เปดเสรอาเซยน: โอกาสและความทาทายของวชาชพกฎหมาย

โดย

นายสชาต ธรรมาพทกษกล

การกอตงอาเซยน

8 ส.ค. 2510 (1967) ณ วงสราญรมย กรงเทพฯ สมาชกเรมแรก 5 ประเทศ คอ อนโดนเซย มาเลเซย ฟลปปนส

สงคโปร และไทย ประเทศทเขารวมตอมา

บรไน 8 ม.ค. 2527 เวยตนาม 28 ก.ค. 2538 ลาวและพมา 23 ก.ค. 2540 กมพชา 30 เม.ย. 2542

วตถประสงคในการกอตงอาเซยน

ระบในปฎญญาอาเซยน วาเพอ เรงรดการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจในภมภาค ใหเกดความกาวหนาทางสงคมและการพฒนาวฒนธรรมในภมภาค สงเสรมสนตภาพและเสถยรภาพในภมภาค

ศกยภาพของอาเซยน

ประชากร ณ 2555 ประมาณ 600 ลานคน พนทโดยรวม ประมาณ 4.5 ลานตาราง กม. ผลตภณฑมวลรวมประชาชาต (GDP) ประมาณ 1200 พนลาน

ดอลลาร (หนงพนสองรอยพนลาน) รายไดรวมจากการคา ประมาณ 1500 พนลานดอลลาร

วสยทศนอาเซยน (ASEAN Vision 2020)

ป 2540 เนองในวาระครบรอบ 30 ปอาเซยน ผน าอาเซยนเหนวาจ าเปนตองมปฏสมพนธกบภายนอกใหมากขน และผกมดเปนหนสวนในการพฒนาภมภาค

ป 2546 ผน าอาเซยนเหนพองใหจดตงประชาคมอาเซยน ประกอบดวย 3 เสาหลก (3 pillars) คอ

1. ประชาคมการเมองและความมนคงอาเซยน (ASEAN Political-Security

Community—APSC)

2. ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (ASEAN Economic Community—AEC)

3. ประชาคมสงคม-วฒนธรรมอาเซยน (ASEAN Socio-Cultural

Community—ASCC)

ก าหนดเวลาของการกอตงประชาคม

ก าหนดเดม คอ ภายในป 2563 (2020) ตอมาทประชมสดยอดอาเซยน ครงท 12 ทเมองเซบ ตกลงเรงรด

เฉพาะกระบวนการสราง ประชาคมเศรษฐกจ (AEC) ใหแลวเสรจ ภายในป 2558 (2015)

ความตกลงตาง ๆ ทน ามาส AEC

1992 ASEAN Free Trade Area (AFTA)

1995 ASEAN Framework Agreement on Services (AFAS)

1998 ASEAN Investment Area (AIA)

2004 ASEAN Framework Agreement for the Integration

of Priority Sectors

2009 ASEAN Trade In Goods Agreement

2009 ASEAN Comprehensive Investment Agreement

(ACIA)

2009-2015 Blueprint for Implementation

2010 Master Plan for ASEAN Connectivity (MPAC)

เปาหมายของ AEC คออะไร

เปนการรวมตวกนทางดานเศรษฐกจ ของ สมาชกดงเดม 6 ประเทศ และสมาชกใหม 4 ประเทศ

เปาหมายหลก 4 ประการ1. เปนตลาดและฐานการผลตรวมกน 2. สรางขดความสามารถในการแขงขนกบตลาดโลก3. พฒนาเศรษฐกจอยางเสมอภาค4. เพอเพมอ านาจตอรองกบเศรษฐกจโลก

เปาหมาย 1 การเปนตลาดและฐานการผลตรวมกน

เปดใหมการเคลอนยายเสรระหวางประเทศสมาชกใน 5 สาขา คอ1. ดานสนคา2. ดานบรการ3. ดานการลงทน 4. ดานเงนทน และ5. ดานแรงงานฝมอ

เปาหมาย 2 สรางขดความสามารถในการแขงขน

รวมมอในดานตาง ๆ เชน นโยบาย โครงสราง ระบบภาษ รวมมอกนพฒนาโครงสรางพนฐาน เชนระบบการขนสง โทรคมนาคม

