งานปฏบตการกลางและชนสตรโรค

โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม

คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

ทมาและความหมายของเคมคลนกความสำาคญของการตรวจวเคราะห

ทางเคมคลนกประเภทของการตรวจวเคราะหทาง

เคมคลนก

คอ การตรวจหาสารตางๆทอยในเลอด ปสสาวะ และสารนำ-าตางๆทมาจากรางกายของคนเราโดยใชวธทางเคม

สมยกอน- การตรวจวเคราะหทางหองปฏบตการใชวธ manual เชน การตรวจหานำ-าตาลในเลอด ใชวธตม การตรวจหาสารบางชนด เชน เอนไซม ใชวธวดคาการดดกลนแสง โดยใช เครองวดการดดกลนแสง (spectrophotometer )

สมยกอน

ขอดของวธ manual- ตนทนตำา- ปจจบนยงคงใชในบางโรง

พยาบาล เชน โรงพยาบาลชมชน

ขอเสยของวธ manual - ใชเวลาในการตรวจวเคราะหนานทำาใหแพทยวนจฉยโรคไดลาชา- มความเสยงสงตอบคลากร- ระยะเวลาจำากด จำานวนจำากด

ปจจบน- การตรวจวเคราะหทางหองปฏบตการมการนำาเทคโนโลยใหมๆ มาใช- อางองจากหลกการของวธ manual- เครองมอทใชในการตรวจวเคราะหเปนเครองวเคราะหอตโนมต

ขอดของเครองวเคราะหอตโนมต- ชวยใหแพทยวนจฉยโรคไดเรว

ข-น- ทำาไดหลายการทดสอบพรอมๆ

กน คร-งละมากๆ- ลดความเสยงของบคลากร

ขอเสยของเครองวเคราะหอตโนมต- ตนทนสง- ตองมการบำารงรกษาใหอยใน

สภาพทพรอมใชงานเสมอ

เพอชวยในการวนจฉยโรคเพอชวยในการตดตามผลการรกษาเพอตรวจกรองในกลมประชากรทไมม

อาการเพอการพยากรณโรคเพอการวจยทางการแพทยเพอตรวจสขภาพรางกาย

หนวยทใชรายงานผล

คาปกต(Normal Range)และคาวกฤต (Critical Value)

หนวยมาตรฐานทใชกนทวโลกคอ ระบบเมตรกทมชอวา The International System of Units หรอ SI Unit

หลกเกณฑโดยยอสำาหรบการรายงานคาของสารเคมในเลอดโดยใชระบบ SI มดงน-1. ปรมาตรใหรายงานเปนลตร (L) เชน ปสสาวะ 3 L หมายถง ปสสาวะจำานวน 3 ลตร

2. ความเขมขนของสารใหรายงานดงน-

2.1 นำ-าหนกหรอมวลตอลตร เชน g/l = กรมตอลตร mg/l = มลลกรมตอลตร

g/l = ไมโครกรมตอลตร mg/dl = มลลกรมตอเดซลตร

2.2 จำานวนสารตอลตร เชน mol/l = โมลตอลตร mmol/l = มลลโมลตอลตร mol/l = ไมโครโมลตอลตรmEq/l = มลลอคววาเลนซตอลตร

3. หนวยอนๆ เชนU/L = ยนตตอลตร

ตวอยาง- กลโคส 89 mg/dl อานวา???- โซเดยม 145 mmol/l อานวา???- แมกนเซยม 1.89 mEq/l อานวา??- เอนไซมอะไมเลส 150 U/L อานวา??

คาปกต (Normal Range) หรอคาอางอง (Reference Value) คออะไร?? คอคาของผลการทดสอบทไดจากลมประชากรทมสขภาพดไดเปนชวงคาปกต

คาวกฤต(Critical Value) คออะไร??คอคาผลการทดสอบทผดปกตของผปวย ทตองรบแจงแกแพทยโดยเรวทสดเพอใหวางแผนการรกษาไดทนทวงท

คาปกต (Reference Value)- ใชตดสนเบ-องตนวาปกตหรอผดปกต- ชวยในการวนจฉยโรค- เพอการวจยทางการแพทย

คาวกฤต (Critical Value)- เพอใหแพทยวางแผนการรกษาไดทนทวงท

คาวกฤต (Critical value) เปนผลการตรวจวเคราะหทมคาสงหรอตำากวาทอางองในระดบทมผลกระทบตอผปวยจนเปนอนตรายได

กำาหนดโดยแพทยรวมกบหองปฏบตการทเกยวของ

ตองรบแจงแพทยโดยดวน

การตรวจนำ-าตาลในเลอด (Fasting blood sugar,FBS)

การตรวจการทำางานของไต (Kidney function test)

การตรวจหาความผดปกตของเกลอแรและสมดลกรด-ดาง

(Electrolyte and Elements)การตรวจการทำางานของตบ(Liver function test,LFT)

การตรวจหาความผดปกตของไขมนในเลอด (Lipid profile)

การประเมนภาวะโรคหวใจ (Cardiac marker)

การตรวจภาวะโรคเกาต (Gout)การตรวจวเคราะหเหลกทสะสมในรางกาย (Iron)

การตรวจวเคราะหอนๆ

นำ-าตาลในเลอด = นำ-าตาลกลโคส (glucose)กลโคสเปนแหลงพลงงานทสำาคญทสดในการดำารงชวตกลโคสในเลอดไดมาจากอาหารและจากการเปลยนจากคารโบไฮเดรตทสะสมไวทตบ(ไกลโคเจน)

