยการออกเสยงแตดวยอาวธ ในเกาสบปมผนาแปดสบคนไดรบโหรองขนเปนจกรพรรดแลวเขาชงพระทนง คราวหนงคนอยางทเรยกวาจกรพรรดมมากหลายจนไดเรยกวา “ตวทารณสามสบตน” นครทงหลายถกปลน คาใชจายสาหรบกองทพฟมเฟอย และทงอาณาจกรตองยากจนลงเพราะความทะเยอทะยานของคนกระหายอานาจ เปนผลใหตองเรยกกองทหารมาเสยจากชายแดน ดนแดนกเลยเปดโลงไมมทางสพวกคนชาวปาทบกรกเขามา

สาเหตสดๆ รอนๆ ทใหมการบกฝาเขามาหลายครงหลายคราวนนเกดจากความเคลอนยายของเผาชนอาเซยเผาตางๆ เมอชาวปาของภาคพนยโรปดานตะวนออกพงเขามาทบอาณาจกรโรมน คนพวกนกอางวา พวกเขาถกขบออกมาจากบานของเขาเองดวยเหมอนกน โดยมกองทพแปลกหนาดนเขามาอยางตานไมไหว มครอบครวตามมาดวย ไดเปลยนทพานกของเขาจากภายในของทวปอาเซย คนพวกเหลานโดยทวไปเรยกวาพวกฮน อะไรททาใหพวกนทงบานชองจากอาเซยภาคกลางมาไมทราบไดโดยบรบรณ แตเชอกนวาเพราะดนฟาอากาศเปลยนแปลงและขาดฝน ทาใหเนอทอดมกลายเปนทรางวางเปลา ตอมาภายหลงฮนพวกนไดเขามาถงตวโรมนเองโดยการนาของกษตรยผดรายของเขาคนหนงชอวา อตตลา ปรากฏวาเปนพวกทนากลวทสดในบรรดาศตรทงหมด

โดยทประวตศาสตรของเรามใชประวตศาสตรอาณาจกรโรมน แตเปนประวตศาสตรครสตจกร ฉะนน เรองราวทเผาชนตางๆ บกรกเขามาเปนลาดบ จาตองเปนแตเพยงยอๆ การบกรกเขาครงแรกๆ เปนพวกชนชาตทอยระหวางแมนาดานปกบทะเลบอลตค วสโคส (โกสตะวนตก) มหวหนาของเขาชอ อลารค นากองทพกวาดเขามาในประเทศกรกและอตาล เขามายดและทาลายกรงโรม แลวตงการปกครองแผนดนขนในภาคใตของฝรงเศส พวกแวนแดล นาโดย เยนเซอรคเคลอนขามฝรงเศสเขาสสเปน จากสเปนเขาอฟรกาเหนอ เขามาปราบปรามเมองตางๆ ในภาคนพวกเบอกนเดยนขามแมนาไรน แลวตงการปกครองแผนดนขน มเมองสตราสเบอรกเปนศนยกลางพวกฟรงกเผาเยอรมนยดภาคเหนอประเทศกอลหมด แลวใหชอดนแดนนนวาฟรงกเซย กษตรยพวกฟรงกองคหลง โคลวส ไดเปนครสเตยน พวกพลเมองกเลยเปนครสเตยนตามไปดวย พวกฟรงกไดชวยมากมายในการทาใหยโรปภาคเหนอเปลยนใจมารบศาสนาครสเตยน แตวาสวนใหญกเปนไปโดยการบงคบ พวกแซกซอนและ

63

พวกแองเกลจากเดนมารกและดนแดนทศเหนอ เหนวาบรเตนวางเปลา กองทหารโรมนทงไว จงเขาไปครอบครอง ชวอายคนแลวชวอายคนเลาจนเกอบจะไดถอนรากศาสนาครสเตยนแตโบราณเสยแลว จนกระทงอาณาจกรแองโกลแซกซอนเองไดเปลยนกลบใจรบศาสนาครสเตยน โดยพวกมชชนนารทสงมาจากโรม

ประมาณ ค.ศ. 450 พวกฮนสดราย นาโดยกษตรยของเขา อตตลา ผไมรจกความเมตตาปราณบกรกเขาในอตาล และคกคามไมเพยงแตจะทาลายมหาอาณาจกรโรมนเทานน แตจะตงการปกครองแผนดนขนภายในอาณาจกรโรมดวย พวกโกส, แวนแดล และฟรงกไดรวมกาลงกนภายใตการนาของโรมทาการขดขวางกระทาของพวกฮนส สงครามใหญปะทะกนทแคโลนสในฝรงเศสภาคเหนอ พวกฮนสตองพายแพอยางยบเยน เมออตตลาตายแลวไมชาอานาจพวกฮนสกสนสดลง สงครามทแคโลนส (ค.ศ. 451) ชขาดวายโรปจะมตองถกบดทาลาย และปกครองโดยชนเอเซย แตจะขยายขนเปนอารยะธรรมของตนเอง

ดวยการบกรกเขามาเปนลาดบและดวยการแตกแยกกนเหลาน ทาใหมหาอาณาจกรโรมนซงครงหนงโตใหญไพศาล ตองหดลงเหลอเพยงอาณาเขตเลกๆ รอบเมองหลวง ในค.ศ. 476 เผาชนเยอรมนทนบวาเปนเผาชนเลกๆ นาโดยเฮอรล เขายดเอาเมอง ภายใตกษตรยของเขาโอโดเอเซอร และจดการถอดกษตรยเดกลงจากตาแหนงจกรพรรด จกรพรรดเดกองคนมนามประหลาดคอเอานามของผตงกรงโรมและจกรพรรดองคแรกมารวมกนเปนนามวา โรมลศออกสตส สมญาวา “ออกสตลศ ออกสตสองคนอย” โอโดเอเซอรตงตวขนในตาแหนง “กษตรยแหงอตาล” และตงแตปนน ค.ศ. 476 มหาอาณาจกรโรมนภาคตะวนตกกหมดกน ตงแตกอตงเมองและรฐ (กลาวกนวาใน ก.ค.ศ. 753) จนถงอาณาจกรลมเปนเวลาพนสองรอยป มหาอาณาจกรภาคตะวนออก มกรงคอนสแตนตโนเปลเปนเมองหลวง ยงคงอยไดจนกระทง ค.ศ. 1453

บรรดาเผาชนทบกรกเขามาน เกอบทงหมดเปนพวกนอกศาสนามาตงแตในแดนบานเกดของเขา นอกจากพวกโกส พวกนไดเปลยนถอศาสนาครสเตยนนกายเอเรยนมาแลว และไดมพระคมภรไบเบลในภาษาของตนเองอกดวย และบางสวนของพระคมภรนนกยงคงอยเปนแบบอกษรศาสตรโบราณเกาแกทสดของตวตน เกอบทงหมดของชนเผาตางๆ ทมชยหลงไหลเขามานไดกลายเปนครสเตยน เนองจากพวกโกสบาง แตโดยมากโดยพลเมองทอยปนเปดวย และในคราวทนกายเอเรยนเปนผเชอตามจารตโบราณ ศาสนาครสเตยนในสมยเสอมโทรมนนยงคงเปนยอดแหงความจาเปนและทาการกาวหนา และไดนาใหชนชาตทบกฝาเขามานรบเชอ เลอดแหงความแขงแรงของคนพวกนไดมสวนใหเกดชนเชอชาตใหมของยโรปขนเปนผลสนอง เราไดเหนแลววาความทรดโทรมและพงลงของอานาจจกรพรรดท

64

โรมนน กลบทวอทธพลของครสตจกรโรมขนทวทงยโรปและบรรดาสนตะปาปา กมอทธพลมากขน โดยประการฉะนนแมมหาอาณาจกรลม ครสตจกรยงคงแสดงตวเปนจกรวรรดอยตอไป

บดนเราตองเอยนาของบรรดาผนาบางคนในยคนแหงครสตจกรของรฐ อทานาสอส (ค.ศ. 293-373) เปนผยงใหญในการคมกนความเชอในวาระเรมเปดยค เราเหนแลว

วาทานผนขนมาเดนในการโตแยงกบคณะเอเรยน และเปนตวเอกในการอภปรายแตไมมสทธออกเสยง ในการประชมไนเซย ค.ศ. 325 หลงจากทไดเปนบชอพเมออายไดสามสบสามปแหงอเลกซานเดรยไมชาตองถกเนรเทศหาครง แตไดตอสเพอความอยเสมอมไดขาด ในทสดไดจบชวตลงดวยความสงบและมเกยรต

แอมโบรสแหงมลาน (ค.ศ. 340-397) เปนคนแรกทสดในพวกบดาแหงภาษาลาตนไดรบเลอกตงขนเปนบชอพในขณะเมอยงเปนฆราวาส แมกระทงบพตศมากยงมไดรบ แตไดรบคาแนะนาทจะเปนสมาชก ทงนกายเอเรยนและทงพวกทเชอแบบจารตโบราณไดรวมมอกนในการเลอกตง ทานผนไดกลายเปนผมอทธพลในครสตจกร ไดประทวงพระจกรพรรดเธโอโดสอสทพระองคไดทาการเหยมโหดทารณ และบงคบใหพระองคสารภาพและรบทณฑกรรม ตอมาไดรบการยกยอง และนบถออยางสงสดจากพระจกรพรรดและไดรบเลอกใหเปนผเทศนาในพธการศพของกษตรย แอมโบรสเปนผประพนธหนงสอหลายเลม แตเกยรตใหญยงทสดของทานอยทการรบออกสตนผเกงกลาเขาในครสตจกร

ยอหน สมญาวา ไครโซสโทม “โอษฐทอง” เพราะไมมใครประโวหารได นกเทศนผยงใหญทสดแหงยค เกดในอนตโอ ค.ศ. 345 ไดรบตาแหนงบชอพหรอเปไตรอารคแหงคอนสแตนตโนเปล ค.ศ. 398 และไดเทศนาแกทประชมมหมาในครสตจกรเซนทโซเฟย แตดวยความเชอมนของทาน ความไมยอมขนกบใคร มใจรอนในการปฏรป และกลาหาญ ทาใหวงหลวงไมพอพระทย ทานตองถกเนรเทศและสนชพในถนเนรเทศ ค.ศ. 407 แตหลงจากเมอทานตายเสยแลวจงไดรบการเหนจรงดวย ศพของทานไดถกนากลบมากรงคอนสแตนตโนเปล และฝงไวอยางมเกยรต เปนนกเทศนอาจหาญ เปนนกการเมอง และเปนผอรรถาธบายพระคมภรอยางสามารถ

เจอโรม (ค.ศ. 340-420) เปนปราชญและบดาแหงภาษาลาตน ไดรบการศกษาทางอกษรศาสตรและนกปาฐกทกรงโรม แตไดสละเกยรตฝายโลกเพอชวตทางศาสนา และปกใจกบลทธกรายากอยางแขงแรง ทานไดตงอารามขนทเบธเลเฮม และอาศยอยทนนหลายป ในบรรดาขอเขยนของทานเปนอนมาก มชนหนงทมอทธพลเออมไปไกลทสดไดแกการแปลพระคมภรไบเบลเปนภาษาลาตน งานชนนเรยกวา วลเกต แปลวาพระคมภรในภาษาสามญ ซงยงคงเปนพระคมภรฉบบทรงอานาจในครสตจกรโรมนคาธอลค

65

นามทออกหนาทสดในตลอดยคนคอ ออกสตน เกด ค.ศ. 354 ในอฟรกาเหนอ เมอยงหนมเปนนกปราชญทลอชอ แตเปนคนนยมโลก ทะเยอทะยานรกความบนเทง เมออาย 33 ป ไดเปนครสเตยนโดยอทธพลของมารดา นางมอนกา อทธพลของคาเทศนาของแอมโบรส แหงมลานและดวยการศกษาธรรมสารของอครสาวกเปาโล ออกสตนไดรบแตงตงขนเปนบชอพแหงฮปโป ในอฟรกาเหนอ ค.ศ. 395 อนเปนเวลาทพวกชาวปาเรมเขาบกรก ในจาพวกงานเปนอนมากของทาน “นครของพระเจา” เปนบทเรยกรองอนมเกยรตใหศาสนาครสเตยนเขาแทนทอาณาจกรทกาลงละลายไป และ “สารภาพ” เปดหวใจและชวตของทานเองอยางทราบซง แตชอเสยงและอทธพลของทานอยทขอเขยนของทาน วาดวยครสเตยนเทวศาสตร อนนเองททาใหออกสตนเปนผอธบายพระคมภรผยงใหญทสดถดจากอครสาวกเปาโล ทานไดสนชพในป ค.ศ. 430 ___________________

66

สงเขปของบทท 12,13,14,15,16,17,

ภาวะการณทวไปในยคทส, ครสตจกรยคกลาง ตงแตกรงโรมลม ค.ศ. 476 ถง กรงคอนสแตนตโนเปลลม ค.ศ. 1453

1. อานาจของสนตะปาปากาวหนาตอไป (บทท 12) 1. ระยะของความเตบโต ค.ศ. 590-1073 สาเหตตางๆ (1) อานาจเพอความชอบธรรม

(2) การปกครองฝายโลกไมแนนอน (3) การปกครองของครสตจกรมนคง (4) “สงเทยมเทจ”ในสมยกลาง

(ก) การทาปลอมของเอกสารคอนสแตนตนมอบถวาย (ข) ฟอลสดเครแทลสออฟไอซโดร ค) หลกฐานตาง ๆ แสดงวาทาปลอม (

2. ระยะสงสด ค.ศ. 1073-1216 (1) ฮลเดแบรนด ครองตาแหนง (กรโกรท 7)

(ก) จดระเบยบการบรรพชพเสยใหม (ข) ปลดครสตจกรใหเปนอสระจากรฐ (ค) ใหครสตจกรมอานาจสงสด

(2) อนโนเซนตท 3 ครองตาแหนง 1198-1216 (ก) สาอางของทาน (ข) ทานเลอกตงพระจกรพรรด (ค) ตงรฐบาลปกครองในกรงโรม (ง) กษตรยฝรงเศสยอมออนนอม (จ) กษตรยองกฤษยอมออนนอม

3.ระยะเสอมตา (1) บอนเฟศ ท 8 ค.ศ. 1303 (2) เชลยบาบโลน ค.ศ. 1305-1378 (3) การประชมทเมองคอนสตานซ ค.ศ. 1414

2. อานาจของศาสนามหะหมดเกดขน (บทท13)

67

1. ทานมหมมดเปนผตงศาสนา ค.ศ. 570-632 2. ศาสนาของทานเปนอยางไร 3. ความคบหนาของศาสนาอสลาม 4. ปจจยแหงอานาจ

(1) ความเชอความศรทธาของชนเผาอาหรบ (2) คนกรกในภาคเอเซยออนนอม (3) ลกษณะของศาสนาอสลาม

5. ดานทสงตวของศาสนามหมมด (1) หลกธรรมคาสงสอนเขาใจงายๆ (2) เปนปฏปกษตอการนมสการรปสกการ (3) ไมมการทาตวเปนคนกลางของนกบวชหรอนกบญ (4) เวนจากการดมนาเมา (5) สงเสรมอกษรศาสตรและวทยาศาสตรรนแรก

6. ดานรายของศาสนามหมมด (1) เผยแพรศาสนาดวยภาพ (2) เอาศาสนามาใชเพอประโยชนฝายโลก (3) ทศนะเกยวกบพระเจา (4) ทศนะเกยวกบพระครสต (5) ความคดเกยวกบสวรรค (6) กดฐานะสตร (7) ขาดความเปนรฐบรษ

3. ราชอาณาจกรโรมนบรสทธ (บทท 14) 1. ผสถาปนา คารลมาญ ค.ศ. 742-814 2. มหาอาณาจกร 3. เหลาจอมจกรพรรด จกรพรรด กบสนตะปาปา 4.

5. มหาอาณาจกรเสอมอานาจและลมลง

4. ครสตจกรลาตนและกรกแยกกน (บทท 14)

68

1. สาเหตทางหลกธรรมคาสอน 2. สาเหตในการปกครองและขนบธรรมเนยม 3. สาเหตทางการเมอง 4. สาอางของโรม

5. สงครามครเซด 1095-1270 (บทท 15) 1. กาเนดของสงครามครเซด 2. ครเซดเจดคราว

(1) ครเซดคราวทหนง 1095-1099 กอดแฟรแหงบลยอง (2) ครเซดคราวทสอง 1147-1149 หลยท 7 คอนรารดท 3 (3) เกดความคนกนระหวางประชาชาต (4) เกดความกระตนใจในทางการคาพาณชย (5) ผลเกดแกอานาจของครสตจกร

3. สาเหตของการลมเหลว (1) พวกผนาทะเลาะววาทกน (2) ความคดเหนคบแคบสวนตว

4. ผลดทไดจากสงครามครเซด (1) พวกจารกบญไดรบความพทกษ (2) การรกรานของพวกมอสเลมตองชงก (3) เกดความคนกนระหวางประชาชาต (4) เกดความกระตนใจในทางการคาพาณชย (5) ผลเกดแกอานาจของครสตจกร

6. การขยายตวของลทธอยอาราม (บทท 16) 1. ระบบตางๆ ของอาราม

(1) เบนนดคตนส 529 นกบญเบนนดคท (2) ซศเตอรเซยนส 1098 นกบญโรเบอรท, เบอรนาด (3) แฟรนซศแคนส 1209 นกบญแฟรนซศ (4) โดมนแคนส 1215 นกบญโดมนค

2. ประโยชนบางประการของลทธอยอาราม (1) เปนศนยของความสงบสงด

69

(2) เปนสถานตอนรบใหความบรรเทาทกข (3) เปนทหลบภยของคนไมมทางรอด (4) การกสกรรม (5) การวรรณกรรม (6) การศกษา (7) การประกาศศาสนา

3. ผลรายบางประการของลทธอยอาราม (บทท 15) (1) ยกยองชวตถอโสด (2) กระทบกระเทอนตอชวตสงคมและชวตชาต (3) ฟมเฟอยและอธรรม (4) รดนาทาเรนใหมการถวาย

7. ศลปะและวรรณกรรมยคกลาง (บทท 16) 1. มหาวทยาลย 2. มหาวหาร 3. วรรณกรรมตนตว 4. ศลปะตนตว

8. เรมเคาของการปฏรปศาสนา (บทท 17) 1. ออลบเยนซส 1170 2. วอลเดนเซยนส 1170 3. ยอหน วคลฟ 1324-1384 4. ยอหนฮสส 1369-1415 5. เยอรโรม ซาโวนาโรลา 1452-1498

9. กรงคอนสแตนตโนเปลลม 1453 (บทท 17) 10. พวกนกปราชญและผนา (บทท 17)

1. แอนเซลม 1033-1109 2. อเบอรนารด 1079-1142 3. เบอรนารแหงแคลวอกซ 1091-1163 4. โธมาสอควนส 1226-1274

________________________

70

11บทท 12

ครสตจกรยคกลาง (ภาคหนง)ตงแตกรงโรมลม ค.ศ. 476 ถงกรงคอนสแตนตโนเปลลม

ค.ศ. 1453 อานาจของสนตะปาปากาวหนาตอไป

__________________ ในยคนซงเปนระยะเกอบพนป ความสนใจของเรามงอยทครสตจกรภาคตะวนตกหรอ

ครสตจกรลาตนอนมทตงอานาจอยในกรงโรม ซงยงคงเปนเมองหลวงแมวาอานาจทางการเมองไดหมดไปแลว ครสตจกรฝายกรกมการปกครองมาจากกรงคอนสแตนตโนเปล เราจะไมพดถงมากนก เวนแตทมเรองราวเกยวพนกบประวตศาสตรของศาสนาครสเตยนในยโรป และจะไมเลาเหตการณไปตามลาดบ แตจะสารวจความเคลอนไหวใหญๆ ซงมกจะควบคกนและกนไป

การขยายตวของอานาจสนตะปาปาเปนเรองใหญออกหนาออกตาในสบศตวรรษของสมยกลางเราเหนแลววาโปพแหงโรมไดสมอางถอตาแหนง “บชอพครองทวสากล” และประมขของครสตจกรบดนจะไดดสนตะปาปาอางเปนผครอบครองเหนอประชาชาต เหนอกษตรยและจกรพรรด การขยายตวนมเปนสามระยะคอ โตขน ขนสงสด และเสอมลง

ระยะโตของอานาจสนตะปาปาเรมดวยกรโกรท 1 “ผยงใหญ” ขนสตาแหนงสงฆราชอานาจขนสระยะสงทกรโกรท 7 แตรจกกนมากในนามฮลเดแบรนด ขอใหเขาใจไวดวยวาตงแตแรกเรมมา สนตะปาปาแตละคนเมอขนสตาแหนงเปนไดเปลยนนาม แตกรโกรท 7 เปนสนตะปาปาคนเดยวทมนามสกลรจกกนมากในประวตศาสตรหลงจากททานไดขนสตาแหนงแลว กรโกรท 1 เปนผมใจจดจอกบศาสนา จนเรองของทานผนเลากนออกไปเปนทรจกดวา เมอทานเหนพวกเชลยในกรงโรมเผาชนหนงมผมงาม มตาสฟา กถามวาพวกนเปนเผาอะไร ไดรบคาตอบวาเปนเผา “แองกล” (องกฤษ) ทานกวา “นนแองกลเสดแอนเจล” (มใชแองเกลแตเปนแองเยล “ทตสวรรค”) ภายหลงเมอทานไดเปนสนตะปาปา ทานไดสงศาสนทตไปองกฤษเผยแผศาสนาครสเตยนแกประชากรองกฤษ กรโกรท 1 ไดขยายอาณาจกรของครสตจกรดวยความสนใจทางดานปฏบตการในการทาใหชาตในยโรปกลบใจ คอเวลานนชาวยโรปยงคงถอศาสนาพนเพของตวอย อกอยางหนงกรโกรท 1ไดนาคนพวกวสโกสทถอลทธเอเรยนในสเปนมาเชอถอตามจารตเดมได ทานไดตานทานสมอางของเปไตรอารค แหงคอนสแตนตโนเปลไดสาเรจ ทเปไตรอารคนนอางตาแหนงขนเปนบชอพครองทวสากล ทานไดทาใหครสตจกรปกครองปรมณฑลรอบกรงโรมอยางปกครองฝายโลกจรงๆ จงเปนการปทางขนสอานาจโลกดวย

71

ประการฉะนดวย นอกจากนนยงไดขยายคาสอนบางบางขอของครสตจกรโรมเชนสอนใหมการกราบไหวรปปน สอนวาดวยการชาระลางวญญาณในเมองนรกและการเปลยนเพศสงสมมตหรอสอนใหเชอวาอาหารทประกอบพธศลระลก ขนมปงและนาองนธรรมดาจะกลายเปนกายและโลหตของพระครสตจรงๆ ดวยความมหสจรรย ทานเปนผสนบสนนอยางแขงแรงในเรองชวตอยอาราม ทานเองกเปนนกพรตผหนงมาแลว กรโกรท 1 เปนผบรหารการงานอยางสามารถทสดคนหนงในประวตศาสตรของครสตจกรโรมน และสมควรแกตาแหนง “ผยงใหญ” อานาจของตาแหนงสงฆราชแหงโรมไดกาวหนาและนบถอกนทวไป กเพราะอทธพลของสนตะปาปาหลายองคทสบตอกนมาเปนลาดบตลอดหลายรอยป จะไดกลาวถงสาเหตบางประการททาใหอานาจสนตะปาปาหลายองคทสบตอกน

สาเหตหนงทการครองอานาจของ “โรมดแล” เปนทยอมรบกนกวางขวางคอวา ในสมยตางๆ เมอเรมยคน อทธพลของสนตะปาปาสวนใหญเปนอานาจเพอความชอบธรรม ครสตจกรเปนทพงพงทงของคนชนเจาใหญนายโตกบประชาชนพลเมองทอยใตปกครองของทานเหลานน ครสตจกรจะคอยทาหนาทยบยงมใหมการทารณกรรม ไมใหใชความอยตธรรม ปกปองคมครองผออนแอและเรยกรองสทธใหแกประชากร ในพระราชวงตางๆ เจาครองนครมากกวาหนงคนตองถกบงคบใหรบเอาภรรยาททอดทงอยางยตธรรมใหกลบคนมา และใหทาการรบรองใหเหมาะสมอยางนอยแมจะเปนเพยงพธภายนอก การปฏบตทไมดกมมาก คอสนตะปาปาหลายทานเหมอนกนทยกยอเอาอกเอาใจพวกเจาครองนครทประพฤตชวชาต แตลทธสนตะปาปาโดยทวไปในสมยแรกๆ ของยคกลางมจตใจฝกฝายในการปกครองด

การชงดกน ความไมแนนอนของการปกครองฝายโลก ทาใหเหนเปนการตรงขามกบความแนนอนและเปนระเบยบแบบแผนของการปกครองฝายครสตจกร ในระหวางสมยเหลานสวนมากทสดยโรปอยในสภาพเหลวแหลก พวกเจาครอบครองเกดขนมา ลมลงไป ปราสาทราชวงหนงทาสงครามรบพงกบปราสาทอกแหงหนง ไมมอานาจทมนคงปกแผไป มหาอาณาจกรเกาลมลงไปในศตวรรษทหายโรปเกอบจะตกอยในความปนปวน จนกระทงศตวรรษทเกาเมออาณาจกรของคารมาญไดตงขนทายาททสบตอคารมาญหลายคนโดยมากออนแอ หลายคนใฝหาความชวยเหลอจากโรม และพรอมจะยอมยกอานาจให เพอแลกกบความชวยเหลอ เมอใดครสตจกรไดอานาจมาจากรฐเพราะทครสตจกรไดชวยเหลอแลว ครสตจกรจะยดอานาจนนไวแนน

เมอการปกครองของรฐผนแปร ความมนคงของอาณาจกรของครสตจกรกเสรมมนขนเรอยๆ ในระหวางตลอดศตวรรษแหงความเลอนลอยเหลานนสภาพการณมสภาพตางๆ กน สวนครสตจกรนนยนหยดเปนหนวยเดยวเดดเดยวไมกวดแกวง ขอสมอางของโรมในการครองอานาจไดรบการสนบสนนจากพวกบรรพชตอยางพรอมเพรยงกนเกอบทงสน ตงแตบชอพองคประธานลงมาจนถงบรรพชตชนตน

72

ในระหวางสมยกลางลทธอยอารามไดโตขนเตบใหญ ดงจะไดศกษาในตอไป พวกนกพรตพวกสมภารพากนเปนฝกเปนฝายกบพวกบรรพชตพวกบชอพในการรณรงคเอาอานาจในทกๆ กรณครสตจกรมพนธมตรแขงแรงอยทกหนทกแหง และพวกพนธมตรเหลานกไมเคยหยดยงตอการเสรมสงใหความสนใจของครสตจกรกาวหนาไป

เปนเรองประหลาดเสยจรงๆ ในสมยกลางนม “สงเทยมเทจสงเสรมศาสนา” จานวนหนงแพรออกมาสนบสนนอานาจของโรม ถาเปนในสมยสตปญญาวชาความร สงเหลานคงไดถกสารวจถกปดทง ไมมใครเชอถอ แตการศกษาในศตวรรษตางๆ สมยกลางไมมการวพากษวจารณสบคนความจรงกน ไมมใครสงสยเอกสารอะไรวาไมจรง เอกสารเทยมเทจตางๆ เหลานนไดแพรออกไปกวางขวาง ทกหนทกแหงยอมรบ ฉะนนเอกสารเทจเหลานทาใหขอสมอางของโรมไดการคาจนแขงแรงจนกระทงหลายศตวรรษลวงไปกวาจะไดมเคาใหรวาพนฐานทเชอกนตามเอกสารเทจนนตงอยบนความเทจ ไมใชความจรง

ฉบบหนงในเอกสารปลอมเหลานมขอความเรอง “คอนสแตนตนยอมมอบถวาย” หลงจากมหาอาณาจกรโรมนในยโรปลมไปแลวเปนเวลานาน มเอกสารฉบบหนงแพรออกมาเพอจะแสดงวาคอนสแตนตนผเปนจกรพรรดครสเตยนองคแรก ไดถวายอานาจสงสดเหนอมณฑลตางๆ ทงหมดในยโรปทเปนของอาณาจกรใหแกบชอพแหงโรม คอทานซลเวสเตอร ท 1 (ค.ศ. 314-335) และประกาศวาบชอพแหงโรมเปนผครอบครองเหนอเหลาจกรพรรดเองอกดวย เอกสารฉบบนยงเปนเครองแสดงใหเหนวาเพราะเหตนเมองหลวงจงไดยายจากกรงโรมมาทคอนสแตนตโนเปล เพอไมใหมการทรงอานาจคางอยในกรงโรมเปนการแขงขนกบสนตะปาปา

อทธพลยงใหญกวานนอกมากคอ เอกสารทาปลอมอกชดหนงเรยกวา เดอะพอลสดเครแทลออฟไอซโดร ไดแพรออกมาประมาณ ค.ศ. 830 เอกสารเหลานสมอางวาเปนคาขาดทเหลาบชอพแหงโรมคนแรกๆ เรมๆ ไดสงตอๆ มาตงแตพวกอครสาวกเรอยมา ตงใหสนตะปาปาแหงโรมมอานาจสงสดเดดขาดเหนอครตจกรทวสากล ตงครสตจกรใหเปนอสระไมขนกบรฐ ไมใหมการลวงเกนบรรพชตทกตาแหนงยศไมวาดวยเหตผลใดๆ ของรฐ ในขนาดทศาลฝายโลกจะพพากษาคดใดๆ ทเกยวกบบรรพชตและครสตจกรไมไดเลย

ในสมยอนโฉดเขลาปราศจากการโตแยงทกทวงเอกสาร เหลานเปนทเชอกนอยางไมสงสยและไดเปนปราการปองกนสมอางของโรมอยหลายรอยป ไมมใครสงสยเอกสารเหลานวาไมจรง จนกระทงถงศตวรรษทสบสอง เมอเวลานนอานาจของครสตจกรลงรากแนนเสยแลว และจนกระทงรงอรณของการปฏรปในศตวรรษทสบหกขอสมอางของโรมจงไดถกสอบสวน และปรากฏวาไมมมลฐานหลกฐานบางประการทแยงตอเอกสารเทจเหลานนมดงตอไปน

73

ภาษาในเอกสารเหลานนมใชภาษาลาตนแรกเรมในศตวรรษทหนงทสอง แตเปนภาษาลาตนในศตวรรษทแปดทเกา อนเปนภาษาททรดโทรมและปนเปไปแลว ตาแหนงตางๆ และสภาพตางๆ ทางประวตศาสตรทเอกสารเหลานนอางถงมไดเปนอยางทมในมหาอาณาจกร แตมอยในสมยกลางและผดกนไกล ขอพระธรรมทคดออกมาทงหลายแหล เปนขอทคดออกมาจากพระคมภรวลเกต(ลาตน) ซงเพงจะแปลกนในราว ค.ศ. 400 นเอง สารทเขยนนนมความประสงคเตมททจะแสดงวา วคเตอร บชอพแหงโรม ค.ศ. 200 เขยนถงทานเธโอฟลส บชอพแหงอาเลกซานเดรยผอยใน ค.ศ. 400 ในสมยเราจะคดอยางไรตอความสจรตของจดหมายทแสดงวาเขยนจากควนเอลซาเบธถงยอจวอชงตน?

