ชด เกษตรกรรมลองท�ำด: กระเทยม

คณาพร สมฤทธลวน  เรยบเรยง

ปรชญา รศมธรรมวงศ และ จรวรรณ โรจนพรทพย ขอมล

จตพาชน มสกานนท ภาพประกอบ

เมทน สคนธรกษ, ดร.โชคชย เอกทศนวรรณ และ ฤทย จงสฤษด บรรณาธการทปรกษา 

นรนทร พลเพม บรรณาธการตนฉบบ

พมพครงท 1 ตลาคม 2557

ราคา 195 บาท

© ลขสทธ 2557: ส�านกพมพนานมบคสพบลเคชนส

ขอมลทางบรรณานกรมของหอสมดแหงชาต  คณาพร สมฤทธลวน.  กระเทยม.  -- (ชด  เกษตรกรรมลองท�าด).  -- กรงเทพฯ: นานมบคสพบลเคชนส, 2557.  52 หนา. 

    1. กระเทยม.  I. จตพาชน มสกานนท, ผวาดภาพประกอบ.  II. ชอเรอง.  641.3526 ISBN  978-616-04-1985-2

กรรมการผจดการ สวด จงสถตยวฒนา  ผชวยกรรมการผจดการ ราตร สงสกฤษ  ผจดการส�านกพมพ สชาดา งามวฒนจนดา บรรณาธการบรหาร สภารตน  ภไตรรตน  หวหนากองบรรณาธการ อญมณ ทองเลศ  บรรณาธการเลม มณรตน สกลนมตร  หวหนากองพสจนอกษรและตรวจสอบ ดวงพร  วญญธรรมรตน  พสจนอกษรและตรวจสอบ  ภทรทวา บษษะ  ผจดการฝายศลปกรรม  เบญจสงห สมบญ  ผจดการกองศลปกรรม กฤษดา เสงสงค  ผชวยผจดการกองศลปกรรม สนนท  เพชรวาว  คอมพวเตอรกราฟก จตตมา ศรตนทพย  หวหนากองประสานงานการผลต จรสศร พรหมเทพ  ประสานงานการผลต ฉตรทพย  กสสทธ  ส�านกงาน บรษท นานมบคสพบลเคชนส  จ�ากด เลขท 11 ซอยสขมวท 31 (สวสด) ถนนสขมวท แขวง คลองเตยเหนอ  เขตวฒนา กรงเทพฯ 10110  โทร. 0-2670 -9800, 0-2662-3000  โทรสาร 0-2662-0919 e-mail: editorial@nanmeebooks.com

เพลตท กรกนก พรเพรส  โทร. 0-2876-2142  พมพท พงษวรนการพมพ  โทร. 0-2399-4525-31จดจ�าหนายทวประเทศ บรษท นานมบคส  จ�ากด  เลขท  11 ซอยสขมวท 31  (สวสด)  ถนนสขมวท แขวงคลองเตยเหนอ   เขตวฒนา กรงเทพฯ 10110  www.nanmeebooks.com

กระดาษทใชพมพหนงสอเลมนผลตมาจากไมในปาปลก โดยไมท�าลายปาไมธรรมชาตและใชหมกธรรมชาตจากน�ามนถวเหลอง จงปลอดภยตอมนษยและเปนมตรตอสงแวดลอม

หากหนงสอเลมนผลตไมไดมาตรฐาน อาท หนากระดาษสลบกน หนาซ�า หนาขาดหายส�านกพมพยนดรบผดชอบเปลยนใหมให  โปรดสงไปเปลยนตามทอยดานบน

หรอตดตอ Nanmeebooks Call Center  โทร. 0-2662-3000 กด 1

ค�ำน�ำส�ำนกพมพเมอพดถง “กระเทยม” คงไมมใครไมรจก  เพราะกระเทยมเปนสวนประกอบใน 

อาหารประจ�าวนของคนไทยมาตงแตสมยโบราณ กระเทยมมกลนหอมฉนเฉพาะตวและ 

รสเผดรอนจงชวยเพมกลนและรสชาตใหอาหารไดด นอกจากเปนสวนประกอบในอาหาร 

แลว  กระเทยมยงมสรรพคณชวยบ�ารงรางกายและเปนยารกษาโรคอกดวย  ท�าใหใน

ปจจบนมการน�ากระเทยมมาสกดหรอแปรรปเปนอาหารและยาอยางกวางขวาง ดวยเหต

นกระเทยมจงนบเปนพชเศรษฐกจชนดหนงของไทย แหลงทปลกกระเทยมมากและได

ผลผลตดไดแกภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ  โดยเฉพาะจงหวดศรสะเกษ ซง 