มฮอรโมนสำาคญทควบคมระดบกลโคสในเลอด คอ อนซลน

นำ-าตาลในเลอดเปลยนแปลงตามเวลาหลงรบประทานอาหาร

การยอยสลายกลโคส เลอด (กลโคส)

ตบ (ไกลโคเจน)

ดความผดปกตของกลไกการจดการกบกลโคสในเลอดทเกดจาก1 .ตบออนสรางอนซลนไมพอ2. ลำาไสดดซมกลโคสไมด3. ตบสะสมและสลายกลโคสออกมาใชงานได

ไมด

ทกๆกรณทนำ-าตาลในเลอด กวาปกต = เบาหวาน

คาปกตGlucose = 70 – 110 mg/dl

คาวกฤตGlucose < 40 mg/dl > 450 mg/dl

ศพททควรร- Blood Sugar = ระดบนำ-าตาลในเลอด- Fasting Blood Sugar (FBS) = ระดบนำ-าตาลในเลอดหลงจากงดอาหารอยางนอย 6-8 ชวโมง

เพอชวยในการวนจฉยโรคเบาหวาน

ตดตามผลการรกษาโรคเบาหวาน

ภาวะออนเพลย เปนลม เนองจากขาดนำ-าตาล

เพอใหเรารคราว ๆ วาสามารถควบคมโรคเบาหวานไดดเพยงใด 

ในคนปกตจะไมพบนำ-าตาลในปสสาวะ

คำาศพททควรร- Urine glucose= การตรวจนำ-าตาลในปสสาวะ

ทำาไมปสสาวะแลวมดตอม ???เกดความผดปกตกบไตซงปลอยให

นำ-าตาลออกมาพรอมกบปสสาวะมกพบในผปวยเบาหวานและผปวย

โรคไต

• ไตม 2 อนลกษณะคลายเมลดถว• ขนาดประมาณกำาป- น• อยขางกระดกสนหลงบรเวณบ-นเอว

1 .กรองเลอดทผานไต โดยไมใหสารโมเลกลใหญผานออกมากบนำ-ากรอง

2. ดดกลบสารตางๆทรางกายตองการและขบของเสยออกรวมกบนำ-าในรปของปสสาวะ

3. ควบคมสมดลกรดดางและเกลอแรในรางกาย

กรองเลอด- ไมยอมใหสารในโมเลกลใหญ

ผานออกไป เชน เซลลตางๆ โปรตนโมเลกลใหญ

- ยอมใหสารโมเลกลเลกๆผานออกไปพรอมกบนำ-า เชน พวกเกลอแรตางๆ ยเรย(urea)

กรองโปรตน : พบโปรตนในปสสาวะ

Urine protein โปรตนในปสสาวะปกตพบโปรตนในปสสาวะไดเลกนอย คอ

นอยกวา 10 mg/dlหรอ นอยกวา 150 mg/24hrs.

ภาวะทมโปรตนในปสสาวะมากกวา 150 mg/24hrs. เรยกวา Proteinuria

Test ทใชตรวจคอ Urine protein - Random urine- 24 hrs. urine

Urine microalbumin- Microalbumin = mAlb

Urine protein โปรตนในปสสาวะการตรวจพบโปรตนในปสสาวะอาจเกดจาก1.สาเหตทไมเกยวของกบไต ไดแก การ

ออกกำาลงกายมาก ผทเปนไข ผปวยทมเน-องอกในชองทอง เปนตน

2.สาเหตจากพยาธสภาพภายในไตโดยตรง

Urine protein - Random urine- 24 hrs. urine

Urine microalbumin หมายถง ระดบอลบมนทมากกวา ปกตเลกนอยออกมาในปสสาวะ

แตยงตรวจไมพบโดยวธ Labstix หรอ Dipstick

ความสำาคญของการตรวจ Urine microalbumin- ประเมนสภาพทางไตและตดตามการรกษาผปวย โรคเบาหวาน- ประเมนสภาพทางไตและตดตามการรกษาผปวยโรค

ความดนโลหตสง

Urine microalbumin0-4 mg/dl (Random urine)0-30 mg/24hrs. (Urine 24hrs.)

การดดกลบและการขบของเสยoของเสยทไตขบออกมาทสำาคญ คอ

ยเรย(urea) ครเอตนน(creatinine) และกรดยรค

(uric acid)

oยเรย (urea) oเกดจากการยอยสลายอาหารประเภทโปรตนoมากกวา 90% ถกขบออกทางไตoปกตไตจะขบยเรยออกและดดกลบเขาสกระแสเลอด

สวนหนง

BUN เปลยนแปลงตาม1. ปรมาณโปรตนทไดรบ2. สมรรถภาพของตบ3. สมรรถภาพของไต

ไตมการทำางานนอยลง หรอไมสามารถทำางาน

ได

เกดการคงของ

ยเรย(urea

)ในเลอด

คาปกตBUN = 7 – 24 mg/dl

BUN สงภาวะโรคไต

นวภาวะขาดนำ-า

รบประทานอาหารทมโปรตนสง

BUN ตำา โรคตบเร-อรงรบประทานอาหารทมโปรตนนอย

คำาศพททควรร Urea = ยเรย Blood urea nitrogen (BUN) = ปรมาณยเรยในเลอด

ครเอตนน (creatinine,Cr)- เปนผลผลตจากกลามเน-อลาย- ปกตการสราง Cr ในแตละวนคอนขางจะคงท- Cr ในเลอดจะถกกำาจดออกจากรางกายทางไตโดย ไมดดกลบ