ความเตบใหญของอานาจสนตะปาปาถงแมโตขนกมไดราบรนนก มพวกเจาครองนครทเขมแขงคอยตานทานเชนกบพวกเจาทออนแอคอยออนนอม สนตะปาปาบางทานกออนแอ บางทานกชวราย โดยเฉพาะในระหวาง ค.ศ. 850 ถง 1050 เพราะเหตนทาใหตาแหนงหนาทไมใครไดรบการเชอถอ แมในเวลาทใกลอานาจถงสดยอด

ระยะอานาจสงสดระหวาง ค.ศ. 1073 กบ ค.ศ. 1216 ประมาณ 150 ป ทสนตะปาปาอยในตาแหนงครองอานาจสงสดเดดขาด ไมเพยงแตเหนอครสตจกร แตเหนอประชาชาตทงหลายในยโรปดวย

อานาจสงนบรรลถงในระหวางฮลเดแบรนดครองตาแหนง สนตะปาปาผนผเดยวทเปนทรจกกนดในนามเดมมากกวานามอนทตงใหเขากบตาแหนงวา สนตะปาปากรโกรท 7 ฮลเดแบรนดไดปกครองครสตจกรเปนอทธอานาจอยเบองหลงพระทนงกษตรยมากกวา 20 ป กอนทไดสวมมงกฏสามชน ตอมาในระหวางทยงอยในตาแหนงสนตะปาปาจนกระทงสนชพในป ค.ศ. 1085 พอจะไดกลาวถงกจการใหญบางประการททานผนไดกระทาไป

ฮลเดแบรนดจดระเบยบการบรรพชตเสยใหม ซงกาลงมธรรมตกตาเตมท ระงบการทเรยกวาซโมน หรอซอขายตาแหนงหนาทในครสตจกร แตกสาเรจไดเพยงชวคราว ยกมาตรฐานธรรมทบรรพชตตองปฏบตทวกนหมด บงคบใหดารงความเปนโสดในเพศบรรพชต อนการนไดรบการรบเรามาแลว แตไมสามารถบงคบใช จนกระทงถงสมยของฮลเดแบรนด

ฮลเดแบรนดไดปลดครสตจกรออกมาจากการควบคมของรฐ โดยไมใหกษตรยหรอจกรพรรดมสทธเสนอนามเลอกตงสนตะปาปาหรอตงบชอพ และโดยเรยกรองไมใหมการฟองรองเกยวกบบรรพชตหรอจากดใหเรองราวกรณของครสตจกรทาการสอบสวนกนในศาลของศาสนา เคยมธรรมเนยมมากอนวาในพธแตงตงบชอพ ใหบชอพมารบไมเทาและแหวนจากผเปนกษตรยทรงอานาจอธปไตยและใหบชอพกลาวปฏญาณวาจะเปนผรองและภกดตอกษตรยในฐานะเปนกษตรยฝายโลก

74

การนโดยพฤตนยทาใหบชอพเปนผทผปกครองฝายโลกแตงตง ฮลเดแบรนดไดระงบการรบของและการปฏญาณนเสย

ฮลเดแบรนดทาใหครสตจกรมอานาจสงสดเหนอรฐ พระจกรพรรดเฮนรท 4 เมอถกสนตะปาปากรโกรรกรานเอา ไดเรยกประชมสภาเหลาบชอพเยอรมน และชวนแกมบงคบใหออกเสยงถอดสนตะปาปาออกจากตาแหนง กรโกรกตอบโตดวยการตดสมพนธภาพ ชวนใหพลเมองของเฮนรทงหมดสละความภกดตอกษตรยเสย เฮนรเหนวาตนเปนฝายแพในใตรมธงของสนตะปาปา ในเดอนมกราคม ค.ศ. 1077 พระจกรพรรดไดถอดเครองทรงกษตรยหลวงออก สวมเสอขนแกะมายนอยปากทวารปราสาทของสนตะปาปาดวยเทาเหลาสามวนตดกน ทแคโนซซาในอตาลภาคเหนออนเปนททสนตะปาปาประทบอย เพอเขาออนนอมและรบอานาจ (ตงแตนนมามคาพงเพยวา “ไปแคโนซซา” หมายความวาออนนอมตอสนตะปาปาหรอตอครสตจกร) อยางไรกตามทนใดทเฮนรไดอานาจคนกลงมอทาสงครามกบสนตะปาปา และไลขบออกจากโรมไดสาเรจ ในไมชาตอมาฮลเดแบรนดกสนชพ ทงคาพยานไววา “ขาพเจารกความชอบธรรมและเกลยดการทจรต ขาพเจาจงตองตายในทเขาเนรเทศ” (เหลานเปนถอยคาของสนตะปาปาเองทจดรายเหตการณไว) แตบนทกชยชนะของสนตะปาปามอทธพลมากกวาทไดพายแพในคราวหลง

กรโกรท 7 มไดมงจะลบลางการปกครองของรฐ แตจะใหรฐยอมขนอยในปกครองของครสตจกรและขนตอสนตะปาปาผเปนประมขของครสตจกร ทานตองการใหอานาจฝายโลกปกครองประชากร แตตองอยใตปกครองของอานาจทสงกวา คออาณาจกรฝายวญญาณดงททานถอวาเปนเชนนน

สนตะปาปาอกทานหนง ซงรชกาลของทานเปนทแสดงวามอานาจเหมอนนาขนสง คออนโนเซนทท 3 (1198-1216) ทานผนไดกลาวในพธเขารบตาแหนงวา “ผสบตาแหนงอครสาวกเปโตรยนอยกลางระหวางพระเจากบมนษย ตากวาพระเจา แตเหนอมนษย เปนตลาการของมนษยทงสน มนษยคนใดจะพพากษาทานไมได” ในจดหมายราชการของทานฉบบหนงเขยนวา สาหรบสนตะปาปานน “ไดรบมอบไมเพยงแตครสตจกรทงสนเทานน แตสนทงโลกดวย” พรอมดวย “สทธอานาจสงสดทจะถอดจกรพรรดและกษตรยทงหลายออกจากตาแหนงได” สนตะปาปาผนไดรบเลอนขนสตาแหนงตงแตอายไดสามสบเจดป ตลอดรชกาลของทานๆ ไดครองสมอางอนสงนไดดวยความสาเรจ

ทานไดเลอกออตโตแหงบรนสวคขนเปนจกรพรรด ออตโตกประกาศตอหนาสาธารณะวาพระองคทานไดสวมมงกฏ “โดยพระคณของพระเจาและของอครสาวกผดแล” ตอมาออตโตไดถกถอดออกจากตาแหนงเพราะไมออนนอม แลวเลอกคนอนขนมาเปนจกรพรรดแทน สนตะปาปาไดตงตนเปนรฐบาลของกรงโรม วางบทบญญตใหขาราชการปฏบต ตวสนตะปาปาเองเปนเจาใหญสงสดอนน

75

เปนผลใหเกดตงรฐขนภายใตบงคบบญชาของรฐบาลสนตะปาปาโดยตรง เปนเหตการณนาใหเกด “รฐของครสตจกร” ทานไดบงคบฟลปออกสตสเจาราคะ กษตรยของฝรงเศสใหรบภรรยาทหยารางกนไปดวยความอธรรมใหรบกลบคนมา ทานไดตดสมพนธกษตรยยอหนขององกฤษ บงคบใหกษตรยยอมถอดมงกฏถวายแกทตของสนตะปาปา แลวรบเอาอกในฐานะทตองขนตอสนตะปาปาอนโนเซนทท 3 อาจนบวาเปนผใหญยงกวาสนตะปาปาทงหมดทใชอานาจเผดจการ แตถาหากฮลเดแบรนดมไดเปนใหญขนมากอนแลว อนโนเซนทท 3 เองกหาไดอานาจถงแคนไม

แตโดยทยโรปกาลงจะโผลขนจากแสงมวสมยกลาง และความภกดตอชาตกขนมาแขงกบความภกดทางศาสนา อานาจของสนตะปาปาเรมเสอมลง ตงแตทบอนนเฟซท 8 ค.ศ. 1303 บอนนเฟซท 8 ไดสมอางความสงสงอยางสนตะปาปากอนๆ เหมอนกน แตกไดรบการเพกเฉยตอบอนนเฟซ หามเอดวารดท 1 แหงองกฤษมใหเกบภาษทรพยสมบตของครสตจกร และรายไดของสงฆแตกตองยอมตอกษตรย แตกเปนไปในรปการอลมอลวย โดยเงอนไขวาสงฆและบชอพจะตองแบงรายไดบารงอาณาจกรตามทอาณาจกรตองการ ทานพพาทกบฟลปคนงานของฝรงเศส ฟลปประกาศสงครามกบสนตะปาปา จบตวไปใสคก แตกปลอยออกมาอก ไมชาตอมากตายไปในความเสยใจตงแต ค.ศ. 1305 สนตะปาปาทกคนตองเลอกตงมาโดยคาสงของกษตรยฝรงเศส และอยใตบงคบบญชาของกษตรย และเปนเชนนอยกวา 70 ป

ระยะตงแต ค.ศ. 1305 ถง 1378 เรยกวา เชลยบาบโลน กษตรยฝรงเศสออกคาสงใหยายสานกงานของสนตะปาปาจากกรงโรมมาตงทอวกโนนภาคใตของฝรงเศส สนตะปาปากกลายเปนตวหนใตการปกครองของฝรงเศส ผทะเยอทะยานจะไดตาแหนงสนตะปาปาเกดขนทงในกรงโรมและในทอนๆ มทงเหลาสนตะปาปาและปฏปกษตอสนตะปาปาในประเทศตางๆ คาสงตางๆ ของสนตะปาปาฝาฝนกนตามสบาย ตดสมพนธภาพกไมมใครสนใจ เชนเอดวารดท 3 แหงองกฤษออกคาสงใหทตของสนตะปาปาออกไปจากอาณาจกรของพระองค

ในป 1378 สนตะปาปาในตาแหนง กรโกรท 11 กลบมากรงโรมอก และในป 1414 การประชมทคอนสแตนซไดประชมกนเพอชขาดในระหวางสมอางของสนตะปาปา 4 ทาน ทกทานตองถกถอดออกหมดกอน แลวเลอกคนหนงขนมาใหม ตงแต 1378 เหลาสนตะปาปาคงสานกทกรงโรมตอไป ประกาศสถานะสงอยางแตกอน แตไมสามารถบงคบใหเปนไปตามประสงค

76

12บทท 13

ครสตจกรยคกลาง (ภาคสอง)อานาจของศาสนาพระมหมมดเกดขน

_________________

ความเคลอนไหวถดมาทเรยกความสนใจของเรากคอ ศาสนาและอาณาจกรทตงขนโดยพระ มหมมดเมอเรมศตวรรษทเจด ซงฉกเอามณฑลแลวมณฑลเลาไปจากเหลาจกรพรรดกรก แหงคอน สแตนตโนเปลจนกระทงลบหายไปสน นาเอาครสตจกรภาคตะวนออกลงออนนอมจนเกอบจะเปนทาส และยงคกคามจะเอาชนะยโรปอกดวย หลงจากสบสามศตวรรษความศรทธาในศาสนาพระมหมมดกยงคงครอบครองเหนอพลเมองสองรอยลานคน และในทวปหนงคอ อฟรกากยงคงเตบโตอย

ผตงศาสนาคอพระมหมมด เกดทเมองเมกกะในอาราเบย ค.ศ. 570 ทานไดเรมวถชวตเปนผพยากรณและผปฏรปในป ค.ศ. 610 เมออายไดสสบป ครงแรกไดสานศษยมาชาๆ แตไดเปนเหตขนเรอยๆ พอแกทตองประสบกบการขมเหง ทานไดหนออกจากเมองเมกกะในป ค.ศ. 622 เฮกราไดตงวนทพระมหมมดหนเปนวนเรมศกราชศาสนา พระมหมมดไดรวบรวมชาวอาหรบเผาตางๆ ทกระจดกระจายอยนนไวใตศาสนาและใตอานาจของทานไดสาเรจ แลวไดตงเปนกองทพกลบเขาชงชยเมองเมกกะได เมอพระมหมมดไดสนชพในป ค.ศ. 632 เมอนนทานไดรบการนบถอวาเปนผพยากรณและผครอบครองทวทงอาราเบย

ศาสนาของพระมหมมดเรยกวา อสลาม “ยอมออนนอม” คอออนนอมตอพระทยพระเจาเหลาสานศษยไดชอวา มสลม พวกเขาไมใชนามสกลมหมมดเลย ชาวมสลมไดกลาวถงหลกขอเชอของเขาวา มพระเจาองคเดยว พวกเขาเรยกวา อลลาห คานมกาเนดคลายๆ กบภาษาฮบร “อโลฮม” พระเจาเปนผกาหนดใหเหตการณทกอยางไดแกมนษย ไมวาเหตการณนนๆ จะดหรอราย ดงนนกจการทกอยางทเขากระทาไปจงเปนตามนาพระทยของพระเจาทงนน มเหลาเทวทตทงดและชวเปนจานวนมากหลาย ไมมใครเหนตวของเทวทตนนๆ ได แตยงคงดาเนนการกบมนษยอยเรอย พระเจาไดประทานพระธรรมโอวาทไวในพระคมภรโกหราน เทวทตฆบลเอลเปนผมาตดตอกบพระมหมมด นาพระโอวาทมาใหเปนคราวๆ แตพระคมภรโอวาทนยงมไดรวบรวมขนจนกระทงหลงจากพระมหมมดสนชพแลว พระเจาไดประทานผพยากรณทไดรบการทรงดลมาหามนษย ในจาพวกผพยากรณนนมผยงใหญอยสทาน คอ อาดม โมเสส พระเยซ และพระมหมมด ผทใหญกวาใครหมดผพยากรณในพระคมภรไบเบลทกคน ครสเตยนอครสาวกทงหมด และเหลาสาวกทมชวตอยกอนพระมหมมดถอวาเปนผพยากรณของชาว

77

มสลมดวย ตอไปภายหนาจะมการเปนขนมาจากตายเปนครงสดทาย จะมการพพากษา จะมสวรรคหรอนรกสาหรบทกคน

ครงแรกพระมหมมดเหนควรสงสอนปาวประกาศธรรมของเขาดวยอทธพลของความมมนษยธรรม แตตอมาไมชาเปลยนวธเปนนกรบ รวมกองอาหรบผเหยมโหดดรายแลวนาออกปราบปรามผไมเชอ ชาวมสลมไดเปลยนเอาศาสนาอสลามลงไวในแตละดนแดนแตละเผา เกบภาษ ใครขดขนตองถงตาย พระมหมมดมผสบตาแหนงตอ คอพวกกาหลบเปนรนๆ ทาการสรางมหาอาณาจกรอนไพศาลขนดวยดาบ ประเทศพาเลศไตน ซเรย ถกยดเอาไปในไมชา บรรดาสถานทศกดสทธของศาสนาครสเตยนตองตกอยใตอานาจของศาสนาอสลาม มหาอาณาจกรกรโก-โรมนถกแยงเอาไปทละมณฑล ๆ ในไมชาเหลอแตกรงคอนสแตนตโนเปล ดงนนดนแดนทงหมดของศาสนาครสเตยนแรกเรมไดตกอยใตปกครองทงหมด ทไหนทพวกครสเตยนยอมออนนอมกยอมอนญาตใหมการนมสการไดภายใตขอกาหนดอนเครงเครยด ทางดานตะวนออกนนเหลามหาอาณาจกรของกาหลบแผเลยเปอรเซยเขาไปในอนเดย เมองหลวงของอสลามตงทกรงแบกแดดบนฝงแมนาไทกรซ ทางดานตะวนตกปราบปรามไดอยปตภาคพนอฟรกาเหนอทงหมด และสวนใหญของประเทสสเปน มหาอาณาจกรอนไพศาลเกอบจะทงหมดนไดมาภายในระยะรอยปหลงจากพระมหมมดสนชพ แตการกาวหนาไปทางดานยโรปตะวนตกตองถกหยดยงในฝรงเศสดานใตโดยคารลมารเตล คารลมารเตลผนไดรวบรวมชนเผาตางๆ ทกระจดกระจายกนอยไวใตการนาของชนชาตฟรงก ออกรบมชยเดดขาดทตาบลตรใน ค.ศ. 732 ถาไมมชยชนะสงครามทตาบลตร กอาจเปนไดวาทงทวปยโรปเตมไปดวยศาสนาพระมหมมด และตราวงเดอนครงซกจะแทนท เครองหมายกางเขน

ปญหานาสนใจถามวา ทาไมศาสนาพระมหมมดและอาวธจงมชยเหนอโลกภาคตะวนออก? จะไดเอยถงสาเหตบางประการคอ ผเชอในพระมหมมดพวกแรกเรมเปนคนอาหรบทดราย ชอบการรบราฆาฟน ไมเคยไดแพแกศตรตางชาต ตดตามผพยากรณของเขาดวยสจรตรอนรน มความเชอในการจะตองปราบปรามใหราบสน เขาเชอวาเขาทาตามพระทยประสงคของพระเจาใหสาเรจ และพวกเขาไดมกาหนดไวแลวใหทาการไดสาเรจ ทกคนทรบกบคนไมเชอแลวตายในสนามรบจะไดเขาสวรรคทนท มความเบกบานในกามราคะ สวนอกฝายทตรงกนขามกบจตใจทชนะอยเรอยไมเคยแพกคอชาตกรกในภาคเอเซยผมนสยขแพ ออนแอ ตงแตสมยบรมโบราณมากอนนานแลวดนแดนเหลานไดยอมออนนอมตอผพชต พลเมองหมดความองอาจ อยากจะยอมแพมากกวาจะชกดาบ อยากจะสงสวยมากกวาจะปองกนเอกราช จานวนอนไพศาลของพลเมองในอาณาจกรกรกเปนพวกบรรพชตและนกพรตแทบทงนน พรอมจะสวดมากกวาพรอมจะส

78

ศาสนาอสลามดเหนอกวาศาสนาไหวรปสกการะไกลมาก คอเหลาศาสนาเดมในอาราเบยและในดนแดนดานตะวนออกของแหลมนนทอสลามเขามาแทนท และตองยอมรบดวยวาแขงแรงกวารปการณของศาสนาครสเตยนทไดพายแพไปนนดวย ครสตจกรภาคตะวนออกไมเหมอนภาคตะวนตก ไดเลกความอตสาหะปาวประกาศศาสนาไปนานแลว หมดฤทธแหงความรอนรนแลว มศาสนาแตรปมากกวารปธรรมและความรอนรนแหงจตวญญาณ

ในศาสนาของพระมหมมดมดานทสงตวอยบางและมสวนทมคาแกโลก ยงคงปรากฏอยจนถงทกวนน คอหนงคาสอนงายๆ เชอในพระเจาองคเดยว ทกคนมหนาตองออนนอมตอพระองคโดยนย ไมมความลกลบซบซอนแหงศาสนวทยา อนกอใหเกดความคดมากมายโตเถยงกนไมมประโยชน ไมจาตองเปนปราชญจงจะเขาใจหลกขอเชอของศาสนาพระมหมมดได หลกอกขอหนงของศาสนาอสลามคอขดขวางการนมสการรปสกการะ ตลอดทวทงโลกครสเตยนรปปนของพระเการปเทวาเทวของกรซเพยงไดมรปปนภาพของนางพรหมจารมาเรยมาทงแทน และทงรปนกบวชนกบญสาหรบกราบไหวนมสการกนในทกครสตจกร พวกมสลมผลกทงทาลาย ประณามการนมสการรปทกชนดไมวาแกะสลก ปน หรอเขยน เปนการไหวรปสกการะทงนน พวกศษยพระมหมมดยงไดปฏเสธความเปนคนกลางของนกบวชนกบญทงสน โลกแหงครสตจกรเวลานนถอวา ความรอดมไดมไดดวยความเชอในพระครสตเทานน และเชอฟงพระองคในฐานเปนเจาเปนนาย แตถอวาความรอดจะไดดวยการสวดทองบนของสงฆและเหลาสาวกทจากโลกไปแลวทลขอให พวกศษยพระมหมมดกวาดสงเหลานออกไปหมด แลวสอนวาวญญาณแตละดวงจะเขาเฝาพระเจาไดเอง

ตลอดทวทงโลกมสลมมบญญตมใหดมนาเมา “สมาคมเวนของเมา” แรกทสดในโลกแหงประวตศาสตรคอพวกนาสารต ในพวกอสราเอล ผสบตาแหนงสวนใหญกคอศาสนาพระมหมมดทหามไมใหสานศษยดมเหลาและนาเมา และยงคงถอเปนหลกคาสอนอยจนบดน แตมไดประพฤตตามกนทวสากล เพราะทไหนทพวกศษยของพระมหมมดอยดวยกนกบชาวยโรปทนนกไมมการเชอฟงละเวนนาเมา

ในระยะแรก ๆ เหลากาหลบสงเสรมอกษรศาสตร พวกอาหรบไดใหเลขอกษร 1,2,3 ฯลฯ แกเรา ซงเปนทนยมใชกนมากกวาเลขโรมนทใชอกษรบอกจานวนในทางดาราศาสตรพวกอาหรบไดทาแบบตวอยางของดวงดาวแรกทสด สานกพระราชวงของกาหลบในนครแบกแดดเปนศนยกลางอกษรศาสตร พวกศษยพระมหมมดในสเปนมวฒนธรรมและอารยธรรมสงกวาอาณาจกรครสเตยนในยคนนในแดนนน แตความคบหนาแหงสตปญญาไดหยดลงเมอพวกเตอรกปาเถอนมาสบตาแหนงผนาโลกพระมหมมดแทนพวกซาราเซนส ผปราชญเรองทางวชาความร

79

จะวาดภาพศาสนาอสลามในดานดใหมากนกกไมได เราตองพจารณาดดานอนดวยทศาสนาพระมหมมดไมทาประโยชน บางดานทผด บางดานทรายกาจ ความผดตอมนษยธรรมชนแรกไดแกวธการประกาศเผยแพรศาสนาดวยดาบ สงเสรมมนษยใหมความเกลยดแทนทจะใหมความรก เมองไหนทตอตานคนในเมองนนตองตาย ผหญงตองถกนามาเปนนางบาเรอในปราสาทของผพชต นาพวกเดกๆ มาอบรมเลยงดใหมความเชอของพวกมสลม พวกเตอรกไดปฏบตเรอยมาหลายศตวรรษในการจบเอาเดก ลกครสเตยนเปนจานวนเหลอจะนบวากพนตอกพนแยกไปจากพอแมของเขา เอาไปเลยงในดนแดนหางไกลใหเปนคนคลงศาสนาอสลาม

ความคดของศสานาอสลามเกาแกวา รฐกบสเหลาเปนอนหนงอนเดยวกนเดดขาด รฐบาลตงเปาไววาจะใชอานาจศาสนาจนถงทสดเพอเสรมสงศาสนาแทและเพอกาจดศาสนาเทจ กอนสงครามโลกครงท 1 ศลตานแหงตรกเปนกาหลบดวย (“ผสบตาแหนงของพระมหมมด”) เมอตรกเปนมหาชนรฐศลตานกตกจากทนง ตาแหนงกาหลบกเลกกน การเปลยนแปลงอยางอนๆ ยงไดเกดขนอกเพราะความทนสมยของตรก เรองทมความหมายสาคญเรองหนงคอไดแปลพระคมภรโกหรานเปนภาษาพนเมอง ทอสตนบล ในป ค.ศ. 1932 พระคมภรโกหรานไดเอามาอานในสเหลาแหงซงตาโซเฟยเปนครงแรกในตรก

ความคดในศาสนาพระมหมมดเรองพระเจามมลฐานมาจากพระคมภรเดมมากกวาพระครสตธรรมใหมคดวาพระเจาดรายทารณแขงกราวแบบกษตรยชาวตะวนออก ไมมความรกสาหรบมนษยทไมเปนศษยของผพยากรณ (คอพระมหมมด)

ศาสนาอสลามเอาพระครสตออกพนไปจากคาสอนของเขาโดยพฤตนย ในทศนะของพวกศษยพระมหมมดเหนวา พระครสตมไดเปนองคพระผเปนเจาแหงแผนดนสวรรค มไดเปนพระบตรของพระเจา มไดเปนผชวยใหรอดของมนษย แตไดลดศกดลงมาเปนเพยงผพยากรณของชาตยวคนหนง ในทกดานดอยกวาพระมหมมด

ความคดเหนเรองสวรรค เปนทอยของผมบญในชวตหนา คนทอยในนนไมเปนผมวญญาณสงบ แตเปนชวตทอมเอมไปดวยราคะตณหา

หลกคาสอนทตาทสดชนหนงในศาสนามหมมด คอการกดฐานะของสตร เหนสตรเปนเพยงทาสหรอเปนของเลนของชาย ตรกสมยใหมไดแกไขสภาพนหายไป ในป ค.ศ. 1930 ใหสทธหญงทาการเลอกตงและรบการเลอกตงไดในการเลอกตงของเทศบาล แตภายนอกตรกแลวสตรไดรบความคารวะนอยในโลกพระมหมมด

ในวางการปกครองตามพนเมองนนรฐแบบพระมหมมดใชไมได ทงในประวตศาสตรและในวงการเมอง พวกศษยพระมหมมดทาการรบมชยอยางประหลาด และเกอบจะเปนการอศจรรยประดจ

80

กระแสนาเชยวไมมอะไรหยดยงได กวาดขามทวปตงแตประเทศจนถงประเทศสเปน แตคนพวกนแสดงวาไมฉลาด ไมรจกเลอกใชการปกครองมหาอาณาจกรทตงขน ดนแดนอสลามเปนดนแดนทปกครองกนอยางเลวทสดในโลก ประวตศาสตรของเตอรกในดานนตรงขามกบโรมนโบราณผแสดงวาไมเพยงแตชาวโรมนไดอาณาจกรมาใหญโตเทานน แตยงสามารถปกครองไดอยางฉลาดนาใหเกดความเจรญรงเรองแกทกๆ เมองทโรมนไดไว

81

13บทท 14

ครสตจกรยคกลาง (ภาคสาม)ราชอาณาจกรโรมนบรสทธ

ครสตจกรละตนกบครสตจกรกรกแยกกน

______________________ ตงแตศตวรรษทเกาจนถงศตวรรษทสบเกา เกดมองคการเมองอนนาประหลาดเกดขนระบอบ

หนงในยโรป แสดงออกใหเหนดานตางๆ ในระหวางชวอายคนตางๆ กน นามของระบอบการเมองนเรยกกนเปนทางราชการวามหาอาณาจกรโรมนบรสทธ คนทวไปเรยกกนวามหาอาณาจกรเยอรมนแตกมไดเรยกกนอยางนในทกกรณ ยโรปภาคตะวนตกของทะเลเอเดรยตคอยในสภาพโกลาหล ปกครองโดยเผาชนตางๆ ทชอบรบราฆาฟนกนมากกวาปกครองโดยรฐ ดารงสภาพอยางนมาจนกระทงมหาอาณาจกรโรมนบรสทธมขนมา ถงแมตลอดเวลาของสภาพโกลาหลอลหมาน ความคดหวโรมนโบราณแหงความเปนอนหนงอนเดยวและเปนระเบยบเรยบรอยกยงคงมอย ความใฝฝนทจะใหมอาณาจกรเดยวเกดขนมาแทนกยงคงเปนตานานทยดถอกน แมอาณาจกรนนจะไดลมไปแลว

ตอนทายของศตวรรษทแปดมผยงใหญเกดขนคนหนงในบรรดาผยงใหญทสดในตลอดกาลคอ คารลมหาราช (ค.ศ. 742-814) คนเยอรมนอางวาเปนคารมาลมหาราช คนฝรงเศสเรยกวา ชารลมาญ ทานผนเปนหลานของคารลมารเตล ผพชตสงครามทตาบลตร (ค.ศ. 732) และเปนกษตรยของชนเผา ฟรงก แตตวเองเปนเผาเยอรมน ควบคมสวนใหญของประเทศฝรงเศส คารลหรอชารลกเรยก ไดตงตวขนเปนนายในดนแดนเกอบทงหมดในยโรปตะวนตก สเปนภาคเหนอ ฝรงเศส เยอรมน เนเธอรแลนด ออสเตรยและอตาล เปนมหาอาณาจกรหนงจรงๆ ขณะเมอมาเยอนกรงโรม ในวนครสตมาสป ค.ศ. 800 สนตะปาปา เลโอท 3 ไดเขาสวมมงกฏให ตงเปนคารลออกสตสจกรพรรดโรมน และถอวาเปนผสบตาแหนงของออกสตส คอนสแตนตนและบรรดาเหลาจกรพรรดองคกอนๆ คารลออกสตสไดปกครองเหนอจกรวรรดอนกวางขวางของทานดวยอานาจและสตปญญา เปนผพชต เปนผปฏรป ผออกกฎหมาย ผอปการะการศกษาและครสตจกร

โดยทฤษฏแลวมหาอาณาจกรของทานผนยงยนอยพนป แตวาอานาจทครอบครองเหนอยโรปอยางแทจรงเปนแตชวเวลาเลกนอย ความออนแอความไรสมรรถภาพของผสบตาแหนงคารลมาญ ความคลคลายของรฐตางๆ ทกระจายอย ภาษาพดผดกน พพาทกนเพราะผลประโยชนแหงชาต ทาใหอานาจของมหาอาณาจกรโรมนบรสทธหรอมหาอาณาจกรเยอรมนตองจากดอยแตภาคตะวนตกจากแนวแมนา

82

ไรนเปนสวนใหญ แมในเยอรมนนรฐเลกรฐนอยกตงตวเปนอสระโดยพฤตนย ทาสงครามรบพงกนและกน เวลาสวนมากพระจกรพรรดปกครองแตเพยงในนามเทานน ถอวาพระจกรพรรดเปนประมขของครสตศาสนจกรภาคยโรปโดยตาแหนง ในประเทศฝรงเศส องกฤษ รฐตางๆ แหงแหลมสะแกน ดเนเวยน พระจกรพรรดไดรบการยกยองแตไมไดรบการเชอฟง เพราะอานาจของจกรพรรดดงแตกอนนนจากดอยแตในเยอรมนนเทานน คลมไปถงอตาลกแตเงาๆ จกรวรรดของพระจกรพรรดจงเรยกกนทวไปวา “มหาอาณาจกรเยอรมน”

ภายหลงทเสยพระทนงไปโดยผสบตระกลของคารลมาญ กษตรยกขนสตาแหนงดวยการเลอกตง พระจกรพรรดเลอกขนมาโดยเจานายเจดองคผไดการกาหนดวาเปนผเลอก ในจานวนจกรพรรดหาสบสองค เราพอเอยนามไดไมกองคทวาใหญยงทสดตงแตคารลมาญลงมา เฮนร ท 1 (พรานนก) ค.ศ. 919-936 เรมฟนฟมหาอาณาจกรซงไดพงลงแลว แตวาโอรสของพระองคทานคอออตโตท 1 (มหาราช) แตยงมไดสวมมงกฏเปนจกรพรรดจนกระทง ค.ศ. 951 และครองราชยอยจนกระทง ค.ศ. 973 ไดนบวาเปนผตงมหาอาณาจกรเยอรมนแทไมเกยวกบโรมน เฟรอเดอรคบารบารโรซซา (“หมวกแดง”) เปนผหนงทมอานาจมากทสดในวงศจกรพรรด ทานไดไปดวยกบสงครามครเซดครงท 3 แตไดไปจมนาตายในเอเซยนอย เลยทาใหครเสดเทยวนนตองเลกลมไปกลางคน เฟรดเดอรกท 2 หลานของบารบารโรซซาไดสมญาวาเปน “ปรศนานาอศจรรยในประวตศาสตร เปนผรอบรและกาวหนา เปนคนมใจกวางทสดในสมยของทาน” ในทศนะเกยวกบรฐบาลและศาสนา สนตะปาปาไดตดสมพนธทานเสยสองครง แตในครเซดท 5 ไดตงองคเปนกษตรยแหงเยรซาเลม รดอฟแหงแฮพสเบอรก ผตงราชวงศออสเตรย ไดรบมงกฏจกรพรรดในป ค.ศ. 1273 เมอเวลานนเหมอนมแตตาแหนงเปลาๆ เทานนเอง แตไดทรงบงคบใหพวกเจาและขนนางผใหญใหยอมอยใตอานาจของพระองคทาน ตงแตสมยของทานออสเตรยเปนรฐทมอานาจยงใหญทสดในสหพนธเยอรมน และจากวงศตระกลของรดอฟแหงเฮพสเบอรก คารลท 5 เปนจกรพรรดเมอรงอรณของการปฏรป (ค.ศ. 1519-1556) เปนผสบตาแหนงปกครองของออสเตรย สเปน และเนเธอแลนด ทานไดพยายามอยางดทสดทจะรงพลประเทศใตปกครองของทานใหยงคงอยในศาสนาเกา แตกไมเปนผลสาเรจ ในค.ศ. 1556 ไดสมครใจสละราชสมบต ใชเวลาสองปสดทายแหงชวตของพระองคทานไปในการพกผอน

หลายศตวรรษในประวตศาสตรแรกเรมของอาณาจกรมการชวงชงอานาจกนอยางรนแรงบางคราวถงกบเปดฉากทาสงครามกนขนระหวางจกรพรรดกบสนตะปาปา เหลาจกรพรรดกปลกปลาจะปกครองครสตจกร เหลาสนตะปาปากรณรงคจะปกครองมหาอาณาจกร ดงเราไดเหนเรองสนตะปาปากรโกรท 7 (ฮลเดแบรนด) แลว ทานไดบงคบใหจกรพรรดยอมอยใตอานาจอยชวคราวหนงและสนตะปาปาอนโนเซนตท 3 กเปนผตงจกรพรรดและถอดจกรพรรดและกษตรย แตการรณรงคยงออน

83

ลงไปทกทๆ และเลกไปภายหลงจากการปฏรป เมอเสนเขตแดนระหวางครสตจกรกบรฐคอยๆ กาหนดตวแนขน

เมออาณาจกรออสเตรยมความสาคญขนทกท เหลาจกรพรรดกขนครองตาแหนงสบตอกนรฐทงหลายในมหาอาณาจกรตางเปนอสระโดยพฤตนย จนกระทงตาแหนงจกรพรรดเกอบจะไมมความหมายเลยในศตวรรษทสบแปดทานวอลแตรคนผถนดในทางเยาะเยยพดวา “มหาอาณาจกรโรมนบรสทธไมเปนบรสทธ ไมเปนโรมน ไมเปนมหาอาณาจกร” การสบตาแหนงจกรพรรดสนสดลงในป 1806 เมอเวลานนโปเลยนขนสอานาจสงสด ในปนนกษตรยแฟรนซศท 2 ถกบงคบใหสละตาแหนง “จกรพรรดแหงมหาอาณาจกรโรมนบรสทธ” และรบตาแหนงเปน “จกรพรรดแหงออสเตรย”

ครสตจกรกรกกบลาตนแยกกนไดกระทาเปนทางการในศตวรรษทสบเอด แตวาการนเปนมานานนกหนาแลวโดยพฤตนย ความเกยวดองระหวางสนตะปาปากบเปไตรอารคไดรณรงคกนมาเปนเรอนรอยๆ ป จนกระทงในป ค.ศ. 1054 สนตะปาปาไดสงผแทนมายงวหารเซนตโซเฟยในกรงคอน สแตนตโนเปล นาเอาโองการตดสมพนธมายนให ฝายเปไตรอารคกสงโองการตดสมพนธ ครสตจกรโรมและครสตจกรตางๆ ทขนแกสนตะปาปากลบไปเปนการตอบแทน ตงแตนนมาครสตจกรกรกและลาตนตางตงอยอยางไมเกยวของกน ตางกไมยอมรบฐานะครสตจกรของกนและกน โดยมากปญหาทเกดขนมาเปนเหตนาใหเกดแตกแยกนน ในสมยเรานเหนกนวาเปนเรองเลกนอย แตปญหานนเปนเรองใหญโตแยงกนดเดอดหลายศตวรรษมา บางครงถงขมเหงกนขมขน

ขอขดกนในฝายคาสอน หลกเกณฑผดกนในแงวา “ทมาของพระวญญาณบรสทธ” ครสตจกรฝายลาตนยาวา “พระวญญาณบรสทธมาจากพระบดาและพระบตร” ครสตจกรฝายกรกวา “พระวญญาณบรสทธมาจากพระบดา” ตดเอาคาวา “พระบตร” ออกเสย เพราะคานคาเดยวเทานนเปนเหตใหเกดการทมเถยงกนเปนการใหญ เขยนลงเปนหนงสอโตกนไมรเปนจานวนเทาหนงเทาไหร ถงขนาดโลหตตองหลงไหลออกมาพลงๆ ในการรณรงคอนขมขน

พธบรการของครสตจกร ขนบธรรมเนยมผดกนจนเปนนสยประจาตะวนออกและตะวนตก และขนบธรรมเนยมเหลานวางเปนบทบญญต พวกสงฆในครสตจกรภาคตะวนตกมขอหามมใหสมรส แตในครสตจกรภาคตะวนออกสมรสได ทวทกครสตจกรฝายกรกในปจจบนสงฆประจาหมบานทกแหงจะตองเปนคนสมรสแลว ครสตจกรฝายตะวนตกบชารปปนปฏบตกนมาเปนพนปแลว ฝายครสตจกรกรกไมมใครไดเหนรปปน มแตเพยงรปภาพเทานน แตถงกระนนรปภาพกยงเปนภาพนนขนเปนตวตนและถอวาตองคารวะอยางสง ในพธศลแมสส (MASS) นนครสตจกรโรมนใชขนมปงไมมเชอ สวนครสตจกรกรกใชขนมปงธรรมดาในพธศลรวมผกพนธ (COMMUNION) เพอใหคานกบวน

84

บรการของยวทถอวนทเจด ทางตะวนตกจงไดทาบรการอดอาหารวนเสาร แตทางตะวนออกมไดทาตอมาภายหลงวนอดอาหารของโรมนคาธอลคไดเปลยนเปนวนศกรวนทพระเยซถกตรงกางเขน

แตสงทลกกวาพธบรการทผดกนอยางทไดกลาวน อนนาใหเกดแตกแยกกนของครสตจกรลาตนกบครสตจกรกรก คอสาเหตทางการเมอง เพราะเหตยโรปเปนอสระจากพระทนงของคอนสแตนตโนเปลในการสถาปนามหาอาณาจกรโรมนบรสทธ (ค.ศ. 800) แมกระทงหลงจากทมหาอาณาจกรเกาของโรมไดลมไปแลวใน ค.ศ. 476 ทศนะจกรวรรดยงคงมฤทธแรง และราชอาณาจกรใหมของชนเผาโกธ ฟรงก และเผาชนอนๆ ตางกถอเอาเองวาตวขนอยใตจกรพรรดทคอนสแตนตโนเปลในทางศาสนา แตเมอมหาอาณาจกรโรมนบรสทธสถาปนาขนแลวโดยคารลมาญกเลยถอวามหาอาณาจกรนเปนมหาอาณาจกรโบราณแยกออกมาเปนอสระจากเหลาจกรพรรดแหงคอนสแตนตโนเปล เมอเปนรฐอสระกจาตองมครสตจกรอสระดวย

แตวาฤทธแรงอนมกาลงทสดอนนาใหเกดการแตกแยก คอความสมอางอนไมรจกหยดของครสตจกรโรมทจะเปนครสตจกรเผดจการทวไป และสนตะปาปา (โพพ) ของครสตจกรจะเปน “บชอพครองทวสากล” ทโรมครสตจกรคอยๆ คลมอานาจเหนอรฐ สวนทคอนสแตนตโนเปลครสตจกรกทาการประจบประแจงรฐ ดวยประการฉะนการแยกกนในระหวางสองภาคกเกดขนตามมาอยางหลกไมพนเพราะความคดเหนขดกน และในทสดการฉกออกเปนสองซกใหญของครสตจกรกมาถงดงไดเหนในป ค.ศ. 1054

