Post on 02-Jan-2020
Przeszczepienie nerki
Przeszczepienie nerki jest najlepsz cho nie jedyn metod leczenia schy kowej
niewydolno ci nerek. Dializy s procedur ratuj c ycie gdy czynno nerek w przebiegu
ró nych ich chorób jest niewystarczaj ca do ycia. Do przeszczepienia nerki potrzebny jest
narz d. Zalety przeszczepienia od dawcy ywego s oczywiste: nie ma czasu oczekiwania na
przeszczep, biorca otrzymuje dobr nerk od osoby zdrowej, zabieg operacyjny jest
zaplanowany i ma miejsce wówczas gdy zarówno dawca jak i biorca s dobrze do niego
przygotowani. Dawca ywy skraca te czas oczekiwania innym chorym na li cie
oczekuj cych.
Nerki
Nerki s narz dem usuwaj cym z organizmu produkty metaboliczne, mineralne i wod . Nerki
s tak e wa nym organem reguluj cym ci nienie t tnicze krwi, równowag wapniow w
organizmie oraz tworzenie krwinek czerwonych poprzez wp yw na produkcj hemoglobin.
Hemoglobina jest niezb dna do transport tlenu w organizmie. Tak wi c, kiedy nerki s
niewydolne ro nie ci nienie t tnicze krwi, dochodzi do odwapnienia ko ci, pojawia si
niedokrwisto . Kiedy czynno nerek jest poni ej 5% normy, niezb dne jest leczenie
dializami lub przeszczepienie nerki. Po udanym przeszczepieniu nerki konieczne jest
nieustanne leczenie immunosupresyjne celem zapobiegania odrzucaniu przeszczepu.
Co to znaczy odda komu nerk ? Czy mo na normalnie y z jedn nerk ?
Wi kszo z nas urodzi a sie z dwiema nerkami ale niektórzy z jedn . Posiadanie dwóch
nerek jest pewn rezerw bezpiecze stwa. Gdy jedna nerka zostaje usuni ta, druga przejmuje
a 50% jej funkcji i sama zwi ksza swoj wydolno z dotychczasowych 50 do 75%. Tak si
dzieje w pierwszym okresie po usuni ciu jednej z dwóch nerek a najnowsze badania wskazuj
tak e na to, e funkcja tej nerki nieustannie poprawia si dalej z up ywem kolejnych lat. Nie
ma wi kszego ryzyka rozwoju choroby nerek gdy posiada si jedn nerk a czas jej prze ycia
jest taki sam jak dwóch a nawet d u szy w porównaniu z populacj .
Kto mo e by dawc nerki?
Obecnie prawie ka da osoba, która ma zdolno do czynno ci prawnych mo e by dawc .
Warunkiem niezb dnym jest bezinteresowna motywacja i zdrowie dawcy potwierdzone
dok adnymi badaniami. Oddanie nerki jest bezp atne bo nerka jest darem. Jakiekolwiek
próby sprzedawania narz dów s niezgodne z prawem.
Obecnie wi kszo dawców to:
• Rodzice
• Ma onkowie
• Rodze stwo
Rzadziej dawcami s :
• Dalsi krewni: wujek, ciocia, dziadkowie, córki, synowie, kuzyni
• Przyjaciele
• Koledzy z pracy
• Anonimowi dawcy
Ka dy o rodek transplantacyjny posiada okre lone przepisy uwzgl dniaj ce odmienno ci
kulturowe, do wiadczenie i bezpiecze stwo. Wa n rzecz jest by potencjalny dawca by
traktowany z pe n odpowiedzialno ci i je li w czasie bada pojawi si jaki problem
medyczny lub narastaj ca niech do wcze niejszej decyzji nale y to uszanowa , potraktowa
z pe n powag tak by nie wp yn o to w aden sposób na wcze niejsze relacje z
potencjalnym biorc .