ขนชอวาเปนแหลงปลกกระเทยมทมคณภาพดทสดของไทย กระเทยมจงเปนสนคาดระดบ

หาดาวของจงหวดทนกทองเทยวนยมซอเปนของฝาก  

นอกจากทกลาวมาแลวขางตน กระเทยมยงมเรองราวทนาสนใจอกหลายอยางท 

เราอาจไมเคยรมากอน   นานมบคสขอน�าทกทานไปรจกกระเทยมใหมากขน ในหนงสอชด 

เกษตรกรรมลองท�ำด: กระเทยม  เราจะไดรตนกระเทยมมหนาตาอยางไร มถนก�าเนด อยทไหน มสายพนธอะไรบาง ท�าไมกระเทยมจงปลกไดดในภาคเหนอและภาคตะวนออก 

เฉยงเหนอ วธปลกกระเทยมนนท�าอยางไร กระเทยมน�าไปท�าอะไรไดบาง ส�านกพมพหวงวา 

หนงสอเลมนจะเปนประโยชนตอผอานทกคนและสงคมไทย และเปนหนงแรงกระตนให 

ผอานสนใจและรกเกษตรกรรม อาชพทอยคคนไทยมายาวนาน

นานมบคสพบลเคชนส

สำรบญ

ควำมรทวไปท�าความรจกกระเทยม...........................8 

ลกษณะของตนกระเทยม.....................10

ถนก�าเนดของกระเทยม........................12

กระเทยมในประเทศไทย.......................14 

ลองท�ำด: ปลกกระเทยมชอบสภาพแวดลอมแบบไหน.....16 

มาปลกกระเทยมกนเถอะ..........................18 

ชวยกนดแลตนกระเทยม.........................20 

โรคและแมลงศตรของกระเทยม..............22 

เกบเกยวหวไดแลว..................................24 

ลองปลกในกระถาง...............................26 

ปฏทนการปลก........................................28

ลองท�ำด: ท�ำอำหำรขาวผดกระเทยม หอม อรอย...........30 

ขนมปงกระเทยม...........................32 

คณคาทางโภชนาการจากกระเทยม..........36 

ประโยชนของกระเทยมตอรางกาย............38 

วธเลอกซอและเกบกระเทยม...................40 

ก�าจดกลนกระเทยม................................42 

กระเทยมกบภาษาไทย..............................44

กระเทยมกบแพทยแผนไทย......................46 

กระเทยมกบประวตศาสตรการรกษาโรค.....48 

กระเทยมตนไมใชกระเทยม........................50

เกรดควำมรเสรม

ลองท�ำด: แปรรปกระเทยมดอง............................34 

ท�ำควำมรจกกระเทยมกระเทยมเปนพชทมกลนฉนแรง และรสชาตเผดรอน ใชเปนเครองปรงอาหารทส�าคญ

โดยเฉพาะในอาหารไทยแทบทกชนด ทงแกง ผด ทอด น�าพรก ลวนใชกระเทยมเพอเพม รสชาตและกลนหอม นอกจากนกระเทยมยงมสารอาหารทเปนประโยชน ชวยใหรางกาย แขงแรงและรกษาโรคได จงเปนพชใกลตวทมประโยชนมากมาย