85

14บทท 15

ครสตจกรยคกลาง (ภาคส)สงครามครเซด

_______________

ความเคลอนไหวใหญอกอยางหนงในยคกลางคอสงครามครเซด ดาเนนไปภายใตความดารและโดยคาสงของครสตจกร เรมขนในปลายศตวรรษทสบเอด และดาเนนการเรอยมาเกอบสามรอยป ตงแตศตวรรษทสเรอยขนมาจนกระทงในปจจบนนนผคนเปนจานวนมหมาทาการจารกบญกนทกๆ ป ไปยงเมองบรสทธ จานวนผจารกบญทวขนไพศาลประมาณป ค.ศ. 1000 เพราะเวลานนคาดกนเกอบจะทวสากลวาเปนระยะกาลงจะสนโลก พระครสตกาลงจะเสดจมา แมกระทงเหตใหญทเขาคาดกนนนหาเกดขนตามนนไม การจารกบญกยงคงดาเนนอยเรอยไป ครงแรกพวกเจาหนาทฝายปกครองชาวมสลมในพาเลศไตนมความพอใจแตตอมาพวกจารกบญตองถกกดข ถกโจรภยบางทตองเสยชวต ในเวลาเดยวกนมหาอาณาจกรภาคตะวนออกอนออนแอถกคกคามโดยพวกถอศาสนาพระมหมมด และพระจกรพรรดอาเลกซศออนวอนสนตะปาปา เออรบานท 2 ใหนากองทหารในยโรปมาชวย วญญาณแหงความกระเหยนกระหอลอเกดขนทวยโรป ใหมการปลดปลอยเมองบรสทธใหพนจากการปกครองของพวกมหมมด ผลแหงการกระเหยนกระหายนเกดเปนสงครามครเซดขน

สงครามครเซดครงสาคญๆ มเจดคราวดวยกน นอกจากนมอกหลายคราวทไมใครสาคญ กเรยกวาสงครามครเซดดวย ครเซดครงทหนงประกาศตงขนโดยสนตะปาปาเออรบานท 2 ในป ค.ศ. 1095 ทการประชมสมชชาแหงเคลอมอนท ทนนเหลานายทหารไดใชเครองหมายกางเขนขนเปนธงประจากองทพ แลวจดทะเบยนเปนกองทพตอสกบพวกซาราเซนส กอนทกองทพจะยกไปอยางเปนระเบยบ มนกพรตผหนงสมญาวา ปเตอรเฮอรมต ไดรวมพลผคนทมไดเคยฝกเคยหดการทหารมาเลยขนเปนกองกาลง กลาววาเปนจานวน 40,000 คน แลวนากนยกขบวนเดนทางมาทางตะวนออกหวงจะไดรบการอศจรรยของพระเจาชวยเหลอ ขบวนรวนเรไรสะเบยงออกเดนทางไปประสบกบความพายแพ หลายคนถกจบเปนทาส หลายคนตองเสยชวต (เรองครเซดของปเตอรเฮอรมตไมมหลกฐานของความจรง นกประวตศาสตรปจจบนไมใครเชอ) ครเซดแทรนแรกประกอบดวยพล 275,000 คน เปนทหารอยางดมาจากทกประเทศในยโรป นาโดยกอดเฟรยแหงบลลอง และคนอนๆ ทเปนชนยอด กองทพตองประสบความผนผวนเปนอนมากเนองจากบกพรองทางวนยและการแตกความเหนกนในพวกผนา ทสดทายไดยดกรงเยรซาเลมไดสาเรจและไดเกอบทงพาเลศไตยในป ค.ศ. 1099 ไดตงราชอาณาจกรขน

86

ในหลกเกณฑระบอบมลนาย สวนกอดเฟรยนนไมยอมรบตาแหนงกษตรย จงไดแตงตงขนเปนตาแหนง “เจาคณและผพทกษอโมงบรสทธ” พอกอดเฟรสนชพ บอลดวนนองชายขนครองกตงตวเปนกษตรย ราชอาณาจกรแหงเยรซาเลมไดตงอยจน ค.ศ. 1187 แตกอยในสภาพงอนแงนอยเรอยมา เพราะลอมรอบไปดวยมหาอาณาจกรของซาราเซนสทกดานเวนแตดานทางทะเล และตงอยหางไกลจากหมพนธมตรธรรมชาตในยโรป

ครเซดรนทสอง ไดกอเกดขนมา เพราะมขาววาพวกซาราเซนสกาลงแยงเอาเหลามณฑลรอบนอกของราชอาณาจกรเยรซาเลมไป และยงไดคกคามตวเมองเยรซาเลมเองดวย นกบญเบอรนารดแหงแครวอกซเทศนาปลกใจ ทาใหพระราชาหลยสท 7 แหงฝรงเศสและพระราชาคอนรารดท 3 แหงเยอรมนนนากองทพใหญยกมาชวยยงสถานททบรสทธแหงตางๆ กองทพไดพบกบความพายแพครงแลวครงเลา แตในทสดเขาถงตวเมอง แตไมสามารถยดพนททเสยไปคนมาได แตไดสามารถยดเวลาทอาณาจกรจะลมลงทเดยวใหยนยงอยตอไปไดชวอายคนหนง

ในป ค.ศ. 1187 ซาลาดนนาพวกซาราเซนสมาแยงเอาเยรซาเลมคนไปได ราชอาณาจกรเยรซาเลมกสนสดลง แตกระนนตาแหนง “กษตรยแหงเยรซาเลม” อนวางอยกยงคงวางอยนานตอมา การเสยกรงเยรซาเลมไดเรายโรปใหม ครเซดรนทสาม (1189-1191) นาโดยกษตรยสามองค เฟรดเดอรคบารบารโรซซาแหงเยอรมนน ฟลปออกสตสแหงฝรงเศส และรชารดท 1 (กษตรยใจสงห) แหงองกฤษ แตเฟรดเดอรคผเปนแมทพและรฐบรษทดทสดไดจมนาตายไป กษตรยสององคทยงเหลอกทะเลาะกน ฟลปออกสตสหนกลบบาน สวนรชารดแมจะมกาลงใจสกเทาใดกไมสามารถนากองทพถงกรงเยรซาเลมได แตสามารถทาความตกลงกนกบซาลาดนไดในเงอนไขวาพวกครสเตยนจารกบญคงไดสทธจะมาอโมงคบรสทธไดโดยมถกรบกวนกลนแกลง

ครเซดรนทส (1201-1204) ยงรายกวาไมสาเรจ เพราะกออนตรายใหญใหแกครสตจกรครสเตยนในทสด พวกทหารครเซดไดหนมาจดมงจะยดเมองบรสทธหนมาทาสงครามกบกรงคอนสแตนตโนเปล เขายดเขาปลนและเขาปกครองเหนอมหาอาณาจกรกรกเสยเอง ซงยนยงอยไดหาสบป และปลอยใหมหาอาณาจกรสนทาตกเปนแนวตานทานกนอานาจของเตอรกทกาลงใหญขนทกท เปนพวกกระหายศก เปนเผาชนทไรอารยะธรรม เปนพวกทครอบครองอานาจศาสนามหมมดสบแทนพวกซาราเซนสหลงจากทจบยคครเซดไดไมชา

ครเซดรนทหา (1228) จกรพรรดเฟรดเดอรคท 2 แมถกสนตะปาปาตดสมพนธแลว ไดนากองทพมาพาเลศไตนและสามารถเอาขอตกลงไวไดวาเยรซาเลม แยฟฟา เบธเลเฮม และนาซาเรธ ยกใหเปนของครสเตยน แลวเฟรดเดอรคไดสวมมงกฏของกษตรยแหงเยรซาเลมเอาเอง (เพราะไมมเจาหนาททางศาสนาแหงโรมนจะสวมให เพราะอยใตรมธงของสนตะปาปา) เพราะเรองนพระจกรพรรดเยอรมน

87

ทกองคถอตาแหนงของ “กษตรยเยรซาเลม” ดวย และตอมาพระจกรพรรดแหงออสเตรยกเอาบางจนถง ค.ศ. 1835 แตดวยการพพาทระหวางสนตะปาปากบจกรพรรด ผลทไดจากครเซดกศนยไป เยรซาเลมถกยดกลบไปอกเปนของชาวมหมมดในป ค.ศ. 1244 และตกอยใตปกครองของชาวมหมมดมาตงแตบดน (ในวนท 8 เดอนธนวาคม ค.ศ. 1917 กรงเยรซาเลมยอมแพแกกองทพองกฤษ เดอนธนวาคม วนท 11 แมทพองกฤษไดรบคาสงใหยกเขาเมองทาการยดเปนทางการในนามของรฐบาลองกฤษ และในอานาจของสมพนธมตร)

ครเซดรนทหก (1248-1254) ไดจดขนมาโดยพระราชาหลยสท 9 แหงฝรงเศสสมญาวานกบญหลยส ไดทาการบกเขาทางดานเมองอยปต แมครงแรกๆ ทาไดสาเรจ แตกตองแพและถกจบเปนเชลยโดยพวกมหมมด ตองเสยคาไถตวนกบญหลยสเปนมลคามหมา แลวยงไปตอไปยงพาเลศไตนไปพานกอยทนนจนถง 1252 พระมารดาของพระองคสนพระชนมในฝรงเศสในตาแหนงผสาเรจราชการแทนพระองค นกบญหลยสจงจาใจตองกลบประเทศฝรงเศส

ครเซดรนทเจด (1270-1272) คราวนกโดยการนาของนกบญหลยสอกเหมอนกนโดยรวมมอกบเจาเอดวารด แพลนเตเยเนทแหงองกฤษ ตอมาทานผนจดเปนพระราชาเอดวารดท 1 ไดเลอกทางเดนขบวนทพมาทางอฟรกาอกท แตนกบญหลยสไดมาสนชพททนส พระราชบตรไดทาสญญาสนตภาพ เอดวารดกลบมาองกฤษมาเปนกษตรย ครเซดคราวนทวไปถอวาเปนทสดทายและไมเกดผลอะไรเลย

มครเสดยอยๆ อยหลายคราว ไมมสกคราวทสมควรยกมากลาว ทจรง ตงแต ค.ศ. 1270 เรอยมาเมอมการรบพงอะไรกนขนกอางวาเปนสงครามครเซด แมจะทาเพอครสตจกรแตในนาม แมกระทงทาการรบกบพวก “มฉาทษฐ” ในประเทศครสเตยนเองกเรยกวาครเซดวย

พวกกองทพครเซดไมสามารถทาปลดเปลองเมองบรสทธจากครอบครองของพวกมหมมดได เมอหนมามองดในยคนนจะเหนสาเหตของการลมเหลว เรองหนงจะเหนไดชดในครเซดทกคราวคอ เหลากษตรยและพวกเจาผนาขบวนทะเลาะววาทกนไมรจกหยด ผเปนหวหนาแตละคนกถอเอาผลประโยชนและความสะดวกใหแกฝายของตนเปนทตง แทนทจะใหประโยชนแกสวนรวม ตางคนตางอจฉากนและกน มการกลววาเมอทาการสาเรจแกกองทพเลวฝายทชงดจะไดรบชอเสยงและอทธพลเลอนขนตรงกนขามกบการแตกแยกในกองทพครเซด กองทพซงระแวงกนและกน ตงใจทาการรบเพยงครงๆ กลางๆ ประจญกบอกฝายหนงทตงรบอนประกอบดวยทหารทรวมตวกนเปนอนหนงอนเดยว ไมกลวเปนไมกลวตาย เปนคนเผาทกลาหาญในสงครามเสมอ ทาการรบใตบงคบบญชาเดดขาดของแมทพคนเดยว ไมวาจะเปนกาหลบหรอสลตาน

แตเหตของความลมเหลวทลกลงไปอกนน คอพวกผนาไมมหวทางการเมองกนแทบทงนนไมมสายตามองเหนการณไกล คอยจองเอาแตผลใกลๆ ไมเหนความจรงวาในการตงราชอาณาจกรขนใน

88

พาเศไตนอนไกลจากบานเมองของเขาเองนบเปนเรอนพนไมล และทจะดารงไวนนตองการการเสรมกาลงอยไมขาด ชยชนะไดเมองกเปนการรกรานไมใชเปนการปลดปลอย ชาวเมองพาเศสไตนตองถกกดลงเปนทาสของพวกครเซดโดยพฤตนย ถกบงคบใหสรางปราสาท ปอมปราการและสถานทตางๆ ใหแกเจานายทเขาเกลยด ชาวเมองจงใครตอนรบนายเกาชาวมสลมกลบมาทาการปกครองพวกเขา เพราะแมแอกของนายเกาจะหนกกยงเบากวาแอกของกษตรยครสเตยนแหงเยรซาเลม

ทงๆ ทมการลมเหลวตอการดารงคงไวซงราชอาณาจกรครสเตยนในพาเลศไตน ผลบางประการกยงไดแกยโรปอนเกดจากสงครามครเซด ภายหลงสงครามครเซดพวกจารกบญกไดรบการคมครองจากรฐบาลตรก การขมเหงกหยดลง แมทจรงแดนพาเลศไตนกรงเรองขน เมองเบธเลเฮมนาซาเรธ และเยรซาเลมมพลเมองเพมขน มงคงขน เนองดวยขบวนการจารกบญกวาดไปทวพาเลศไตนภายใตความคมครองจากพนกงานตรก

หลงจากสงครามครเซดการรกรานของพวกมสลมตอยโรปกตองชะงก พฤตการณในศตวรรษเหลานนปลกยโรปใหเปนอนตรายจากอสลาม คนสเปนเกดกาลงใจรบกบพวกมวสผยดเอาเนอทไวตงครงแหลม โดยการนาของเฟอรดนานดและอซาเบลลาชาวสเปนในป 1492 ไดกดอาณาจกรของพวกมวสลงได และขบพวกมหมมดออกไปจากประเทศ ทางดานชายแดนตะวนออกของยโรปโปรแลนดและออสเตรยยนขนระวงตว ในป 1683 ตกระแสการบกของตรกกลบในสงครามใหญอนมชยใกลๆ กบกรงเวยนนา ชยชนะนแสดงวาอานาจแหงมหาอาณาจตรตรกเรมเสอมลง

ผลอกอยางหนงจองครเซดไดแกความคนเคยกนระหวางชาตดขน ไมเพยงแตในพวกปกครองและหวหนา ทงนายทหารผนอยแมกระทงพลทหารของประเทศตางๆ เรมรจกกนขน ยอมรบนบถอผลประโยชนรวมกน มการคารวะกนและกนระหวางชาตขน และวางแบบสมานสามคคกนขนสงครามครเซดไดมสวนใหญในการนาความเจรญสยโรปปจจบน

สงครามครเซดกอใหเกดกระตนใจในทางการคา ความตองการอปกรณทกชนด-อาวธ สบยง มคคเทศ เรอกาปน- สงเสรมการอตสาหกรรมและการคาพาณชย พวกทหารครเซดกลบบานเลาเรองความมงคงของภาคตะวนออกวาม พรม ไหม เพชร และการพาณชยในสรรพสนคาประเภทเหลานเกดขนทวภาคตะวนตกของยโรป พวกพอคาพาณชยรารวยกนขนคนชนกลางเกดขนในระหวางเจาและไพร หวเมองตางๆ มอานาจมากขน ปราสาทเรมเสอมอานาจลงในการปกครองบงคบบญชาเมองตางๆ ในศตวรรษตอมาเมองตางๆ ไดกลายเปนศนยอสระภาพและปฏรป แยกตวออกมาจากการปกครองตามอาเภอใจของพวกเจานายและพวกสงฆราช

ครงแรกอานาจในทางศาสนาทวขนมากมายใหญหลวงอนเนองจากสงครามครเซด ครสตจกรเรยกเมอใดกทาสงครามไดเมอนน โดยการนนเปนทแสดงวาครสตจกรคลมอานาจเหนอพวกเจาและ

89

ประชาชาต ยงกวานนครสตจกรไดซอทดน ใหยมเงนเพอความมนคงของพวกนายทหารทไปสงครามครเซด ครสตจกรครอบครองสมบตกวางไพศาลทวทงยโรป ในการทเจานายผทาการปกครองบานเมองไมอย ทาใหบชอพและสนตะปาปาเขาปกครองบงคบบญชาเพมขน แตในผลทสดทายทรพยสมบตอนมหาศาลความทะเยอทะยานมากเกนไป ใชอานาจฟมเฟอยของพวกสงฆ เหลานเราใหเกดความไมพอใจ เปนการชวยปทางใหเขาใกลตอการกฮอแขงขดตอครสตจกรโรมนคาธอลคในการปฏรป

90

15บทท 16

ครสตจกรยคกลาง (ภาคหา)การขยายตวของลทธอยอาราม

ศลปสมยกลางและวรรณกรรมศาสตร

_______________ เราไดศกษามาแลวเรองกาเนดของชวตอยอาราม ปลกตวอยสนโดดตามถาของอยปตภาคบน

ระหวางศตวรรษทส สวนในยโรปความเคลอนไหวนครงแรกโตชา แตในสมยกลางแสดงวาจตใจของการอยอารามขยายใหญมากทงในพวกชายและหญง จานวนนกพรตและนางชทวขนเปนจานวนมหมาพรอมดวยผลดผลชว

ในภาคตะวนออกนกทรมานตนรนแรกๆ อยแยกกน ตางคนตางอยในถาในกระทอมของแตละคนหรออยบนเสาของตน แตในยโรปตะวนตกเขาจดกนขนเปนนคมๆ อยรวมกน เมอนคมมขนาดโตขนคนอยเปนจานวนมากขนกเกดความจาเปนตองมระเบยบแบบอยางบางรปบางประการและการปกครองกน เวลาลวงไประเบยบใหญๆ เกดขนสอยาง

ระเบยบแรกทสดคอระเบยบ เบนนดคตนส ตงขนโดยนกบญเบนนดคตใน ค.ศ. 529 ทมองเตแคสสโนในอเพนนนสกงทางระหวางโรมกบเนเปล ระเบยบนไดโตใหญทสดในบรรดานคมนกพรตของยโรป และในระยะแรกๆ สงเสรมการเผยแพรศาสนาครสเตยนและอารยะธรรมของภาคเหนอ มกฎใหเชอฟงประธานของวดหรออาราม นกพรตหรอนางชไมใหมทรพยสวนตว และใหแตละคนรกษาความบรสทธ ระเบยบนใหมการขยนขนแขงการงาน ถางปาตดตนไม ระบายนาออกจากหอยหนองคลองบง ไถคราดพนทนา และสอนประชาชนใหรจกรศลปะและใชใหมประโยชนเปนอนมาก ระเบยบหลงๆ ตอมาเปนแตสาขาหรอสวนทงอดออกมาทางระเบยบเบนนดคตนส

ระเบยบซสเตอรเซยน เกดขนในป 1098 มงเสรมความเขมแขงของวนยของเบนนดคตนสซงกาลงคลายจะหยอนยานลง ไดนามมาจากเมองไซทอกซในฝรงเศส นกบญโรเบอรตเปนผจดตงระเบยบขนทนน แตในป 1112 ไดเสรมความเขมแขงและจดระเบยบอกทโดยนกบญเบอรนารดแหงคลาวอกซ ระเบยบนใหความสนใจแกศลปะมาก การกอสรางและวรรณกรรมศาสตร คดลอกหนงสอโบราณและเขยนขนใหมอกมาก

ระเบยบแฟรนซสแคนส ตงขนป ค.ศ. 1209 โดยนกบญแฟรนซสแหงแอสสส เปนผหนงททรงศลเครงทสด อทศตวอยางมากทสดมคนรกมากทสด ระเบยบนแพรออกมาจากอตาลอยางรวดเรวเตม

91

ยโรป และนยมใชกนเปนจานวนมากทสดในบรรดาระเบยบอนๆ ทงสน กลาวกนวาในคราวมรณะดวยโรคระบาดทกลาวทวทวปยโรปในศตวรรษทสบส นกพรตในระเบยบแฟรนซสแคนสกวา 124,000 คนตองเสยชวตไปในการปฏบตการกบคนปวยหนกและคนตาย นกพรตพวกนนงหมสเทาเปนนสยเลยไดสมญาวา “โยคสเทา”

ระเบยบโดมนแคนส เปนระเบยบแบบสเปญ ตงขนโดยนกบญโดมนคในป 1215 แพรไปทวประเทศตางๆ ในยโรป ระเบยบนผดกบระเบยบอนๆ ในการเปนนกเทศนทองเทยวไปทวทกแหงทาการเสรมกาลงความศรทธาของผเชอและขดขวางความโนมนาวไปในทาง “นอกจารต” ซงในกาลตอมาไดกลายเปนผขมเหงดเดอดทสด พวกนนงหมดาหมดเลยไดสมญาวา “โยคสดา” ชาวคณะโดมนแคนสกบแฟรนซสแคนสยงไดชออกวา “โยคเมนดแคนส” เพราะคนสองจาพวกนตองเลยงตวดวยทานของชาวบานซงเขาจะเทยวไปขอตามประตบาน นอกจากนกมระเบยบสาหรบหญงคลายๆ กน

ระบบของการดารงชวตตรากตราแบบตางๆ ทงหมดนเรมขนดวยความมงหมายอนสงสด และไดตงขนมาโดยคนทยอมสละตวเองทงชายหญง อทธพลมดบางชวบาง ครงแรกระหวางยคแรกเรมของระบบอารามแตละระบบเปนประโยชนแกสงคม ใหเราดผลดบางประการของลทธอยอารามนวามอะไรบาง

ตลอดสมยตางๆ ของสงคราม เกอบจะวาไมมรฐบาลปกครอง (สมยบานเมองไมมขอไมมแป) ทามกลางการรบราฆาฟนกนกยงมศนยแหงความสงบและสงบอยตามวดวาอาราม คนเปนอนมากทมความลาบากยากยงกไดพบทหลบภย สานกอารามจะเปนทพกผอนของผเดนทางพเนจรเปนทอาศยของคนเจบปวยและคนขดสนจนยาก ซงวดจะบรรเทาทกขให ทงโรงแรมสมยใหมและโรงพยาบาลสมยใหมกเปนสงทโตตวขนมาจากระบบอารามนเอง สานกอารามมกใชเปนทหลบภยของคนเขาตาจนอยเสมอ เขามารบความพพกษเชนสตรและเดก บรรดาอารามแรกเรมในบรเวนใหญและในทวปยโรปสงเสรมการกสกรรม โดยพวกนกพรตทาตวอยางในการระบายนา ทดนา สรางถนนหนทาง สอนพลเมองใหรจกเพาะทดน ในหองสมดของวดวาอารามไดเกบรกษาการวรรณกรรมโบราณไวเปนอนมาก ทงทเปนวรรณกรรมชนสงและในฝายครสเตยน พวกนกพรตทาการคดลอกหนงสอ เขยนประวตชวตของคนสาคญ ๆ ไว บนทกลาดบการณในสมยของตนและประวตศาสตรทลวงแลวมา ผลงานทางศาสนาทมคามากทสดกจดไวเปนอนมาก เชนบทเพลงของนกบญเบอรนาดและ “การเลยนแบบพระครสต” เขยนโดยเคมปส เหลานโลกจะคนพบไดตามในวด ถาพวกนกพรตตามวดไมเขยนประวตศาสตรขนเราจะไมรเรองราวของสมยกลางไดเลย ในการศกษาของเยาวชนพวกนกพรตเปนอาจารยหลกครสาคญทสด เกอบจะนบไดวาครกคอพวกนกพรตเทานน มหาวทยาลยและโรงเรยนเกอบทงหมดในสมยกลางเกดขนในอารามหรอวด

92

ในการเผยแพรพระกตตคณ พวกนกพรตไดเปนมชชนนารแรกเรม ไดเขาหาพวกปาเถอนทบกฝาเขามาและเปลยนใจเขาใหรบศาสนาครสเตยน ในจาพวกผเผยแพรเหลาน นกบญออกสตน (มใชทานมหาบณฑตเทวศาสตร) เปนผออกจากโรมไปยงองกฤษ (ค.ศ. 597) และนกบญแพทรคเปนผเรมทาการเผยแพรในไอเรแลนดในป ค.ศ. 440 อนเปนตวอยางแกนกสอนศาสนาของอารามทงหลายเปนอนมาก แมผลดเหลานไดออกมาจากระบบของอาราม ผลรายกมดวยเหมอนกน ผลรายบางประการเหลานเหนไดชดเมอองคการอยในขนดทสด แตคอยๆ โตขนในยคหลงๆ เมอลทธของการอยอารามในอายถดมาตกตาลงทกท ความศรทธารมรอนอยางเมอแรกๆ หายไป เปาอนสงและวนยเครงครดหายไป ในจาพวกผลรายเหลานมดงตอไปนคอ

ลทธอยอารามยกยองวาชวตโสดเปนชวตสงกวา อนเปนสงผดธรรมชาต นอกพระคมภรไดขมชนผดมสกลทงชายและหญงเปนจานวนไมรกพนตอกพนคนในอายของเขาใหดาเนนชวตแบบอาราม คนทเลยงครอบครว คนทปลกบานเรอนอยอาศยมใชชายหญงชนดทสด แตเปนคนทมคตชวตตาตอยมาก ชวตอยอารามไดกดกนคนเปนอนมากออกจากครอบครว ออกจากสงคม ออกจากชวตพลเมองและชวตประเทศชาต ทงในยามสงบและในยามสงครามรฐตองการคนดใช แตคนดมาบดขเกยจอยเสยในวดวาอาราม ยนยนกนวากรงคอนสแตนตโนเปล และมหาอาณาจกรตะวนออกคงปองกนไวไดจากพวก เตอรก ถาหากพวกนกพรตและพวกจาศลภาวนาจะไดหยบอาวธขนมารบสปองกนบานเมองของตน ทรยพสนของวดเพมพนขนกนาใหหยอนวนย เกดการฟมเฟอยเกยจคราน เปดชองใหแกการอธรรม วดเปนอนมากจมลงในการทจรต ระบบอารามทเกดขนใหมแตละระบบเปนเพราะความพยายามจะทาการปฏรป แตคนในวดกยงจมลงในความประพฤตเลว แตเดมอารามตาง ๆ เลยงตวดวยแรงงานของลกวดเอง แตในสมยตอมาเกอบจะเลกไมทางานเลย พวกนกพรตนางชเลยงตวดวยรายไดของทรพยสมบตททวขนเรอยๆ และโดยการรดนาทาเรนใหมการถวายจากครอบครวทงมและจน สงหารมทรยพทเปนของวดอยางแทจรงทงสนไดรบงดเวนการภาษอากร เปนภาระทตกอยแกสงคมนอกวดหนกขนทกท ทสดเหลอทจะทนบารงได การโลภของวดนามาซงการทลายตวเองสญสน

เมอเปดการปฏรปในศตวรรษทสบหก วดทกแหงในยโรปภาคเหนอตกลงมาตาจนอยในความเขาใจของปวงชนวาเขากาลงถกรดนาทาเรนและถกบบคนอยทวไป และคนอยในวดจาตองทางานเลยงตวเอง

แตกอนเรยกยคนกนจนชนวา “สมยมด” แตกระนนศตวรรษเหลานไดใหงานชนใหญยงทสดแกโลกในบางประการในสงทฝนชวตใหงดงาม และทงนโดยอทธพลชกนาของครสตจกร

มหาวทยาลยเกอบทงหมดเกดขนในสมยกลาง สวนใหญสถาปนาขนโดยพวกนกพรต และเตบโตขนมาจากโรงเรยนทมขนกอน อนเปนโรงเรยนทเกยวเนองกบมหาวหารและวด เชนมหาวทยาลย

93

แหงปารสมนกศกษา 30,000 คน ในศตวรรษทสบเอด ภายใตการดาเนนการของทานอเบลารด มหาวทยาลยออกซฟอรดและแคมบรจและโบโลญา ซงมนกศกษามาจากทวทงทวปยโรปมาเลาเรยน มหาวหารทงหมดในยโรป ดวยฝมอกอสรางอนอศจรรยของชาวโกทค ซงโลกสมยใหมยงตองดแบบอยางและไมอาจหวงจะทาใหดกวาหรอแมแตเทยบเทา เหลานไดออกแบบและกอสรางขนในสมยกลาง การตนตวของการวรรณกรรมเรมขนในอตาล มเชน ดไวนคมเมดของทานดงเตซงเรมขนมาประมาณ 1303 ตอมาเปไตรอารคไดเขยนตามขนมาบาง (1340) และบอคแคคซโอ (1360)

ในประเทศเดยวกนและประมาณในเวลาเดยวกนกเรมการตนตวของศลปะโดยกออทโตในป 1298 นกเขยนระบายสภาพชนเยยมกเกดขนตามกนมาเปนชดๆ ชางแกะ ชางสลก ชางกอสราง นาระลกวาเกอบจะทกกรณไมมเวน นกระบายภาพครงแรกใชศลปะของเขาเพอการของครสตจกรงานของทานศลปนเหลานแมเวลานมเฉพาะตามเฉลยงวหารประดบอย กมกาเนดขนมาในครสตจกรและในวดอาราม

94

16บทท 17

ครสตจกรยคกลาง (ภาคหก)เรมปฏรปศาสนา

กรงคอนสแตนตโนเปลลม

พวกนกปราชญและผนา

____________________ ระหวางยคน และโดยเฉพาะตอนใกลเวลาทยคนกาลงจะปดลง พวยแสงของศาสนาไดเรมฉาย

พวยแสงของศาสนาไดเรมฉายพงมาเหนอยคแลว เปนสญลกษณสอวาจะตองมการปฏรปยงใหญเกดขน ความเคลอนไหวยงใหญทจะนาใหเกดการปฏรปครสตจกรเกดขนหาอยาง แตโลกยงไมพรอมรบได จงตองถกปราบลงราบดวยการขมเหงนองเลอด

ออลบเยนส หรอแคทาร “เพยวรตนส” โตใหญเดนขนมาในฝรงเศสภาคใต ประมาณ ค.ศ. 1170 คนพวกนไมยอมถอวาตานานโบราณจะใชเปนหลกได นาเอาพระครสตธรรมใหมขนมาใชกนทวไป ตอสคดคานหลกธรรมคาสอนทเกดขนมาจากกรงโรมเรองไฟชาระ นมสการรปปน และขอสาอางของพวกสงฆ แตวาคนพวกนยดถอทศนะประหลาดบางประการเขากนกบคณะแมนเคยนสโบราณ และไมรบพระคมภรเดม สนตะปาปาอนโนเซนทท 3 เรยกชมนมขบวนครเซดขนในป ค.ศ. 1208 จดการปราบปราม ชาวคณะนกายใหมตองถกกวาดลางดวยการประหารพลเมองทงบรเวณเกอบสน ทงพวกคาธอลคทงพวกนอกรตตองรบโศกนาฏกรรมไปดวยกน

คณะวอลเดนเซยนสไดตงขนมาประมาณเวลาเดยวกน ค.ศ. 1170 โดยทานปเตอรวอลโดผเปนพอคาแหงเมองลองก ทานไดอาน ไดอธบาย ไดเทศนาและแพรพระคมภรออกไป ใชขอพระคมภรเปนเครองมอเรยกรองใหสกบธรรมเนยมและหลกธรรมคาสอนของโรมนคาธอลค ไดสถาปนาระบบนกสอนศาสนาขน เรยกวา “คนยากแหงลองก” นกเผยแพรพระคมภรออกไปทวฝรงเศสภาคกลางและภาคใต ไดสานศษยขนเรอยๆ พวกนถกขมเหงขมขน ตองถกขบไลออกจากฝรงเศสแตไดมาพบทหลบภยในหวางเขาภาคเหนอของอตาล และคงทนยงยนอยไดตลอดมาหลายศตวรรษแหงการขมเหง นบวาเปนคนคณะเลกๆ พวกหนงทใหเกดนกายโปรเตสแตนทในอตาล

ยอหน วคลฟ ไดกอความเคลอนไหวขนในองกฤษ เพอความเปนอสระจากอานาจของโรมนและเพอการปฏรปในครสตจกร ยอหน วคลฟ เกดในป ค.ศ. 1324 ไดรบการศกษาในมหาวทยาลยแหง

95

ออกซฟอรด ไดสาเรจเปนมหาบณฑตในวชาเทวศาสตร และมจตใจออกหนาในสภามหาวทยาลย ทานไดตอตโยคเมนดแคนทและระบอบการอยอาราม ไมรบและคดคานสทธอานาจของสนตะปาปาทแผฤทธอยในองกฤษ ไดเขยนขอคดคานคาสอนเรองเปลยนสภาพ คอทไดสอนวาในการถอศลแมสส ขนมปงและนาองนเปลยนเพศเปนเนอและเลอดของพระครสตจรงๆ วคลฟสอนวาขนมปงและนาองนนนเปนแตเพยงเครองหมายสมมตเทานน ไดขยนขยอใหกระทาบรการนมสการของครสตจกรใหงายขนอกตามแบบอยางของพระครสตธรรมใหม ถาเปนในประเทศอนยอหนวคลฟตองถกประหารทารณไปเสยแลว แตนเปนในองกฤษทานไดรบการคมครองโดยผมอานาจทสดในพวกขนนาง คาสอนของยอหนวคลฟบางขอกถกมหาวทยาลยประณาม แตทานกไดรบอนญาตใหปลกตวไปสงบอยในบรเวณวดทลทเทอรเวอรทอยอยางสงฆทไมมใครรบกวน งานใหญยงทสดของทานคองานแปลพระครสตธรรมใหมเปนภาษาองกฤษจบในป ค.ศ. 1380 ทานไดแปลพระคมภรเดมดวย การชวยเหลอของมตรสหายสาเรจปรากฏออกมาในป ค.ศ. 1384 อนเปนปทวคลฟสนชพ สานศษยของทานไดสมญาวาโลดลารด คราวหนงมจานวนมาก แตภายใตกษตรย เฮนรท 4 และท 5 ตองถกขมเหง และทสดสญหายหมดไป คาเทศนาของวคลฟและการแปลไดกรยทางสาหรบการปฏรปครงยงใหญมโหฬาร

ยอหน ฮสส ในโบเฮมเมย (เกดป ค.ศ. 1369 ถกประหารทารณ ค.ศ. 1415) เปนผอานขอเขยนของวคลฟและเทศนาสงเสรมคาสอนของวคลฟ โดยเฉพาะเนนเรองการเปนอสระจากอานาจของสนตะปาปา ฮสสไดรบแตงตงเปนอธการบดของมหาวทยาลยแหงกรงปราก มอทธพลแผทวโบเฮมเมยอยคราวหนง สนตะปาปาตดสมพนธยอหนฮสส และกาหนดวากรงปรากเปนเมองตองหามตราบทยอหนฮสสยงคงอยทนน ฮสสปลกตวไปซอนอยในทซอนและสงสารออกมาเสรมทศนะของทาน สองปตอมาฮสสตกลงใจไปวาความกนในสมชชาของครสตจกรโรมนคาธอลค ณ ทเมองคอนสแตนซใน เบเดนชายแดนประเทศสวตเซอรแลนด โดยทไดรบประกนจากจกรพรรดซยสมนดวาจะใหความคมครอง แตพระมหากษตรยกตองทาลายสญญาเสยเพราะถกอางหลกทวา “ไมตองรกษาสญญาอะไรกบคนนอกรต” ฮสสถกพพากษาเผาใหตายทงเปนในป ค.ศ. 1416 แตการณน (เผาฮสสทงเปน) ไดเราการปฏรปใหเกดในประเทศบานของทาน และไดทาใหโบเฮมเมยคกรนไปดวยอทธพลของทานตลอดหลายศตวรรษตงแตสมยของทาน

เยอรโรม ซาโวนาโรลา (เกด ค.ศ. 1452) เปนนกพรตอยในระเบยบโดมนคนทเมองโฟลเรนซในอตาล เปนสมภารแหงวดเซนทมารค ทานเทศนาเหมอนผพยากรณโบราณคนหนงคดคานความชวในสมยของทานทมในสงคม ในการศาสนา ในการเมอง ทาใหมหาวหารเตมลนดวยผคนกระหายกนมาฟง และไมแตเทานนยงพรอมจะกระทาตามคาสอนของทานดวย ทานไดเปนผบงการของเมองโฟลเรนซอยชวคราวหนงโดยพฤตนย และเปนผลทาทาจะใหเกดการปฏรปขนสนตะปาปาตดสมพนและจบใสคก