Ryzyko dawcy
To jest oczywi cie najwa niejsze pytanie. Czy powinno si poddawa zdrow osob tak du ej
operacji jak usuni cie nerki bez jakichkolwiek korzy ci dla niej? Zabieg operacyjny zawsze
jest obarczony jakim ryzykiem. Ryzyko zgonu wynosi tu oko o 0,03%. Najpowa niejszymi,
zagra aj cymi yciu, komplikacjami s du e krwawienia, krwiak op ucnej, uszkodzenie jelit i
zawa serca. Publikowane dane pokazuj , e cz sto wyst powania tych zagra aj cych yciu
komplikacji nie przekracza 0.5 – 2%. Mniej gro ne powik ania to zaka enie uk adu
moczowego, zaka enie rany, zapalenie p uc, uszkodzenie nerwu, problem psychologiczne,
depresja, silny ból pooperacyjny, zakrzepica y obwodowych, reakcje alergiczne, problem
kardiologiczne, zaparcia, przepuklina i przemijaj ce uszkodzenie w troby. Wyst puj one z
cz sto ci 15-40% a w ród nich najcz stszy jest ból pooperacyjny. Najbardziej istotne jest
stworzenie takich warunków by w najwy szym stopniu zapobiec jakimkolwiek komplikacjom
a je li mimo to si pojawi to jak najszybciej rozpocz ich leczenie. Niektórzy dawcy,
których zawód obarczony jest wysokim ryzykiem jak nurek czy stra ak powinni by
poddani szczególnej trosce do czasu gdy ich stan zdrowia pozwoli na bezpieczny powrót do
tej fizycznie ci kiej pracy.
Co to s odleg e powik ania?
Kilka procent dawców ma d u ej utrzymuj cy si ból zwi zany z chirurgicznym bocznym
ci ciem do pobrania nerki. Nowa technika laparoskopowego pobrania nerki eliminuje ten ból.
Po latach u dawców mo e rozwin sie nadci nienie t tnicze. Pytanie czy jest ono zwi zane z
oddaniem nerki pozostaje bez odpowiedzi. Pojawianie si wysokiego ci nienia t tniczego
krwi, definiowane obecnie jako ci nienie powy ej 140/90 mmHg, ro nie z wiekiem i cz ciej
wyst puje u m czyzn. W wyniku ograniczenia funkcji nerki u niektórych dawców wyst puje
podwy szone st enie kwasu moczowego i pojawia si dn . Faktem jest, e nie maj oni
rezerwy nerkowej. Obserwuj c prze ycia dawców po nefrektomii w rejestrach Skandynawii
wida , e „Dawcy ywi yj d u ej”. Kryje si za tym prawda, e dawcy to szczególna grupa
zdrowych ludzi i nie skraca im ycia fakt posiadania jednej nerki.
Czy s jakie korzy ci wynikaj ce z oddania nerki?
S obserwacje, które wskazuj , e dawcy maj wi ksze poczucie w asnej warto ci. Trudno
powiedzie czy jest to zwi zane z faktem oddania nerki czy w prosty sposób charakteryzuje
ludzi, którzy zostaj dawcami. yciowa satysfakcja zawsze jest zwi zana z udan
transplantacj . Je li wszystko b dzie dobrze to dawcy zasadniczo b d czu si lepiej; je li
pojawi si problemy, dawcy czuj si le.
Czy rzeczywi cie ka dy mo e by dawc ywym nerki?
Oczywi cie, e nie. Dawca musi by zdrowy, bez adnej choroby przewlek ej. Nie mo e
mie :
• Choroby nerek
• Granicznej czynno ci nerek
• Nadci nienia t tniczego
• Nowotworu
• Choroby serca
• Przewlek ej obturacyjnej choroby p uc (POChP)
• Wirusowego zapalenia w troby B lub C ani HIV
• Choroby psychicznej
• Znacznej oty o ci
• Choroby ogólnoustrojowej jak np cukrzyca typu I lub II
•
Badanie – kiedy i kogo?
Badania mo na rozpocz kiedy biorca wchodzi w schy kowy etap przewlek ej choroby nerek
z obni eniem ich funkcji do oko o 15-20% normy. Nie musi si dializowa . Nefrolog, który
opiekuje si biorc daje wi c sygna do rozpocz cia bada dawcy. W pierwszej kolejno ci
nale y wykona pomiary ci nienia t tniczego krwi, wagi, wzrostu i podstawowe badania
krwi i moczu. Nast pnie kandydata bada lekarz, który chce pozna obecny stan zdrowia jak
te problemy zdrowotne wyst puj ce w przesz o ci. Kwalifikacja trwa zwykle kilka tygodni z
coraz to bardziej specjalistycznymi badaniami krwi i moczu (ok 50 bada ) oraz innymi
badaniami (ok 10). Badania skupiaj si na ocenie nerek, serca, p uc, ryzyka powik a
zakrzepowych lub krwotocznych w okresie oko ooperacyjnym.