ใชในการประเมนโรคไตไดดกวา BUN

Cr ในเลอดข-นกบขนาดของกลามเน-อ

กลามเน-อใหญ Cr สงกวากลามเน-อเลก

ผชายมคาสงกวาผหญงเลกนอย

ไตมการทำางานนอยลง หรอไมสามารถทำางาน

ได

เกดการคงของ

ครเอตนน(Cr)ในเลอด

Cr สง โรคไต,นว

Cr ตำา ไมมความสำาคญทางคลนก

คาปกตCr = 0.6 – 1.6 mg/dl

ศพททควรรCreatinine(Cr) = ครเอต

นน

Electrolytes คออะไร?คอสารเคมทเมอละลายในนำ-าแลวแตก

ตวเปนประจ (ion) ประเภททมประจบวก (cation) ไดแก Na+, K+, Mg++, Ca++ ประเภททเปนประจลบ (anion) ไดแก Cl-, HCO2-

3 ,HPO42-

Electrolytes ทางเคมคลนกหมายถงอะไร?

หมายถงการตรวจวเคราะห Na, K, CL, CO2 ควบกนท-ง 4 ชนด เนองจากท-ง 4 ชนดเปนไอออนทสำาคญของรางกาย

การเปลยนแปลงของ Electrolytes ชนดใดชนดหนง มผลให Electrolytes ชนดอนเปลยนดวย เพอใหเกดสมดลทางประจ

ถาเราจะสงตรวจ Electrolytes เพยงตวเดยวไดหรอไม?

ได แตการสงตรวจ electrolytes  เพยงตวเดยว จะไมใหประโยชนในการแปลงผลทางคลนก ยกเวนในบางกรณ เชน กรณทตองการตดตามดการเปลยนแปลงหลงจากใหยาไป (Follow up)

แลว Mg++, Ca++ , HPO42- คออะไร?

เปนเกลอแรทสำาคญตอรางกาย เปนสารอาหารทจำาเปนอยางหนงและเปนสวนประกอบของรางกาย มนษยขาดไมได

รางกายคนมเกลอแรอยประมาณรอยละ 4 ของนำ-าหนกรางกาย

เกลอแรทมมากทสดในรางกายคอ Ca++ , HPO4

2-

ทำาไมตองตรวจ Electrolytes & Elements??

เพอดความสมดลและการทำางานทปกตหรอผดปกตของรางกาย

ไมจำาเพาะเจาะจงตอโรคใด ใชควบคกบการตรวจวเคราะหอนๆ

รวมดวย

ทสำาคญตอรางกายมท-งหมด 7 ชนด คอoSodium (Na)oPotassium (K)oChloride (Cl)oBicarbonate (CO2)oCalcium (Ca)oMagnesium (Mg)oPhosphorus (P)

Sodium (Na)เปนประจบวก (cation)  ทมปรมาณมาก

ในนำ-านอกเซลล มหนาทรกษาสมดลระหวางภายในเซลลและ

นอกเซลลไตเปนอวยวะทสำาคญในการควบคมปรมาณ Na ในรางกาย

คาปกต Na = 137 – 150 mmol/L

ภาวะท Na ตำากวาคาปกตในรางกาย เรยกวา Hyponatremia

มกเกดจากการทมนำ-าในรางกายเพมข-นสาเหตหลกๆคอ▪ การขบนำ-าทางไตลดลง▪ การดมนำ-าปรมาณมากกวาความสามารถของไตในการขบนำ-า ซงในกรณน-พบไดนอย

ภาวะท Na สงกวาคาปกตในรางกาย เรยกวา Hypernatremia

มกมสาเหตจากความผดปกตในระบบกระหายนำ-า (thirst) หรอไมสามารถดมนำ-าได หรอไมมนำ-าใหดม

โดยทวไปพบไดนอยมาก มกพบในผปวยทซม ไมรสต ไมสามารถดมนำ-าเองได , ผทขาดความรสกกระหายนำ-า หรอเดกเลกๆ ทไมสามารถหานำ-าดมไดเอง

Potassium (K) เปนประจบวกทสำาคญทอยในเซลล มความ

เขมขนภายในเซลลสงกวาภายนอกเซลลถง 20 เทา

อาหารทมโพแทสเซยมในปรมาณมาก ไดแก  อาหารประเภทเน-อ ผลไม โดยเฉพาะ สม กลวย และแคนตาลป

ดดซมทลำาไสเลกสวนตน และจะขบออกทางไต

Potassium (K)oมหนาทเกยวกบการรกษาระดบปรมาตรของ

เซลล oรกษาระดบ pH และ enzyme ภายในเซลล

ตางๆ oการสราง nucleic acid oการสราง protein oการเจรญเตบโตของรางกาย

Potassium (K)บทบาททสำาคญอกอยางคอ biologic electricity ของเซลลตางๆ ไดแก เซลลประสาท เซลลกลามเน-อ เซลลกลามเน-อหวใจ

สำาคญทสดใน Electrolyte

คาปกต K = 3.5 – 5.2 mmol/L

o คาวกฤต K = < 2.8 mmol/L

หรอ > 6.2 mmol/L

ภาวะทระดบ plasma potassium นอยกวา 35. mmol/L เรยกวา Hypokalemia 

สาเหตคอoบรโภคไมเพยงพอoPotassium loss เชน อาเจยน

อจจาระรวง สญเสยทางไต

ภาวะทระดบ plasma potassium มากกวา 5.2 mmol/L เรยกวา Hyperkalemiaสาเหตoปจจยทเกยวกบเทคนคการเจาะเลอดoเกดจากปรมาณทไดรบมมากเกนไป หรอให