96

พพากษาแขวนคอแลวเอาศพเผาไฟทจตรสใหญของเมองโฟลเรนซ ทารณประหารนเกดในป 1498 เพยง 19 ป กอนทลเธอรตดแผนขอขดแยงของทานทประตมหาวหารทวตเตนเบอรก

กรงคอนสแตนตโนเปลลมในป ค.ศ. 1453 เปนเหตการณทนกประวตศาสตรกาหนดเปนจดแบงแยกของสมยกลางกบสมยปจจบน มหาอาณาจกรกรกไมฟนตวขนจากการทกรงสแตนตโนเปลเสยแตพวกครเซดในป 1206 แตการปองกนเขมแขงทงทเปนธรรมชาตและเลยนแบบธรรมชาตปองกนเมองอยนานใหพนพวกเตอรกผสบตอจากพวกอาหรบ นาในการครองอานาจศาสนามหมมดมหาอาณาจกรตองถกเชอดเฉอนออกไปทละมณฑลๆ จนกระทงเหลอแตกรงคอนสแตนตโนเปล และในป ค.ศ. 1453 โมฮมเมดทสองนาเตอรกมาชงเอาไปไดเดดขาด ครสตจกรเซนทโซเฟยตองเปลยนเปนสเหลาในวนเดยว กรงคอนสแตนตโนเปลกลายเปนเมองหลวงของสลตานแหงตรกอยจนกระทง ค.ศ. 1920 และเปนเมองหลวงของอาณษจกรเตอรกซ ป 1923 เมองหลวงตรกกเปลยนมาเปนเมองแองการา ครสตจกรกรกยงคงดารงอยตอไปดวยกนกบเปไตรอารคอะไรๆ กถกเชอดเฉอนไปหมด เวนแตอานาจสทธทางศาสนายงคงอย อยในคอนสแตนตโนเปล (อสตนบล) กรงคอนสแตนตโนเปลลม ค.ศ. 1453 เปนอนสนสดแหงครสตจกรยคกลาง

ใหเราเอยยอๆ ถงนกปราชญและผมหวชนนาบางคนในยคทไดเรยนมาแลว ในระหวางพนปแหงครสตจกรยคกลาง คนสาคญๆ หลายคนเกดขน แตจะกลาวถงสกสทานทเปนผนาทางสตปญญาในสมยของเขา

แอนเซลม เกดป ค.ศ. 1033 ในไปเอดมอนดในอตาล ครงแรกกเหมอนคนอนๆ ทงหลายเปนนกศกษาทองเทยวไปในเมองตางๆ ไดมาเปนนกพรตในวดแหงเบคในนอรมงดและเปนสมภารวดในป 1078 ไดรบแตงตงจากวลเลยมรฟฟต อาชบชอพแหงแคนเตอรเบอร และเปนเจาอธการแหงครสตจกรเชดออฟองกแลนดในป 1093 แตแอนเซลมไดคดงางกนกบวลเลยมและผสบตาแหนงเฮนรท 1 เกยวกบความเปนอสระและสทธอานาจของครสตจกร ตองถกเนรเทศไปทนทกขอยคราวหนง ทานเปนผเขยนวชาการทางเทวศาสตรและปรชญาเปนอนมาก ไดสมญาวา “ออกสตนท 2” สนชพในป ค.ศ. 1109

ปเตอรอเบลารด เกด ค.ศ. 1079 ตาย ค.ศ. 1142 เปนนกปรชญานกเทวศาสตร จงเปนนกคดทกลาหาญทสดในยคกลาง อาจนบวาเปนทานผนทเปนผสถาปนามหาวทยาลยแหงปารสซงเปนมหาวทยาลยแมของมหาวทยาลยตางๆ ในยโรป ชอเสยงของทานปเตอรอเบลารดในทางเปนอาจารยไดชกนานกศกษาเปนเรอนหมนมาจากทกภาคของยโรป และมหาบรษเปนอนมากในชวอายตอมาเปนเหลาคนทไดรบอทธพลทางความคดมาจากทานปเตอรอเบลารดนแทบทงนน ความองอาจในการคาดการณของทานและความคดเหนอนเปนอสระไดนาทานใหเขาไปใกลอนตรายของครสตจกรอยางหมนเหมกวาหนงครง ชอเสยงทโดงดงยงกวาการสอนและขอเขยนของทานคอเรองประโลมใจเรอง

97

ความรกในตวทานเองกบเฮลอยสคนงาม จนถงขนาดทานตองละปฏญาณชวตอยอารามของทานทงสองทานไดสมรสกน แตตอมาถกบงคบใหแยกกน ทงสองคนไดกลบเขาวดอก อเบลารดไดตายในตาแหนงสมภารวด เฮลอยซตายในตาแหนงสมภารนของวด

เบอรนารดแหงแคลวอกซ (1091-1153) มาในตระกลขนนางฝรงเศส ทานไดศกษามาในทางกฎหมาย แตไดเลกทงไปเพอจะหนมาเอาทางวด ในป ค.ศ. 1115 ทานไดตงวดขนทแคลวอกซ เปนวดในระเบยบซสเตอรซนอนปฏรปแลว และเปนสมภารองคแรกของวดน สาขาแหงระเบยบของทานฝงลกลงในหลายประเทศ ชาววดของคณะนไดสมญาวาเบอรนารดนซ ทานเบอรนารดเปนผมาชอเสยงในทางเปนนกคดลกลบซบซอนและนกคดทางปฏบต ทานไดเทศนาและสงเสรมครเซดรนสอง ในป 1147 เปนคนมความคดกวางใจสภาพทานไดคดคานและเขยนขอขวางการขมเหงชนยว บทเพลงนมสการของทานบางบทเชน “พระเยซและคดถงพระองคเทานน” และ “โอพระเศยรศกดสทธบดนตองบาดเจบ” ไดเปนเพลงรอยถวายในทกครสตจกร หลงจากททานไดสนชพไดยสบปเทานนกไดรบสถาปนาเปนนกบญเบอรนารด ลเธอรกลาววา “ถาจะมนกพรตทรงศลและเกรงกลวพระเจาอยในโลก ผนนคอนกบญเบอรนารดแหงแคลวอกซ”

โธมาสอควนาส เจาปญญาใหญยงทสดของยคกลางคอคนน ชวตของทานอย 1226 ถง 1274 ไดสมญาวา “ศาสตราจารยสากล” “เทพแหงศาสตราจารย” และ “เจาแหงนกปราชญ” ทานไดเกดในอควโนในรฐจกรเนเปล ทานไดเขาเปนนกพรตในระเบยบโดมนคน การนเปนการขนใจครอบครวของทาน เคานแหงอควโน เมอเปนเดกเปนคนเงยบ จนไดสมญาวา “ววใบ” แตอาจารยของโธมาสอควนนาสคอทานออสเบอรตสแมกนศไดวา “สกวนหนงววตวนจะทาใหโลกกกกองไปดวยเสยงของมน” ทานไดเปนปรชญาเมธและนกเทวศาสตรทมชอเสยง และมสทธอานาจสงกวาใครหมดในสมยกลาง ขอเขยนของทานยงคงใชเปนหลกอางกนอยบอยๆ ในปจจบน โดยเฉพาะพวกนกปราชญฝายโรมนคาธอลคคดเอามาใชเปนมาตรฐาน ทานสนชพในป ค.ศ. 1274 และไดรบสถาปนาขนเปนนกบญในป ค.ศ. 1323

98

สงเขปของบทท 18,19,20

ภาวะการณทวไปในยคทหา, ครสตจกรปฏรป ตงแตกรงคอนสแตนตโนเปลลม ค.ศ. 1453 ถงสนสดสงครามสามป ค.ศ. 1648

1.พลงทนาขนกอนใหเกดการปฏรป (บทท 18) 1. เรอเนชองซ (วทยาการกลบเฟองฟ) 2. ประดษฐกรรมการพมพ 3. วญญาณชาตนยม

2. การปฏรปในเยอรมนน (บทท 18) 1. ชายใบลางบาป 2. ขอแยงเกาสบหาขอ 3. เผาบลลเอกสารแจงโทษของสนตะปาปา 4. สภาใดเอทแหงเมองวอรมส 5.ปราสาทวาทเบอรก 6. นามโปรเตสแตนท

3.การปฏรปในประเทศอนๆ (บทท 19) 1. ในสวตเซอรแลนด 2. ในราชอาณาจกรสะแกนดเนเวย 3. ในฝรงเศส 4. ในเนทเธอรแลนด 5. ในองกฤษ (1) ภายใตเฮนรท 8 (2) ภายใตเอดวารดท 6 (3) ภายใตควนแมร (4) ภายใตควนเอลซาเบธ 6. ในสกอตแลนด

4. หลกเกณฑของศาสนาปฏรป (บทท 19) 1. ศาสนาตามหลกพระคมภร 2. ศาสนาตามหลกเหตผล

99

3. ศาสนาประจาตวบคคล 4. ศาสนาฝายจตวญญาณ 5. ศาสนาประจาชาต

5. ปฏรปซอน (บทท 20) 1. ปฏรปภายในครสตจกรคาธอลค 2. ระบอบของเยซอท 3. การขมเหงเอาจรงเอาจง 4. องคการประกาศศาสนาตางประเทศของโรมนคาธอลค 5. สงครามสามสบป

6. พวกผนาของยค (บทท 20) 1. เดสเดอเรยส อราสมส 1466-1536 2. มารตน ลเธอร 1483-1546 3. ยอหน แคลวน 1509-1564 4. โธมาส แกรนเมอร 1489-1556 5. ยอหน นอกซ 1505-1572 6. อคเนเทยสแหงโลโยลา 1491-1556 7. แฟรนซส เอกซาเวย 1506-1552

_______________________

100

17บทท 18

ภาวะการณทวไปในยคทหาครสตจกรปฏรปตงแตกรงคอนสแตนตโนเปลลม ค.ศ. 1453ถงสนสดของสงครามสามสบป ค.ศ. 1648ภาคหนง

การปฏรปในเยอรมนน

__________________ ในยคนระยะสองรอยป มเรองใหญของความสนใจคอ การปฏรป ซงเรมขนในเยอรมนนแลว

แพรไปทงยโรปภาคเหนอ เปนผลใหเกดการสถาปนาครสตจกรประจาชาตขน ไมมการภกดตอโรม ใหเราสงเกตดพลงทนาขนกอนใหเกดการปฏรป และความคบหนาออกไปมหาศาล

พลงหนงคอความเคลอนไหวทรจกกนดในคาวาเรอเนซองซ หรอยโรปตนขนสนใจกนใหมในวรรณกรรม ศลปะ และวทยาศาสตร การเปลยนความมงหมายตามแบบสมยกลางมาเปนสมยใหมตลอดจนแนวความคด ในระหวางสมยกลางความสนใจของบรรดานกปราชญปกอยกบความจรงของศาสนา ทงปรชญาตามทเกยวของกบศาสนา ทงเจาความคดและนกเขยนตามทเราไดเรยนแลวเหนแลวกเปนคนจาพวกนกบวช แตในการตนตวขนน ความสนใจอยางใหมเกดขนในวรรณกรรมชนสงภาษากรกและภาษาละตน ศลปะ ไมชากปลกออกมาจากทางศาสนา และดวยความสนใจน พวยแสงแหงวทยาศาสตรสมยใหมกฉายมาเปนครงแรก บรรดาพวกผนาของความเคลอนไหวโดยทว ๆ ไปกมใชนกบวชหรอนกพรต แตเปนฆราวาส โดยเฉพาะในอตาลทเรอเนซองซเรมกอตว มใชความเคลอนไหวทางศาสนาแตเปนทางอกษรศาสตร แตยงไมถงกบแสดงเปนปฏปกษกบศาสนาโดยเปดเผย เพยงแตมทาทสงสยหรอคนควา นกศกษาชาวอตาเลยนในยคนนโดยมากไมมชวตทางศาสนา แมแตเหลาสนตะปาปาในสมยนนแสดงวามวฒนธรรมมากกวามความเชอความศรทธา ตอนเหนอของภเขาแอลในเยอรมนน องกฤษและฝรงเศส ความเคลอนไหวคอนขางไปทางศาสนามากกวาตนตวตอความสนใจพระคมภร ภาษากรกและภาษาฮบรคนควาหารากฐานความจรงของความเชอโดยไมคานงถงหลกขอเชอทโรมกาหนดขนไว ทกหนทกแหง ทงเหนอทงใตเหมอนกน เรอเนซองซทาการบอนทาลายครสตจกรโรมนคาธอลค

ประดษฐกรรมการพมพเปนเครองชวนใหมการสงขาวสาร และรวมมอกบการปฏรปทกาลงจะเกดขน คอชวยการปฏรปในดานการพมพเผยแพร ทานกเตนเบอรกเปนผคดคนการประดษฐขนไดในป ค.ศ. 1455 ทเมองเมเยนซบนฝงแมนาไรน หนงสอตางๆ พมพออกมาไดตามวธททาการสบเปลยน

101

ตวอกษรได และแพรออกไปเปนเรอนพนๆ ฉบบอยางงายดาย เมอกอนประดษฐการพมพขนน ตงแตดงเดมมา หนงสอจะแจกจายออกไปไดอยางรวดเรว กแคทคนจะเขยนคดลอกขนดวยมอ ในสมยกลางพระคมภรไบเบลเลมหนงราคาเทากบคาแรงงานเปนป ของคนๆ หนง การทหนงสอเลมแรกทพมพขนโดยทานกเตนเบอรกนนคอหนงสอพระคมภรไบเบล ยอมเปนสญลกษณอนสาคญทแสดงใหเหนความตองการพระคมภรสกเทาใดในเวลานน การพมพทาใหพระคมภรใชกนทวไป ทาใหเกดการแปลขนและเผยแพรออกไปในทกภาษาของยโรป คนผอานพระครสตธรรมใหมไมชากทราบความจรงวา ครสตจกรของสนตะปาปานนไกลจากอดมคตของพระครสตธรรมใหมมากนก คาสอนใหมๆ ของเหลานกปฏรปจดขนเปนเลมสมดใหญเลกในทนททสอนออกไป แลวจาแนกแจกจายแพรออกไปทวยโรปเปนเรอนลานๆ ฉบบ

ในยโรปกยงมวญญาณชาตนยมเกดขนดวย แตประการนผดกบในสมยกลางทชงดกนระหวางพระจกรพรรดกบสนตะปาปา ซงวญญาณชาตนยมนเปนความเคลอนไหวของพลเมองมากกวาความเคลอนไหวของกษตรย ความรกชาตของพลเมองเรมแสดงตวออกมาในการไมเตมใจยอมอยใตบงคบตางชาตทอยเหนอครสตจกรแหงชาตของเขาเอง ไมยอมใหสนตะปาปาผอยตางบานตางเมองเปนผแตงตงบชอพส สมภาร และตาแหนงสงๆ ในครสตจกร มความไมพอใจบรจาคเงนถวายทเรยกวา “เงนของเปโตร” (Peter’s pence) สาหรบบารงสนตะปาปา และสรางครสตจกรตางๆ ของรฐในโรม มความตงใจจะแยกอานาจจากสมชชาครสตจกร ใหบรรพชตลงมาอยใตกฎหมายและศาลชาระความเดยวกนกบฆราวาส วญญาณชาตนยมนเปนพลงหนนความเคลอนไหวแหงการปฏรปอยางแขงแรง ขณะเมอวญญาณแหงการปฏรป และความใครไดเอกราชตนตวขนทวทงยโรป เพลงระเบดขนกอนในเยอรมนน ในปวงชนทมสทธเลอกตงแหงแซกโซน ภายใตการนาของมาตน ลเธอร นบบวชและศาสตราจารยในมหาวทยาลยวทเทนเบอรก ใหเราพจารณาดระยะแรกเรมบางประการ

สนตะปาปาเลโอท 10 ผกาลงครองตาแหนงอย ตองการเงนกอนมหมาเพอเอามาสรางมหาวหารเซนทปเตอรทกรงโรมใหสาเรจเสรจไป ไดอนมตใหพนกงานผหนงนามวา ยอหน เททเซล ตระเวนไปทวเยอรมนนขายบตรมลายเซนนามของสนตะปาปาเอง เปนบตแสดงวาใหอภยโทษแกความบาปทงหมด ยกบาปใหไมแตเฉพาะผถอบตรนเทานน แตถาใครซอบตรนเผอแผแกมตรสหายของตวทงทยงมชวตและตายไปแลว บาปของเขาเหลานกยกใหไดดวย โดยไมตองสารภาพ ไมตองกลบใจ ไมตองทณฑกรรม หรอไมตองใหนกบวชยกให เททเซลรองขายวา “ทนใดทเงนของทานตกถงกนหบดงกรง....วญญาณของมตรสหายของทานจะขนมาจากไฟชาระขนสสวรรคเลย” ลเธอรไดเทศนาโตแยงเททเซลและการขายใบลางบาปของเขา ประณามคาสอนของเททเซลอยางไมยบยงเลย

102

นกประวตศาสตร กาหนด เวลาอนแนนอน ของการเรมมหาปฏรปเปนวนท 31 ตลาคม ค.ศ. 1517 เชาวนนนมารตนลเธอรตอกแผนปายตดกบประตไมโอกของมหาวหารวทเทนเบอรกมขอความเกาสบหาขอ เกอบทงหมดเกยวกบการขายใบลางบาป แตในขออางของขอแยงเหลานนเปนการโจมตตอสทธอานาจของสนตะปาปาและการบรรพชต เจาหนาทปกครองครสตจกรพยายามใชอานาจบงคบกไมสาเรจ หลอกลอใหตายใจกไมเปนผล ลเธอรคงยนมน พายยงโหมเขาใสทานกยงทาใหทานเดดเดยวยงขนในการขดขวางหลกธรรม และการปฏบตอนใดทไมมพระคมภรอนบรสทธสนบสนนได

หลงจากทโตแยงกนหลายครงหลายหน และสมดแถลงการณไดพมพออกแจกจายไปเปนอนมากซงทาใหความเหนของลเธอรรกนไปทวทงเยอรมนน คาสอนของลเธอรกถกประณามเปนทางการลเธอรถกตดสมพนธโดยใบบลลของสนตะปาปาเลโอท 10 ในเดอนมถนายน ค.ศ.1520 (บลล คอ คาโองการของสนตะปาปา บลลมาจากคาละตนวา บลลา “ตรา” เอกสารทกอยางทตตราเปนทางการกเรยกวาบลล) เฟรดเดอรคผไดรบเลอกขนครองแซกโซนไดรบคาสงใหสงตวลเธอรไปสอบสวนและรบโทษ แตแทนททานเฟรดเดอรคจะจดสงตว ทานกลบทาการคมกนพทพษไวอยางออกหนา เพราะเฟรดเดอรคเหนดวยกบทศนะของลเธอร ลเธอรตอนรบการตดสมพนธดวยอาการยวเยา โดยเรยกใบบลลนนวา “ใบบลลระยาของเจาตวปรปกษของพระครสต” วนท 10 ธนวาคม ค.ศ. 1520 ลเธอรไดเอาใบบลลนมาเผาตอหนาธารกานลทประตวหารวทเทนเบอรก ตอหนาชมนมศาสตราจารยมหาวทยาลย นกศกษา และประชาชน และยงไดเผาเสยพรอมดวยสาเนาบญญตกฎหมายตอทายดวยอานาจของเจาหนาทโรม การนประกอบขนเปนการผละเดดขาดของลเธอรจากครสตจกรโรมนคาธอลค

ในป 1521 ลเธอรมาอยตอหนาไดเอทหรอสภาการปกครองสงสดของเยอรมนน เปดประชมทกรงวอรมสบนฝงแมนาไรน พระเจาชารลท 5 พระเจาจกรพรรดองคใหมใหสญญาจะรกษาความปลอดภยให ลเธอรไดไปในทประชมทงๆ ทเพอนฝงพากนทกทวงวาอาจตองประสบวบตเชนเดยวกบยอหนฮสสในสภาวะคลายกนทสมชชาแหงคอนสะตานซ ในป 1415 ลเธอรวา “ขาพเจาจะไปทกรงวอรมส แมจะมปศาจจองเอากบขาพเจามากเทากระเบองมงหลงคา” เดอนเมษายนท 17 ค.ศ. 1521 ลเธอรยนอยตอหนาสภาไดเอท มพระจกรพรรดเปนประธานการประชม ในการตอบคาถามวาลเธอรจะถอนคาในหนงสอของเขาไดไหม? เมอลเธอรพจารณาดแลวตอบวาเขาจะถอนคาอะไรไมได เวนแตอะไร ๆ ทพระคมภรหรอเหตผลไมสนบสนน ลเธอรไดตอบและตอทายดวยคาวา “ขาพเจายดมนอยตามน ขาพเจาทาอะไรอกไมได ขอพระเจาชวยขาพเจา อาเมน” พระเจาจกรพรรดชารลถกรบเราใหจบลเธอรในหลกทวา ไมตองซอถอสตยกบคนนอกรต แตลเธอรไดรบอนญาตใหออกจากวอรมสไปเปนอสระไดโดยสงบ

103

เมอลเธอรกาลงเดนทางกลบบาน ทหารของเฟรดเดอรคเจาเมองกจโจมเขาจบตวเพอคมภยใหแกทาน แลวนาตวไปยงปราสาทวาทเบอรกในธรงกเยย ทานไดอยทนนเกอบปในอาการปลอมตวซงในเวลานนพายแหงการสงครามและการจลาจลในมหาอาณาจกรกาลงดเดอด แตทานลเธอรมไดอยวาง ในระหวางทพกหลบอยนน ทานไดทาการแปลพระคมภรใหมเปนภาษาเยอรมนอนเปนงานททาใหทานเหมอนไมตาย เพราะพระคมภรฉบบแปลของทานนไดถอเปนหลกแหงภาษาเขยนของเยอรมน งานนสาเรจในป 1521 พระคภมรเดมยงแปลไมเสรจจนกระทงหลายปตอมา ลเธอรไดออกจากปราสาทวาทเบอรกมายงวทเทนเบอรก รบหนาทผนาความเคลอนไหวเพอครสตจกรปฏรปเปนการทนเวลาพอดททานไดชวยใหพนจากการกระทาอนฮกเหมโดยไมจาเปน (โดยเหลาศษยของการปฏรปทกาลงคกมาก)

รฐของเยอรมนแยกออกเปนฝายปฏรปและสาขาโรมนนนระหวางภาคเหนอกบภาคใต พวกเจาทางใต นาโดยออสเตรยยงคงภกดตอโรม สวนพวกเจาทางเหนอสวนใหญเปนสานศษยของลเธอร สภาไดเอทเปดประชมทสปายรในป ค.ศ. 1529 หวงจะทาการสมครสมานสองพรรคนใหเขากนกไรผล ในสมชชานมพวกเจาผปกครองเมองเปนคาธอลคประกอบอยเปนฝายขางมาก ทาการประณามหลกธรรมของลเธอร พวกเจาหามไมใหสอนลทธของลเธอรในรฐอนยงไมมคาสอนนแพรมากนก สวนในรฐทรบเอาลทธของลเธอรไวแลวกขอใหปลอยใหพวกคาธอลคปฏบตศาสนาของตนอยางอสระ ในการปกครองอนไมเสมอภาคกนนพวกเจาถอลทธลเธอรทาการคดคานเปนทางการตงแตเวลานนมาคนคณะนไดชอวาโปรเตสแตนท หลกธรรมของเขาเรยกวาศาสนาโปรเตสแตนท

_________________

104

18บทท 19

ครสตจกรปฏรป (ภาคสอง)การปฏรปในประเทศอนๆ

หลกเกณฑของศาสนาปฏรป

_________ เมอการปฏรปของเยอรมนนยงอยในขนแรกเรม วญญาณอนเดยวกนนกปะทขนในประเทศ

อนๆ อกหลายประเทศของทวปยโรปดวย ในภาคใตเชนในประเทศอตาลและสเปนตองถกการาบลงดวยมออนแขงแกรง ในฝรงเศสในเนเธอรแลนดเหตการรปฏรปแขวนอยกบความกากงยงไมแนแตในทามกลางประชาชาตทงหลายในภาคเหนอของทวป ศาสนาใหมมชยเหนอการขดขวางทงสนและเขาครองอาณาประเทศ

การปฏรปในสวตเซอรแลนดเกดขนเปนกจการตางหากไมเกยวของกบเยอรมนน ถงแมวาไดเกดขนในเวลาเดยวกน ภายใตการนาของทานเออรคสวงกล ในป 1517 ทานผนไดโจมตในขอทวา “การยกบาป” จะไดดวยการเดนทางไปไหวทศาลของพระนางพรหมจารยทเอนเซลด และในป 1522 ครสตจกรแยกออกจากโรมเดดขาด การปฏรปไดจดระบอบขนเปนทางการทเมองซรคในไมชากแขงแกรงยงกวาในเยอรมนน แตความกาวหนาตองถกหนวงเหนยวดวยสงครามกลางเมองระหวางรฐฝายโรมนคาธอลคกบรฐฝายโปรเตสแตนท สวงกลตองตายในทรบในป 1531 อยางไรกตามการปฏรปไดดาเนนตอไปจนไดพบกบผนาคนหนง คอยอหนแคลวนผเปนมหาบณฑตในทางเทวศาสตรของครสตจกรถดจากออกสตน สถาบนเทวศาสตรของทานไดแพรออกสประชาชนในป 1536 เปนบรรทดฐานหลกธรรมของโปรเตสเตนท เวลานนแคลวนอายไดยสบเจดปเทานน

ในเวลานนราชอาณาจกรสะแคนดเนเวยประกอบดวย เดนมารก สวเดน และนอรเวย อยใตปกครองของรฐบาลเดยว ไดรบเอาคาสอนของลเธอรตงแตแรกซงกษตรยครสเตยนท 2 ทรงสนบสนน การชงดกนทางการเมองและการจลาจลไดเขาแทรกการคบหนาของการปฏรปอยชวคราวหนง แตในทสดทงสามประเทศรบทศนะของลเธอร

ในฝรงเศสครสตจกรโรมนคาธอลคมอสระมากกวาประเทศใดๆ ในยโรป เพราะฉะนนจงมความตองการอสระทางศาสนาจากโรมนอยกวา แตความเคลอนไหวทางศาสนาเกดขนในพวกประชาการฝรงเศส และเกดขนกอนแมในเยอรมนน เพราะในป 1512 แยคเลอเฟอเวอรไดเขยนเผยแพรหลกธรรมและเทศนาเรอง “ความชอบธรรมโดยความเชอ” มสองพรรคเกดขนในกรมวงและใน

105

ระหวางประชาชน และกษตรยองคตอๆ มาเปนโรมนคาธอลคกนแตในนามทงนน บางครงกเขาอยในพรรคใดพรรคหนง แตลทธโปรเตสแตนทตองถกตแทบสนชพในโศกนาฏกรรมอนนาหวาดเสยวของวนฉลองเซนทบารโธโลมว วนท 24 สงหาคม ค.ศ. 1572 ครงนนผนาเกอบทกคนสานศษยไมรสกกพนคนตองถกฆาตาย ความเชอในฝายปฏรปยงคงชพอยทงๆ ทมการขมเหง ประชากรฝรงเศสสวนนอยคงเปนโปรเตสแตนท แมจานวนจะนอย ลทธโปรเตสแตนทฝรงเศสกมอทธพลใหญยง

ประเทศเนเธอรแลนดประกอบดวยสองราชอาณาจกรฮอลแลนดและเบลเยยมเดยวน ในตอนแรกๆ ของยคปฏรปเนเธอรแลนดอยใตการปกครองของสเปน ตงแตประชากรรบคาสนอปฏรปเรมแรก แตผสาเรจราชการสเปนไดทาการขมเหงหนก ในภมภาคตาการปฏรปเรยกรองเสรภาพทงทางการเมองและการศาสนา ความทารณของสเปนไดยวประชาชนใหเกดจลาจล หลงจากไดรบพงกนเปนเวลานาน ดวยความทกขทนอยางเหลอเชอในทสดเนเธอรแลนดไดเอกราชจากสเปนภายใตการนาของวลเลยมคนหงม แตยงมไดรบการรบรองจนกระทง ค.ศ. 1672 ครงนนผนาเกอบทกคนสานศษยไมรสกกพนคนตองถกฆาตาย ความเชอในฝายปฏรปยงคงชพอยทงๆ ทมการขมเหง ประชากรฝรงเศสสวนนอยคงเปนโปรเตสแตนท แมจานวนจะนอย ลทธโปรเตสแตนทฝรงเศสกมอทธพลใหญยง

ความเคลอนไหวทจะไดการปฏรปในองกฤษดาเนนกาวหนาบางถอยหลงบางเปนระยะตางๆ กน เนองจากความเกยวพนทางการเมองบาง เนองจากทาทตางๆ กนของผเผดจการคนตอๆ กนมาบาง และนสยประเพณจดของคนชาวองกฤษบาง การปฏรปเรมขนในรชการลของเฮนรท 8 ดวยนกศกษาหนมพวกหนงแผนกวรรณกรรมชนสงและพระคมภร แตนกศกษาบางคนในพวกนเชน เซอรโธมาสโมเรไดหยดชะงกและยงคงเปนคาธอลคอย สวนนกศกษาคนอนๆ กกาวหนาตอไปสความเชอของฝายโปรเตสแตนทอยางอาจหาญ ผนาคนหนงของการปฏรปในองกฤษคอยอหนทนเดลผแปลพระครสตธรรมใหมเปนภาษาพนเมอง เปนฉบบแปลเปนภาษาองกฤษฉบบแรกหลงจากทมประดษฐกรรมการพมพแลว และเปนฉบบซงเกลาการแปลฉบบอนๆ ตงแตนนมายงกวาฉบบอนใด ทนเดลตองถกประหารชวตอยางทารณทแอนตเวพในป ค.ศ. 1536 ผนาอกคนหนงคอโธมาสแครนเมอรอารคบช ชอพแหงแคนเตอรเบอร ทานผนเมอไดชวยประเทศองกฤษใหเปนโปรเตสแตนทแลวกเลกถอลทธ โปรเตสแตนทภายใตอทธพลควนแมรผถอโรมนคาธอลคดวยหวงจะเอาชวตรอดจากตาย แตเมอถกระวางโทษถงตายดวยเผาทงเปนกกลบประกาศความเชอเดม การปฏรปไดทงการสงเสรมและเหนยวรงจากกษตรยเฮนรท 8 ผแตกออกจากโรมเพราะสนตะปาปาไมอนญาตการหยาขาดจากราชนแคธารนผเปนนองสาวจกรพรรดคารลท 5 และ (เฮนรท 8) ไดตงครสตจกรคาธอลคองกฤษขนโดยพระองคเองเปนประมข เฮนรท 8 ฆาไมวาคาธอลคหรอโปรเตสแตนทใครทขดตอทศนะของพระองคทาน

106

ภายใตเอดวารดท 6 กษตรยผเยาว รชกาลของพระองคกสน สาเหตของการปฏรปทาใหเกดการกาวหนาใหญ ครสตจกรแหงประเทศองกฤษ (The Church of England) ตงขนโดยแครนเมอรและคนอนๆ อกเปนผนาไดประกอบสมดอธษฐาน (Prayer Book) ขนอดมดวยแบบโคลงกลอนของภาษา ควนแมรขนครองราชยตอจากเอดวารดท 6 ถอลทธโรมนคาธอลคอยางคลงไคล ไดทรงดาเนนการนาพลประเทศของพระนางใหกลบไปยงครสตจกรเกาโดยจดไฟแหงการขมเหงขน พระนางขนครองราชอยได 5 ป แตถงในเวลาเพยงเทานนคนถอลทธโปรเตสแตนทกวาสามรอยคนตองถกประหารชวตอยางทารณ ดวยการขนครองราชยของพระนางเอลซาเลเบธผสามารถทสดในบรรดาผทรงอธปไตยขององกฤษ ไดเปดประตคก ไดเรยกผตองเนรเทศกลบ พระคมภรไบเบลขนตงบนธรรมาสนและมในบานเรอนอยางมเกยรต และในระหวางรชกาลอนยาวนานของพระนางจนไดสมญาวา “รชกาลของพระนางเอลซาเบธ” หมายถงสมยอนมเกยรตทสดในประวตศาสตรองกฤษครสตจกรแหงประเทศองกฤษกลบตงขนใหม และวางแบบอยางทดารงอยจนทกวนน

ครงแรกการปฏรปทาการกาวหนาไปไดชาในสกอตแลนด ทนนครสตจกรและรฐตกอยในบงคบบญชาของมออนแขงปานเหลกของคารดนาลบตน และควนผสาเรจราชการ แมรออฟกยซมารดาของแมรควนแหงสกอท ทานคารดนาลถกฆาตกรรม ราชนผสาเรจราชการกสนพระชนมไปตอมาไมชายอหนนอกซ ในป 1559 เขาดารงตาแหนงผนาความเคลอนไหวของการปฏรป ดวยทศนะอนไมยอมอลมอลวยและแขงแกรง ตงใจแนวแนไมเหหน และพลงของทานทไมมอะไรตานทานได แมกระทงตองสกบการขดขวางของเหลาผมอทธพลและความคลงไคลของควนแมรแหงสกอทผถอโรมนคาธอลคและทรงอธปไตย ยอหนนอกซยงสามารถกวาดรองรอยของศาสนาเกาออกไปไดหมดและนาการปฏรปไปไกลกวาในองกฤษมาก ยอหนนอกซไดวางแผนครสตจกรเปรสไบเธเรยนขนและไดเปนครสตจกรอนเปนปกแผนของสกอตแลนด

เมอเปดศตวรรษทสบหก ครสตจกรในยโรปภาคตะวนตกเปนแตโรมนคาธอลคเทานนปรากฏวาทกๆ ราชอาณาจกรใหความจงรกภกด กอนจบศตวรรษนนเองทกๆ ประเทศทางยโรปตอนเหนอและตะวนตกของรสเซยไดแตกออกมาจากโรมและตงครสตจกรแหงชาตของตนขนเอง

สวนในประเทศตางๆ ของยโรปภาคเหนอมหลกธรรมและระบอบตางๆ กน อนเปนผลจากการปฏรป แตกยงมพนฐานอยางเดยวกนเหนไดไมยากในบรรดาครสตจกรตางๆ ลทธโปรเตสแตนทหลกเกณฑของการปฏรปอาจเรยกไดเปนหาประการดวยกน (สงเขปขอทกลาวนสวนมากคดจากเรอง “แลนดมารคออฟเชชฮสโตร” โดยเฮนรโดเวน ด.ด)

หลกใหญทหนงคอวา ศาสนาแทตองตงอยบนพระคมภร โรมนคาธอลคไดสบเปลยนเอาอานาจสทธของพระคมภรใหเปนของครสตจกร โรมนคาธอลคสอนวาครสตจกรไมมผดพลาด และ

107

สทธอานาจของพระคมภรออกมาจากทครสตจกรกาหนดให โรมนคาธอลคไมยอมใหฆราวาสใชพระคมภรและขดขวางแขงแรงไมใหมการแปลพระคมภรออกเปนภาษาทประชาชนธรรมดาพดกนไมวาภาษาใดผปฏรปประกาศวาพระคมภรบรรจดวยบรรทดฐานของความเชอและการปฏบต และวาไมพงรบหลกธรรมอนใดเลยนอกจากทสอนไวในพระคมภรเทานน การปฏรปนาเอาพระคมภรทหายไปแลวกลบคนมาใหประชาชนและตงคาสอนของพระคมภรบนพระทนงแหงสทธอานาจ โดยนกปฏรปและสวนมากในประเทศโปรเตสแตนทพระคมภรไดจาแนกแจกจายแพรหลายออกไปปละหลายๆ ลานฉบบในปจจบน