Kiedy wi kszo bada jest ju wykonanych dochodzi do spotkania z lekarzem celem
uzyskania indywidualnych informacji. Informacji mo e te udziela pracownik socjalny lub
socjalno-ekonomiczny (patrz oddzielny rozdzia ). Potencjalny dawca nie powinien ponosi
adnych kosztów z tym zwi zanych. Nieobecno w pracy zwi zana z powy szymi
badaniami jak te pó niej po zabiegu operacyjnym, rekonwalescencji powinna by
zrekompensowana.
Badania dawcy
Ci nienie t tnicze krwi, wzrost, waga, BMI
Badania krwi
Grupa krwi, próba krzy owa, HLA (zgodno tkankowa)
Inne badania krwi:: Hemoglobina, p ytki krwi, krwinki bia e
Badania w trobowe: enzymy, bilirubina
Ró ne badania nerek: kreatynina, mocznik, cystatyna C, elektrolity
Ró ne testy na infekcj : OB, CRP
HCV, HBV, HIV, VZV, CMV (ró ne wirusy)
Koagulogram: APTT, bia ko S, bia ko C itd
Inne: poziom cholesterolu, glukozy
Badania moczu
Cukromocz, krwinkomocz, bia komocz.
Elektroforeza bia ek moczu, mikroalbuminuria, posiew
Badania czynno ciowe i obrazowe
Klirens- precyzyjna ocena czynno ci nerek. Po 3-4 godzinach od podania znakowanej
substancji pobiera si próbk krwi. Klirens powinien wynosi ok. 80ml/min, wy szy u
m odszych osób. Substancja podana jest wydalana tylko przez nerki.
Rozdzielna funkcja nerek- prawid owo czynno lewej i prawej nerki s podobne. Do tej
oceny stosuje si badanie scyntygraficzne nerek. Substancja izotopowa jest odczytywana
przez kamer od momentu gdy pojawi si w nerkach a nast pnie w drogach moczowych a do
p cherza moczowego. Je li która z nerek ma obni on funkcj jest preferowana do oddania.
Bardzo wa ne jest wypicie du ej ilo ci p ynów przed tym badaniem.
Badanie ultrasonograficzne nerek – proste badanie do oceny wielko ci nerek, obecno ci
nieprawid owych zmian lub torbieli.
Tomografia naczyniowa nerek (angioCT). To jedno z ostatnich bada oceniaj ce
unaczynienie t tnicze i ylne obu nerek. Jest ono wykonywane w oddzia ach radiologicznych.
Wyniki tego badania s bardzo istotne dla chirurgów, którzy podejmuj decyzj któr nerk i
jak technik nale y pobra . Badanie to dostarcza tak e informacji o obu moczowodach i
p cherzu moczowym i obustronnym wydalaniu moczu. Nerka, która ma kilka naczy mo e
stwarza techniczne problemy nie tylko podczas jej pobierania ale tak e podczas
przeszczepienia. Badanie rozpoczyna si od podania rodka kontrastowego do y y na
przedramieniu. Kontrast ten bardzo szybko dociera do nerek st d badanie nie zajmuje du o
czasu. Alternatywnym badaniem jest angiografia metod rezonansu magnetycznego
(angioMR). W badaniu tym nie u ywa si promieniowania X tylko silne pole magnetyczne.
Osoba badana znajduje si wewn trz d ugiego tunelu i w trakcie robienia zdj s yszy g o ne
d wi ki. Badanie to zajmuje wi cej czasu i nie jest wskazane dla osób z klaustrofobi .
Trzecim sposobem jest tradycyjna angiografia nerek. W tym badaniu kontrast jest podawany
przez pachwin do t tnicy udowej. Pojawia si wówczas uczucie gor ca a po badaniu
konieczne jest pozostanie w ó ku przez kilka godzin z opatrunkiem uciskowym w miejscu
wk ucia i cz ste badanie ci nienia t tniczego krwi i t tna.