ฯลฯ

Priority Sectors 11 รายการ

• Agro-based products พมา• Air travel ไทย• Automotives อนโดนเซย• e-ASEAN สงคโปร• Electronics ฟลปปนส• Fisheries พมา• Healthcare สงคโปร• Rubber-based products มาเลเซย• Textiles & apparels มาเลเซย• Tourism ไทย• Wood-based products อนโดนเซย

เปาหมาย 3 พฒนาเศรษฐกจอยางเสมอภาค

ลดชองวางระดบการพฒนาระหวางประเทศสมาชก สงเสรมกจการขนาดเลกและขนาดกลางใหมากขน สงเสรมการถายทอดเทคโนโลยระหวางกน

เปาหมาย 4 เพมอ านาจตอรองในเวทโลก

ประสานนโยบายเศรษฐกจของสมาชก สรางเครอขายกบประเทศภายนอกกลม การเคลอนยายเสรในสาขาตาง ๆ ท าใหเปนภมภาคทนาลงทน ศกยภาพในการเตบโตสงและรวดเรว ประชากรรวม 600 ลานคน ท าใหอาเซยนมบทบาทและความนาสนใจ

แกประเทศภายนอกกลมมากขน (ประมาณ 9% ประชากรโลก)

ลกษณะพเศษของประชาคมเศรษฐกจอาเซยน

เปนการรวมตวเพอประโยชนทางเศรษฐกจของประเทศสมาชก ไมมขอตกลงเรองสกลเงนตรา ประเทศสมาชกไมตองใชเงนสกล

เดยวกน แตละประเทศแยกกนบรหารนโยบายเศรษฐกจของตนเอง ทง

ทางดานการเงน การคลง รวมทงการก าหนดก าแพงภาษตอประเทศนอกกลม

ไมมรฐบาลประชาคม รวมทงองคกรอน เชน รฐสภา ศาล ฯลฯ แบบสหภาพยโรป

ระดบการรวมตวของกลมประชาคม

Free Trade Area

Common market

Customs Union

Currency/Monetary Union

Political Union

ผลผกพนตาม AEC

ก าแพงภาษของประเทศสมาชกจะลดลงเหลอ 0-5%

ป 2555 เปดเสรคาธรรมเนยมการซอขายหลกทรพย ป 2556 เพมสดสวนการถอหนของนกลงทนอาเซยนในสาขาบรการ

ดานโลจสตกสเปน 70%

ป 2558 เพมสดสวนการถอหนของนกลงทนอาเซยนในสาขาบรการดานอน เปน 70%

ป 2558 เปดเสรการเคลอนยายเงนทน ป 2558 เปดเสรการลงทน ป 2558 เปดเสรการเคลอนยายแรงงานฝมอ

สงทเรานาจะเหนจาก AEC

นาจะมการลงทนมากขน นาจะมการเคลอนยายเงนทนกนมากขน นาจะมการเคลอนยายแรงงานฝมอกนมากขน

แตตอนนกมอยแลว

ทเพมขนจะมาจากกลมอาเซยน หรอจากภายนอกกลม ?

โอกาสของไทยในภาพรวม

ตลาดใหญขนกวาเดมมาก เขาไปในตลาดงายกวาเดมมาก ผบรโภคเพมขน เปน 600 ลานคน เขามาลงทนในไทย (ซงนาจะมโครงสรางพนฐานดกวาประเทศอนใน

กลม) เทากบไดตลาดอาเซยน ไทยเขาไปลงทนในตลาดอาเซยน บคลากรไทยมโอกาสไปท างานในตลาดเพอนบานมากขน ธรกจ/อตสาหกรรมไทย มโอกาสไดคนงานฝมอจากเพอนบานมาก

ความทาทายในภาพรวมตอประเทศไทย

ความพรอมของภาคธรกจ/อตสาหกรรมไทยเปนรายภาค ความพรอมของผบรโภคในการรบรและใชประโยชนจากการ

เปลยนแปลงทจะเกดขน ความพรอมของภาครฐในการปรบกฎหมายตาง ๆ ทจ าเปนตอง

เปลยนแปลง ความรวมมอระหวางหนวยงานตาง ๆ ของภาครฐและเอกชน

ผลกระทบตอภาคธรกจ/อตสาหกรรมตาง ๆ

ภาคบรการ และโลจสตคส (เชน โทรคมนาคม ธนาคาร ประกนภย ขนสง ฯลฯ)