หลกเกณฑอกอยางหนงทการปฏรปตงขนคอ ศาสนาพงสาเหตตองสมผลและใหใชสตปญญาไตรตรอง ลทธโรมนไดนาหลกธรรมทไรเหตผลเขามาไวในกฎขอเชอของครสตจกร เชนศลระลกกตงเปนทฤษฏวาขนมปงกลายเปนเนอและนาองนเปนโลหตของพระเยซจรงๆ นาเอาพธอนนาขบขนเขามาไวเปนวนยของครสตจกร เชนสนตะปาปายกบาป ขนบธรรมเนยมอนงมงายเอาเขามาไวในพธของครสตจกรเชนการนมสการรปเคารพ นกปฏรปถอวาเหตผลกยงเปนรองตอการสาแดงของพระเจากยงถอวาเหตผลเปนของประทานของพระเจา ตองมกฎขอเชอ วนย และการนมสการซงจะไมลบลางเหตผลของมนษย (โคแวน หนา 168)

ความจรงยงใหญทสามเนนในการปฏรป คอศาสนาของคนเฉพาะคน ระบบโรมนถอวาระหวางผนมสการกบพระเจามประตปดแนน นกบวชเทานนถอกญแจทจะไขเปดประตใหได คนบาปทกลบใจไมตองสารภาพความบาปตอพระเจา แตสารภาพตอนกบวช คนบาปมไดรบการอภยโทษจากพระเจา แตรบจากนกบวช นกบวชเทานนเปนผประกาศใหอภยบาป ผนมสการมไดไหววอนตอพระเจา พระบดาทางพระครสตพระบตร แตผนมสการไหววอนโดยทางนกบญพทกษซงเขาคดวาจะวงวอนตอพระเจาอกทอดหนงเพอเขา ดวยคดวาพระเจาอยสงเกนไปกวามนษยไดความรอดพนจากพระพโรธของพระเจาได ศรทธาชนจะรบการทรงนาจากการอานพระคมภรเองไมได แตตองรบคาสอนตอลงมา ซงเปนคาทแปลความออกมาจากสภาและครสตจกรกาหนดหมายเปนบรรทดฐาน สงกดขวางเหลานผปฏรปไดกวาดออกไป ผปฏรปชใหผนมสการตรงไปทพระเจาผเปนเปาของคาอธษฐานโดยตรง ผประทานอภยโทษและประทานพระคณเองโดยตรง ผปฏรปนาวญญาณแตละดวงเขาเฝาพระเจาและรวมสนทกบพระครสต

นกปฏรปยงไดยดถอวาศาสนาควรเปนศาสนาสาหรบวญญาณ ไมใชเปนแตรปการณภายนอก โรมนคาธอลคเอาแบบอยางและพธการมากมายมาบรรทกลงบนพระกตตคณ จนทาใหชวตและวญญาณของพระกตตคณลบหายหมด ศาสนาเตมไปดวยพธบรการภายนอกทปฏบตไปโดยบญชาการของพวกนกบวช และไมมทาทเขาหาพระเจาอนเปนทาทออกมาจากจตใจ ไมมปญหา ยงคงมคนซอ

108

หลายคนในครสตจกรโรมนคาธอลคอยดวย อนเปนคนผหาพระเจาโดยจตวญญาณและรอนรนอยางเชนทานเบอรนารดแหงแคลวอซ ทานแฟรนซสแหงแอสสส และทานโธมาสเอแคมปสคนเหลานดารงชพสนทสนมกบพระเจา แตโดยทวไปของศาสนาในครสตจกรปฏบตไปตามตวอกษร ไมปฏบตตามจตวญญาณ นกปฏรปเนนรปการณของศาสนาภายในมากกวาภายนอกนาเอาหลกธรรมอนถอกนมาแตโบราณใหเปนประสบการณทตองมเชน “ความรอดโดยความเชอในพระครสตและโดยความเชอเทานน” ประกาศวามนษยเปนผชอบธรรมโดยมใชการปฏบตตามแบบอยางภายนอก แตโดยชวตจตวญญาณภายใน “ชวตของพระเจาในวญญาณของมนษย”

หลกเกณฑสดทายในกจการทางปฏบตของการปฏรปคอวา ครสตจกรประจาชาตไมเหมอนกบครสตจกรสากลแตหนวยเดยว ลทธสนตะปาปาและนกบวชมงกดรฐลงเปนรองตอครสตจกร ยกสนตะปาปาขนเปนยอดเหนอประชาชาตทงสน ลทธโปรเตสแตนทมชยทไหนกมครสตจกรของชาตเกดขนทนน ปกครองตวเอง ไมขนตอโรม ครสตจกรประจาชาตเหลานมแบบตางๆ กน อปสโคปอลในประเทศองกฤษ เปรสไบเทเรยนในสกอตแลนดและสวตเซอรแลนด สวนในประเทศทางภาคเหนอปนๆ เปๆ กน การนมสการในทกครสตจกรโรมนคาธอลคแตกอนและเดยวนยงคงใชภาษาละตนแตครสตจกรโปรเตสแตนททกๆ ครสตจกรปฏบตศาสนกจดวยภาษาทผนมสการใหพดกน

109

19บทท 20

ครสตจกรปฏรป (ภาคสนาม)

ปฏรปซอน ผนาของยค

_____________ หลงจากการปฏรปเรมไดไมนาน ครสตจกรโรมนคาธอลคทาความพยายามอยางรนแรงทจะก

เอาพนฐานทเสยไปในยโรปกลบคน จะปราบความเชอของโปรเตสแตนท จะสงเสรมงานเผยแพรของโรมนคาธอลคในตางประเทศ ความเคลอนไหวนเรยกวาปฏรปซอน

สนตะปาปาปอลท 3 เรยกประชมสงฆสภาทเมองเทรนทในป 1545 สวนใหญทาการสารวจและจดการยตสงทเปนความเสอมโทรมอนกอใหเกดการปฏรปขนแลวนน โดยการประชมนทาใหมการจดการปฏรปขนภายในครสตจกร สภาเปดประชมคราวตางๆ กน และการประชมกวาหนงแหง แตสวนใหญทาการประชมกนทเมองเทรนทในออสเตยเจดสบหกไมลตะวนตกเฉยงเหนอของเมองเวนส ทประชมประกอบดวยบชอพและสมภารของครสตจกร กระทากนไปเกอบยสบปตลอดรชกาลของสนตะปาปาสองค ตงแต ค.ศ. 1545-1563 ดวยความหวงวาจะเชอมโปรเตสแตนทกบคาธอลคเขาดวยกนใหม ศาสนาครสเตยนจะไดรวมกนเปนอนหนงอนเดยวกน แตกไมสาเรจ แตกยงมการปฏรปกนมากอยาง ระบหลกธรรมของครสตจกรไวแจมแจง แมแตชาวคณะโปรเตสแตนทกยงยอมรบวาตงแตประชมสงฆสภาเมองเทรนทแลว เหลาสนตะปาปาเปนคนดขนกวาหลายคนแตกอน ผลของการประชมพอถอไดวาเปนการปฏรปประเพณ ภายในครสตจกรโรมนคาธอลค

อทธพลและอานาจแรงกวาสงใดๆ ในการปฏรปซอนไดแกระบอบเยซอท ตงขนในป 1534 โดยอคเนเทยสแหงโลโยลาชาวสเปน เปนระบอบอาราม (มอนนาสตค) มทาทรวมวนยเครงครดทสด รมรอนทสดในความภกดตอครสตจกรและระบอบอารามน อทศตวแกศาสนาสดสน และพากเพยรทจะนาคนใหเปลยนใจมาเชอศาสนา หลกความมงหมายคอจะรบกบความเคลอนไหวฝายโปรเตสแตนทดวยวธการทงเปดเผยและลบๆ กระทารนแรงจนกระทงกอเกดความเคลอนไหวฝายโปรเตสแตนทดวยวธการทงเปดเผยและลบๆ กระทารนแรงจนกระทงกอเกดการขดขวางขมขนทสดแมในประเทศโรมนคาธอลค การปฏรปซอนนตองถกปราบลงเกอบในทกรฐของยโรป สนตะปาปาเคลเมนทท 14 ออกโองการหามเสยทวครสตจกรในป ค.ศ. 1773 แตกระนนยงดาเนนการเรอยมาอยางลบๆ อยคราวหนง

110

ภายหลงกกระทาโดยเปดเผยอก สนตะปาปาหลายองครบรองอก คราวนเลยเปนพลงแรงทสดสาหรบเผยแพรและเสรมสรางกาลงของครสตจกรโรมนคาธอลคทวโลก

การขมเหงเอาจรงเอาจงเปนอาวธอกอยางหนงใชในการปราบวญญาณของการปฏรปซงกาลงเตบโต เปนความจรงวาโปรเตสแตนทกทาการขมเหงดวย กระทากนกระทงเอาเปนเอาตาย แตโดยทวไปความตงใจของเขากระทาไปในทางการเมองมากกวาในทางศาสนา ในประเทศองกฤษคนทถกฆาตายสวนใหญเปนพวกคาธอลคทกรฐ หาชองถอนราก ความเชอฝายโปรเตสแตนทดวยการใชไฟใชดาบ ในประเทศสเปนมการตงศาลสอบสวนขน คนเปนจานวนนบไมถวนตองถกทรมานและถกเผาไฟทงเปน ในบรรดาประเทศภาคตาพวกผปกครองเมองชาวสเปญดาเนนการฆาคนทกคนทตองสงสยวาเปนพวกนอกจารต ในประเทศฝรงเศส วญญาณของการขมเหงขนถงยอดในการลงมอประหารหมขนาดมหมา เปนการฉลองในวนทระลกของนกบญบารโธโลมว ในป ค.ศ. 1572 และทงทกระทากนเรอยมาอกหลายสปดาหตอมา มผกะประมาณจานวนผทตองพนาศไปในการนดวยจานวนตางๆ กนตงแตสองหมนถงแสนคน การขมเหงเหลานในทกประเทศทมไดปกครองโดยรฐบาลทถอลทธโปรเตสแตนท มเพยงแตไดหยดยงกระแสรแหงการปฏรปเทานน แตในบางประเทศเชนโบฮเมยและสเปนการปฏรปยงตองถกบดขยแหลกรานไป

อตสาหกจในการเผยแพรศาสนาในตางประเทศของครสตจกรคาธอลค กตองถอวาเปนพลงหนงในการปฏรปซอน เพราะกจการนดาเนนไปภายใตบงการของคณะเยซอท เปนสวนใหญถงแมไมทงหมด เปนผลใหชนพนเมองเชอชาตตางๆ เปลยนมาถอลทธโรมนคาธอลคคอในอเมรกาใตและแมกซโก และในสวนใหญของคานาดา และในการตงองคการประกาศศาสนาใหญในประเทศอนเดย และในประเทศตางๆ ใกลเคยง โดยทานแฟรนซศเอกซาเวยผเปยมดวยศรทธาเปนผกอตง และทานเองกเปนผดงเดมคนหนงในการกอตงสมาคมเยซอด องคการประกาศศาสนาฝายโรมนคาธอลคในประเทศทมไดถอศาสนาครสเตยนนนไดเรมกระทาขนกอนองคการฝายโปรเตสแตนทเปนเวลาหลายศตวรรษ และทาใหเพมจานวนสมาชกและอานาจใหแกครสตจกรอยางใหญหลวง

เพราะความสนใจ และความมงหมาย ทจะทาลายกนและกนของรฐฝายปฏรปกบฝายคาธอลคในเยอรมนน จงเกดมผลขนมาอยางหลกไมพน คอสงครามเรมขนในป ค.ศ. 1618 หนงศตวรรษหลงจากการปฏรปเปดขน และในทสดพวพนไปเกอบถงทกชาตในยโรป ปรากฏในประวตศาสตรวา “สงครามสามสบป” การชงดกนในทางการเมองกดในทางศาสนากดไดเขาพนพว บางคราวรฐตางๆ อนมความเชออยางไหนกเขาดวยกนกบฝายนนชวยตอสกบฝายตรงขาม การเปนปฏปกษตอกนไดดาเนนไปเกอบชวอายคน เยอรมนนทงประเทศตองทนทกขทรมานอยางสาหสเหลอคด ในทสดในป ค.ศ. 1648 สงครามใหญกยตลงโดยขอตกลงสงบศกแหงเวสทฟาเลย ซงทาการกาหนดเขตแดนของรฐ

111

โรมนคาธอลคและโปรเตสแตนทสวนใหญตามทดารงอยจนถงในปจจบนนน เพราะฉะนนวาระนนถอวายคแหงการปฏรปสนสดลง

ในยคอนสาคญยงอยางนนอนคลมเหตการณไปถงหลายประเทศ และมผลไปไกลเชนนนยอมขาดพวกผนาเปนอนมากเสยไมไดทงในฝายปฏรปและในฝายคาธอลค เราพดถงคนเหลานไดไมกคนในบนทกความเคลอนไหวอนยอๆ ของเราน

เดซเดอรเรยส อราสมส เกดในเมองรอตเตอรดมประเทศฮอรแลนด ค.ศ. 1466 เปนนกปราชญยงใหญผหนงแหงยควทยาการฟนฟ(Renaissance) และการปฏรป ทานไดรบการฝกฝนมาในอาราม (Monastery) และไดรบการสถาปนา แตไดละออกจากความเปนนกบวชประมาณป 1492 และอทศตวไปในทางวรรณกรรมศาสตร ในเวลาตางๆ กนทานไดอยในปารส ในองกฤษ ในสวตเซอแลนดและอตาล แตสวนใหญบานของทานอยทเมองบาสเลในสวตเซอรแลนด กอนการปฏรปเกดขนทานไดเปนผวพากษวจารณครสตจกรโรมนคาธอลคอยางไมออนขอ ไดเขยนขอวพากษวจารณไวเปนอนมาก ทแพรไปกวางขวางทสดกคอ บทความเรอง “สรรเสรญเยนยอความโง” งานอนมคามากทสด และยงใหญทสดของทานคอพระครสตธรรมใหมภาษากรก กบฉบบทแปลเปนภาษาละตน ถงแมวาทานอราสมสไดทาการใหญไวมากอยางทคนในอายของทานไดทาในการเตรยมการสาหรบปฏรป กระนนทานกมไดรวมดวยกบความเคลอนไหวในการปฏรป ทานยงคงเปนคาธอลคอยแตรปและตเตยนพวกนกปฏรปอยางจดจานอยางททานไดกระทากบครสตจกรเดมนน ทานสนชพในป ค.ศ. 1536

ไมมปญหาเลย ภาพทเดนทสดในยคกคอทานมาตน ลเธอร “ผตงอารยะธรรมโปรเตสแตนท” ทานเกดทเมองไอซเลเบนในป ค.ศ. 1483 เปนบตรของผทาเหมองแร บดาไดสงทานเขามหาวทยาลยเออรเฟตดวยความบากบนใหญยง ทานลเธอรตงใจจะเปนหมอกฎหมายทนายความ แตกพรวดพราดเกดความรสกวาพระเจาเรยกมาปฏบตหนาทดวยการเปนนกพรต และเขาใจในอารามออกสตน (AUGUSTINIAN MONASTARY) ทานไดรบสถาปนาเปนนกบวช ไมชากแสดงความสามารถใหเปนทนยม ไดถกสงไปกรงโรมในป 1511 และทาใหเกดความเสอมศรทธาขนดวยสงททานไดพบเหนทนน มแตโลกยะและความชวชาในครสตจกร ในป 1511 ทานเรมทางชวตของทานอยางนกปฏรปโดยการโจมต การขาย “ใบลางบาป” หรอยกโทษความผดบาปทกอยางและดงทเราทราบกนแลววาทานไดตดขอแยงไวทประตวหารในวทเทนเบอรก เมอถกตดสมพนธแลวกมหมายเรยกตวใหไปกรงโรม เมอทานไมไปตามหมายเรยก สนตะปาปาท 10 กระบโทษ มารตน ลเธอรไดเผาโองการ (BULL) ของสนตะปาปาเสยในป 1520 ทานไดรบสนองการเรยกมาในทประชมอยางมเกยรตทสภาวาการแหงเมองวอรมส วนท 18 เมษายน 1521 ขณะทเดนทางกลบบานและกาลงอยในอนตรายของการลอบทารายโดยพวกศตร พวกสหายของทานกไดมาจบทานไปซอนไวเปนเกอบปในปราสาทวาตเบอรก ใชเวลาทหลบ

112

ตวอยนทาการแปลพระครสตธรรมใหมเปนภาษาเยอรมน ทานไดกลบมาสวทเทนเบอรกอกและรบหนาทเปนผนาในการปฏรป ในป 1529 ไดมการพยายามรวมสานศษยของลเธอรกบสวงกลเขาดวยกน แตกไมสาเรจ เพราะวญญาณของลเธอรอนไมหวนไหวและไมยอมอลมอลวย ลเธอรไดประพนธหนงสอเปนอนมากซงแพรไปทวเยอรมนน แตทมอทธพลมากทสดคอการแปลพระคมภรอนไมมใครสได ทานไดสนชพในขณะไปเยยมบานเกดของทานทไอซเลเบนวนท 18 กมภาพนธ 1546 เมออายได 63 ป

ยอหน แคลวน นกเทวศาสตรผยงใหญทสดในอาณาจกรครสเตยนถดจากเซนตออกสตนผเปนบชอพแหงฮปโป แคลวน เกดทเมองโนยองสในประเทศฝรงเศส วนท 10 กรกฏาคม 1509 และตายทเมองเยนวาประเทศสวตเซอรแลนด วนท 27 กมภาพนธ 1546 ทานไดศกษาทปารสออรเลยนและเบอรเยส ไดรบเอาคาสอนฝายปฏรปในป 1528 และถกเนรเทศออกจากปารส ในป 1536 ทานไดเผยแพรหนงสอของทานทเมองเบเซลเรอง “สถาบนของศาสนาครสเตยน” ซงไดเปนมลฐานของหลกธรรมของเหลาครสตจกรโปรเตสแตนททงสน นอกจากในคณะลเธอแรน ในป 1536 ทานไดหนไปยงเจนวา ทานไดอยทนนไปจนตาย เวนแตมการตองถกเนรเทศออกไป มาขดอยไมกป แคลวนกบธโอโดรเบสาและนกปฏรปคนอนๆ ไดกอตงบณฑตสถานฝายโปรเตสแตนทขน และเปนแหงหนงในบรรดาศนยทเปนหลกทงหลายของลทธโปรเตสแตนทในยโรป เทวศาสตรของแคลวนและของลเธอรประกอบดวยลกษณะการเอาจรงเอาจงและความมเหตมผล ซงดลใหเกดความเคลอนไหวในการกอตงลทธเลกลทธนอยอยางอสระของสมยปจจบน ทงในรฐและในครสตจกรและมสวนอนรนแรงใหเกดการกาวหนาของลทธประชาธปไตยทวโลก

โธมาส แครนเมอรอาจถอวาเปนผนาของการปฏรปในองกฤษ สนนษฐานจากการททานมตาแหนงเปนโปรเตสแตนทคนแรกหวหนาของครสตจกรองกฤษ เมอทานยงหนมไดอยในสายพระเนตรของกษตรยเฮนรท 8 ดวยความโปรดปราน เพราะเหตททานใหคาแนะนาไปยงกษตรยใหรองเรยนไปยงมหาวทยาลยทงหลายในยโรปเรองปญหาทพระองคทานจะทาการหยารางมเหส ทานไดรบราชการของเฮนรท 8 ในการทตหลายอยาง และไดรบแตงตงเปนอารคบชอพแหงแคนเตอรบร แมวามความกาวหนาในทศนะของทาน ทานกยงเปนคนเขลาดวย และบดผนไดงายๆ ทานระวงใชอทธพลของทานในขนาดพอกลางๆ มากกวาทจะเอาจรงเอาจงแขงแกรงในการปฏรปในครสตจกร เมอกษตรยเอดวารดท 6 ยงเยาวพระชนษาอย ทานเปนผสาเรจราชการดวยคนหนง และสามารถทาใหเหตของลทธ โปรเตสแตนทกาวไปได งานยงใหญของทานคอเปนคนหนงทรวบรวมกฎขอเชอขนเปนสมดอธษฐาน และทานเปนผเขยนบทความเกอบทงหมดเกยวกบศาสนา เมอควนแมรขนเสวยราชยแครนเมอรกถกถอดจากยศอารคบชอพและถกตดคก เมอถกความทกขบบคนหนกเขากสละความเหนฝายโปรเตส

113

แตนทเพอหวงจะไดรอดตาย แตกตองถกตดสนลงโทษถงตายดวยการเผาทงเปน ในป 1556 กอนถกทรมาน ทานไดปฏเสธคาปฏญาณของทานทกลาวไวแลวและตายอยางกลาหาญ ยนมอขวาเขาไปในไฟเผาเสยกอนอนเปนมอทไดลงนามในคาปฏญาณเลกลทธ

ยอหนนอกซเปนผประสาทครสตจกรชาวสกอตขน และไดรบฉายาอยางถกตองวา “บดาของ สกอตแลนด” ทานไดเกดในป หรอใกลๆ กบป 1505 ในเมองโลวแลนดไดรบการศกษาทมหาวทยาลยแหงเซนทแอนดรสในวชาบรรพชตศาสตร และไดรบสถาปนาเปนนกบวช แตแทนทจะเขาในหนาทสมภารวดทานกบทาหนาทเปนคร จนกระทงทานอายไดสสบสองป ประมาณป 1547 ทานจงไดเขาสวนรวมมอในเหตของการปฏรป ทานตองเปนนกโทษในคกดวยกนกบนกปฏรปคนอนๆ โดยควนอปราชผเปนพนธมตรกบฝรงเศส และถกสงตวมายงฝรงเศสมาทาหนาทเปนพลประจาเรอใบทนน แตกไดถกปลอยตว และตองตหรดตเหรอยางผถกเนรเทศอยในองกฤษบางภายใตกษตรยเอดวารท 6 และเมอควนแมรขนเสวยราชยกมาอยในยโรปผนแผนดนใหญ ทเจนวาทานไดพบกบยอหนแคลวน และไดรบเอาทศนะของยอหนแคลวน ทงในดานหลกธรรม และการปกครองครสตจกร ในป 1559 ทานไดกลบคนเขาสสกอตแลนด และลงมอเปนผนาทนท อยางชนดเกอบจะเปนผปกครองเดดขาดในการปฏรปของประเทศนน ทานสามารถทาใหความเชอเปนตามแนวของเปรสไบเธเรยน และเปนระบบสงสดในสกอตแลนด และบงการปฏรปใหเปนแบบเขงแกรงยงกวาในประเทศอนๆ ของยโรป ทานสนชวตในป 1572 ขณะเมอหยอนศพของทานลงหลม ทานมอรตนอปราชของสกอตไดชไปทศพและกลาววา “คนผนอนอยทนเปนผไมเคยกลว”

ในจาพวกผยงใหญของยคน อยางนอยทสดควรจะไดเอยถงคนเดนๆ สกสองคนในฝายโรมนคาธอลค คนหนงคอทานอคเนเทยสแหงโลโยลา เปนคนชาวสเปน เกดในป 1491 หรออาจเปน 1495 เกดในครอบครวผดมตระกล ในปราสาทแหงโลโยลา เลยเอาชอปราสาทนมาเปนชอของทานดวย จนถงอายสสบหกทานเปนคนกลาหาญ แตไดเปนทหารเกเร แตหลงจากทถกบาดเจบสาหสและปวยเจบเปนเวลานาน ทานกอทศตวปรนนบตครสตจกร ในป 1534 ไดกอตงสมาคมเยซ โดยทวไปเรยกกนวาเยซอทเปนสถาบนอนทรงอานาจทสดในยคสมยใหม ใชสาหรบสงเสรมครสตจกรโรมนคาธอลค ทานอดเนเทยสไดเขยนหนงสอไวไมมาก ไดเขยนธรรมนญของระบอบการ ซงนบวาไมมอะไรเปลยนแปลงมาจนถงเวลาปจจบน จดหมายของทานหลายฉบบและบทความ “บรหารงานฝายวญญาณจต” เปนบทความชนเลกๆ แตเปนสงหนงททาใหเกดอทธพลใหญไมเพยงแตในสมาคมเยซอทเทานน แตในทกๆ ระบอบการทางศาสนาของคาธอลคดวย ตองนบวาอคเนเทยสแหงโลโยลาเปนผหนงของบคคลสาคญๆ ทสดและอทธพลทสดในศตวรรษทสบหก ทานสนชพในกรงโรมวนท 31 เดอนกรกฏาคม ค.ศ. 1556 และไดรบสถาปนาเปนนกบญในป 1622

114

นกบญแฟรนซศเอกซาเวย (ผสมควรแกตาแหนง) เกดในป ค.ศ. 1506 ในมณฑลนาวารเรในแควนทเปนของสเปน ในเวลานนเปนแผนดนอสระทงสองดานของเทอกเขาไพเรนส ทานเปนคนหนงในพวกสมาชกดงเดมของสมาคมเยซอท ทานรบเอางานแผนกองคการเผยแพรศาสนาในตางประเทศ การนทาใหทานเปนผวางรากฐานแผนปจจบน ทานไดกอตงความเชอในฝายโรมนคาธอลคขนในประเทศอนเดย ในเกาะลงกา ในญปน และในประเทศอนๆ ของตะวนออกไกล พอทานเรมงานในประเทศจนทานกสนชพไปอยางปจจบนทนดวนเพราะความไข ในป ค.ศ. 1552 มอายไดเพยงสสบหกป ในชวชวตอนสนของทานๆ ไดทาใหคนไมรจกพระเจากลบใจเชอไดเปนจานวนหลายพนและทานไดวางระบอบองคการประกาศเผยแพรศาสนาอยางเชยวชาญจนทาใหความเคลอนไหวในการเผยแพรศาสนาครสเตยนดาเนนตอไปหลงจากททานตายแลว ผลงานของทานและผลของการวางแผนของทานเอกซาเวยแสดงความสภาพ ใจกวาง ใจเผอแผซงทาใหอยในความทรงจาอนเปนทรกของทงฝายคาธอลคและโปรเตสแตนทดวย

_______________________

115

สงเขปของบทท 21,22

ภาวะการณทวไปในยคทหก, ครสตจกรปจจบนสมย ตงแตสดสนสงครามสามสบป ค.ศ.1648 ถงศตวรรษทยสบ ค.ศ.1904

1. คณะพวรแตน (บทท 21) 1. กาเนด 2. แบงแยก 3.ขนสดยอด 4. ผลทเกด

2.คณะเวสเลยฟนฟ (บทท 21) 1. ความตองการ 2. บรรดาผนา 3. คณะเตบโต 4. เกยวของกบครสตจกร 5. ผลทเกด

3. คณะถอเหตผล Rationalistic Movement (บทท 21) 1. กาเนด 2. คณะเตบโต ตกตา 3.

4. ผลทเกด 4. คณะคาธอลคองกฤษ (Anglo-Catholic Movement) (บทท 21)

1. นาม 2. จดหมาย 3. เรมตน 4. พวกผนา 5. โนมเอยงไปทาง 6. ผลทเกด

5. ความเคลอนไหวของมชชนนารปจจบน (บทท 22)

116

1. การเผยแพรในสมยครสตจกรเรมแรก 2. ละเลยเพกเฉยในยคกลางตอนปลายและยคปฏรป 3. การเผยแพรในตางประเทศของคณะโมเรเวยน 4. องคการเผยแพรในตางประเทศโดยชนชาวองกฤษ 5. องคการเผยแพรในตางประเทศโดยชนชาวอเมรกน 6. ฐานะของมชชนนารในปจจบน

6. บรรดาผนาของยคปจจบนสมย (บทท 22) 1. รชารด ฮคเคอร 1553-1600 2. โธมาส คารทไรท 1535-1603 3.โยนาธาน เอดวารด 1703-1758 4. ยอหน เวสเลย 1703-1791 5. ยอหน เฮนรนวแมน 1801-1890 6. วลเลยม คาเรย 1761-1834

7. ครสตจกรแหงศตวรรษทยสบ (บทท 22) 1. หลกธรรม 2. มใจรวมกน 3. มใจปรนนบตงาน

________________

117

20บทท 21

ครสตจกรปจจบนสมย (ภาคหนง)

คณะพวรแตน คณะเวสเลยฟนฟ คณะถอเหตผล คณะคาธอลคองกฤษ

__________________

ในการศกษายคปจจบนสมย คอสองศตวรรษครงหลง สวนใหญเรามงจะศกษาใหทราบครสตจกรตางๆ ซงเกดขนมาจากการปฏรป สวนครสตจกรโรมนคาธอลคนนเขากดาเนนการไปตามทางของเขาเองไมเกยวของกบโลกโปรเตสแตนทเลย และกอยนอกขอบเขตแหงการศกษาของเราดวย เรามงจะศกษาถงคณะสาคญๆ ใหทราบโดยยอๆ ซงตงแตเกดเหตการณปฏรปเปนตนมาคณะเหลานไดเกดอทธพลชกจงแกประเทศตางๆ ซงเปนฝายโปรเตสแตนทเปนสวนใหญ เชนประเทศองกฤษ เยอรมนนเหนอ และอเมรกา

หลงจากเหตการณปฏรปไดไมชากเกดมคณะบคคลขนสามพรรคภายในครสตจกรองกฤษ มความคดความเหนผดแผกแตกตางกนมาก คอพรรคโรมน มงหาชองทางคบเปนมตรและกลบเขารวมกบครสตจกรของโรม อกพรรคหนงเรยกวาพรรคแองกลแคน เปนพรรคทมความพอใจแลวกบการปฏรปแตพอควร ซงไดกระทาไปภายใตกษตรยเฮนรท 8 และพระนางเจาเอลซาเบธ แลวอกพรรคหนงเปนพรรคโปรเตสแตนทถอเครง มงทจะใหครสตจกรไดเปนเหมอนอยางเชนครสตจกรทงหลายทกอเกดขนในกรงเจนวาและในสกอตแลนด ประมาณป ค.ศ. 1654 พรรคนมสมญาวา “พวรแทนส” และไดทาการตอสอยางแขงแรงกบระบบของแองคลแกนซงตงขนภายใตพระนางเจาเอลซาเบธ จนทาใหพวกผนาหลายคนของพวรแทนตองถกขบไลเนรเทศไป ถงแมพรรคพวรแทนกยงมเปนสองพวกอยดวย พวกทนยมแบบเปรสไบเทเรยน (คอปกครองภายใตอานาจสภาศาสนาจารย) และพวกถอเครงขนไปอก เสาะหาความเปนอสระใหแกสมาคมของแตละตาบล คนพวกนมสมญาวา “อนดเพนเดนทส” (อสระ) หรอ “คองกรเกชนแนลสต” (องคชมนม) แตถงอยางไรกดพรรคเหลานกคงยงอยภายในครสตจกรองกฤษในฐานะสมาชกอย

ในการชวงชงอานาจกนระหวางพระเจาชารลท 1 กบสภาปาลายเมนทนน คณะพวรแทนสเปนผใชสทธของประชาชนอยางเกงกลาสามารถ ครงแรกฝายเปรสไบเทเรยนมอทธพลเปนฝายคมอานาจ สภาปาลายเมนตออกคาสงใหพวกศาสนาจารย คณะพวรแทนสไปประชมกนทวหารเวสตมนสเตอรใน

118

ป ค.ศ. 1643 ทาการกาหนดหลกความเชอขนซงเรยกวา “หลกความเชอแหงเวสตมนสเตอร” และทงปจฉาวสชนาสองฉบบ ซงเหลานคณะเปรสไบเทเรยนและคณะคองกรเกชนแนลไดถอเปนมาตรฐานอยเปนเวลานาน ในระหวางการบงคบบญชาของทานโอลเวอรครอมเวลล (1653-1658) ฝายอสระหรอ คองกรเกชนแนลเปนฝายมชย โดยพระเจาชารลท 2 (1659-1685) คณะแองกลแคนไดอานาจคนมาอก คณะพวรแทนสตองถกขมเหงในฐานทเปนผไมยอมวาอะไรวาตามกน หลกจากการปฏวตแหง ค.ศ. 1688 คณะทงสามนไดการรบรวาเปนคณะทแยกออกจากครสตจกรแหงประเทศองกฤษแลว และไดสทธในการตงระบอบการของตนเปนคณะๆ แยกกน และอยภายนอกครสตจกรเดมทเปนปกแผนอยแลวโดยสนเชง สามครสตจกรไดเกดขนมาจากคณะพวรแทนส คอเปรสไบเทเรยน คองกรเกชนแนล และแบพตสต

ในครงแรกของศตวรรษท 18 ครสตจกรตางๆ ในประเทศองกฤษ ทงทเปนครสตจกรปกแผนแลวและทงพวกทแยกตวออก ไดจมลงในสภาพเสอมโทรม มแตรปกรณพธรตอง จตใจเยนชา มความเชอทเปนไปตามปญญา ไมมฤทธแรงของศลธรรมในพวกประชาชน นกเทศนรมรอนพวกหนงนาโดยพนองซงมทานยอหนและคารล เวสเลย และทานยอจ ไวทฟลต ไดทาการปลกประเทศองกฤษใหลกขนจากสภาพอนเหลวแหลกนน ทานไวทฟลดเปนนกเทศนประจาธรรมาสนผยงใหญกวา ไดเราหวใจคนเปนพนๆ อยางเหลอทจะกลาวไดในประเทศองกฤษและอเมรกา ทานคารลเวสเลยเปนกวในทางศาสนา ไดรอยกรองบทเพลงไวมากในจาพวกเพลงนมสการตงแตสมยของทาน แตทานยอหน เวสเลยเปนผนาคณะททกคนยอมรบนบถอและเปนรฐบรษดวย นกบวชในคณะแองกลแกนคนหนงเมออายไดสามสบหาคอทานยอหนเวสเลยไดพบความแทจรงของศาสนาฝายวญญาณทมในพวกโมเรเวยน คอเปนพวกคนคณะหนงผแตกแยกออกจากครสตจกรลเธอแรน ในป 1739 ทานยอหน เวสเลยไดเทศนาเรอง “พยานของพระวญญาณ” วาเปนความตระหนกใจของสวนบคคล และทานไดประกอบตงเปนสมาคมขนหลายสมาคม อนประกอบดวยคนทรบตามคาสอนของทาน ครงแรกๆ สมาคมเหลานมหวหนาชนเปนผนา แตตอมาทานเวสเลยเรยกรองใหมองคนกเทศนผสมครทา ใหนาหลกธรรมของทานและประสบการณของเขาไปแสดงยงทกๆ สวนของบรเทนใหญ และในอาณานคมตางๆ ทเปนชนอเมรกา ครงแรกทเดยวพวกศษยของยอหน เวสเลย ไดสมญาวา ชาว “เมโธดสต” ทานเวสเลยกรบเอานามนน ในประเทศองกฤษนนเขาเรยกกนวา “เวสเลยนเมโธดสต” กอนททานเวสเลยถงแกความตายศษยของทานมจานวนหลายพนคน

ถงแมวาในครสตจกรแหงประเทศองกฤษไดมการคดคานงานของทานเวสเลยอยางดเดอดอยหลายป ไมยอมใหทาการเทศนบนธรรมาสนของครสตจกร ถอวาสมาคมของทานไมไดเปนนกายหนงทแยกออกมาแตเปนระบอบการหนงทอยภายใตครสตจกรองกฤษ ถงอยางไรกตามหลงจากการปฏวต

119

ของอเมรกนในป 1784 ทานไดตงคระเมโธดสตขนในสหรฐ ในเวลานนมสมาชกจานวน 14,000 คน ตงขนเปนครสตจกรหนงตางหาก เลยนตามแผนของอปสโคปอล แลวใหครสตจกรเมโธดสตมผอานวยการ อนเปนนามตาแหนงททานเวสเลยชอบใชมากกวาทจะเรยกวา “บชอพ” แตในไมชานามตาแหนง “บชอพ” กมผชอบใชเรยกกนมากกวาจนกลายเปนคาใชเรยกกนทวไป