EKG elektrokardiogram. Proste badanie z u yciem elektrod na klatce piersiowej,
ko czynach górnych i dolnych, które zapisuje rytm i prac serca.
Próba wysi kowa. Ekg podczas wysi ku. To badanie jest wykonywane u osób po
uko czeniu 50 roku ycia. W czasie wysi ku i po jego zako czeniu zapisywane jest wielko
obci enia, t tno i Ekg. Badanie to pokazuje nam jak serce reaguje na stres wywo any
ci kim wysi kiem i zwi kszonym zapotrzebowaniem na tlen.
Badanie radiologiczne serca i p uc (Rtg klatki piersiowej). To popularne badanie do oceny
zmian p ucnych i /lub sercowych. Powtarzane jest ono rutynowo w przeddzie nefrektomii.
Doustny test obci enia glukoz – to badanie pozwala na wykrycie cukrzycy lub
predyspozycji do cukrzycy. Po wypiciu s odkiego napoju o okre lonej dawce glukozy, w
sta ych odst pach czasu pobiera si próbki krwi i mierzy si w nich st enie cukru.
Opieka socjalna – zobacz oddzielny rozdzia
W szczególnych sytuacjach mog by dodatkowo wykonywane inne badania:
Przep yw cewkowy moczu: Jak szybko opró nia si p cherz moczowy? Dodatkowa ocena
obj to ci p cherza po oddaniu moczu. Badanie to jednoznacznie wyklucza utrudnienie
wydalania moczu co najcz ciej zdarza si u m czyzn z przerostem prostaty.
Badania czynno ciowe p uc. Ca kowita pojemno oddechowa p uc, przep yw maksymalny,
pojemno wydechowa dostarczaj informacji o ewentualnych obturacyjnych chorobach p uc.
Szczególnie dotyczy to palaczy tytoniu zarówno by ych jak i obecnych.
Badanie ultrasonograficzne serca- wykrywa nieprawid owo ci anatomiczne serca oraz
ró ne wady zastawkowe serca.
Konsultacja psychiatryczna – ka dy dawca powinien mie szans porozmawia z psychiatr
cho nie jest to obowi zkowe w ka dej sytuacji. Pomocna jest ona w przypadku dawców z
grona przyjació lub osób z poza rodziny a przede wszystkim dawców anonimowych.
Decyzja
Po tych wszystkich badaniach dochodzi do spotkania z lekarzem celem podsumowania
przeprowadzonych bada i uzyskania wi cej informacj. Wszystkie dokumenty zostaj
przes ane do Oddzia u Transplantacyjnego celem omówienia i podj cia decyzji o wst pnej
akceptacji. Ostateczn decyzj wydaje zespó z o ony z chirurga transplantologa, lekarza
transplantologa, koordynatora. Wyznaczony zostaje wówczas wst pny termin zabiegu
chirurgicznego. Istotne jest aby w czasie zaplanowanego zabiegu zarówno dawca jak i biorca
byli zdrowi. Zwykle obie osoby s przyjmowane do szpitala jeden do dwóch dni przed
pobraniem i przeszczepieniem. Wykonywane s wówczas rutynowe badania przedoperacyjne,
Rtg klatki piersiowej i Ekg. Obie osoby spotykaj si z anestezjologiem, chirurgiem,
fizykoterapeut , piel gniark i lekarzem prowadz cym w oddziale. Dawca otrzymuje do
podpisanie dokument, e oddaje nerk dobrowolnie i bezinteresownie. Zwykle chirurg
potwierdza swoim podpisem t deklaracj . Takie s wymogi prawne.
Kryteria akceptacji
Kryteria akceptacji dawcy zmienia y si w czasie i mog te zale e od do wiadczenia
o rodka. Chodzi o dwa problemy. Jakie medyczne czynniki ryzyka mo emy zaakceptowa u
dawcy i które z nich ogranicz sukces transplantacji?
Kwalifikacja nie budzi zastrze e gdy przestrzega si ci le regu , które akceptuj zdrowych
ludzi bez adnych chorób, lekarstw i z dobr czynno ci nerek. Zaakceptowanie osoby z
leczonym nadci nieniem t tniczym, oty o ci itp. mo e stwarza problemy w przysz o ci.