ภาควชาชพ อตสาหกรรมการผลต

อาศยแรงงานนอย อาศยแรงงานมาก (แรงงานฝมอ และไมใชแรงงานฝมอ)

ภาคเกษตร การทองเทยว การน าเขา (สนคาส าเรจรป และวตถดบ) การสงออก (ระหวางกน และภายนอกอาเซยน)

ภาครฐ: การเตรยมความพรอมดานกฎหมายและสงคม กฎหมายเกยวกบการเคลอนยายสนคาและบรการ ไดแกกลมกฎหมายธรกจการคาระหวาง

ประเทศ เชน กฎหมายน าเขาสงออกสนคา, กฎหมายแขงขนทางการคา, กฎหมายสงเสรมการลงทน (ทงในและนอกประเทศ) กลมกฎหมายการตอบโตการทมตลาด-อดหนน-ปกปอง,

กฎหมายเกยวกบการประกอบธรกจและการท างานของคนตางดาว เชน พรบ. การประกอบธรกจตางดาว และ พรบ. การท างานของคนตางดาว ฯลฯ

กฎหมายธรกรรมอเลกทรอนกส ฯ ตองสอดคลองกบประเทศอน ๆ ในกลม เพอความผกพนในการท านตกรรมและธรกรรมตาง ๆ จะมผลไปในทศทางเดยวกน

กฎหมายภาษอากร ทงภาษสรรพากร สรรพสามต และศลกากร ตองสอดคลองกน กฎหมายตรวจคนเขาเมอง กฦหมายทรพยสนทางปญญา กฎหมายเกยวกบการประกอบวชาชพอสระ

ผลกระทบดานโลจสตคสและการขนสง

ระเบยงเศรษฐกจตะวนออก-ตะวนตก (East-West Economic

Corridor) ดานง-ทะวาย (ดานศลกากรมกดาหาร และแมสอดอาจจะไดรบผลกระทบอยางมาก)

ระเบยงเศรษฐกจตะวนออก-ตะวนตกอาเซยน-อนเดย

ผลกระทบดานการทองเทยว

ระเบยงเศรษฐกจตะวนออก-ตะวนตก สามเหลยมเศรษฐกจ ไทย-ลาว-เขมร อนภมภาคแมโขง ไทย-ลาว-พมา-จน ฯลฯ ดานตรวจคนเขาเมอง กบกฎหมายตรวจคนเขาเมอง จะมแนวทาง

ด าเนนการอยางไร ? พาสปอรตอาเซยน ?

การประกอบวชาชพอสระ

นาจะไมใชแรงงานฝมอ ประเดนใบอนญาต จะยอมรบของอกประเทศหนงวาเทยบเทาหรอไม

และหลกเกณทการเทยบ ลกษณะพเศษของวชาชพกฎหมาย คอ

เกยวของกบภาษาทจ าเปนตองสอใหเขาใจเนอหาและการตความกฎหมาย การปรกษากฎหมายภายในประเทศ การปรกษากฎหมายตางประเทศ และระหวางประเทศ การวาความในศาล

ผลกระทบตอภาคการผลต

กลมทมความพรอมดานเทคโนโลย สงคโปร มาเลเซย ไทย กลมทมความพรอมดานแรงงาน

แรงงานฝมอ ไทย มาเลเซย อนโดนเซย แรงงานทวไป เวยตนาม พมา ลาว เขมร

กลมทมความพรอมดานวตถดบ มาเลเซย อนโดนเซย ฟลปปนส เวยตนาม ลาว หมา เขมร

กลมทมความพรอมดานเปนฐานการผลต (มโครงสรางพนฐานพรอม) ไทย อนโดนเซย มาเลเซย เวยตนาม

กลมทมเงน (มาก) บรไน สงคโปร

ผลกระทบตอภาคการศกษา

โอกาส ระบบการศกษาทจะมการเชอมโยงกน นกศกษาแลกเปลยนปรบตวงายขน การศกษาตอเนองมโอกาสมากขน

ความทาทาย อปสรรคของภาษา ภาษาองกฤษอยางเดยวเพยงพอหรอไม ? จดหลกสตรอยางไร ใครเปนผน าในการด าเนนการ

ผลกระทบตอวชาชพ (กฎหมาย)

ป 2558 คนไทยจะไปท างานในประเทศเพอนบานไดโดยเสร ? ป 2558 คนงานตางดาวจะทะลกเขาประเทศไทย ?