คณะเวสเลยนไดปลกชวตครสเตยนขนในพวกคนของครสตจกรและในพวกคนผแยกตวออกมานนดวยใหมฤทธแรงใหม และยงไดนาไปสการประกอบตงครสตจกรตางๆ คณะเมโธดสตภายใตระบอบการแบบตางๆ อนไมเหมอนกนในหลายประเทศ ในทวปอเมรกาเมอเปดศตวรรษทยสบ มทะเบยนสมาชกคณะเมโธดสตมากกวาหกลานคน ในประวตศาสตรครสเตยนไมมใครสกคนทเปนผนาคนเดยวไดผตดตามเปนจานวนใหญหลวงเทาททาน ยอหน เวสเลยได

การปฏรปศาสนาไดสรางสทธใหแกแตละบคคลในการทเขาจะยดถออยางไรเกยวกบศาสนาและพระคมภร ไมตองตกอยใตอานาจของนกบวชหรอเจาหนาทของครสตจกรจะกาหนดใหเชอถออยางไร ผลอยางหนงจงเกดขนตามตดมาอยางหนไมพน นนคอ ผนาในทางความคดบางพวกกรบทศนะเดมของพระคมภรวาหนงสอพระคมภรเปนหนงสอเหนอธรรมชาต บางพวกกเรมหนเขานยมเหตผลโดยถอวาเหตผลเปนอานาจสงสด และตองการใหตความเขาใจในพระคมภรตามเหตผล ไมใชตามทเขาใจวาเหนอธรรมชาต พวกนกปราชญทตดตามเหตผลตอสกบทเรยกวาเหนอธรรมชาต พวกนมสมญาวา “เรชนแนลสต” (พวกถอเหตผล) เชอของลทธถอเหตผลนมอยในประเทศองกฤษและในเยอรมนนตงแตเรมศตวรรษทสบแปดนนแลว แตความเคลอนไหวทแสดงวาคณะนเปนคณะหนงตางหากในครสตจกรนน โยอนเซมเลอรเปนผรเรม (เกด 1725 ตาย 1791) โยฮนเซมเลอรประกาศวาอะไรทรบมาจากตานานโดยไมไดพสจนนนรบไมได พระคมภรกด ขอเขยนทเขยนไวตงแตโบราณกด จะตองอยในความวนจฉยโดยการวพากษวจารณอยางเดยวกน เรองทกเรองทเปนการอศจรรยเปนสงเชอไมได พระเยซเปนแตมนษยเทานน ไมไดเปนพระเจาเลย

จตใจของการถอเหตผลเตบโตขนจนกระทงมหาวทยาลยเกอบทงหมดของเยอรมนตองถกบงคบการไปโดยจตใจอยางนน ลทธไดขนถงยอดในการพมพเรองออกเผยแพร คอ นายไฟรดรช สตรอยส ไดเขยนเรอง “ชวตของพระเยซ” ออกเผยแพรในป ค.ศ. 1835 บงอาจแสดงวาเรองพระกตตคณนนเปนแตนยายทงนน นายยอรจ อไลอต (Marian Evans) ไดทาการแปลบทความนในป ค.ศ. 1846 สามารถทาการแพรออกไปไดกวางขวางในองกฤษและอเมรกา ในศตวรรษทสบเกาผนาสามทานไดหนกระแสรความคดจากสายธารของลทธถอเหตผลมาเปนลทธจารตนยม คอ ทานสไกรแมเชอร (1768-1834) ผมสมญาอนนาฟงวา “เทวยงใหญทสดแหงศตวรรษทสบเกา” ทานนนเดอร (1789-1850) และทานโธลค (1790-1877) ความเปนปราชญของลทธเจาเหตผลนไดปลกจตใจอยางใหมขนใหทาการ

120

สารวจ เรยกใหนกเทวศาสตรผเขมแขงหลายคน และนกตความพระคมภรไบเบลลกขนคมกนความจรงไว โดยประการฉะนนจงทาใหเกดการศกษาเนอความพระคมภรและศกษาหลกธรรมของศาสนาครสเตยนกนอยางกวางขวาง และเกดความเขาใจกนดวยสตปญญาดยงขน เชน เปนตนวาชวตของพระครสตไมเคยเขยนกนตามทางของหลกวชาเลยจนกระทงไดมการพมพเผยแพรออกมาของหนงสอของนาย สตรอสสในป ค.ศ. 1835 เพราะฉะนนงานอนประกอบดวยความคดและสตปญญาของเรองนจงอาจเปนทสนใจของคนเปนจานวนพนๆ ลทธถอเหตผลซงคกคามจะควาศาสนาครสเตยนนนเปนผลทาใหพลงของศาสนาครสเตยนเตบใหญขน

เมอกาลงจะจบสามสบปแรกของศตวรรษทสบเกา กมจตใจอยางหนงตนตวขนในครสตจกรแหงประเทศองกฤษ (The Church of England) จตใจนไดเราใหเกดการโตแยงขนอยางแรง จตใจอยางนมรปการณตางๆ กนมชอเรยกกนตางๆ ตามรปการณหนงๆ ตามความมงหมายของรปการณจะไดชอเรยกวา “คณะแองโกลคาธอลค” (The Anglo Catholic movement) รปการณทคณะนเกดขนมาในมหาวทยาลย จะไดชอเรยกวา “คณะออกซฟอรด” (The Oxford movement) ตามรปการทโตตวขนจากการพมพบทความเผยแพรเปนจานวนถงเกาสบบทความดวยกน เขยนโดยนกเขยนหลายคนดวยกนเพอเผยแพรทศนะของคณะใหประจกษ กไดชอวา “ชาวคณะบทความ” (Tractarian) และเพราะผเฉลยความชนนาผหนงจงมกจะถกเรยกเสมอๆ วา “คณะปวซไยท” (Puseyite) หรอ “ลทธ ปวซยสม” (Puseyism) โดยเฉพาะอยางยงทโตกบลทธนเรยกอยางนน

เปนความพยายามของคณะนทจะทาใหครสจกรแหงประเทศองกฤษ (The Church of England) หลดออกจากลทธโปรเตสแตนทกลบคนสหลกธรรมและการปฏบตของศตวรรษแรกๆ เรมๆ ซงเมอนนครสตจกรครสเตยนเปนครสตจกรเดยวและไมตองการปฏรป พวกผนาของคณะนไดกาหนดวาระเรมของคณะเขาตรงทเขาไดทาการพมพบทความเผยแพรในป ค.ศ. 1827 อนเปนบทความชอวา “ปครสเตยน” (The Christian Year) เขยนโดยยอหน คเบล เปนชดของบทกลอน ซงปลกความสนใจขนใหมในครสตจกร อยางไรกดวาระเรมตนทเปนตามทางการคอเมอทานคเบลไดเทศนาบทเทศนทวา “ชาตเสยสจ” (National Apostacy) เทศนในเดอนกรกฏาคม ค.ศ. 1833 ในมหาวทยาลยออกซฟอรด ของเซนทแมร ไมชาตอมาบทความอนมชอเสยงกไดเรมโผลตวปรากฏขนมาเปนชด คอ “บทความประจายค” (Tracts for the Times) พดถงเรองการปกครอง หลกธรรมและการนมสการของครสตจกรองกฤษ (English Church) ตอตอกนเรอยมาตงแต ค.ศ. 1833 ถง 1841 ขณะททานคเบลกาลงดลความคดของคณะ และไดรบความเหนใจจากคณะโดยตลอด เมอนนทานยอหน เฮนร นวแมน ไดเปนผนาคณะ ทานผนไดเขยนไวหลายบทความในจาพวกบทความประจายค และบทเทศนาของทานทเทศนบนธรรมาสนของเซนทแมรหลายบทเปนของกานลทนยมกนตามความมงหมายนน ทนายของคณะผสามารถอกคน

121

หนงผเปนนกเทศนชนลกและนกปราชญคอทาน แคนอน เอดวารด บ.ปวซย บรรพชตเปนพนๆ คนและฆราวาสคนสาคญๆ ในครสตจกรแหงประเทศองกฤษ (The Church of Wngland) ไดทาการสนบสนนคณะอยางกระฉบกระเฉง ไดมการโตกนใหญเกดขน พวกผนาคณะถกประณามวาเปนพวกมใจและความประสงคเปนฝายโรมน (คาธอลค) แตแทจรงเปนความตงใจจะชกาลงอานาจและยกชมาตรฐานของครสตจกร โดยทความตงใจของคณะทจะลบลางความเชอถอของการปฏรปเสยใหสนและสงเสรมลทธแองโกลคาธอลค จงทาใหคณะนมใจโนมเอยงเขาหาโรมอยางหนไมพน และในป 1845 หวหนาผใหญของคณะ ทานนวแมนไดตดตามเหตผลของความสานกของทานเขาในครสตจกรโรมนคาธอลค การททานแตกตวออกมาจากผอนเชนนเปนทตกตลกพลงเพลดกนอยางยงแตกไมอาจหยดยงกระแสของแองโล-คาธอลคไวได

122

21บทท 22

ครสตจกรปจจบนสมย (ภาคสอง)

ความเคลอนไหวของมชชนนารปจจบนสมย

ผนาของยคปจจบนสมย ครสตจกรในศตวรรษใหม

_______________

เปนเวลาพนปตงแตสมยของอครสาวกทศาสนาครสเตยนเปนสถาบนการทาการเผยแพรศาสนาในสศตวรรษแรกของประวตศาสตรครสเตยนนน ครสตจกรไดเอาราชอาณาจกรโรมนมาจากลทธศาสนาพนเพมาเปนของศาสนาครสเตยน ตอมาผเผยแพรศาสนาของศาสนาครสเตยนไดพบกบกองโจรทบกรกเขามา แลวผเผยแพรศาสนากเอาศาสนาครสเตยนใหแกกองโจรเสยไดกอนทกองโจรจะเอาราชอาณาจกรภาคตะวนตกไปได หลงจากศตวรรษทสบ ครสจกรกบรฐ สนตะปาปากบพระจกรพรรดทาการชวงชงความเปนผบงการสงสดเหนอกนและกน จตใจของการเผยแพรศาสนากซบเซาลง แตกยงไมถงกบหายหมดไปเสยทเดยว การปฏรปนนทไดกระทาไปกเพราะมงจะชาระครสตจกรและจดระบอบเสยใหมมากกวาทจะคดขยายครสตจกรออกไป ในสมยลาของการปฏรปเราจะเหนความพยายามอยางกวางขวางครงแรกในการทจะทาใหโลกแหงศาสนาพนเพ มาเปนโลกแหงศาสนาครสเตยน แตความพยายามนมใชฝายโปรเตสแตนทเปนผลงมอ หากแตฝายโรมนคาธอลคเปนผลงมอภายใตทานนกบญแฟรนซสเอกซาเวย

วาระเนนนานในราว ค.ศ. 1732 ชาวคณะโมเรเวยนเรมกอตงการเผยแพรศาสนาในตางประเทศขนเปนองคการหลายองคการ โดยไดสงทานแฮนสอกดไปยงกรนแลนด ตอมาไมชาครสตจกรเดยวกนนไดทาการในพวกชาวอนเดยนแหงอเมรกาเหนอ ในพวกนโกรในอนดสตะวนตก และในทวปตะวนออกหลายประเทศ เมอคดดตามสวนของจานวนสมาชกเพยงเลกนอยทางบานกจะเหนวาไมมคณะนกายอนทาการเผยแพร และมองคการเผยแพรมากเทยมเทาครสตจกรโมเรเวยนในตลอดทงประวตศาสตร

ผกอกาเนดองคการเผยแพรศาสนาแหงยคปจจบนสมยสงไปจากประเทศองกฤษไดแกวลเลยมคารเรย ทานเปนคนทารองเทา มการศกษาดวยตนเอง ไดเปนศาสนาจารยของคณะแบพตสตในป 1789 ทานเรมขยนขอใหสงมชชนนารไปยงโลกทถอศาสนาพนเพ ทงๆ ทตองเผชญกบการขดขวางอยางแรง

123

ในป 1792 ทานไดเทศนาดวยบทเทศนสองเรองคอ (1) ลงมอทาการใหญเพอพระเจา และ (2) จงหวงเอาการใหญจากพระเจา บทเทศนทงสองนไดนาใหเกดการจดระบอบสมาคมมชชนนารคณะแบพตสต และไดสงตวทานวลเลยมคารเรยไปยงประเทศอนเดย บรษทองกฤษอนเดยตะวนออกซงเวลานนปกครองประเทศอนเดยอยไมยอมอนญาตใหทานขนตงทาการเผยแพร ทานจงตองเรไปทอนจงไดพบแหงทพอจะยดเปนททาการครงแรกไดทเซแรมโปร อนเปนอาณานคมของเดนมารคและใกลกบกลกตตา ถงแมการศกษาพนเบองตนของทานจะออน ทานกยงอตสาหทาการศกษาชนสงไดสาเรจ ทานจงเปนนกปราชญชนนาผหนงของโลกในภาษาสนกฤษและภาษาอนๆ แหงทวปตะวนออก วชาไวยกรณและพจนานกรมททานแตงขนกยงใชกนอยจนถงเดยวน ตงแต 1800 ถง 1830 ทานเปนศาสตราจารยสอนในมหาวทยาลยฟอรทวลเลยมคอลเลจแหงกลกตตาในวชาอกษรศาสตรของทวปตะวนออก ทานสนชพในป ค.ศ. 1834 ทวทงโลกคารวะทานในฐานบดาขององคการยงใหญเผยแพรศาสนา

สวนในอเมรกานนจตใจอน จะทากจการใหญ ของการเผยแพรศาสนาในตางประเทศนนกอเกดขนมาครงแรกเพราะเนองจาก “การประชมอธษฐานขางกองฟาง (Haystack Prayer Meeting) อนเปนทรจกกนดแลวเรองน การประชมนเกดขนทวลเลยมคอลเลจ รฐมาสแสจเสททในป 1811 นกศกษากลมหนงประชมกนในทงนาเพอจะอธษฐานเรององคการเผยแพรศาสนา บงเอญเกดพายขนผประชมกพากนเขาหลบภยอยขางกองฟาง แลวกเลยถวายชวตของเขากนทนนทจะทางานเพอพระครสตในโลกทถอศาสนาพนเพ สภาอเมรกาผบรหารการเผยแพรศาสนาในตางประเทศ (The American Board of Commissioners for Foreign Missions) กเลยเกดขนเนองจากการประชมครงน ซงครงแรกสภานรวมกนหลายคณะนกาย แตโดยทครสตจกรอนๆ ไดประกอบตงสมาคมของตนขนเอง ไมชาจงเปนกจการงานของครสตจกรคองกลเกชนแนล สภาอเมรกนไดสงมชชนนารออกไปสคน คอทานเนเวลลคนหนง ทานเฮลคนหนง ทงสองนไปยงประเทศอนเดย สวนคนอนอกสองคน ทานจดสนและทานไรซเดนทางไปตะวนออกไกล ในระหวางเดนทางทานทงสองนไดเปลยนทศนะของทานเรองพธศลบพตศมา ทานจงไดลาออกจากสภาอเมรกน การททานทงสองกระทาไปนเปนผลใหเกดการประกอบตงสมาคมอเมรกนคณะแบพตสตเผยแพรศาสนา (The American Baptist Missionary Society) ทานจดสนและทานไรซไดเขาประจางานในประเทศพมา ตวอยางการกระทาของคณะนกายคองกลเกชนแนล และคณะนกายแบพตสตนนเปนเยยงอยางใหคณะนกายอนๆ เอาอยางดวย ตอมาอกไมกปครสตจกรแตละครสตจกรไดมสภาของตนเอง และมมชชนนารของตนเอง

ในยคปจจบนเกอบจะวาเปนไปไมไดทในโลกน จะมประเทศใดทไมมการเผยแพรพระกตตคณในรปการณหนงรปการณใด โรงเรยนของครสเตยน วทยาลย โรงพยาบาล สถานเลยงเดกกาพราและสถาบนอนๆ ทาการสงเคราะหมอยทวไปในโลกของผถอศาสนาพนเพ และเงนถวายทสภาการเผยแพร

124

ศาสนาของคณะนกายตางๆ ไดรบปหนงๆ รวมเปนเงนหลายลาน วสยเดนทสดในครตจกรทกวนน ในบรเทนใหญและในอเมรกา เปนวสยทมความสนใจอยางลกและแผกวางในองคการเผยแพรศาสนาในตางประเทศ

คนผยงใหญผปรากฏตวในสามศตวรรษสดทายนมเปนจานวนมาก ยากแกการทจะเอยนามของพวกผนาในความคดของครสเตยนและในกจการของครสเตยน คนทกลาวถงตอไปนอาจเปนเพยงบคคลทยกขนมาเปนตวตงของความเคลอนไหวในยคสมยของเขาเทานน

ทานรชารดฮคเคอร (1535-1600) เปนผกอใหเกดงานอนมอทธพลและมชอเสยงทสดนนคอ ธรรมนญของครสตจกรแหงประเทศองกฤษ (Church of England) เกดในครอบครวบดามารดายากจน ทานไดรบการชวยเหลอใหมการศกษาในมหาวทยาลยออกฟอรด จนบรรลความยงใหญในการรวชาหลายสาขา ทานไดรบการแตงตงขนมาเปนลาดบเปนครสวนตว ตอมาเปนครสามญ แลวกเปนศาสตราจารย ทานไดรบสถาปนา ในป ค.ศ. 1582 และเปนศษยาภบาลรวมอยชวคราวหนงในลอนดอนรวมกบศษยาภบาลอกผหนงซงเปนคนในพรรคพวรแตนผมโวหารด สวนทานฮคเคอรนนมทศนะทางแองกลแคน การขดแยงกนของทานทงสองบนธรรมาสน ในทสดไดนาใหทานฮคเคอรหาชองไปพกอยในสถานพกนกเทศนในชนบท เพอจะไดมเวลาทาการศกษาคนควางานยงใหญของทานคอ “บญญตการปกครองทางศาสนา” (The Laws of Ecclesiastical Polity) ประกอบเปนหนงสอแปดเลม เปนระบบการแบบอปสโคปอลอนสามารถทสดทเคยผลตออกมาเผยแพรและเปนตาหรบชนหนงทนกเขยนโดยมากทสดใชคดขอความออกเปนเครองสนบสนนขอโตแยงของตนและกระทากนเรอยมาตงแตสมยของทาน (ฮคเคอร) ถงแมกระนนบญญตการปกครองทางศาสนาฉบบนกยงมทาทใจกวางใหแกครสตจกรตางๆ นอกคณะนกายอปสโคปอลดวย และมจตใจโตแยงอนขมขน ทานฮคเคอรมอายเพยงสสบเจดปเทานนเมอทานตาย

ทานโธมาส คารทไรท (1535-1603) อาจถอไดวาทานเปนผกอตงลทธพวรแทนองกฤษขน แตไมยงใหญทสดในบรรดาสมาชกของลทธ เกยรตผยงใหญทสดนไดแกทานโอลเวอรครอมเวลลซงประวตของทานครอมเวลสนบนทกในประวตศาสตรของรฐ ไมไดบนทกในประวตศาสตรของครสตจกร ทานโธมาสคารทไรทไดเปนศาสตราจารยของเทวศาสตรในมหาวทยาลยแคมบรดจในป ค.ศ. 1569 แตตองหลดจากตาแหนงในปรงขนเพราะเหตททานตพมพเผยแพรความคดเหนของทานสสาธารณชนซงความคดเหนนนๆ เปนสงทนารงเกยจแกพระนางเอลซาเบธและพวกบชอพชนนาทานไดใหทศนะวาพระคมภรนนไมเพยงแตบรรจดวยบญญตแหงความเชอและหลกธรรมเทานน แตยงไดระบถงการปกครองครสตจกรดวย ครสตจกรควรเปนไปตามระบบเปรสไบเทเรยน ครสตจกรนนไมเพยงแตควรจะเปนอสระไมขนกบรฐเทานน แตควรจะมอานาจเหนอกวารฐโดยพฤตนยอกดวย ทาน

125

เปนผไมโอนออนผอนตามเชนเดยวกบวสยของคนชนสง ในครสตจกรเรยกรองตองการการถออยางเดยวกนใหมการใชอานาจบานเมองบงคบ เพอครสตจกรจะไดเปนแบบเปรสไบเทเรยนมหลกธรรมตามแบบของทานยอหนแคลวน ทานคารทไรทไดเปนศษยาภบาลอยนอยปบนเกาะเกอนซ (Guernsey) และเจอรซ (Jersey) ทานไดตงครสตจกรขนหลายแหงตามแบบความคดเหนของทานแตตงแต ค.ศ. 1573 ถง 1592 เวลาสวนมากทสดของทานไมอยในคกกอยในสถานะเนรเทศอยบนผนแผนดนยโรป เกาปสดทายแหงชวตของทานรสกวาใชไปในการปลกตวไปอยอยางสงบ ภายหลงตอมาทศนะของทานไดมาครอบงาอยในสภาผแทนราษฏรองกฤษ (The House of Commous) สวนในสภาขนนาง (The House of Lords) นนพวกบชอพมอานาจอย เลยเกดชวงชงอานาจกนขนในระหวางพรรคตางๆ จนในทสดถงกบเกดเปนสงครามกลางเมองขน และถงวาระทครอมเวลลขนปกครอง

ทานโยนาธาน เอดวารด (1703-1758) จดวามเกยรตเปนผออกหนาเดนทสดในบรรดาคนอเมรกนในวชาปรชญาศาสตรและเทวศาสตร เปนนกเทวศาสตรผยงใหญทสดของศตวรรษทสบแปดในทงสองฝงมหาสมทรแอตแลนตค ในตวทานมศาสตรอนเฉยบแหลมรวมกนอย คอความรมรอนทสดในการคนควาทางเทวศาสตรและเปนผรมรอนฝายวญญาณจตถอเครง ทานเปนผมวชาความรปราชญเปรองทสดตงแตยงเยาววยเนนทสด สาเรจปรญญาจากมหาวทยาลยเยล (Yale Callege) เมออายไดสบเจดป ไดอานอกษรศาสตรทางปรชญาอยางกวางขวางมาแลวอนวาดวยวารทผานพนมาแลวและทงทอยในสมยตวทานเอง ในป ค.ศ. 1727 ทานเปนศษยาภบาลรวมกบคณปของทานในครสตจกรคณะคองกลเกชนแนลในนอรธแทมปตน และไมชากเปนทรกนวาทานเปนนกเทศนรอนรนเทศนาเราใหมชวตจตวญญาณอยางเครงครด ทานไดเทศนาเรอง “การตนตวอยางใหญหลวง” (The Great Awakening) เปนการฟนฟเผยแพรไปทวนคมชนอเมรกนทงหมด ในการททานไดตอสกบ “สญญาครงทาง” (half-way Covenant) กอใหเกดความรสกตอสทานอยางขมขน จนถงทานตองถกขบไลออกจากครสตจกรของทานในป ค.ศ. 1750 อนสญญาครงทางนคอรบคนเขาเปนสมาชกของครสตจกรโดยทผนนยงไมมวสยทางศาสนาเปนทแนนนอนอยางใดเลย ซงในเวลานนในนวองกแลนดใชวธกนเกอบจะทวไป ทานไดเปนมชชนนารไปสอนชนอนเดยนอยแปดปในระหวางยคททานปลกตวไปนทานไดเขยนเรองหนงขนเปนอนสรณคอ “อสรภาพของความตงใจ” (The freedom of the Will) ตงแตสมยทานเรอยมาไดใชเปนหนงสอตาราของลทธแคลวลแหงนวองกแลนด (New England Calvinism) ในป ค.ศ. 1758 ทานไดรบแตงตงเปนอธการบดของมหาวทยาลยปรนซตน (Princeton College) แตปฏบตการไดไมกสปดาหทานกถงแกอนจกรรมอายไดหาสบหาป

ทานยอหน เวสเลย เกดทเมองเอพเวอรท ในภาคเหนอของประเทศองกฤษ เปนปเดยวกนกบททานโยนาธานเอดวารดเกดในอเมรกา ค.ศ. 1703 แตยอหนเวสเลยมอายยนกวาโยนาธานเอดวารดหนง

126

ในสามศตวรรษ คออยจนถง ค.ศ. 1791 บดาของยอหนเวสเลยเปนอธการบดของครสตจกรแหงประเทศองกฤษในเมองเอพเวอรท แตมารดาของยอหนเวสเลยคอนางซซานนาแอนเนสเลยเวสเลยเปนผอบรมสงสอนยอหนเวสเลยมากกวาคนอน มารดาของยอหนเวสเลยเปนคนตระกลทอยในพรรคพวรแทนและปฏบตการอยางไมถอตามกน เปนมารดาและครของบตรสบแปดคนยอหนเวสเลยสาเรจไดรบปรญญาจากมหาวทยาลยไครทเชรต (Christ Church Collage) และมหาวทยาลยออกฟอรด (Oxford) ในป ค.ศ. 1724 ไดรบสถาปนาในครสตจกรแหงประเทศองกฤษ ไดเปนคณะครในมหาวทยาลยลนคอลน (Lincoln Collage) อยสกไมกป ในระหวางททานไดเปนครอย ทานกคลกคลอยกบกลมนกศกษาใน ออกซฟอรดกลมหนง นกศกษากลมนมงดารงชวตอยางบรสทธ คนทงหลายเรยกนกศกษากลมนเยาะๆ วา “พวกผบรสทธ” (The Holy Club) ตอมากเรยกวาคณะ “เมโธดสต” (Methodist) ตามกรยาทาทแหงชวตของเขา ในปตอมาเหลาศษยของเวสเลยกไดนามเมโธดสตเปนการแนนอน ในป ค.ศ. 1735 เวสเลยกบคารลเวสเลยนองชายไดไปเปน มชชนนารในจอรเจยซงเปนอาณานคมใหม ไปทาไดสองปกกลบประเทศองกฤษ งานทไดทากนบวายงไมสาเรจ แตผลของงานยคนทาใหชวตของทงสองแขงกลา คอเวลา (ทเดนทางกลบผแปล) ทงสองคนไดพบกบชาวคณะโมเรเวยนกลมหนง ชาวคณะโมเรเวยนเปนศษยของทานเคาทซนเซนดอรฟ (Count Zinzendord) ยอหนกบคารสเวสเลยจงไดความรและความตระหนกแหงประสบการณของชวตวญญาณจต การปฏบตงานของทานยอหนเวสเลยยงคงลมเหลวมาจนถงเวลานน (ทไดพบกบคณะโมเรเวยน) แตตงแตเวลานนไปนอกจากทานจอรจไวทพลด (George Whigefield) แลวไมมนกเทศนคนใดในประเทศองกฤษจะเราความสนใจของคนทกททกแหงไดอยางทยอหนเวสเลยไดทา เวสเลยขมาเดนทางไปทวประเทศองกฤษและไอเลแลนด เทศนาจดตงสมาคม และนาชวตพวกศษยอยตลอดชวตอนยนยาวของทานชวตของทานอยไปจนกระทงเกอบถงสนศตวรรษทสบแปด งานของทานกอใหเกดคณะเวสเลยน ภายใตรปแบบของระบอบการตางๆ กนขนในบรเทนใหญ และทงครสตจกรทงหลายคณะเมโธดสตในอเมรกา และทวทงโลก เมอรวบรวมจานวนสมาชกแลวจะปรากฏเปนเรอนหลายลานคน ทานยอหนเวสเลยถงแกมรณะกรรมในป ค.ศ. 1719 มอายไดแปดสบแปดป

ทานยอหนเฮนรนวแมน (1801-1890) เปนหวหนาคณะแองโกลคาธอลคแหงศตวรรษทสบเกา ทงนเพราะความสามารถของทานในการเขยนบทความแบบทใหเกดความเขาใจลกซง ทานเองมทศนะจะแจงเทศนารอนรน เหนออนใดหมดมลกษณะนานบถอเปนพเศษ ทานไดรบปรญญาจากมหาวทยาลยตรเอกานภาพ (Trenity College) และมหาวทยาลยออกซฟอรด (Oxferd) ในป ค.ศ. 1820 ไดเปนอาจารยประจามหาวทยาลยโอรเอล (Oriel College) ไดเกยรตนยมสงสดในป ค.ศ.1824 ไดรบสถาปนาในครสตจกรองกฤษ (English Church) และในป ค.ศ.1828 ไดเปนหวหนาของศาสนาจารยในครสตจกร

127

ประจามหาวทยาลย (University Church) ของเซนทแมร คาเทศนาททานเทศนทนนทาใหทานสามารถใชอทธพลโนมนาวใจคนของออกซฟอรดไดเปนหนงชวอายคน จรงอยทานเคเบลเปนผรเรมคณะ ออกซฟอรด แตผนาอนแทจรงคอทานนวแมน บทความสาคญของคณะออกซฟอรดมทงหมดเกาสบบท ในจานวนนทานนวแมนเปนผเขยนยสบเกาบท นอกนนสวนมากกไดการลดมาจากทาน สวนหนงเปนเพราะเหตทคณะนถกเพงเลงโดยเจาหนาททงหลายในมหาวทยาลย และทงพวกบชอพชนนาของ ครตสจกรดวย ทานจงไดลาจากเซนทแมรในป ค.ศ. 1843 แตทจรงสวนมากเปนเพราะทศนะของทาน นวแมนเองนนไมคอยๆ เปลยนแปลงไป หลงจากททานไดปลกตวไปอยทครสตจกรทลตเตลโมร (Littemore) และหลบตวอยสามป จนกระทง ป ค.ศ.1845 ทานกไดรบเขาในครสตจกรโรมนคาธอลค หลงจากการเปลยนแปลงเกยวกบครสตจกรเชนนแลวทานไดอยตอไปอกสสบหาป ใชเวลาสวนมากทสดทเบอรมงแฮม (Birmingham) ไมมชอเสยงโดงดงเหมอนแตกอน แตเพอนฝงรนเกาๆ ยงคงมความรกใครทานมาก ขอเขยนของทานมมาก แตทออกเผยแพรไปกวางขวางและมอทธพลกคอบทความแจกจาย (Tracts) และบทเทศนาหลายเลม หนงสอเลมหนงททานเอาออกสประชาชนในป ค.ศ. 1864 มชอวาอโปโลเจย โปรวตาซว (Apologia pro Vita Sua) เปนเรองบนทกชวตทางศาสนาของทานเอง และทาใหความนบถอทมอยแลวในหลายคนทนบถอทานไดมความนบถอเพมขน เวนไวแตคนทเปนฝายตอสทานอยางขมขนไมกคน ทานไดรบแตงตงเปนคารดนาล (Cardianl) ในป ค.ศ. 1879 และตายในเบอรมงแฮมในป ค.ศ.1890 ในดานอทธพลของทานนนไมมคนของครสตจกรไมวาในนกายใดในศตวรรษนนจะกาเกนทานนวแมนได

เรองของทานวลเลยมคาเรย (1761-1834) ผกอตงองคการเผยแพรศาสนาฝายโปรเตสแตนทแหงยคปจจบนสมย เรองนไดเคยกลาวไวแลวและไมควรทจะพดถงซาอก อนสรณของทานกคอมชชนนารในระบอบตางๆ ออกไปเทศนาอยางไพศาลและทงการศกษาของมชชนนารกไดอปกรณของทานเปนเครองชวยเหลอมากซงเปนกจการทกาลงเปลยนรปโลกของศาสนาพนเพทไรพระเจา เมอเปดศตวรรษทยสบ ครสตจกรตางๆ ฝายโปรเตสแตนทของประเทศองกฤษและอเมรกามทาทผดแผกแตกตางกวาเมอรอยปกอนมาก ระบอบหลกธรรมแบบตางๆ ไดตกจากความสนใจจนเหมอนหมดความสาคญ และโดยพฤตนยแลวทกคณะนกายถอหลกขอเชออยางเดยวกน หลกธรรมสองแงทตางกนมากกยงคงถอกนอยเปนปญหาทางวชาการ คอหลกธรรมทวามการกาหนดหมายปลายทางของชวตคนใหเปนไปอยางหนงอยางใด (predestination) กบปลายทางของชวตจะเปนอยางหนงอยางใดกสดแตความตงใจอนเปนอสระของคนนนๆ (freedom of human will) แตไมไดเอาหลกธรรมทงสองนมาปฏบตพสจนกนอกเลย บรรดาศาสนาจารยบดนอาจยายปฏบตการจากคณะนกายหนงไปปรนนบตอก

128

นกายหนงไดโดยไมตองเปลยนความเชอ ครสตจกรไดคอยๆ เขารวมกนเปนอนหนงอนเดยวในความเชอ

เมอมความเชอ เปนอนหนงอนเดยวกน แลวกมจตใจเปนอนหนงอนเดยวกนเตบโตขนดวย ครสตจกรตางๆ เลกวางตวแยกจากกน เลกวางตวตอสกน แตกลบทาการวางแผนรวมกนและทาการรวมกนในกจการอนยงใหญ ครสตจกรตางๆ รวมกนเปนหนวยๆ ขนหลายหนวยเชน ยไนเตด เชรตออฟแคนาดา (United Church of Canada) เปนหนวนใหญประกอบดวยหนวยยอยของคณะเมโธดสต คองกลเกชนแนลสต และบางสวนของเปรสไบเทเรยน ซงทาการรวมหนวยกน ในป ค.ศ. 1925 หนวยของครสตจกรแหงสกอตแลนด (The Church of Scottland) รวมกบยไนเตดฟรเชรต (United free Church) ในป ค.ศ. 1929 หนวยของคองกลเกชนแนลรวมกบครสตจกรครสเตยนในสหรฐในป ค.ศ. 1931 และหนวยใหญของคระเมโธดสตในบรเทน (พรมตฟว Primitive, ยไนเตดเมโธดสต United Methodists และเวสเลยน) ในป ค.ศ. 1932

แตวาลกษณะอนเดนทสดในศาสนาครสเตยนแหงปจจบนกคอจตใจปรนนบตการ คราวกอนครสตจกรมเปาทจะดงเอาคนออกจากโลกมาเขาในครสตจกร แตเดยวนมเปาทจะ “ทาใหระบอบสงคมกลายเปนครสเตยน” เอาวญญาณของพระกตตคณเขาสชวตคนในทกๆ สาขาของสงคม

_________________

129

สงเขปของบทท 23,24,25

ภาคหนง บทท 23 1. ครสตจกรโรมนคาธอลค

1. คาธอลคสเปน 2. คาธอลคฝรงเศส 3. คาธอลคองกฤษ 4. คาธอลคอพยพเขา 5. รฐบาลคาธอลค

2.ครสตจกรโปรเตสแตนทอฟศโคปอล 1.ในรฐเวอจเนย 2.ในนวยอรค 3.ในระหวางการปฏวตของอเมรกา 4. บชอพแรกทสด 5. สมาชกภาพ 6. ระบอบการ

3.ครสตจกรคองกรเกชนแนล 1. นกบญจารก (the pilgrims) 2. ระบอบการ 3. เตบโต 4. หลกธรรม 5. สมาชกภาพ

4.ครสตจกรปฏรป 1. ครสตจกรปฏรปในอเมรกา 2. ครสตจกรปฏรปในสหรฐ 3. หลกธรรม 4. ระบอบการ 5. แบพตสต 5.แบพตสต

130

1. หลกเกณฑ 2. ระบบการ 3. วญญาณ 4. กาเนดในยโรป 5. ในอเมรกา 6. องคการแบพตสต 7. องคการเผยแผศาสนาคณะแบพตสต

6.มตรสหายหรอเควกเคอร 1. ยอรซฟอกซ 2. คาสอนของเควกเคอร 3. แควกเคอรในรฐเมแซคจเซต 4. ในรฐนวเจอรซ 5. อาณานคมของวลเลยมเพนน 6. แตกแยก 7. สมาชกภาพ