Trzeba na to zwróci szczególn uwag . Oko o 1% potencjalnych dawców a uje swojej
decyzji. Tak wi c ogromnie wa ne jest skrupulatne przeprowadzenie ca ej kwalifikacji by
oddanie nerki by o zawsze dobrze przemy lan , wiadom i dobrowoln decyzj .
Techniki chirurgiczne pobrania nerki
S dwie metody pobrania nerki: otwarta i laparoskopowa.
Metoda otwarta
Jest to popularna technika pobierania nerki poprzez ci cie boczne lewe (lewej nerki) lub
prawe (prawej nerki). Przecina si wówczas du parti mi ni i czasem kawa ek ebra by
uda o si wyj nerk . Znane s zwi zane z tym powik ania jak przed u ony ból czy
uszkodzenie nerwu, których cz sto wynosi ok. 1-5%.
Popularna w wielu o rodkach przednia technika pobrania nerki jest mniej bolesna. Coraz
cz ciej stosowana jest metoda laparoskopowa pobierania nerki. Przygotowuje si w tej
metodzie trzy otwory w jamie brzusznej: centralnie dla kamery, jeden na instrumenty do
ci cia i jeden na instrumenty do utrzymania hemostazy. Chirurg pracuje obserwuj c pole
operacyjne przez kamer . W czasie zabiegu do jamy brzusznej podaje si gaz by u atwi w
ten sposób pobranie nerki. Mo e to wywo a gorsze samopoczucie i bóle ramion przez krótki
okres po operacji. Nerka jest wyjmowana przez 6-7 cm otwór przy u yciu specjalnych
sterylnych instrumentów.
Oddzia pooperacyjny
Dawca czuje ból pooperacyjny. Biorca ma si z ka dym dniem lepiej a posiadanie nowej
nerki poza tym oczyszcza go z wszelkich toksyn. Stan ogólny dawcy tak e poprawia si . Na
pocz tku cz ste s pomiary ci nienia t tniczego i badania krwi a ból stopniowo zmniejsza si .
W pierwszym dniu nie mo na nic je . Podawane s kroplówki. Nast pnego dnia, je li nie
b dzie problemów, zostaje usuni ty cewnik z p cherza. Wa ne jest jak najszybsze wstanie z
ó ka i poruszanie si z pomoc personelu. Chodzenie zmniejsza ryzyko zakrzepicy i
zapobiega zaparciom, które mog pojawi si po rodkach u mierzaj cych ból. Wkrótce
mo na zacz je . Stan ogólny poprawia si i mo na wraca do domu.
W domu
Gojenie rany trwa kilka tygodni. Nie mo na nosi ci kich rzeczy ale mo na wykonywa
proste czynno ci. Wa ne s codzienne spacery i odpoczynek. Wielu dawców ma poczucie
du ego zm czenia po bardzo niewielkich wysi kach. To jest normalne. Oni nie czuj si
niezdrowo. Nie nale y wpada w panik . Z czasem wszystko wróci do normy. Czas
rekonwalescencji wynosi zwykle par tygodni.
Dalsza opieka
Polecamy raz w roku wykonywa podstawowe badania kontrolne jak pomiar ci nienia
t tniczego krwi i masy cia a, badania czynno ci nerki, badanie ogólne moczu.
Przeprowadzenie tych bada jest w gestii o rodka transplantacyjnego, który zajmuje si
dawc .
Rejestr
W wielu krajach Unii Europejskiej obowi zkowe jest prowadzenie rejestru dawców. W
ka dym kraju s odpowiednie organizacje, które dbaj o jako i rzetelno prowadzonych
rejestrów dawców. Podczas prac grupy EULID stworzyli my projekt rejestru dawców z
uwzgl dnieniem informacji jakie powinien on zawiera :
• Imi dawcy
• Nazwisko dawcy
• P e
• Rok urodzenia
• Kraj dawcy
• Narodowo biorcy
• Kraj biorcy
• Relacje mi dzy dawc a biorc
• Rodzaj dawstwa
• Narz d pobrany
• Data zabiegu
• O rodek pobrania i przeszczepienia
• O rodek prowadz cy po zabiegu
• Przebieg pooperacyjny
Dane ogólne dotycz ce ywych dawców nerki lub w troby
• Data obserwacji
• Stan
• Masa cia a w stosunku do wzrostu
• Szczegó owe dane dotycz ce ywych dawców nerek
• Kreatynina
• Bia komocz
• Ci nienie t tnicze skurczowo-rozkurczowe
• GFR (obliczany automatycznie)
• Reinterwencja chirurgiczna
• Ból wymagaj cy leczenia
• Powik ania wymagaj ce leczenia
• Psychologiczne powik a wymagaj cych leczenia
• Nadci nienie t tnicze, wymagaj ce leczenia
• Konieczno transplantacji
Szczegó owe dane dotycz ce ywych dawców w troby
• Ca kowita Bilirubina, AspAT, ALAT, fosfataza alkaliczna, Gamma GT, bia ko
ca kowite, INR.