โดยแทจรง คนตางดาวเขามาท างานในไทยนานมาแลว แมแตวชาชพกฎหมาย

AEC รองรบการเคลอนยายแรงงานทมทกษะ (skilled labour)

ใน 8 สาขา

วชาชพทยอมรบในเรองคณสมบตรวม

แพทย ทนตแพทย พยาบาล วศวกร สถาปนก ชางส ารวจ นกบญช มคคเทศก/ทองเทยว (ไทยยงสงวนทาทไมลงนาม)

วชาชพกฎหมาย

กฎหมายทเกยวของ พรบ. ทนายความ 2525 พรบ. การประกอบธรกจคนตางดาว (ธรกจบรการ) พรบ. การท างานของคนตางดาว

พระราชกฤษฎกา

แนวทางแกไขกฎหมายทนายความ

ใหคนตางดาวสมตรสอบใบอนญาตทนายความได แตตองสอบเปนภาษาไทย

ยอมใหคนตางดาวประกอบวชาชพเปนทปรกษากฎหมายตางประเทศ โดยขอรบใบอนญาต โดยบงคบใหตองจดทะเบยนส านกงานทปรกษากฎหมายตางประเทศดวย

ยงไมมนโยบายแยกใบอนญาตวาความและใบอนญาตทปรกษากฎหมายออกจากกน

ใบอนญาตตลอดชพอาจยกเลกในอนาคต

โอกาสของนกกฎหมายไทยจาก AEC

งานเขามากขนจากการลงทนและเคลอนยายทนทเพมขน มโอกาสรวมทนหรอรวมจดเปนกลมส านกงาน กบส านกงาน

กฎหมายในประเทศเพอนบาน มโอกาสเรยนรแนวทางกฎหมายและแนวปฎบตงานซงกนและกน อาจจ าเปนตองวาจางนกกฎหมายตางชาต เขามาท างาน เพอให

ความเหนกฎหมายในประเทศทคนไทยจะไปลงทนมากขน

ความทาทาย

อปสรรคดานภาษา อปสรรคดานความแตกตางของกฎหมาย เนองจากความลาชาในการ

ปรบกฦหมายของภาครฐใหสอดคลองกน นกกฎหมายไทยยงใหความสนใจกฎหมายของอาเซยนนอย

การเตรยมความพรอมของวชาชพกฎหมาย

ควรรพนฐานระบบกฎหมายของแตละประเทศวาองระบบคอมมนลอวหรอระบบประมวลกฎหมาย เพอเปนฐานท าความเขาใจ

รแนวกฎหมายแพงและกฎหมายพาณชยของเพอนบานบาง เพออาจใหความเหนเบองตนเกยวกบนตกรรม สญญา

รแนวกฎหมายเศรษฐกจของเพอนบานบาง เพออาจใหความเหนเบองตนเกยวกบบรรยากาศการคาขายและการลงทน

รแนวกฎหมายการลงทนและการคมครองการลงทนทงขาเขา-ขาออก เพออาจใหความเหนเบองตนกรณมขอพพาท

เรยนรดานภาษาบาง

ปญหาและความทาทายจากอก 2 เสาหลก

เสาหลกท 2 ประชาคมสงคมและวฒนธรรมอาเซยน *การพฒนาสงคมโดยยกระดบความเปนอยของผดอยโอกาส ฯ

*การศกษาอบรม การศกษาระดบพนฐานและสงกวา ฯ *การสงเสรมความรวมมอทางสาธารณสขฯ *การจดการปญหาดานสงแวดลอม และการใชทรพยากรธรรมชาตอยางย งยน

*สงเสรมการปฏสมพนธระหวางนกคด นกเขยน และศลปนในภมภาค

เสาหลกท 3 ประชาคมการเมอง ความมนคงอาเซยน มกตกาและการพฒนาคานยมและบรรทดฐานรวมกน ภมภาคมความเปนเอกภาพ ความสงบสข แขงแกรง มความรบผดชอบรวมกน เปนภมภาคทมพลวตและมองไปยงโลกภายนอกฯ

สวสด