ภาคสอง บทท 24 7.ลเธอรแรนส

ในนวยอร 1. 2. บนฝงแมนาเดลาแวร 3. ความเตบโต 4. สมาชกภาพ 5. ระบอบการ 6. หลกธรรม

8. เปรสไบเทเรยนส 1. กาเนด 2. ในสงครามปฏวต 3. แตกแยก 4. สมาชกภาพ 5. หลกธรรม

131

6. การปกครอง 9.เมโธดสต

1. นวยอรค และแมรแลนด 2. แฟรนซสแอสบร 3. การประชมครงทหนง 4. การประชมคราวครสตมาส 5. สาขา 6. สมาชก 7. หลกธรรม 8. ระบอบการ

10.สหภาพพนองเผยแพรศาสนา (The Disciples of Christ)

1. กาเนด 2. จดหมาย 3. มาตรฐานหลกธรรม 4. แบบแผนศาสนา 5. เตบโต

12.พระเจาองคเดยว (Unitarians) 1. หลกธรรม 2. กาเนด 3. สมาชก

นกวทยาศาสตรครสเตยน (The Christians Cientists) 13.1. ผใหกาเนด 2. ระบอบการ 3. ความเชอ 4. สมาชกภาพ

บทท 25 ครสตจกรในแคนาดา

1. ผนาศาสนาลวงหนามาในศตวรรษทสบเจด

132

2. ครสตจกรคาธอลค 3. แองกลแกน (ครสตจกรแหงประเทศองกฤษ Church of England) 4. เมโธดสต และ เปรสไบเทเรยน 5. สหภาพครสตจกรแหงแคนาดา(United Church of Canada) 6. แบพตสตกบลเธอแรน 7. โดคโฮเบอร และ เมนโนไนท (Doukhobers and Mennonites) 8.แอดแวนตสต พวกพนอง ครสตจกรแหงพระครสต และสานศษยของพระครสต ครสเตยนวทยาศาสตร สมาคมเผยแพรศาสนา และอนๆ

_________________

133

22บทท 23

ครสตจกรตางๆ ในสหรฐอเมรกา (ภาคหนง)

1.โรมนคาธอลค 2.โปรเตสแตนทอปสโคปอล 3.คองกลเกชนแนล

4.ปฏรป 5. แบพตสต 6. สมาคมมตรสหาย

_____________________ ในสหรฐเวลานมองคการศาสนาไมนอยกวา 265 องคการ อนประมาณครสตจกรไดสก

265,500 ครสตจกร รวบรวมสมาชกในองคการศาสนาตางๆ เหลานนกประมาณสก 89,392,000 คน ในจานวนน 86,000,000 คนเปนครสเตยนอยในนกายตางๆ (สถตของศาสนาจะคะเนไดกแตเพยงหยาบๆ เทานน นอกจากศาสนาครสตแลวกมนอยศาสนาทจะไดบนทกสถตทใกลเคยงแมศาสนาครสเตยนกยงใชวธนบจานวนสมาชกตางๆ กน ลทธคาธอลคนบทกคนทรบบพตศมาแลวเปนสมาชกทกคน สวนลทธโปรเตสแตนทนนนบแตเฉพาะคนทตดตอกบครสตจกรเทานนเปนสมาชก) ครสตจกรทใหญๆ และสาคญทสดเทาทพอจะนบจานวนสมาชกได และกไดอยางหยาบๆ เราจะพดถงครสตจกรตางๆ นตามลาดบทเขามาตงเปนปกแผนในอเมรกากอนหลง

โดยทสเปน โปรตเกสและฝรงเศสเปนผแรกเพอนในการสารวจโลกใหม มาคนหา มาเอาชยชนะ มาตงอาณานคม แลวประเทศเหลานกถอลทธโรมนคาธอลคทงนน จงเปนของธรรมดาวาครสตจกรแรกทมาตงรกรากในอเมรกาทงเหนอและใต จงเปนครสตจกรโรมนคาธอลค ประวตศาสตรของครสตจกรนนในอเมรกาเรมในป 1499 อนเมอนนโคลมบสเดนทางมาเทยวทสองไดนาเอานกบวชสบสองคนมาดวยเพอเอามาทาใหชนพนเมองเผาตางๆ หนมาเชอถอ ไมวาชาวสเปนจะไปทางไหนเขาเปนตองนาเอาศาสนาจารยตดไปดวย ไมวาจะไปตงถนฐานหรอไปรบทพจบศกแลวพวกศาสนาจารยกจะทาการตงระบอบศาสนาของเขาลง ครสตจกรแรกทสดในสหรฐตงท เซนตออกสตนในรฐฟลอรดา ในป 1565 และในแซนตาเฟในนวแมกซโก ประมาณ 1600 วธของพวกสเปนใชวธเอาคนพนเมองมาเปนทาส แลวบงคบใหเชอถอ บงคบใหสรางครสตจกรและอารามตางๆ ตามแผนผงทมกระทากนในประเทศสเปน อาคารสานกงานเกาแกของเขาบางแหงยงคงมอยใหเหนในเทกซสและคาลฟอเนย เปนอาคารตงเบยดเสยดกนเดยวนไมมอะไร ถกทอดทงใหรางเปลาเปลยวอย การทสเปนมาครอบครองอยในเนอทตงแตฟลอรดาถงคาลฟอเนยเปนผลใหครสตจกรโรมนคาธอลคบงคบบญชาทองถนนทงหมด

134

ในศตวรรษทสบแปด แตวาทองถนอนกวางใหญไพศาลนมผคนอยกแตเพยงบางเบา เพราะวาพวกสเปนนนมชยชนะใหญกจรง แตการเขาอยในอาณานคมนนเชองชามาก

เมอชาวสเปนเขาครอบครองอยภาคใตแลวไมชาฝรงเศสกเขาประจาในภาคเหนอบนฝงแมนาเซนลอวเรนซใน “ฝรงเศสใหม” หรอแคนาดา ควเบคไดมผมาตงอยในป 1608 มอนทรนยงไมมจนถง 1466 ฝรงเศสทอพยพเขามาอยนนมจานวนเลกนอยอยคราวหนง ในป 1663 พลเมองฝรงเศสในแคนาดามจานวนสองพนหารอยคน แตภายหลงไมชาคนเพมเขามาอยในนคมรวดเรว ทงจานวนคนเกดในอเมรกากเกนกวาในประเทศฝรงเศส ดงนนทวทงแควนแหงเซนทลอวเรนซตงแตทะเลสาปใหญถงมหาสมทรแอตแลนตค ไมชากมพวกคาธอลคฝรงเศสผถวายตวมาปฏบตงานกนเตมไปหมดสวนใหญของคนพวกนรหนงสอนอยและเปนพวกทออนนอมตอนกบวชของเขาออนโยนกวา พวกเพอนคาธอลคในประเทศฝรงเศสมทาทตอนกบวชของเขาในฝรงเศส ในแคนาดามความพยายามใหญทจะนาชาวอนเดยมาเชอถอฝายคาธอลค มแตคณะเยซอตในอาณานคมฝรงเศสนเทานน ทปรากฏในประวตศาสตรวาไดประกอบกจการอนองอาจกลาหาญ และเสยสละอยางไมมคณะอนใดเสมอเหมอน วธการของคณะเยซอตกตรงกนขามกบทกระทากนในพวกชาวสเปนในอเมรกา ชาวคณะไดเอาชนะใจคนผวแดงมาเปนมตรสหายดวยการประกอบการเมตตากรณาไมเหนแกตวเอง

เมอยคกลางของศตวรรษทสบแปด อาณาบรเวณทงหมดแหงภาคตะวนตกเฉยงเหนออนกวางใหญเลยออลเลเฮนสไปอกตกอยภายใตอทธพลของฝรงเศส ตะวนตกเฉยงใตอยในปกครองของสเปน ทงสองเขตนกตกอยใตอานาจสงสดของครสตจกรโรมนคาธอลค มแตแผนดนเปนแถบยาวแคบๆ ไปตามฝงมหาสมทรแอตแลนตคเทานนทเปนของครสตจกรโปรเตสแตนทในอาณานคมองกฤษ เคาตางๆ ทกสงทกอยางแสดงวาอนาคตจะตองเปนของคาธอลคในทสดทงทวปจะอยในปกครอง แตโดยทบรทชไดมามชยตอแคนาดาในป 1759 และตอมาเมอหลยเซยนาและเทกซสไดขนตอสหรฐ ทาใหดลอานาจในอเมรกาเหนอเปลยนจากคาธอลคไปเปนทางฝายโปรเตสแตนท

อาณานคมองกฤษบนรมฝงมหาสมทรแอตแลนตตเปนโปรเตสเตนท นอกจากผอพยพมาตงอยในแมรแลนดในป 1634 คนเหลานเปนคาธอลคองกฤษทถกหามการปฏบตศาสนกจในประเทศของตน แมในโลกใหมคนเหลานไดรบอนญาตใหปฏบตศาสนกจของตนไดกเพราะทกศาสนาในทนนไดรบอสรภาพ และไมชาเมอชนสวนใหญของผอพยพมาตงถนเปนโปรเตสแตนทการปฏบตทางฝายคาธอลคกถกหามอก แลวภายหลงกไดรบอนญาตอก แตบชอพฝายโรมนคาธอลคไมมสาหรบปฏบตการในแมรแลนดจนกระทงถงป 1790 จงมบชอพหนงถวายตวมาเปนผปฏบตการ และนบวาเปนคนแรกในสหรฐ เมอเวลานนพลเมองชาวคาธอลคในประเทศนมประมาณสกสามหมนคน

135

การอพยพจากยโรปเขาอเมรกากระทากนเปนสายใหญเรมเมอประมาณ 1845 ครงแรกเกลอนไปดวยคาธอลค เพราะสวนใหญมาจากประเทศคาธลคอนเขมแขงในไอเรแลนด ตอมามอกหลายลานคนจากเยอรมนนภาคใตมาเพมเขาอก ตอมากยงอกหลายคนจากอตาลมาเพมเขากบคนเหลานทอยเดม จากการเกดทาใหจานวนคนเตบใหญขนตามธรรมชาต จากการอพยพเขามาเพมและดวยการอานวยการอยางปราณตของนกบวช ครสตจกรโรมนคาธอลคในสหรฐจงไดกาวหนาไปอยางใหญ จนกระทงบดนพลเมองคาธลคมจานวนกวายสบแปดลานคนหรอประมาณหนงในสามของจานวนคนในครสตจกรโปรเตสแตนททกนกายรวมกน

ในฐานะทเปนสวนหนงของครสตจกรโรมนทวโลก คาธอลคชาวอเมรกนจงตองอยภายใตปกครองของสนตะปาปาทกรงโรม แบงชาตออกเปนหนงรอยสบบรเวณ แตละบรเวณมบชอพปกครองซงพระสนตะปาปาเปนผแตงตงมา แตวาบรรพชตเปนผเสนอนามใหแกสนตะปาปาเปนผเลอกตงขน ซงนามทบรรพชตเสนอขนไปใหเลอกนนพระสนตะปาปาจะรบกไดไมรบกได บรเวณทงหลายรวมเขาเปนยสบสกลม แตละกลมมสงฆราชปกครอง แลวยงมมหาสงฆราชาหกองคปกครองเหนอเหลาสงฆราชอกชนหนง มหาสงฆราชานกตองไดแตงตงมาจากโรมดวย

ครสตจกรแหงประเทศองกฤษ The Church of England เปนศาสนาโปรเตสแตนทแรกทตงขนในอเมรกา ทานเซอรแฟรนซศเดรคเปนผปฏบตบรการในคาลฟอรเนย เรมทเดยวในป 1579 แลวพวกบรรชตไดมากบการเดนทางของทานเซอรวอลเตอร ราเลฮในป 1587 ครสตจกรองกฤษ English Church เขามาเปนประจาตงแตป 1607 ดวยกนกบอาณานคมองกฤษแรกทเยมซเทาวเวอรยเนย ครสตจกรแหงประเทศองกฤษเปนแบบแผนการนมสการอยางเดยวทรบรองกน ในยคเรมในเวอรยเนยและในอาณานคมอนๆ ภาคใต เมอนวยอรคทชาวดทชมาตงถนอยไดกลายเปนดนแดนขององกฤษไปในป 1664 ครสตจกรแหงประเทศองกฤษกเปนปกแผนมนคง แลวไมชากกลายเปนครสตจกรของทางราชการของอาณานคม แตวาแบบแผนของการปฏบตศาสนกจแบบอนๆ ในฝายโปรเตสแตนทกมไดถกหาม วดทรนตในนครนวยอรคไดประกอบตงขนในป 1693 และครสตจกรแหงพระครสต Christ Church ในฟลาเดลเฟยในป 1695

บรรพชตทกคนของครสตจกรนเมอรบการสถาปนาจะตองใหคาปฏญาณดวยวาจะภกดตอราชบลลงกองกฤษ เพราะฉะนนจงเปนธรรมดาทผลกคอในสงครามปฏวตบรรพชตเกอบทกคนเปนผจงรกภกดตอองกฤษ เขาเรยกคนพวกนวาทอรส พวกบรรพชตในฝายอปสโคปอลเปนอนมากไดออกจากประเทศไป และเมอจบการปฏวตจงยากทจะมบรรพชตมาประจาวดตางๆ ทวางอย เพราะวาไมสามารถทจะปฏบตตามความตองการใหมการจงรกภกดตอบรเทนใหญไดอกตอไป และดวยเหตผลนจงไมมบชอพทจะอทศตวในการนได ในป 1784 ศาสนาจารยซามเอลซบรแหงคอนเนคตกส ไดรบการ

136

แตงตงจากบชอพทจะอทศตวในการนได ในป 1787 ดร.วลเลยมไวท และ ดร.ซามเอล ปรวสตไดรบแตงตงโดยสงฆราช (Archbishop) แหงแคนเตอรบร จงเปนการทาใหครสตจกรอเมรกาสบตอจากองกฤษ ครสตจกรในสหรฐตงนามเปนทางราชการวาโปรเตสแตนทอปศโคปอลเชช ในป 1792 จานวนบรรพชตของครสตจกรประมาณสองรอยคน เตบโตขนเรอยๆ และรวดเรว บดนมจานวนสมาชกเกอบสามลานครง

เปนทรบกนวามสามตาแหนงในปฏบตการ คอ บชอพ นกบวช (Priests) และอาดคน (มคนายก) และรบหลกขอเชอสวนมากทสดของครสตจกรแหงประเทศองกฤษสามสบเกาขอนน แลวเอามาดดแปลงใหเหมาะกบแบบปกครองของอเมรกน อานาจในการออกบทบญญตของครสตจกรนนออกโดยสมชชาสหพนธครสตจกร Convention ประชมกนสามปตอครง ประกอบดวยผแทนสองประเภท คอสภาของบชอพ และสภาของผแทนบรรพชตและฆราวาส ซงสหพนธครสตจกร Convention ในสองหรอสามบรเวณเปนผเลอกแตงตงมา

ตอจากเวอรยเนยซงเปนของครสตจกรแหงประเทศองกฤษ ระแวกตอไปทตงอาณานคมกคอ นวองกแลนด เรมดวยพวกปลกรมส (จารก) พวกนขนจากเรอเมลเฟลาเวอรทไพลเมาทบนอาวมาสแสคจเสททในเดอนธนวาคม 1620 คนพวกนเปน “อนดเพนเดนทส” (พวกอสระ) หรอ “คองกรเกชนแนลลสต” (องคเอกเทศชมนม) เปนพวกถอเครงแขงมากกวาใครอยในคณะพวรแทนทองกฤษ พวกนตองถกเนรเทศจากองกฤษไปอยยงฮอลแลนดเพราะทศนะความเหนของเขา บดนเสาะหาบานใหมในโลกใหมทยงไมมใครอย กอนทจะขนจากเรอทไพลเมาท เขาไดรดระบอบตวของเขาเองกอนเปนประชาธปไตยลวน มขาหลวงปกครองและสภามผแทนเลอกตงมาดวยการออกเสยงของราษฏร และ อยางไรๆ กยงใหอยภายใตธงองกฤษ ครงแรกพวกนกยงมไดแยกตวจากครสตจกรแหงประเทศองกฤษ แตถอวาพวกเขาเปนผปฏรปภายในวงของตน ตามความรสกตระหนกของเขาควรจดวา ครสตจกรประจาตาบลแตละแหงมอสระเตมทไมตองอยใตอานาจภายนอก วางระเบยบแบบแผนของตนเอง เลอกหานกเทศนของตนเองแตงตงสถาปนาเอง และจดธระกจของตนเอง สภาหรอสหภาคครสตจกร Association of Churches มอทธพลทางธรรมเทานน ไมมอานาจทางศาสนาแตประการใด มความชวนใจทางธรรมในหลายสมาคม ฉะนนคณะนจงถอลทธปกครองภายใตศาสนา เพราะฉะนนทกครอบครวทมาตงถนอยจงตองเสยภาษบารงครสตจกร แตเฉพาะสมาชกของครสตจกรเทานนออกเสยงไดในการเลอกตงของเมองและของอาณานคม ขอกาหนดนคอยๆ เลกไป แตกยงไมหมดสนจนกระทงถงป 1818 ครสตจกรในคอนเนคตกท และป 1833 ในมาสสาจเซท จงแยกกนเดดขาดระหวางครสตจกรกบรฐ การบารงครสตจกรใหไดรบจากการถวายโดยความสมครใจของสมาชกเทานน

137

การทคณะพวรแทนทถกขมเหงโดยชนผทาการปกครองซงสงกดอยในครสตจกรองกฤษ ทาใหประชาชนเปนอนมากหาทหลบและหาอสระในนวองกแลนด อาณานคมในระแวกนนเตบใหญขนรวดเรวมากกวาในทอนๆ ในตลอดศตวรรษทสบเจด มหาวทยาลยสองแหงตงขน มหาวทยาลยฮาวารดทแคมบรดจ และมหาวทยาลยเยลทนวฮาเวน ทงสองอยในกาหนดหมายวาจะเจรญขนเปนมหาวทยาลยใหญ ในดานการศกษาทวไปนน นวองกแลนดกาวหนาไปไกลกวาอาณานคมอนๆ ในอเมรกา โดยท เปรสไบเทเรยนและคองกรเกชนแนลสต (องคเอกเทศชมชน) ตางเกดมาจากครสตจกรแหงประเทศองกฤษเหมอนกน และทงสองกเจรญขนตามแบบหลกขอเชอของแคลวน รบขอประกาศความเชอแหงเวสทมนสเตอร ความสมพนธของสองคณะนจงเปนมตรกน มความเขาใจกนเอาเองมานานแลว จงทาสญญากนเปนทางการในป 1801 วา ครสตจกรเปรสไบเทเรยนจะไมตงในนวองกแลนด และครสตจกรคองกรเกชนแนลไดยกเลกเสยในป 1852 และตงแตเวลานนมาระบบคองกรเกชนแนลไดทาการกาวหนารวดเรวทวทงสหรฐ แตวาทางภาคใตนอยกวาทอนหมด ในป 1931 คณะคองกรเกชนและคณะครสตจกรครสเตยน (General Convention) มารวมกนทซแอตเตลวอชงกตน เพอจดตงครสตจกรครสเตยนคองกรเกชนแนลสต มสมาชกประมาณ 1,190,000 คน

นวยอรคมผมาตงถนอยรนแรกเปนชาวดทชมาจากฮอลแลนดในป 1613 ทาเปนศนยการคาและยงไมเปนเมองทมผตงถนอยเปนการถาวร จนกระทงถงป 1623 ครงแรกอาณานคมนเรยกวานวเนเธอรแลนด และเมองเรยกวาเมองนวแอมสเตอรดม ครสตจกรจดระบอบขนในป 1628 ใหชอวา รฟอรมโปรเตสแตนทดทชเชช (ครสตจกรชาวดทชโปรเตสแตนทปฏรป) ในระหวางทดทชครองอานาจสงสด ครสตจกรนเปนครสตจกรทางการของอาณานคม ครสตจกรตางๆ ในระบอบนตงขนในนวเจอรซภาคเหนอและทงสองฝงของแมนาฮดสนไกลไปจนถงอลบาน กวารอยปทการปฏบตทางศาสนาใชภาษาดทชประกอบศาสนกจ ในป 1664 อาณานคมถกบรเทนใหญแยงเอาไปใหชอใหมวา นวยอรค และครสตจกรแหงประเทศองกฤษเปนศาสนาของรฐ แตพลเมองทมบรรพชนเปนดทชยงคงยดอยกบครสตจกรของตนอยางเหนยวแนน และสมบตมากหลายของครสตจกรกมคาเพมพนขนตามความเจรญเตบโตของเมอง ในป 1867 คาวา “ดทช” ตองถกตดออกไปจากตาแหนงทางราชการ นามจงไดกลายเปน “รฟอรมเชชในอเมรกา” ครสตจกรคณะนมครสตจกรแขงแรงเปนอนมากในภาคกลางและตะวนตกไกล สมาชกมประมาณ 184,000 คน

ครสตจกรปฏรปอนมกาเนดจากชนเยอรมนอกคณะหนง ไดเขามาสประเทศนเมอรงศตวรรษทสบแปดแลวมาเรยกนามเสยใหมวา “ครสตจกรปฏรปในสหรฐ” ปรากฏในทามกลางพลเมองวาครสตจกรหนงเปนดทชปฏรป อกครสตจกรหนงเปนเยอรมนปฏรป ครสตจกรทสามในระบอบเดยวกนคอ ครสเตยนปฏรปซงแยกออกมาจากครสตจกรของรฐในฮอลแลนดในป 1835 แลวครสตจกรทสคอ

138

“ครสตจกรปฏรปแท” ไดมการพยายามทจะรวมครสตจกรปฏรปทงสนเขาดวยกนเปนระบอบองคการเดยว แตถงกระนนกไมเปนผล

ครสตจกรปฏรปทงหมดนถอหลกธรรมแบบของแคลวน สอนตามหลกปจฉาวสชนาแหงไฮเดลเบอรก และจดตงขนตามแผนผงเดยวกน คลายกบเปรสไบเทเรยน แตวาองคการทางศาสนามชอผดกน คณะกรรมการในครสตจกรประจาตาบล เรยกวา คณะธรรมกจ Consistory คณะธรรมกจในครสตจกรใกลเคยงจดขนเปนภาค Classis ภาคตางๆ ในตาบลรวมกนเปนสภา Synod สภาตางๆ รวมกนเปนสมชชา

ครสตจกรคณะหนงทใหญทสด และแพรหลายกวางขวางทสดในบรรดาครสตจกรครสเตยนทงหลายในอเมรกาคอนกายแบพตสต นบจานวนสมาชกในสบหนวยใหญๆ ไดมากกวาสบหกลานคน หลกเกณฑของเขาทไมเหมอนใครคอ (1) จะประกอบพธบพตศมาใหแกคนทประกาศความเชอของตนวาเชอในพระครสตเทานน เพราะฉะนนทารกไมควรใหรบบพตศมา (2) แบบพธบพตศมาตามพระคมภรมแบบเดยวคอการจมตวลงในนา ไมใชโดยพรมหรอเทนาลงราด ระบบของคณะแบพตสตนเปนไปในทานองเอกเทศองคชมนม Congregational ครสตจกรประจาตาบลแตละแหงตางเปนอสระเดดขาด ไมมการบงคบบญชาอะไรภายนอกมาแผวพาลได กาหนดมาตรฐานสมาชกเอาเอง วางกฎปกครองของตวเอง ไมมการรบหลกขอเชอทไปตกลงกนทไหนมา Confession of Faith ไมมปจฉาวสชนาสาหรบสอนหลกขอเชอแกคนยงออน ถงกระนนไมมครสตจกรใดในประเทศทมจตใจรวมกนเหนยวแนนยงกวาครสตจกรแบพตสต ไมมครสตจกรใดทาการขยนขนแขงกวากาวหนากวา ไมมครสตจกรใดทภกดตอหลกเกณฑของตนยงไปกวาครสตจกรคณะแบพตสต

คณะแบพตสตไดโผลขนมาไมชาหลงจากเปดการปฏรปในสวตเซอรแลนดในป 1623 และแพรไปอยางรวดเรวในเยอรมนนภาคเหนอและในฮอลแลนด ครงแรกคณะนถกเรยกวาอนาแบพตสต Anabaptist เพราะเขาตองใหบพตศมาแกคนทรบบตศมาแลวเมอยงเปนทารกนนรบเสยใหม ในประเทศองกฤษครงแรกกรวมอยในคณะอสระ Indepnndents หรอ เอกเทศองคชมนม Congtegationalists แตไดคอยๆ แยกออกมาเปนองคหนงตางหาก ทจรงครสตจกรทเบดฟอรด ซงมยอหนบนยนเปนศษยาภบาลดแลอยประมาณในป 1660 และเดยวนยงคงมอย แมเดยวนกยงกลาววาเปนทงครสตจกรแบพตสตและคองกรเกชนนลลสต

ในอเมรกาคณะแบพตสตเรมขนดวยทานโรเจอรวลเลยม ผเปนบรรพชตของครสตจกรแหงประเทศองกฤษ ทานไดมายงนวองกแลนด และถกไลออกจากมาสแสคจเซท เพราะไมยอมทาตามแบบการปกครองและทศนะของคองกรเกชนแนล ทานโรเจอร วลเลยม ไดตงอาณานคมแหงโรดไอแลนดในป 1644 (ตาราบางตาราไดกะกาหนดวาครสตจกรแบพตสตแหงแรกในอเมรกาตงในป 1639)ใน

139

อาณานคมนการปฏบตศาสนาทกๆ อาณานคมนกตอนรบ คณะแบพตสตไดแพรออกจากโรดไอแลนดอยางรวดเรวและกวางออกไปทวทกภาคของทวป

ในบรรดาหนวยใหญๆ สบหนวย หนวยทใหญทสดมดงตอไปน สหพนธครสตจกรแบพ ตสตภาคใต Southern Baptists Convention ไดจดตงขนในป 1845 เดยวนมสมาชกกวาเจดลานคน สหพนธครสตจกรแบพตสตแหงชาต ย.เอส.เอ. National Baptists Convention U.S.A. มสมาชกกวาสลานคน สหพนธครสตจกรแบพตสตแหงชาต National Baptists Convention จดตงในป 1895 มสมาชกในปจจบนสองลานครง และคณะแบพตสตตามใจสมคร Free Will Baptist จดระบอบในนวแฮมชายรในป 1787 มสมาชกกวาหนงลานหาแสนคน

จงระลกวาคณะแบพตสตในประเทศองกฤษ ไดจดตงสมาคมมชชนนารปจจบนสมยขนเปนองคการแรกทสดในป 1792 และไดสงวลเลยมคาเรยไปยงประเทศอนเดยว การททานอะโดนรมจตสนและทานลเธอรไรซไดรบเอาทศนะของแบพตสตในขณะทเดนทางไปพมา เปนการนาใหจดระบอบสหพนธครสตจกรคณะแบพตสตทวไปเกยวกบมชชนนาร The Baptist General Missionary Convention ในป 1814 และตงแตนนมาคณะแบพตสตไดออกหนาเรองการสงมชชนนารออกไปเผยแพรศาสนาและออกหนาในความสาเรจ

ในบรรดาคณะตางๆ ทเกดขนจากการปฏรปใหญนน คณะหนงทกระเดนออกไปไกลจากกฎบญญตของครสตจกรและของบรรพชตคอ คณะมตรสหาย Friends โดยทวไปเรยกกนวา “เควกเคอร” คณะนไมยอมเรยก “ครสตจกร” เรยกสมาคม สมาคมนเกดจากคาสอนของทานยอรชฟอกซในประเทศองกฤษ เรมประมาณป 1647 ทานยอรชฟอกซคดคานรปการณภายนอกของครสตจกรการพธรตรอง ระบอบการทางศาสนา ทานยอรชฟอกซไดสอนวาการพธบพตศมาและพธศลระลกควรใหเปนในทาททางจตวญญาณ ไมควรทากนเปนกรยาทาท องคผเชอไมควรมนกบวชไมควรมศาสนาจารยทรบเงนเดอน แตคนผเชอทมานมสการควรจะพดตามการทรงดลของพระวญญาณบรสทธของพระเจา ซงพระองคเปน “ความสวางภายใน” และทรงนาผเชอแทๆ ทกคน ในเรองความสามารถในฝายจตวญญาณและการปกครองของสมาคม ชายหญงควรจะมสทธเชนเดยวกน ทแรกพวกศษยของทานยอรชฟอกซไดเรยกพวกเขาเองวา “ลกแหงความสวาง” Children of the Light แตตอมาเรยกวา “สมาคมมตรสหาย” The Society of Friends การทเรยกคนคณะนวา เควกเคอรนนไมทราบแนวามาจากเหตไร แตกไดเรยกกนทวไป และกไมไดทาใหสมาชกของสมาคมนไมพอใจ

คาสงสนอของทานยอรชฟอกซไดมผคนเปนอนมากรบไว ซงคนเหลานไมใครเหนชอบดวยกบหลกขอเชอทตายตว จตใจอนไมยอมผอนปรนในเวลานนแสดงออกมาโดยครสตจกรแหงประเทศองกฤษ อทธพลของทานยอรชฟอกซยงแสดงยดออกไปอกในบนทกทวาชาวเควกเคอรเกอบหมนหา

140

พนคนตองถกตดคก บางทกโดยการกระทาอยางโมโหโทโสของฝงชน บางทกตายในคก บางคนไดหนเขามาหลบอยในนวองกแลนด แตเมอเขาแสดงเรองราวของเขาออกไปเขากไดพบวา พวกพวรตนกขมเหงไมนอยไปกวาพวกแองกรแคนส อยางนอยทสดพวกเควกเคอรสคนตองถกประหารในบอสตน และคนหนงในสคนนนเปนสตร

คณะมตรสหายไดพบแหลงปลอดภยในโรดไอแลนด ซงในทนนการปฏบตตามความเชอทกแบบและการปฏบตศาสนากจทกชนดทาไดอยางอสระ เขาไดจดตงถนฐานขนในนวเจอรซ แมรแลนด และเวอรจเนย ในป 1681 ดนแดนแหงเพนซลวาเนยไดมอบใหแกทานวลเลยมเพน ผเปนผนาในพวกคณะมตรสหาย คงชารลท 2 เปนผประทานให และฟลาเดลเฟย “เมองเควกเคอร” the Quaker City ไดตงในป 1682 เปนเวลาถงเจดสบปทเหลาขาหลวงปกครองอาณานคมนนเปนพงษพนธของทานวลเลยมเพน ในตอนกลางของศตวรรษทสบแปด ทานเบนจามน แฟรงกลนกลาววา อาณานคมนน “หนงในสามเปนพวกเควกเคอร หนงในสามเปนเยอรมน หนงในสามเปนชนปนเป”

การขมเหงอยางขมขมนหยดไปทงในองกฤษและในอเมรกาหลงจากการปฏวตแหงป 1688 และพวกเควกเคอรทาการเปนพยาน และจดตงสมาคมในหลายอาณานคม แมระบอบการของเขาจะทาไปอยางงายๆ แตวนยของเขาเครงครดมาก มทาสอยทกๆ นคม แตในพวกมตรสหายหามไมใหม แลวยงทาการเทศนาคดคานเรองการมทาสอยางแขงแรง แมกระทงตามในทองทกสกรรมทาไรของภาคใต พวกเควกเคอรสนใจจรงในการอตสาหทจะทาใหชนอเมรกนอนเดยนเปนครสเตยนและมอารยะธรรม ในการเยยมเยยนและชวยเหลอนกโทษในเรอนจาอนมความเปนอยเสอมโทรม เตมทในเวลานน และในกจการเมตตาจตอนๆ บรการสงคมทดเดนในปจจบนนหลายแบบไดเปนสงทพวกเควกเตอรไดเรมทาขนกอน และทาเรอยมานานกอนทคนอนๆ จะนบวาบรการนนๆ เปนงานของครสตจกรตามบทบญญต

การกระชบวนย โดยเฉพาะอยางยงในการทใหเลกสมพนธกบสมาชกไปสมรสกบคนภายนอกสมาคม การรองคดคานเรองการมทาสอยางแขงแรงและความชวอยางอนๆ ดวย และการไมยอมถออาวธเขาสงครามซงขอนเปนหลกเกณฑของเขาเรอยมา เปนเหตทาใหจานวนสมาชกเสอมลงในพวกเควกเคอรในระหวางศตวรรษทสบแปด แตทหนกยงกวานนคอเกดมหลกธรรมทไมกลมเกลยวกนขน อนเปนหลกธรรมขอททาน เอลยา ฮคส ไดเทศนาสงสอนอางถงเรองเอกภาพ คอไมรบวาพระครสตเปนพระเจา และในป 1827 เกดการแยกกนระหวางคณะมตรสหายทถอตามหลกเดมกบพวกทเปนลกศษยของทานฮคสแตวาพวกศษยของทานฮคสกไมยอมใชนามของตนวาฮคไซท คณะทงสองน “มตรสหายจารตเดม” Grthodot Friends ตามทเขาเรยกกนอยางนนเปนสมาชกสวนใหญมาก หลกธรรมของเขาเขากนกบครสตจกรตางๆ ทเรยกวาครสตจกรเผยแพรศาสนามขอเนนพเศษในประการทวา พระวญญาณ

141

บรสทธอาจสงสอนแตละคนเปนสวนตวเมอใดกได แลวมกเรยกปฏบตการของพระวญญาณเชนนวา “ความสวางภายใน” Inner Light

ระบอบของการของเขาในปจจบนเปนแบบประชาธปไตยเตมท ทกคนทเกดในครอบครวทเปนชาวเควกเคอรกนบวาเปนสมาชก รวมทงผทรบไวเปนสมาชกตามทเขาขอรองเองดวย ทกคนมสวนในหนาทขององคประชมในทกๆ การประชมทเขาเปนสมาชกอย

การประชมประจา 5 ป ของคณะมตรสหายไดจดตงในป 1902 และประชมสบสามครงประจาป เดยวนสมาชกรวมประมาณหนงแสนหนงหมนสองพนคน สมาชกจดระบอบเปนองคประชมยอยๆ ซงทาใหระลกถงแบบเปรสไบเทเรยน ครงกอนกจดระบอบเปนการประชมแยก พวกผชายพวกผหญงแยกกนประชม ตางจะจดธระกจของตนเองเมอเรวๆ นการประชมทารวมกน มสทธเสมอกนในความคดเหนและในการปรนนบตการในทกๆ กรรมการและการแตงตงอยางอนๆ

ดวยความประสงคจะใหความปรารถนาดตดตอไปยงหนวยตางๆ ทอยในตางประเทศ สมาคมมตรสหายอเมรกน American Socety of Friends จงทวความสนใจและความเขาใจกนในพวกชนหมนอยทถกกดขในยโรป

142

23บทท 24

ครสตจกรตางๆ ในสหรฐอเมรกา (ภาคสอง)

7.ลเธอแรนส 8. เปรสไบเทเรยน 9.เมโธดสต 10. สหพนอง United Brethern 11.สานศษยของพระครสต 12. เอกภาพ Unitarians 13. ครสเตยนวทยาศาสตร Christian Scientist

_____________________ หลงจากการปฏรปภายใตมาตนลเธอร ครสตจกรตางๆ ประจาชาตไดตงขนในเยอรมนนและ

ในประเทศตางๆ ระแวกสะแกนดเนเวยตงนามวาลเธอแรน รงเรมในประวตศาสตรของอาณานคมชาวดทชแหงนวแอมสเตอรแอม ภายหลงเปลยนสเปนนวยอรค บางคนอางวาเรมตงแตป 1623 คณะลเธอแรนแมมาจากฮอลแลนดมายงเมองนน (นวแอมสเตอรแดม) และไดทาการประชม ในป 1652 ชาวคณะลเธอแรนไดขออนญาตใหมครสตจกรและใหมศษยาภบาล แตวาเจาหนาทแหงครสจกรปฏรปชาวดทซบอกขดของ และทาใหศาสนาจารยลเธอแรนคนแรกตองถกสงตวกลบฮอลแลนดในป 1657 การปฏบตการยงคงกระทาตอไปอยางเงยบๆ จนกระทงองกฤษมาเอาชนะเอานวแอมสเตอแดมไปไดในป 1664 คณะลเธอแรนจงไดอสระในการปฏบตศาสนกจ