• Reinterwencja chirurgiczna
• Ból wymagaj cy leczenia
• Powik ania wymagaj ce leczenia
• Psychologiczne powik ania wymagaj ce leczenia
• Nadci nienie t tnicze, wymagaj ce leczenia
• Konieczno transplantacji
Czasami bywa, e dawcy czuj si ju niepotrzebni, nie s ysz adnego podzi kowania.
Biorcy s zapraszani na badania do o rodka transplantacyjnego a dawcy s pod tym
wzgl dem zaniedbywani. Nale y do o y szczególnych stara by tego typu sytuacje nie
mia y miejsca.
Przeszczepienie w troby
Przeszczepienie w troby jest jedyn metod leczenia przewlek ej niewydolno ci tego
narz du. Tak e w ostrej niewydolno ci w troby przebiegaj cej z jej martwic pilne
przeszczepienie w troby jest jedynym ratunkiem. Nie ma tu mo liwo ci d ugoterminowej
dializy jak to jest w przypadku chorych ze schy kowa niewydolno ci nerek. Przeszczepienie
w troby jest o wiele trudniejsze ni przeszczepienie nerki. Uszkodzona w troba musi by
usuni ta przed wszczepieniem nowego narz du a zabieg operacyjny trwa wiele godzin.
Przeszczepienie od dawcy ywego
W troba sk ada si z dwóch p atów: prawego- wi kszego i lewego - mniejszego.
Segmentalna struktura w troby umo liwia jej podzia . Do zachowania yciowych procesów
metabolicznych i utrzymania normalnej funkcji, biorca potrzebuje przeszczepu w troby o
masie stanowi cej co najmniej 1% masy cia a. Dla dzieci, które potrzebuj przeszczepu
w troby wystarczaj ca jest boczna cz lewego p ata. Dla doros ego biorcy cz sto musi by
u yty ca y prawy p at w troby by zapewni jej wydolno .
Ryzyko zgonu dawcy w troby wynosi ok. 0,5% i jest ono 10-krotnie wi ksze ni dawcy
ywego nerki.
Wskazaniem do przeszczepienia w troby od dawcy ywego s na ogó wrodzone choroby
w troby u ma ych dzieci. Wówczas rodzice mog odda dziecku cz swojego lewego p ata
w troby i jest to wystarczaj ce. Ostra niewydolno w troby tak e mo e by wskazaniem do
przeszczepienia w troby od dawcy ywego je li bardzo trudno jest w szybkim czasie znale
dawc zmar ego. W przypadku raka w troby, kiedy wyd u anie oczekiwania na w trob
zwi ksza ryzyko progresji nowotworu u biorcy, przeszczepienie w troby od dawcy ywego
powinno by rozwa one ze szczególn trosk .
Wczesne i pó ne ryzyko dawcy
Wyci cie lewego lub prawego p ata w troby jest du ym zabiegiem. Z lewego p ata jest
mo liwe pobranie segmentu 1-2, który stanowi ok. 300mL mi szu w troby. Prawy p at
umo liwia pobranie segmentu 5-8 który stanowi ok. 1000ml mi szu w troby. Przeciek ó ci,
krwawienie, infekcja, silny ból brzucha i powik ania zakrzepowo-zatorowe to wczesne
problemy, które dotycz oko o 10-20% dawców. Powik ania prowadz ce do zgonu jakie
odnotowano zarówno w USA jak i Europie by y spowodowane seps , zatorem p ucnym,
nasilonym krwawieniem lub niewydolno ci w troby. Odleg ym problemem, który dotyczy
kilku procent dawców jest sta y, d ugo utrzymuj cy si ból, zapalenie o dka.