แกะกลบกระเทยมกระเทยม 1 หว

มกลบยอยเรยงซอน เปนชนประมาณ 4-15 กลบ โดยมเปลอกนอกสขาว หรอ สขาวอมมวง แลวแตสายพนธ 

หมกลบทงหมดรวมกน ไวอกชนหนง

8

กระเทยมเปนเครองเทศ หรอสมนไพรกนนะ 

เครองเทศ คอ สวนตาง ๆ  ของพช  เชน  ราก  หว  ล�าตน  ใบ  ดอก  ผล  เปลอก  เมลด 

ทมกลนหอมฉนและรสชาตเผดรอน  น�ามา 

ปรงแตงกลนและรสของอาหาร

สมนไพร คอ  พชทใชเปนยารกษาโรค  ดงนนกระเทยมจงเปนทงเครองเทศและสมนไพร

กระเทยม 1 กลบ นำ ไปปลกไดกระเทยม

ตนใหม 1 ตนกระเทยมแตละกลบ มเปลอกบาง ๆ หมอย รปรางโคงงอเลกนอย  เนอดานในมสขาวนวล

รหรอไม หวกระเทยมบางหวอาจมกลบ

เพยงกลบเดยวซงเกดจากความผด

ปกต เรยกวา กระเทยมโทน

9

ใบมลกษ

ณะแบน

ยาว 

ปลายแหลมคลายตนหอมแตยาวกวา

ดอก

กระเทยม

ออกด

อกเปนชอ

คลาย

ซรม 

ประกอบดวยดอกขนาดเลกหลายดอก มสขาว 

หรอสขาวอมชมพ

  กลบด

อกม 6 กลบ รปราง

ยาวแหลม

ลกษณะของตนกระเทยม

กระเ

ทยม

เปน

พช

ลม

ลก

อาย

สน

ตระ

กลเด

ยวก

บห

อม

หวใ

หญ

หอ

มแด

ง ต

นห

อม

แล

ะกยช

าย ท

วโล

กม

กระเ

ทยม

มาก

กวา

300

ชนด

แตละ

ชนดม

ลกษ

ณะค

ลายค

ลงกน

10

รหรอไม

กระเทยมเปนพ

ชตระกลเดยวกบ

พชหวทม 

ดอกสสนสวยงามอยางลลลและทวลปอกดวย

ล�ำตนเทยม

แผเปนแผนหม

ซอนรอบใบทออนกวา  

ท�าใหเกดล�าต

นเทยมอย

เหนอผวดน สง

ประมาณ

 25 - 30 เซนตเมตร

รำก

เปนระบบรากฝอย แผกระจาย

หาธาตอาหารบรเวณผวดน

หวเปนล�าตนท

แทจรงอยใตดน  

ท�าหนาทสะสมอาหาร

11

อนเดย

อยปต

กระเทยมในอยปตโบรำณ  (3,100 ปกอนครสตศกรำช) • ชาวอยปตใหทาสกนกระเทยมทกวน    เพอใหรางกายแขงแรง มพละก�าลง สรางพระมด• กระเทยมเปนพชมมลคา ใชเสมอน เงนตรา กระเทยม 7 กโลกรม   ใชซอทาสทแขงแรงได 1 คน• ชาวอยปตโบราณบชากระเทยม สนนษฐานจาก   ซากกระเทยมทกลายเปนหน ซงนกโบราณคด   พบในหลมฝงศพฟาโรหตตนคามน

กระเทยมในอนเดยโบรำณ  (2,600 ปกอนครสตศกรำช) • ชาวอนเดยเชอวา การกนกระเทยมชวยให   รางกายแขงแรง สมองแจมใส และมเสยงท ไพเราะ

รหรอไม กระเทยมเปนตนเหตใหเกด 

การประท วงหยดงานคร งแรกใน 

ประวตศาสตรโลก  ในการกอสราง 

พระมดคราวหนง   กระเทยมเกด

ขาดแคลน ทางการไมมกระเทยมแจก

ใหทาสกน พวกทาสจงไดกอจลาจล

ประทวงหยดงานกอสรางพระมด

ถนก�ำเนดของกระเทยมกระเทยมมถนก�าเนดแถบเอเชยกลาง แพรกระจายเขาสดนแดนตะวนออกกลาง และ

ทวปยโรปตงแตยคกอนประวตศาสตร โดยชนเผาทชอบอพยพเคลอนยาย กระเทยมจงเปนพชเกาแกทมนษยรจกและใชประโยชนมายาวนาน พบหลกฐานการใชเปนอาหารและยา ตงแตสมยอยปตโบราณ อนเดยโบราณ จนโบราณ กรก และโรมน กระทงถงปจจบน

12