ในป 1638 คณะลเธอแรนชาวสวเดนตงถนอยทเดลาแวร และไดตงครสตจกรลเธอแรนครสตจกรแรกในอเมรกาใกลลววส Lewes แตชาวสวเดนทอพยบเขานนไมชากหยดและไมไดมาอกจนกระทงศตวรรษถดไป ในป 1710 ชาวนคมในคณะลเธอแรนไดถกเนรเทศออกจากพาลาตเนทในเยอรมนนไดนาเอาครสตจกรของเขามายงนวยอรคและเพนซลวาเนยอก ในศตวรรษทสบแปดคณะ โปรเตสแตนทเยอรมนและสวเดนไดมายงอเมรกนเปนเรอนหมน และสภาลเธอแรนแรกไดจดระบอบขนทฟลเดลเฟยในป 1748 ตงแตเวลานนมาครสตจกรลเธอแรนไดเตบโตขนโดยพวกอพยพเขา และโดยกาเนดตามธรรมชาต จนถงบดนจานวนสมาชกประมาณหกลานครง

มาจากประเทศตางๆ พดภาษาผดกน เขาจงจดระบอบขนเปนอยางนอยสบสององคการใหญเปนอสระ บางองคการใชภาษาองกฤษจนถงเดยวน บางองคการกยงคงใชภาษาบานเกดเมองนอนของตนอยางนอยเจดองคการ ในดานหลกธรรมเขารบเอาคาประกาศความเชอทออกซเบอรก Augsburg Confession คอหลกธรรมของลเธอร เรองความชอบธรรมโดยความเชอ และความเชอทวาพธบพตศมา

143

และพธศลระลกไมเปนแตเพยงระลกเทานน แตเปนทางทจะรบพระคณของพระเจาดวย เขาไดจดระบอบขนเปนสภา สภารวมกนเปนสมชชา แตยงคงไวซงสทธอานาจเปนสวนมากใหแกครสตจกรประจาตาบล

ครสตจกรเปรสไบเทเรยน ในอเมรกาเกดขนมาจากสองแหลง แหลงแรกเรมทสดคอ ครสตจกรเปรสไบเทเรยนแหงสกอตแลนด ปฏรปในป 1560 โดยทานยอหน นอกซ และไดรบรองเปนครสเตยนปกแผนในประเทศนน จากสกอตแลนดไดแพรไปในตะวนตกเฉยงเหนอของไอเรแลนดอนเปนททพลเมองยงคงเปนโปรเตสแตนท อกแหลงหนงคอคณะพวรแทนในประเทศองกฤษ ในรชกาลของพระเจาเยมสท 1 คณะพวรเทนไดขนมาปกครองในสภาปาเรยเมนท ในยคเรมของการปกครองแบบประชาสวสด หลงจากทพระเจาชารลท 2 ไดขนครองราชย ครสตจกรแหงประเทศองกฤษดงเอาอานาจกลบมาได ศษยาภบาลคณะพวรแทนมากกวาสองพนคน โดยมาทสดพวกศษยาภบาลพวกนมทศนะทาง เปรสไบเทเรยนและตองถกขบออกไปจากบรเวณทพกในครสตจกร ทงสามเหลาน สกอทช ไอรช องกฤษ ไดชวยกนสรางครสตจกรเปรสไบเทเรยนขนในอเมรกา ในนวองกแลนด ชาวคณะเปรส ไบเทเรยนทอพยบเขามาสวนใหญเขารวมกบครสตจกรคองกรเกชนแนลแตในนคมอนๆ เขาไดจดระบอบครสตจกรขนตามแบบของเขาเอง ครสตจกรเปรสไบเทเรยนในอเมรกาครสตจกรแรกเรมทสดแหงหนงไดจดตงขนทสโนฮลล แมรแลนดในป 1684 โดยศาสนาจารยแฟรนซส แมเคมจากไอเรแลนด แมเคมและพวกศาสนาจารยคนอนๆ อกหกคนไดประชมกนในฟลเดลเฟยในป 1705 และไดรวมครสตจกรของเขาขนเปนคณะเปรสไบเทเรยน ในป 1716 ครสตจกรตางๆ และพวกศาสนาจารยเมอมสมาชกเพมจานวนขนแลวและแพรไปทวอาณาเขตแลว เขาจงจดระบอบขนเปนสภา แบงเปนคณะ เปรสไบเทรสหนวยประกอบดวยครสตจกรสบเจดแหง เมอเปดการสงครามปฏวตในป 1775 สภาประกอบดวยสบเจดคณะเปรสไบเทรและศาสนาจารยหนงรอยเจดสบคน คณะเปรสไบเทเรยนเปนผสนบสนนสทธของอาณานคมอยางแขงแรง อนเปนการคานกบพระเจายอรชท 3 และศาสนาจารยชนนาคนหนงของเขา ทานยอรนวทเทอรสปน เปนบรรพชผเดยวทลงนามในคาประกาศเอกราช หลงสงครามครสตจกรไดเจรญโตขนจนมสมาชกถงขนาดตองจดตงสมชชาทวไปขนในฟลาเดลเฟยรวมดวยสภาสสภา

เพราะเหตหลกเกณฑของคณะเปรสไบเทเรยน ทงวสยของคนชาวสกอทช-ไอรชคอนขางมความคดรนแรงและคดถงปญหาหลกธรรมเอาตามลาพง การแตกแยกจงเกดขนในสภาและในคณะ เปรสไบเทรทงหลาย ผลอยางหนงของเหตเหลานคอ เกดการจดระบอบครสตจกรเปรสไบเทเรยนแหงคมเบอรแลนดขนในป 1810 ในเทนเนสส การนไดแพรจากรฐนไปยงรฐตางๆ ใกลเคยงจนถงเทกซสและมสซยร ความพยายามทจะรวมแขนงนกลบเขากบคณะเดม กระทากนในป 1906 สาเรจเปน

144

สวนใหญ ในป 1837 การแตกแยกไดเกดขนเพราะปญหาหลกธรรมระหวางสองพวกทไดชอวาวทยาลยเปรสไบเทเรยนเกาพวกหนง ใหมอกพวกหนง แตละพวกกมคณะเปรสไบเทรสภา และสมชชาของเขาเอง ตางกอางวาตนเปนตวแบบครสตจกรเปรสไบเทเรยน หลงจากทแยกกนมากวาสสบป จนความคดเหนทผดกนนนถกลมไปแลว ทงสองวทยาลยจงกลบรวมกนในป 1869 เมอเปดสงครามในป 1861 ครสตจกรเปรสไบเทเรยนในภาคใตไดจดตงครสตจกรของเขาเอง เรยกวาครสตจรเปรสไบเทเรยนใน ย.เอส. สวนครสตจกรในภาคเหนอเรยกวาครสตจกรเปรสไบเทเรยนใน ย.เอส.เอ.

ทงหมดในลทธเปรสไบเทเรยนมสาขาใหญอยสบสาขาในสหรฐ สมาชกกวาสามลานคน ทงหมดถอหลกธรรมแคลวนในหลกสาคญๆ ตามทระบไวในบทประกาศความเชอแหงเวสทมนสเตอร Westminter Confession of Faith และบทปจฉาวสชนาทงบทใหญและบทสน ครสตจกรประจาตาบลปกครองดวยคณะธรรมกจอนประกอบดวยศษยาภบาลและผปกครอง ครสตจกรรวมกนภายใตเปรสไบเทร (ภาค) และภาคประกอบเปนสภาซงดาเนนตามรปการณทวไปของรฐ สมชชาเปนทสดยอดของระบบ ประชมกนทกป แตการเปลยนแปลงสงทสาคญๆ ในการปกครองหรอเกยวกบหลกธรรมจะตองไดสตยาบรรณตามธรรมนญเสยงสวนใหญของเปรสไบเทร (ภาค) และไดรบความเหนชอบโดยสมชชาทวไปเพอใหเปนกฎบญญต

ครสตจกรเมโธดสตในโลกใหมนบตงแตป 1766 เมอตระกลเวลเลยสองทานผเปนนกเทศนประจาตาบลและทงสองเปนคนชาวไอเรแลนด ไดมาอเมรกาและเรมการประชมคณะเมโธดสตขน ไมแนวาฟลปเอมบรไดเปดบรการครงแรกทบานของเขาเองทนวยอรค หรอวาเพราะทานโรเบรต สตรอบรดจในเฟรเดอรคเคานต แมรแลนด ทงสองคนนไดจดตงสมาคมขน และในป 1768 ฟลปเอมบรไดสรางทประชมขน ณ ยอหนสตรต ซง ณ ทนนครสตจกรเมโธดสตอปศโคปอลยงคงตงอย สมาชกคณะเมโธดสตในอเมรกาเจรญโตขน และในป 1769 ยอหน เวสเลย ไดสงมชชนนารสองคนมา คอทานรชารดบอรดแมนกบทานโธมาสปมรมาอานวยการและขยายงาน นกเทศนอนๆทงหมดเจดคนดวยกนไดถกสงมาจากประเทศองกฤษอกภายหลง คนเหลานทสาคญทสดคอทานแฟรนซศ แอสบรผมาในป 1771 การประชมใหญคณะเมโธดสตครงแรกในอาณานคมตางๆ ประชมในป 1773 ทานโธมาสแรนกนอานวยการ แตดวยการเปดสงครามปฏวต ทกคนเวนแตแอสบรไดออกจากประเทศไป และเวลาโดยมาก จนกระทงมสนตในป 1783 ทานอยในระหวางพกผอน เมอสหรฐไดรบการรบรองจากบรเทนใหญ คณะเมโธดสตในอเมรกามจานวนประมาณหมนหาพนคน โดยทคณะนยงคงสงกดอยกบครสตจกรแหงประเทศองกฤษแตในนาม เวสเลยพยายามชวนใหบชอพแหงลอนดอนสถาปนาบชอพขนมาสาหรบประจางานในอเมรกา และเมอเหนวาความพยายามของทานไมเกดผล ทานจงจดใหศาสนาจารยโธมาสโคค ด.ด. บรรพชตครสตจกรองกฤษใหเปน “ผอานวยการ” สมาคมในอเมรกา กระทาดวยพธ

145

สถาปนาบชอพแตเปลยนนามตาแหนงเสย ทานเวสเลยไดสง ดร.โคค ใหสถาปนาแฟรนซศแอสบรขนเปนผอานวยการดวยกนเปนผชวยทานในการดแลการของสมาคมเวสเลยในอเมรกา การประชมพวกนกเทศนเมโธดสตในอเมรกากระทากนในสปดาหครสตมาส 1784 ในบลตโมร และครสตจกรเมโธดสตอปศโคปอลกไดจดระบอบขน แอสบรยงสมครทจะรบหนาทเปนผอานวยการจนกระทงไดตงยอหนเวสเลยมาเพมจานวนเสยงแกพวกเพอนนกเทศนของทาน ดร.โคคไมชาไดกลบประเทศองกฤษ โดยการสมยอมกนทวไป ไมชาตาแหนง “บชอพ” กไดมาใชแทนทคาอนรงรงวา “ผอานวยการ” และจนกระทงป 1800 แอสบรเปนผทาหนาทอยแตคนเดยว เพราะการงานอนไมรเหนดเหนอย ฉลาดในการวางแผนงาน เปนผนาแขงแรง ครสตจกรเมโธดสตในอเมรกาเปนหนความดของทานมากกวาคนอนใดทเปนคนๆ เดยวจะดตอคณะ

ครสตจกรเมโธดสตอปศโคปอลเปนคณะตนกาเนดในประเทศน แตเพราะประกอบดวยชนเชอชาตตางๆ กน พดภาษาตางๆ กน มความชงดชงเดนกนในทางการเมอง โดยเฉพาะอยางยงในป 1844 ความยงยากในปญหาเรองทาสทาใหเกดการแตกแยกกนขนเปนหลายพวก เดอนเมษา 1939 การประชมประสารสามคคครสตจกรเมโธดสตไดจดขนโดยพวกผแทนของครสตจกรเมโธดสตปสโคปอล ครสตจกรเมโธดสตอปสโคปอล-ภาคใต และครสตจกรเมโธดสตโปรเตสแตนทกบจานวนรวมสมาชกในสหรฐประมาณเจดลานคน

ครสตจกรเมโธดสตเหลานถอเหลาเทวศาสตรอยางเดยวกน เชอหลกอารมเนยนหรอความตงใจอนเปนอสระขดกบหลกธรรมแบบแคลวน หลกปรเดสตเนชน (มนษยกกาหนดไวแลว) คณะเมโธดสตเนนหลกความสานกของรายบคคลเรองความรอดของผเชอทกคน คณะเมโธดสตมการปกครองระบอบการเหมอนกน ครสตจกรตางๆ ประจาตาบลรวมกลมกนเปนภาคมผอาวโสปกครองดแล แตวาในครสตจกรเมโธดสตอปศโคปอลในป 1908 ตาแหนงของทานไดเปลยนเปนผอานวยการภาคภาคตางๆ รวมกนภายใตสภา การประชมประจาป บชอพทงหมดประชมกนทกๆ สปเปนสมชชาทวไปเปนองคการสงสดออกบญญตปกครองอกชนหนง (ในครสตจกรเมโธดสต) พวกบชอพไดแตงตงไวชวชวต แตถาจะลาออกกได ศษยาภบาลแตละคนไดรบแตงตงโดยบชอพผประจาการในสภารายป ในบางสาขาศษยาภบาลรบการแตงตงอกไดกครงๆ ตามตองการ แตในบางสาขากจากดวาศษยาภบาลจะอยในตาแหนงไดเพยงสป

ครสตจกรแหงพวกพนองในพระครสต ซงเดยวนเรยกวาครสตจกรสหพนองเผยแพร The Evangelical United Brethren Church เปนครสตจกรทเกดขนมาแรกทเดยวในอเมรกา ไมไดยายมาจากโลกเกา เกดขนมาในเพนซลเวเนยและแมรแลนด เพราะนกเทศนฟนฟสองคนไดเทศนาอยางรอนรน คอทานฟลป วลเลยม ออทเทอรบน ทานเกดในดลเลนเบอกแหงเยอรมนน แตเดมเปนศาสนาจารยแหง

146

ครสตจกรเยอรมนปฏรป The German Reformed Church และอกทานหนงมารตนโบเฮมชาวเมนโนไนท ทงสองไดเทศนเปนภาษาเยอรมน และจดตงครสตจกรตางๆ ใชภาษาเยอรมนภายใตการอานวยการของพวกศาสนาจารยทไมสงกดนกายใด “Unsectatian” ในป 1767 ผนาทงสองนไดพบกนครงแรกท “การประชมใหญ” ในเมองเบอนใกลแลงแคสเตอร เพนซลวาเนย ซงในเวลานนทานโบเฮมคนนอยไดเทศนาดวยฤทธจบจตจบใจอยางพเศษ เมอจบคาเทศนาทานออทเทอรบนคนใหญไดสรวมกอดทานนกเทศนและอทานวา “เราเปนพนองกน” จากการวสาสะอนนไดเอามาใชเปนนามของครสตจกร คาวา “ในพระครสต” ไดเอามาเพมเขาทสถาบนเปนทางการของครสตจกรในเฟรดเดอรคเคาท แมรแลนดในป 1800 ขณะนนทานออทเทอรบนและทานโบเฮมไดรบแตงตงเปนบชอพ และการปกครองครสตจกรกจดตามแบบของประชาธปไตยอเมรกนขณะเมอเลอกบซอพ ครสตจกรมกจะมนกเทศนอยระบอบเดยว และยงไมมระบอบขนบซอพ อานาจ ทงสนอยในเมองฆราวาส เจาพนกงานทงหมดรวมทงบซอพ เลอกตงกนเพยงคราวหนง ๆ มอายสปใหมจานวนเทากนกบศาสนาจรรยและผสมครชวยงาน ผอานวยการสภามกจะเลอกเอา ไมแตงตง การปกครองครสตจกรและนโยบายการปกครองแตกตางกบของครสตจกรเมโธดสต เวนแตทมการประชมทกสามเดอน ทกป และการประชมสมชชาทวไป มการเทศนาธรรมหลกอารมเนย

การปฏบตศาสนากจครงแรกใชภาษาเยอรมนเทานน แตเดยวนเกอบจะเปนภาษาองกฤษทงหมด สานกงานใหญของครสตจกรและสานกงานใหญทสดในสหรฐตงอยใกลเลบานอน โอฮโอบรรดาสมาชกมนกบจารตเดมเกยวกบการแตงกายปฏญาณและการขดขวางการใชกาลง

หลงจากทอภปรายกนในสองสามปการแตกแยกกเกดขนในป 1889 สวนใหญจะปรบปรงธรรมนญของครสตจกร เพอจะคดเอาสมาชกออกคอพวกทไปเขาในระบบลบ พวก “ถอเครง” Raeicals จดตงครสตจกรใหม พวก “โอกออน” Liberals ปกครองทรพยทงหมดของครสตจกรเวนแตในมชแกนและโอเรกอง

ในยอหนซเทาน เพนซลเวเนย วนท 16 พฤศจกายน 1946 มการรวมกนในระหวางครสตจกรเผยแพร the Evangelical Church กบครสตจกรสหพนองในพระครสต United Brethern in Christ สมาชกผสมมจานวนเกอบกวาเจดแสนคน

ครสตจกรใชนามเปนสองนาม เปนนามทางการทงสองนามคอ “สานศษยของครสต” Disciples of christ และ “ครสตจกรครสเตยน” The Christian Church ไมเหมอนกบคณะอน ๆ ทไดกลาวถงแลวในบทน คอเปนชาวอเมรกนชด ๆ โดยกาเนด เรมประวตศาสตรในป 1804 หลงจากทมการตนตวทางศาสนาเปนการใหญ ในเทศเนสซและแคนตกก ณ ทซงศาสนาจรรยบารตนดบลวสโตน ซาวเปรสไบเทเรยนไดถอนตวออกจากนกาย และจดระบอบครสตจกรขนทเคนรดจโบบอตเคานต แคนตกก ระบอบน

147

ถอวาพระคมภรเปนมาตรฐานอนเดยวของความเชอโดยมตองกลาวถงหลกธรรมอะไรบาง และมนามเดยวเทานนคอครสเตยน สองสามปตอมาศาสนาจารยอาเลกซานเดอรแคมปเบลลชาวเปรสไบเทเรยนมมาจากไอเรแลนด ไดรบเอาหลกเกณฑของการบพตสมาจมมดนา และไดจดตงครสตจกรแบพตสด แตไมชากถอนตวออก และเรยกลกศษยของทานวา “สานศษยของพระครสต” ทงทานสะโตนและทานแคมปเบลลไดตงครสตจกรเปนอนมาก และในป 1827 ชมนมของเขาทงสองรวมกน จดตงเปนครสตจกรหนง มนามเรยกเปนสองอยาง “สานศษย” และ “ครสเตยน” ความพยายามของคนทงสองคณะนทจะรวมสานศษยของพระครสตทงหมดขนเปนคณะเดยว อนไมถอหลกขอเชอวาอยางไร นอกจากใหมความเชอในพระครสต และไมตองมชออนมากไปกวา “สานศษย” หรอ “ครสเตยน”

ทงสองคณะรบรองพระคมภรเดมและพระครสตธรรมใหม พระครสตธรรมใหมเทานนเปนมาตรฐานของครสเตยน ไมตองมหลกธรรมอนใดทเจาะจงกน ทาบพตศมาใหแกผเชอดวยการจมมดนาเทานน ไมใหบพตศมาแกทารก มทศนะวาในพธบพตศมานน “จะไดการยนยนจากพระเจาเรองการยกบาปและเปนทชอบของพระเจา” ระบบของคณะนเปนทานองเดยวกบคองกลเกชนแนลครสตจกรแตละแหงตางเปนอสระไมอยในบงคบบญชาจากภายนอก แตจะรอมมอกนภายในนกายในการประกาศศาสนาภายในและภายนอกประเทศ เจาหนาทครสตจกรของเขากคอพวกผปกครงงทครสตจกรเลอก ทศษยาภบาล มมคนายกและผเผยแพรศาสนาแตไมถอวาศาสนาจารยกบผสมครชวยงานมอะไรผดกน ตลอดประวตศาสตรของเขาพวกสานศษยของพระครสตมใจรอนในการเผยแพรศาสนาและทาการกาวหนา เขามสมาชกเกอบกวาหนงลานหนง

อกคณะหนงคลาย ๆ กนน และยงเรยกวา “ครสเตยน” อกดวย หรอบางทกเรยกวา “ครสตจกร ครสเตยน” ปนเปอยกบคณะคองลเกชนแนลในป 1931

ครสตจกรยตาเรยนในองกฤษและอเมรกากคอตวแทนของนกายเอเรยนโบราณแหงศตวรรษทสทหานนเอง คณะนเนนธรรมชาตมนษยของพระเยซครสต และไดปรนนบตเหตแหงความจรงของครสเตยนโดยประการนน คณะนปฏเสธความเปนพระเจาและศกดานภาพของพระเยซครสต ไมถอวาพระวญญาณบรสทธเปนบคคลแตเปนอทธพล เขารบวาพระเจามและมองคเดยว แตไมมอยางเปน “สามบคคลในพระเจาพระองคเดยว” แบบตรเอกานภาพ โดยทวไปคดคานหลกธรรมแบบแคลวนทวามนษยมกาหนดไวแลว Predestination ไดเชออยางเดยวกบคณะเมโธดสตเรองมนษยมความตงใจของตนเปนอสระ ถอวาพระคมภรไมมอานาจบงการความเชอและความประพฤต แตเปนประมวลอกษรศาสตรจกรตาง ๆ ในนวองกแลนด ในป 1785 คงกส แซเพล Kings Chapelในบอสตน เวลานนเปนโปรเตสทอปศโคปอล ไดรบหลกขอเชอและบทสวดของเขาตดทกอยางทรบตรเอกานภาพออกหมด และเลอกเอาศาสนาจารยทมหวยนตาเรยนใหปฏบตการในครสตจกรอนเปนครสตจกรแรกในนวองกแลนด

148

ทมความเชออยางนน ในป 1805 ชาวคณะยนตาเรยนคนหนงชอเฮนรแวรไดเปนศาสตราจารยวชาเทวศาสตรในมหาวทยาลย ฮาวารด และในป 1819 ไดมการตงวทยาลยยนตาเรยนทางเทวศาสตรขนในมหาวทยาลยเดยวกน ซงตงแตเวลานนมาไดตกอยภายใตบงคบของยนตาเรยน นาม “ยนตาเรยน” ทเอามาใชเรยกชอนกายครงแรกปรากฏในป 1815 ไมชาตอจากครสตจกรคองกลเกชนแนลหลายครสตจกรทเกาแกทสดในนวองกแลนดไดกลายเปนคณะยนตาเรยน รวมทงครสตจกรหนงทกอตงขนโดยพวก ปลกรมฟาเธอร Pilgrim fathcrs ในไพลเมาท โดยไมเปลยนนามของครสตจกร คณะยนตาเรยนไดรบเอาผนาหลายคนทเปนเจาความคดในสหรฐ โดยเฉพาะอยางยงในยวองแลนด จนตกวของมหาวทยาลยบอสตนและแคมบรดจเกอบทงหมด คอทานโลเวลล ลองกเฟลโลว โฮลม และไบรแยนท คนพวกเหลานเปนคณะยนตาเรยน แตวาครสตจกรยนตาเรยนนบวาไมไดสมาชกเมอเทยบกบคณะนกายอนทถอแบบตรเอกานภาพ หรอคองกรเกชนแนลสาขาทถอจารตประเพณเดม สมาชกภาพของเขาแสงใหเหนวาเพมขนมานดหนอยจากความเสอมโทรมในกาลกอน เดยวนมสมาชกจานวนประมาณ 75,000 คน นโยบายการปกครองคณะนกเปนแบบคอกรเกชนแนล ครสตจกรประจาตาบลแตละแหงปกครองตวเอง ไมมหลกขอเชอเปนมาตรฐาน ไมมบทความเชอทตราไวแนนอน จงเปนผลใหศาสนาจารยของเขามความคดความเหนและทศนะกวางใหญทสดและคดเหนกนตาง ๆ นานา บางคนในพวกเขากยากทจะบอกไดวามอะไรทผดจาก “คณะทถอจารตเดม” Orthodox บางคนมความคดความเหนสดเหวยงของความเปนอสระในความคด แตทง ๆ ทเอาแนไมไดในหลกธรรมความเชอของเขาคณะยนตาเรยนนกยงขมขมนในการทาปฏรป และพยายามทกอยางในบรการสงคม

ครสตจกรแหงพระครสต นกวทยาศาสตร ประกอบดวยคนเหลานนผรบสทธอานาจคาสอนของมสซสแมรเบคเคอร โกลเวอร เอดด นางผนเรมประกาศหลกเกณฑของเขาในป 1867 ไดตงสหภาพนกวทยาศาสตรครสเตยนขนในป 1876 และจดระบอบลกศษยของนางขนเปนครสตจกรในบอสตนในป 1879 และนางเองเปนศษยาภบาล มสมาชกยสบหกคน แตไดทวขนเปนเรอนพนประชมนมสการในอาคารอนสงางาม แสดงตววาเปน “ครสตจกรแม” ทาการบงคบบญชาเหนอครสตจกรและสมาคมทงหมดในนกาย มสซสเอดดสนชพในป 1910 และไมไดตงใครสบตาแหนงตอ แตคาสอนของนางไดรวบรวมขนเปนเลมเรยกวา “วทยาศาสตรและสขภาพ” ครสตจกรทงหลายแหลงของคณะครสเตยนวทยาศาสตรไมมศษยาภบาล แตในแตละครสตจกรม “นกอานชนทหนง” เปนคนดแลการปฏบตศาสนากจและสบเปลยนกนครงแลวครงเลา หลกธรรมของเขานนสาธยายโดยปาฐกผทครสตจกรแมแตงตงโดยพฤตนยเปนระบบการรกษาโรคความคดและรางกายซงสอนวาสาเหตทกอยางเปนผลมาจากสมอง และวาความบาป ความปวยไข และความตายจะถกทาลายไปเสยไดโดยความเขาใจหลกเกณฑคาสงสอนของพระเจาทพระเยซสอนอยางสมบรณ และการรกษาโรคดวยฤทธของพระเจาจานวนสมาชกนน

149

ทราบไมได คมอของครสตจกรหาม “การนบจานวนประชาชน และหามรายงานสถตเปนการเผยแพร” ครสตจกรสมาคมมจานวน 3049

150

24บทท 25

ครสตจกรในแคนาดา

โรมนคาธอลค ครตสจกรแหงประเทศองกฤษยไนเตดเชชและนกายอน ๆ

ในระหวางศตวรรษทสบเจด ในขณะทพวกสหายนกบวชผทาการฝายครสเตยนและรวมมอกบฝายโลกไดดวยความสาเรจบางไมสาเรจบางในดกรตาง ๆ กนกาลงทาการแผขยายอานาจของครสตจกรแหงโรม ในอนเดยและในโมลคคส ในประเทศจนและญปน ในบราซลและในพารากวกมมซชนนารในสมาคมจซส กาลงทาการนาชาอนเดยแหงฮรนอนมาเชอถอลทธคาธอลค ในทซงเดยวนเรยกวาจงหวดออนตารโอ แรกเรมในขนาดป 1626 ยน เดอร เบรบฟไดตงองคการประกาศศาสนาขนบนฝงทะเลแหงอาวจอรเจยนอนเตมไปดวยปาไม ทกหนทกแหงทวไปในบรเวณปาไมอนกวางออกไปทกท และในปาเปลยวคนเหลานและพวกเผยแพรศาสนารนแรกไดทาการเทศนาสงสอน ไดทนความยากทนความลาบาก และตอสกบพลงธรรมชาตตอสกบคนปาในทองถน หรอตายไปเพราะเหตของความเชอ

พวกนกเผยแพรศาสนาไดตระเวนไปไกล ไปดวยกนกบพระคมภรและเครองหมายไมกางเขนตงแตชายฝงทะเลแหงโนวาสกอเทยถงทงหญาแหงภาคตะวนตกทยงไมรจก ตงแตแควนฮดสนเบยถงปากแมนามสซสสปป นกบวชเหลานพากนไปเปนรน ๆ ในรปทรงเสอคลมดา อตสาหอดทนทาการงานประกาศศาสนา “เพราะเหนแกเกยรตราศของพระเจา” เพอเหนแกความกาวหนาของระบอบ และเพอเหนแกฝรงเศสใหม New France จนกระทงตามททานแบนครอฟทนกประวตศาสตรไดวาไววา “ไมมแผนดนใดทไมถกพลก ไมมแนนาใดทคณะเยซอตไปไมถง”

ตามทในภาคดนแดนอเมรกาซงเดยวนเรยกวาสหรฐเปนอยางไรในแคนาดากเปนอยางนน คอโรมนคาธอลคเปนครสตจกรแรกทไปตงขนกอน พวกชาวฝรงเศสทอพยพไปอยตางถนกไดนาเอาศาสนาเกาของตวไปดวย ทงภาษาเกาดวย ซงเดยวนไดแยกกนเปนสองแลว โดยเฉพาะอยางยงใน ควเบคครสตจกรคาธอลคทาการนา ทาความเจรญใหและบงคบการสถาบนตาง ๆ ของแควนทองถนใหเปนไปตามนสยประเพณของเชอชาตฝรงเศส ทงทางธรรม ทางการเมอง และความจงรกภกดของประชาชน การสารวจทางศาสนาอยางถถวนเมอเรว ๆ นแสดงวาจากพลเมอง 11,500,000 คน มชาวคาธอลคเกอบ 5,000,000 คน เฉพาะในควเบคเทานนกมเกอบ 2,900,000 คน และในออนตารโอมากกวา 882,400 คน

151

ครสตจกรแหงประเทศองกฤษ เรยกอกอยางหนงวาครสตจกรแอกลแคน Anglican Church มอานาจครอบงาอยในทกแควนของชาวองกฤษในสมยแรกเรม เปนอทธพลใหเกดความภกดตอราชวงศองกฤษ สาหรบการศกษาใหเกดความรกสถาบนองกฤษใหเกดความเอาใจใสตอกฏหมายทออกโดยชนชนปกครองทมความจงรกภกดตอราชวงศ เพอใหอทศตวตามนโยบายของขาหลวงองกฤษคนแรก ๆ นบวาครสตจกรอยในตาแหนงสงในการปกครองของทกคนแควนถอตาแหนงสาคญของการศกษาและไดทาไวมากในการประกอบกจเผยแพรศาสนาภาคตะวนตก ทงนโดยการรวมมอกบนกายอน ๆ ดวย ครสตจกรแองกลแคนในแคนาดามสมาชก 1,751,000 ในจานวนนในออนโตรโอ ม 815,400 และ 245,000 ในบรทซโคลมเบย

ครสตจกรครสเตยนคณะนกายตาง ๆ ในแคนาดายงคงถกเถยงกนอยตอไปตามทเคยถกเถยงกนอยางไรในดนแดนเดมกมาถกเถยงกนอกในดนแดนใหมดวยความซอสตยตอทาทเดม ครสตจกรแหงประเทศองกฤษโตกน เรองแบบแผน และพธตองของครสตจกรสงหรอตา ปฏบตตามแบบทเขาเคยทามาในประเทศองกฤษ ลทธเมโธดสตกแตกแยกออกเปนครสตจกรเมโธดสตดงเดม ครสตจกรครสเตยนแหงพระคมภร ครสตจกรเมโธดสตเวสเลยน สวนทอเมรกนเขาเกยวของ ทงตาแหนงของเขาในแคนาดากนาใหเกดครสตจกรใหมเมโธดสตอปศโคปอล และเมโธดสตนวคอนเนกซชนลทธเปรสไบเทเรยนกมครสตจกรของเขาในแคนาดาคอ “ครสตจกรแหงสกอตแลนดในแคนาดา” มสภาครสตจกรอสระ ครสตจกรเปรสไปเทเรยนแหงแควนตา ครสตจกรสหเปรสไบเทเรยน ครสตจกรเปรสไปเทเรยนแคนาดา ถานกายตาง ๆ มสวนแบงในความคดรปตางๆ และขอตาง ๆ ซงมาถงเขาจากดนแดนเดม ถานกายตาง ๆ มสวนแบงในความคดรปตาง ๆ และขอเชอตาง ๆ ซงมาถงเขาจากดนแดนเดม เขากมสวนแบงในขนาดมหมาและมประโยชนในดานอปการะทางการเงนของครสตจกรองกฤษ และของสมาคม มชชนนารใหญ แหงตาง ๆ เมอครสตจกรแหงประเทศองกฤษในแคนาดาไดรบเงนทนกอนใหญจากสภาปาเลยเมนทองกฤษ ครสตจกรเมโธดสตทงหลายแหลกไดรบการชวยเหลออยางใหญดวยเงนทนจากลอนดอน และมชชนนารในรนแรก ๆ ของครสตจกรเหลานเกอบทงหมดไดรบการคาจนมาจากแหลงเดยวกน และสมาคมชาวนคมกลาสโกว Glasgow Colonial Society และงานของเขาโดยพฤตนยระหวางป 1825 และ 1840

ป 1925 คณะเมโธดสตไดรวมกบคณะคองกลเกชนแนลและสวนหนงของคณะเปรสไบเทเรยนจดตงสหครสตจกรแหงแคนาดา The United Church of Canada มพลเมองผลงคะแนนเสยงไดกวาสองลานคน กวาลานอยในจงหวดออนตารโอเทานน ครสตจกรเปรสไบเทเรยนเปนอนมากนยมรวมหนวย และครสตจกรเปรสไบเทเรยนในแคนาดามสมาชกกวาสองแสนหาหมนคน

152

153

ครสตจกรแบพตสต ลเธอแรน และโปรเตสแตนทอน ๆ ไดกระทาอทธพลในกจการสาธารณะอยเสมอ ๆ ปญหาสาธารณะอยางหนง ทนกายแบพตสตอนแขงแรงแหงจงหวดตางๆ รมชายฝงทะเลหวงใยคอการศกษาฝายโลก พลเมองชาวแบพตสตมประมาณ 480,000 คน ในออนตารโอ 193,000 คน ในสองจงหวดของนวบรนสวคและโนวาสกอเทยม 160,000 คน ชาวลเธอแรนมจานวนประมาณ 401,000 คน จานวนใหญทสดมในแสสแคทเซเวน (115,000) ในออนตารโอมาเปนรอง (104,000)

นกายทนาสนใจแตวายงยากมากเรยกกนวาดคโคเบอร DOUKHOBORS มาจากรสเซยเมอเรมศตวรรษยสบ โดยมากตงภมลาเนาอยในแสสแคทเซแวนและบรทซโคลสเบย และมอยเลกนอยในอลเบอรทาและแมนโตบา มจานวนคนประมาณ 16,000 คน มนสยรกสงบ เปนคนไมกาวหนา สนใจการศกษานอย ไมยอมรบ บางทกชอบเดนขบวนเปลอย แลวในแคนาดายงมพวกเมนโนไนทอกเกอบ 111,000 คน

ครสเตยนคนอน ๆ ในแคนาดา เซเวนดเดยแอตเวนทสต (18,000) พนองและสหพนอง (15,000) ครสเตยน (11,500) ครสตจกรแหงพระครสตและสานศษยของพระครสต (20,000) ครสเตยนวทยาศาสตร (20,000) สหภาพเผยแพรศาสนา Evangelical Association (37,000) และอน ๆ