W troba ma niezwyk zdolno regeneracji. U dawcy jest ona w stanie odnowi si a do
95% wyj ciowej masy i wymiarów. Jest to szybki proces i zachodzi w pierwszych trzech
miesi cach po zabiegu. Parametry w trobowe w odleg ym czasie s prawid owe. Niemal
wszystkie parametry s prawid owe czego nie mo na powiedzie o omawianych wcze niej
dawcach ywych nerki
Badania kwalifikacyjne
Wykonuje si nast puj ce badania:
Badania krwi oceniaj ce czynno w troby oraz inne: ASAT, ALAT, bilirubina, ALP,
albuminuria, INR, hemoglobina, leukocytoza, poziom p ytek krwi, glikemia, amylaza,
elektrolity, kreatynina
Koagulogram: APTT, AT-III, bia ko C, bia ko S, oporno na aktywowane bia ko C (APC
resistance), mutacja genu B dla protrombiny
Grupa krwi, HLA(zgodno tkankowa)
Wirusy: HBV, HCV, EBV, CMV, HIV
Waga, wzrost, podstawowy wywiad lekarski oraz ocena stanu ogólnego z pomiarem ci nienia
t tniczego.
Ekg
Rtg klatki piersiowej
USG w troby z Dopplerem
Tomografia komputerowa w troby lub cholangio-angio MR celem oceny wielko ci i masy
w troby ze szczególnym uwzgl dnieniem tych segmentów, które s planowane do pobrania
Konsultacja anestezjologa
Zgoda dawcy i ostatnie informacje od chirurga
Premedykacja przedoperacyjna
Zabieg chirurgiczny
Pobranie w troby zwykle odbywa si z ci cia pod ebrowego. P aty w troby s wolne od
wi zade i tkanek co sprzyja szybkiemu uwidocznieniu du ych naczy krwiono nych i
ó ciowych. Zostan one podzielone i wyizolowane na stron , z której ma by pobranie. Po
podzieleniu tkanki w trobowej, przewód ó ciowy jest przecinany a naczynia krwiono ne s
zamykane i cz w troby przygotowana do przeszczepienia zostaje pobrana i umieszczona
w zimnym p ynie prezerwacyjnym celem ochrony tkanek. Drena powinien by utrzymany
tak d ugo jak utrzymuje si jakikolwiek wyciek czy niewielkie krwawienie.
Opieka pooperacyjna
Dawca pozostaje w OIOM do nast pnego dnia. Po powrocie na oddzia chirurgiczny,
wi kszo pacjentów zaczyna pi i stopniowo je . Wa ne jest by pacjent jak najszybciej by
zmobilizowany do wyj cia z ó ka. Badania krwi s wykonywane 1 raz dziennie przez
pierwsze dni a ból jest zwykle u mierzany przez znieczulenie podtwardówkowe w ci gu 4-5
dni. W tym czasie stopniowo redukuje si ból przy pomocy tabletek przeciwbólowych.
Wi kszo pacjentów pozostaje w szpitalu przez 7-10 dni. Rana goi si po 2 tygodniach od
zabiegu a poczucie zdrowia wraca po ok. 6 tygodniach. W tym czasie dawca powinien unika
ci kiej pracy ale mo e prowadzi normaln aktywno yciow . Czas powrotu do zdrowia
jest ró ny u ró nych osób ale najcz ciej wynosi ok. 8-12 tygodni.
Obserwacja odleg a
Dawca w troby powinien by pod opiek o rodka i mie wykonywane co 3 miesi ce
badania: kliniczne, badania krwi oceniaj ce funkcj w troby i USG w troby po 3, 6 i 12
miesi cach. Je li kiedykolwiek po operacji pojawi si jakie problemy, dawca powinien
mie sta y kontakt z o rodkiem transplantacyjnym by móc uzyska jak najlepsz pomoc.
Optymalnym rozwi zaniem by oby sprawowanie sta ej opieki nad dawc ale praktycznie
ka dy o rodek transplantacyjny ma swoje w asne zasady, które nie wymagaj naszej
rekomendacji. Najwa niejsza jest optymalna opieka nad dawc w okresie oko ooperacyjnym.