ในเวลาทเรวเกนกวาทรางกายจะขบออกไดทน หรอรวมกบมความผดปกตของไต

Chloride (Cl)เปนประจลบทสำาคญทอยนอกเซลล รางกายไดรบ chloride จากอาหารทกน

เขาไป และสวนทเกนจะถกขบออกทางปสสาวะ และทางเหงอ

มหนาทเกยวของกบการรกษาสมดลยของรางกายและ electric neutrality

คาปกตCl = 98 – 111 mmol/L

คาผดปกตของ Cl มกเกยวของกบสาเหตททำาใหระดบของ Na ผดปกต เนองจาก Cl จะเคลอนตาม Na

ภาวะท Cl สงกวาปกตเรยกวา Hyperchloremia

ภาวะท Cl ตำากวาปกตเรยกวา Hypochloriemia

Bicarbonate (CO2)เปนประจลบทพบอยนอกเซลลมาก

เปนรองจาก Clเปนองคประกอบทสำาคญของ buffering system ในเลอด

คาปกตCO2 = 20 – 29 mmol/L

CO2 ตำามกพบในภาวะทสมดลรางกายเปนกรดมาก ซงเรยกวา Acidosis เชน oอาเจยนมากๆoไดรบยาลดกรดมาก

คำาศพททควรรoSodium (Na)oPotassium (K)oChloride (Cl)oBicarbonate (CO2)

บทบาทและหนาทสำาคญของเกลอแรในรางกายoเปนโครงสรางของรางกาย เชน องค

ประกอบเซลล เน-อเยอ เสนประสาท เอนไซม ฮอรโมน วตามน

oควบคมการทำางานของกลามเน-อในทกอวยวะ oรกษาความสมดลของกรดและดางในรางกาย oควบคมการหดรดตวของกลามเน-อ

Calcium (Ca)เปนธาตทมมากทสดในรางกายพบในกระดก ฟน และนำ-าเลอดมหนาทคอ▪ เปนสารจำาเปนในการสรางกระดกและฟน▪ ชวยในการแขงตวของเลอด▪ ชวยในการทำางานของระบบประสาทและกลามเน-อ

Calcium (Ca) มหนาทคอควบคมการทำางานของกลามเน-อหวใจ ชวยกระตนการทำางานของเอนไซม

สำาคญหลายชนด เชน เอนไซมจากตบออนทยอยไขมน

ควบคมการเคลอนไหวของธาตอน ๆ ทผานเขาออกในเซลล

กน Ca นอย ฟนผ กระดกออน

กน Ca มาก ยงไมทราบโทษ

ในสตวทดลองทกนอาหาร มแคลเซยมสง จะมขนาดของโครงกระดกใหญกวา มอายยนและแขงแรงกวาพวกกนแคลเซยมตำา

คาปกตCa = 7 – 11 mg/dl

คำาศพททควรร- Calcium,Ca

Magnesium (Mg)รางกายผใหญมแมกนเซยมประมาณ

- 2025 กรม ประมาณครงหนงอยในโครงกระดก

เดกแรกเกดจะมแมกนเซยมตำา เมอโตข-นจะมมากข-น

อาหารทมมาก ไดแก นำ-านม เน-อสตว ตบ ไขแดง ถวตาง ๆ ผกสเขยว และพวกธญพช

หนาท Mg 1. มสวนควบคมการทำางานของระบบประสาท

และกลามเน-อเชนเดยวกบแคลเซยม 2. ชวยกระตนการทำางานของเอนไซมทจำาเปน

สำาหรบการเผาผลาญ สารอาหารและการสงเคราะหโปรตน

3. มสวนเกยวของกบการตานทานความหนาว ในทอากาศเยน ความตองการแมกนเซยมจะสงข-น           

กน Mg นอยไปเกดอาการผดปกตทางระบบประสาท

และกลามเน-อ เชน มปฏกรยาตอบโตตอสงเราไดไวกวาปกต

เกดอาการชก

กน Mg มากไปยงไมทราบโทษของการกนมากไป

คาปกตMg = 1.5 – 2.2 mEq/L

คำาศพททควรร- Magnesium ,Mg

Phosphorus (P)พบในเซลลทกชนดของรางกายเปนสารทจำาเปนสำาหรบการเพมจำานวน

เซลลและการเคลอนไหวของเซลล และการรกษาระดบของของเหลวในเน-อเยอตางๆ

เปนสวนประกอบของสารเคมสำาคญๆในรางกาย เชน

ฟอสโฟไลปด โปรตน เอนไซม

หนาท P   1. ทำางานคกบแคลเซยมในการสรางกระดกและฟน     2 . จำาเปนสำาหรบกระบวนการเคมทสำาคญในรางกาย เชน การใชสารอาหาร ในรางกาย การดดซมนำ-าตาลในลำาไสเลก และในหลอดไต    3 . การสราง ด เอน เอ และการรกษาสมดลกรดดางของรางกาย

อาหารทม P มาก ไดแก เนยแขง ถวเมลดแหง ตบ ขาวชนดตาง ๆ เครองในสตว เน-อสตว กน P นอยไป ยงไมพบโรคในคน

กน P มากไป มผลตอการดดซมของ Caทำาให Ca ดดซมไดนอยลง

คาปกตP = 2.5 – 4.5 mg/dl

คำาศพททควรร- Phosphorus ,P

ตบ (Liver)

•เปนอวยวะทใหญทสดในรางกาย•อยใตกระบงลมดานขวา•เปนอวยวะทมการทำางานสลบซบซอนและมหนาทเกยวของกบกระบวนการตางๆในรางกายมากมาย