Ubezpieczenia spo eczne i system ochrony dawcy ywego
Dawcy ywi powinni by otoczeni szczególn trosk pa stwa (nasze rekomendacje s
wydane oddzielnie). Ubezpieczenia spo eczne winny sprawowa opiek na ka dym etapie
ycia. W XX wieku stopniowo wprowadzano wiele istotnych reform a mimo to nadal
pozostaje miejsce na kolejne ulepszenia i tu pojawia si szczególne zadanie dla cz onków
EU.
Ochrona socjalna dawcy ywego – praktyka na dzisiaj i wskazówki na jutro
Czy dawcy maj prawo do zwolnienia lekarskiego po zabiegu oddania nerki?
Generalnie dawcy maj prawo do zasi ku chorobowego
Kto p aci?
Powszechnie praktykowany jest podzia p atno ci mi dzy pracodawc a w adze. My
proponujemy ustanowienie jednego organu jako p atnika dawców.
Czy s jakie ograniczenia do prywatnego ubezpieczenia na ycie dawcy?
Bycie dawc nie powinno by traktowane jako czynnik ryzyka i powodowa odmowy
ubezpieczenia na ycia. Przeciwnie. Faktem jest, e zgodnie z dotychczasow wiedz dawcy
yj d u ej.
Czy s jakie ograniczenia dla dawców którzy chc otrzyma kredyt?
Nie ma adnych ogranicze .
Czy s jakie systemy ubezpieczenia pacjenta, z których mogliby skorzysta dawcy w
przypadku powik a w trakcie zabiegu i pó niejszym okresie?
System ubezpieczenia pacjenta czyli taki, w którym pacjenci mog otrzyma zap at za
nieprzewidziane powik ania, nie wyst puje wsz dzie. Tylko Szwecja, Norwegia, W ochy,
Francja i Wielka Brytania maj w swoim prawie uwzgl dnione tak e te aspekty. Je li
istniej cy system ubezpieczenia danego chorego móg by zosta rozszerzony i dotyczy tak e
dawców to powinno tak si sta . Jest to istotna forma sprawowania opieki umo liwiaj ca
wszystkim dawcom otrzymanie odszkodowania pieni nego w przypadku niepowodzenia.
Co z systemem zajmuj cym si zwrotem kosztów? Czy powinny one tak e dotyczy
dawców?
Systemy zwrotu kosztów dawcom istniej w krajach z d ugim do wiadczeniem w
przeszczepianiu narz dów od ywych dawców. Powinny istnie w ka dym kraju celem
u atwienia leczenia dawców ywych. S to bowiem osoby zdrowe, które na co dzie pracuj a
staj si pacjentami na bardzo krótki czas. Dawcy s zm czeni i os abieni po zabiegu i maj
prawo do przej ciowej niezdolno ci do pracy.
Czy dawcy powinni otrzymywa zwrot kosztów za dojazd do i ze szpitala na badania,
zabieg, kontrole lekarskie?
Tak, wszystkie kraje powinny tego przestrzega . Dawcy poddaj c si zabiegowi nie tylko
ratuj swoich bliskich ale w obserwacji wieloletniej przyczyniaj si do zmniejszenia
spo ecznych kosztów terapii. Dawcy powinni mie wi c zapewniony ten typ us ugi.
Co z badaniami dawcy? Kto za nie p aci?
Zalecamy by aden dawca nigdy nie p aci za jakiekolwiek badania nawet w bardzo odleg ej
obserwacji po zabiegu. Koszty te powinien pokrywa system ochrony zdrowia.
Co w sytuacji braku funduszy na pokrycie wszystkich bada ? Kto za to p aci?
Zalecamy by wszystkie koszty zosta y zrefundowane.
Co z kosztami leków?
Ró ne kraje maj ró ne zasady w tej sprawie. My zalecamy refundacj kosztów leków.
Czy jest mo liwo otrzymania zwrotu kosztów za niezb dne okoliczno ci spo eczne
jakie zaistnia y w zwi zku z procedur dawstwa?
Mo e zaistnie taka sytuacja np. w ród rolników, którzy musz utrzyma swoje zwierz ta
czy rodziców, którzy potrzebuj pomocy w opiece nad dzie mi i domem. W przypadku
zwrotu tych kosztów potrzebna jest pisemna deklaracja z wykazaniem kosztów dodatkowych
dzia a zwi zanych z procedur .