มหนาทสำาคญอย 4 อยาง คอ 1.สงเคราะหโปรตน 2.เกบและปลดปลอยคารโบไฮเดรต

ตามความตองการของ รางกาย 3.กระบวนการยอยไขมน 4.กระบวนการขจดสารพษ

1.สงเคราะหโปรตน - อลบมน(albumin) - ปจจยในการแขงตวของเลอด เชน ไฟบรโนเจน (Fibrinogen) - สงเคราะห ceruloplasmin, transferin

2.เกบและปลดปลอยคารโบไฮเดรตตามความตองการ

ของรางกาย Glycogen

3.กระบวนการยอยไขมน

เปลยน cholesterol นำ-าด (Bile)

Glucose

4.กระบวนการขจดสารพษ- ยา- สารพษตางๆ- แอมโมเนย (NH4)- บลรบน (Bilirubin)

เปนอวยวะทมการทำางานสลบซบซอนมหนาทเกยวของกบกระบวนการขบสาร

ตางๆในรางกายหลายชนดTest เพยงชนดเดยวไมสามารถใช

วนจฉยโรคตบไดชดเจนจงตองตรวจเปนชด

ชดการตรวจการทำางานของตบเรยกวา Liver function test หรอ LFT

เพอบงช-วาoมโรคตบหรอไมoโรคตบน-นเกดจากสาเหตใด (หนาท

ใดของตบเสยไป)oโรคตบน-นมความรนแรงแคไหน

LFT มท-งหมด 9 รายการซงประกอบดวย

- Total protein(TP)- Albumin(Alb)- Globulin(Glob)- Cholesterol(Chol)- Alkaline Phosphatase(ALP)

LFT - Aspartate Aminotransferase

(AST) - Alanine

Aminotransferase(ALT)-Total Bilirubin(TBIL)- Direct Bilirubin(DBIL)

Total protein(TP)oพลาสมาโปรตน(plasma protein)oประกอบดวยโปรตน > 100 ชนดoเกอบท-งหมดถกสงเคราะหข-นทตบ

Total protein(TP) ในทางคลนกTP = Albumin(Alb) + Globulin(Glob)

Test ทใชในการตรวจคอ - Total protein(TP)

Total protein(TP)oมกใชรวมกบคาอลบมน(albumin) ในการตดตามโรคตบวาเปนแบบ

เฉยบพลนหรอวาเร-อรงoใชในการวนจฉยโรคทเกดจากการดด

ซมทผดปกต (malabsorbtion)omalnutrition

คาปกตTotal protein(TP)TP = 6.0 – 8.5 g/dl

คำาศพททควรร- Total protein,TP

อลบมน(Albumin,Alb)oเปนโปรตนทมมากทสดในเลอดoมหนาทสำาคญคอ-รกษาระดบ colloidal osmotic pressure (COP)

-จบและขนสงสารตางๆในกระแสเลอด เชน free fatty acid, กรดอะมโน, ยา, ฮอรโมนตางๆ

อลบมน(Albumin,Alb) ในทางคลนก

ภาวะทAlbสงข-น dehydration

ไมมความสำาคญทางคลนก

อลบมน(Albumin,Alb) ในทางคลนก

ภาวะท Alb ตำา มความสำาคญทางคลนกมากบอกความเร-อรงของตบไดในภาวะโรคตบพบไดใน nephrotic syndromeโรคระบบทางเดนอาหาร เชน protein energy malnutrition

คาปกตอลบมน(Albumin,Alb)Alb = 3.2 – 5.0 g/ml

คำาศพททควรร- Albumin,Alb- Dehydration- Malnutrition

Globulin(Glob)oเปนโปรตนชนดหนงทสรางข-นจากตบoมความสำาคญในระบบภมคมกนoละลายนำ-าไดเลกนอยแตละลายใน

สารละลายของเกลอทเจอจางoสามารถแยกได 4 ชนด คอ แอลฟา1

แอลฟา2 เบตาและแกมมา โกลบลน

Globulin(Glob) ในทางคลนก Globulin = TP – Albumin

มกใชดรวมกบคาอลบมน(Alb)

Globulin(Glob) ในทางคลนกภาวะท Glob ตำา ภาวะการสญเสยโปรตน

(protein-losing enteropathies )

ภาวะท Glob สง increases in any or all of globulin

คาปกต Globulin(Glob)Glob = 2.8 – 3.5 g/dl

คำาศพททควรร- Globulin(Glob)- ภาวะการสญเสยโปรตน

(protein-losing enteropathies )

Cholesterol(Chol)ตบมหนาทในการเปลยน

cholesterol ใหเปนนำ-าดเพอขบไขมนสวนเกนไปกบนำ-าด………….

Alkaline Phosphatase(ALP)พบในเน-อเยอทกชนดของรางกาย มาก

ทสดทเยอบผนงของลำาไส ทอไต เยอบผนง นำ-าด ตบ รกและเซลลอนๆของกระดก

ในซรมของผใหญพบ ALP มาจาก ทอนำ-าดและลำาไส มสวนนอยทมาจากกระดก

Alkaline Phosphatase(ALP)การตรวจวด ALP ในเลอดมความ

สำาคญในการวนจฉยoโรคตบและทางเดนนำ-าดoโรคทเกยวกบกระดก

โรคตบททางเดนนำ-าดอดตนไมวาสวนใด

ALP

คาปกต ALPเดกอายไมเกน 15 ป <213 U/Lผใหญ 21 – 128 U/L

คำาศพททควรร- Alkaline Phosphatase,ALP

o Aspartate Aminotransferase(AST)

oหรอเรยกวา glutamate oxaloacetic transaminase (SGOT)

o เปนเอนไซมกลม transaminaseoชวยในกระบวนการเมตาบอลซมของ

คารโบไฮเดรตกบโปรตนoพบในตบ ไต และอวยวะอนๆ

Aspartate Aminotransferase(AST)

แพทยนยมสงควบคกบ ALTในกรณผปวยโรคตบตบอกเสบจากไวรส

หรอโรคตบระดบ AST

ยงคาสงมากเทาใดแสดงวาตบถกทำาลายมากเทาน-น

ระดบ AST ทสงข-นใชบงช-ถงoภาวะทเซลลตบถกทำาลาย (hepatocellular damage)oโรคตบแขง (cirrhosis)oPrimary or metastatic carcinoma

oโรคหวใจoออกกำาลงกายมากเกนไป

คาปกต ASTAST = 3 – 37 U/L

คำาศพททควรร - Aspartate

Aminotransferase,AST- ภาวะทเซลลตบถกทำาลาย (hepatocellular damage)

Alanine Aminotransferase(ALT)หรอเรยกวา serum glutamate pyruvate transaminase (SGPT)

เปนเอนไซมกลม transaminaseชวยในกระบวนการเมตาบอลซมของ

คารโบไฮเดรตกบโปรตนพบในตบ ไต และกลามเน-อลาย

Alanine Aminotransferase(ALT)

แพทยนยมสงควบคกบ AST ในกรณผปวยโรคตบตบอกเสบจากไวรส

หรอโรคตบ ระดบ ALT

ยงคาสงมากเทาใดแสดงวาตบถกทำาลายมากเทาน-น

ระดบ ALT ใชบงช-ถงoภาวะทเซลลตบถกทำาลาย (hepatocellular damage)oโรคตบแขง (cirrhosis)oPrimary or metastatic carcinoma

คาปกต ALTALT = 7 – 42 U/L

คำาศพททควรร- Alanine Aminotransferase(ALT)

- ภาวะทเซลลตบถกทำาลาย (hepatocellular damage)

Bilirubinเปนสารสสมเหลองเกดจากการแตกทำาลายของฮโมโก

ลบนโดยมาม ไขกระดกและตบมคณสมบตไมละลายนำ-าจบกบอลบมนในกระแสเลอด เรยก

วา unconjugated bilirubin

Bilirubin Bilirubin ทไมละลายนำ-าจะถกพาไป

ยงตบเพอทำาใหเปน Bilirubin ทละลายนำ-าได เรยกวา Conjugated bilirubin

ถกกำาจดออกจากรางกายในรปนำ-าด ปสสาวะและอจจาระ

การตรวจวเคราะห Bilirubin ทางคลนกแบงเปน 2 ชนดคอ Total Bilirubin และ

Direct Bilirubin Total Bilirubin คอ บลรบนรวมท-งหมดใน

กระแสเลอด Total Bilirubin = Unconjugated

bilirubin + Conjugated bilirubin

Direct Bilirubin = Conjugated bilirubin

Total Bilirubin สงเกดจากoโรคตบทเซลลตบถกทำาลายoภาวะทมการแตกของเมดเลอด

แดง(Hemolysis)เพมข-น

Direct Bilirubin สงเกดจากoโรคนวในถงนำ-าด หรอโรคทมการอดก-นทางเดน

นำ-าดoภาวะทมการแตกของเมดเลอด

แดง(Hemolysis)เพมข-น

การเพมข-นของบลรบนในกระแสเลอดเปนภาวะทเรยกวา Jaundice เนองจาก 3 สาเหตคอoมการทำาลายของฮโมโกลบนเพมข-นoเซลลตบถกทำาลายอาจเนองมาจากสารทเปน

พษหรอจากการตดเช-อoภาวะทเกดทอนำ-าดอดตนจากกอนนวหรอ

กอนเน-องอก

คาปกต BilirubinTBIL = 0.20 – 1.10 mg/dlDBIL = 0.00 – 0.30 mg/dl

คำาศพททควรร- Total Bilirubin,TBIL- Direct Bilirubin,DBIL- Hemolysis- Jaundice

LFT แบงออกเปน 3 กลมคอ1 .กลม Enzyme ตบ บงบอกถงสภาวะ

ของเซลลตบในขณะน-น2. กลมผล Lab ทเกยวกบการ

สงเคราะหนำ-าด3. กลมผล Lab ทบงบอกเกยวกบความ

สามารถของตบในการสรางโปรตน 

1 .กลมผลเลอดทบงบอกถงสภาวะเซลลตบ หรอเอนไซม (enzyme)ตบ  ทนยมตรวจ ไดแก     - AST  หรอเรยกอกชอวา SGOT   - ALT  หรอเรยกอกชอวา SGPT

  - Alkaline phosphatase  หรอมกจะเขยนยอๆ วา ALP

2. กลมผลเลอดทบงบอกเกยวกบการสงเคราะหและขบนำ-าด   คาทใชตรวจ  ไดแก     - Total Bilirubin มกถกเขยนยอๆ วา TBIL    - Direct  Bilirubin เขยนยอๆ วา DBIL - Cholesterol

3. กลมผลเลอดทบงบอกเกยวกบความสามารถของตบในการสรางโปรตน  คาทนยมตรวจไดแก     - Albumin หรอมกถกเขยนยอๆ วา Alb   - Globulin หรอมกถกเขยนยอๆ วา Glob   - Protein หรอมกถกเขยนยอๆ วา TP

ไขมน(Lipid)ในเลอดคออะไร?? ไขมน (Lipid) คอสารทละลายไดด

ในตวทำาละลายอนทรยแตไมละลายในนำ-า โดยทวไปประกอบดวยธาต คารบอน ไฮโดรเจน และออกซเจน

ไขมนในรางกายมาจาก 2 สวนดวยกน คอ จากอาหารทบรโภคเขาไปและจากการทรางกายผลตข-นเอง

ไขมน 1 กรม ใหพลงงาน 9 กโลแคลอร

นำามาใชใหเกดพลงงาน สรางฮอรโมน ชวยยอยอาหาร และสรางเน-อเยอของเซลล

ม 4 ชนด1 .โคเลสเตอรอล (Cholesterol)2. ไตรกลเซอไรด (Triglyceride)3. ฟอสโฟลปด (Phospholipid)4.กรดไขมนอสระ (Free Fatty Acid)

โคเลสเตอรอล (Cholesterol)▪ พบมากในอาหารประเภทไขแดง เครองในสตว นม เนย ทมาจากสตว มนกง หอยนางรม ปลาหมก▪ สามารถสรางจากตบ ลำาไส▪ บางสวนใชสรางนำ-าดเพอยอยไขมนและสรางฮอรโมนทผลตจากรงไขและตอมลกหมาก

o โคเลสเตอรอล (Cholesterol)oในคนปกต มคา <200 มก./ดล .oแปรผนตามอาย โดยอายมากข-นจะทำาให

ระดบโคเลสเตอรอล สงข-น

ไตรกลเซอไรด (Triglyceride,TG)▪ สวนใหญไดมาจากอาหารทกนเขาไปและอกสวนไดจากการสรางข-นทตบและลำาไสเลก▪ เปนแหลงเกบพลงงานทสำาคญของรางกาย

คารโบไฮเดรต+

โปรตนทเหลอใช

ไตรกลเซอรไรด(Triglyceride,TG)

เน-อเยอไขมน(adipose tissue)

ไตรกลเซอไรด (Triglyceride,TG)▪ นยมหาระดบไตรกลเซอไรดในซรม▪ ระดบไตรกลเซอไรดสงสดในซรมเมอกนอาหารแลวประมาณ 4-6 hrs. แลวคอยๆลดลง▪ เพอใหการวนจฉยโรคไดถกตองควรเจาะเลอดหลงกนอาหารประมาณ 12 hrs.▪ คาปกต <200 มก./ดล.

ไตรกลเซอไรด (Triglyceride,TG)อาหารท

มไขมน(Lipi

d)สง

ระดบ TG ในเลอดสง เกดภาวะเสยงตอการเกดโรค

ภาวะเสยงตอการเกดโรค เชน ภาวะหลอดเลอดแดงแขงตว (Atherosclerosis)ซงเปนสาเหตของโรคหวใจขาดเลอด โรคหลอดเลอดในสมองโรคอวน

ฟอสโฟลปด (Phospholipid)▪ เปนไขมนทเปนสวนประกอบ

ทสำาคญของเซลล membrane และเปนตวชวยในการละลายไขมนชนดอน

o กรดไขมนอสระ (Free Fatty Acid)o เปนแหลงพลงงานทสำาคญในรางกายหลงการดดซมอาหารและถกพาไปในเลอดโดยรวมตวกบอลบมน

เนองจากไขมนไมละลายในนำ-า ดงน-นจะตองรวมตวกบโปรตนเปน ไลโปโปรตน (Lipoprotein)

ไลโปโปรตน (Lipoprotein) ทำาหนาทขนสงไขมนใหเคลอนไปในกระแสเลอดและอวยวะตางๆในรางกาย

โคเลสเตอรอลทจบกบไลโปโปรตน ม 4 ชนด โดยแบงตามความหนาแนน

ไดดงน-1 .ว แอล ด แอล (VLDL-C ,Very Low

Density Lipoprotein Cholesterol)2. แอล ด แอล (LDL-C, Low Density

Lipoprotein Cholesterol)3. เอช ด แอล (HDL-C, High Density

Lipoprotein Cholesterol)4. ไคโลไมครอน (Chylomicron)

ว แอล ด แอล (VLDL-C ,Very Low Density Lipoprotein Cholesterol)▪ โคเลสเตอรอลชนดความหนาแนนตำามากๆ▪ สรางข-นจากตบและลำาไสเลก▪ มสวนประกอบเปนโปรตนนอย-ไขมนมาก (ไตรกลเซอไรดรอยละ 51)▪ ทำาหนาทขนสง TG ทรางกายสรางข-นจากตบไปยงผนงหลอดเลอด เน-อเยอไขมนและกลามเน-อ▪ คาปกต <40 มก./ดล.

ว แอล ด แอล (VLDL-C) เกดภาวะ

เสยงตอการเกดโรค

ภาวะเสยงตอการเกดโรค เชน ภาวะหลอดเลอดแดงแขงตว (Atherosclerosis) ซงเปนสาเหตของโรคหวใจขาดเลอด โรคหลอดเลอดในสมอง

คำาศพททควรร- VLDL-C

= Very Low Density Lipoprotein Cholesterol

- Atherosclerosis= ภาวะหลอดเลอดแดงแขงตว

สามารถเกดไดกบหลอดเลอดแดงทวรางกายของเรา

เกดทอวยวะสวนไหนกทำาใหสวนน-นเสยการทำางานหรอตายได

แอล ด แอล (LDL-C, Low Density Lipoprotein Cholesterol)▪ ไลโปโปรตนชนดความหนาแนนตำา▪ มสวนประกอบเปนโปรตนนอย-ไขมนมาก (โคเลสเตอรอลรอยละ 45)▪ รางกายสราง LDL จากการเผาผลาญ VLDL▪ ทำาหนาทขนสง โคเลสเตอรอล จากตบไปยงผนงหลอดเลอด เน-อเยอไขมน และกลามเน-อ

แอล ด แอล (LDL-C, Low Density Lipoprotein Cholesterol)ทำาใหระดบโคเลสเตอรอลในเลอดสงข-นเปนไขมนชนดราย▪ คาปกต <160 มก./ดล.

แอล ด แอล (LDL-

C)

คงและเกาะตาม

หลอดเลอด

ภาวะเสยงตอการเกดโรค เชน ภาวะหลอดเลอดแดงแขงตว (Atherosclerosis) ซงเปนสาเหตของโรคหวใจขาดเลอด โรคหลอดเลอดในสมอง

หลอดเลอดอดตน

คำาศพททควรร - LDL-C

= Low Density Lipoprotein Cholesterol

เอช ด แอล (HDL-C, High Density Lipoprotein Cholesterol)▪ โคเลสเอตรอลชนดความหนาแนนสง▪ มสวนประกอบเปนโปรตนมาก-ไขมนนอย▪ รางกายสรางข-นเองได▪ ขนสงโคเลสเตอรอลจากเซลลอนๆ ไปยงตบเพอเผาผลาญเปนนำ-าด หรอนำาไปใหตบสราง LDL

เอช ด แอล (HDL) โคลเลสเตอรอลทสะสม

ชวยปองกนโรคหวใจขาดเลอดตอตานการเกดโรคหลอดเลอดแขงยงม HDL มากยงดคำาศพททควรร

HDL = High Density Lipoprotein

ไคโลไมครอน (Chylomicron)▪ ไขมนทพบในเลอดหลงจากทรบประทานอาหารทมไขมนมาก▪ รางกายสามารถสรางไดจากเยอบลำาไสเลก▪ ทำาหนาทขนสงไตรกลเซอไรด(TG)ทไดจากอาหารนำาไปสะสมไวในเน-อเยอไขมน(adipose tissue)

▪ ปกตจะไมพบ ไคโลไมครอน ในเลอดหลง จากอดอาหารเปนเวลา 12ชวโมง

คาปกต Negative คอ ไมพบไคโลไมครอน

Positive คอ พบไคโลไมครอน

ไขมนในเลอดทตรวจทวไปม 6 ชนดคอ 1 . โคเลสเตอรอล (Cholesterol)2.ไตรกลเซอไรด (Triglyceride)3.เอช ด แอล โคเลสเตอรอล (HDL-C)4.แอล ด แอล โคเลสเตอรอล (LDL-C)5.ว แอล ด แอล โคเลสเตอรอล (VLDL-C)6.ไคโลไมครอน(Chylomicron)

ไขมนจะลายไดดในนำ-า?Chol ใชสรางนำ-าดเพอยอยไขมน?ยงอายมากข-น Chol ยงเพมข-น?ถาจะตรวจ TG ไมจำาเปนตองอดอาหาร?ไลโปโปรตนเปนโปรตนทรวมกบไขมนท

ไมละลายนำ-า ม 3 ชนดคอ LDL-C, HDL-C, Chylomicron?

ถารางกายม LDL-C มากและคา HDL-C ตำาแสดงวารางกายแขงแรง?

VLDL-C มสวนประกอบเปนโปรตนมาก-ไขมนนอย?

ยงม VLDL-C มากกแสดงวาม LDL-C มากตามไปดวย?

ทำาหนาทสบฉดโลหตไปเลยงสวนตางๆของรางกายเปนอวยวะ ทมความแขงแรงทนทานมาก

หวใจกเหมอนกบอวยวะอนๆภายในรางกาย ทสามารถเกดความผดปกต

ได

การทดสอบททางหองปฏบตการใชประเมนภาวะโรคหวใจ เรยกวา Cardiac Markeroเพอชวยในการวนจฉยโรคหวใจoตดตามผลการรกษาวาดข-นหรอไมoใชพยากรณโรควาไปในทางทดข-นหรอวา

เลวลงoปองกนการเกดโรคหวใจ

Cardiac Marker ประกอบดวยoครเอตนน ไคเนส(CK, Creatinine Kinase)

oCKMB ActivityoCKMB-MASSoTroponin T หรอ TNToNT-proBNP (N-terminal-pro brain natriuretic peptide)

LDHhs-CRP Homocysteine

แตละตวมความจำาเพาะเจาะจงตอโรคตางกนไป

ครเอตนน ไคเนส (CK,Creatinine Kinase)oเปนเอนไซมชนดหนง พบมากใน

กลามเน-อลาย , กลามเน-อหวใจ ,สมองoถกปลอยออกมาสเลอดเมอมการ

เสยหาย บาดเจบของเซลลขางตนoมประโยชนมากในการตรวจการ

บาดเจบทเกดกบกลามเน-อ

ครเอตนน ไคเนส (CK,Creatinine Kinase)oแบงได 3 ชนด คอ CK-MM, CK-MB และ CK-BBoในชวงทมการตายของกลามเน-อหวใจ ระดบ

ของ CK จะเพมอยางรวดเรว (ภายใน - 35ชวโมง ) และจะยงคงอยตอเนองอก - 23วนดวย

oยงไมใชวธตรวจทดทสดในการบอกถงกลามเน-อหวใจตาย

oควรตรวจ Troponin & CK-MB จะดกวา

CKMB Activity▪ เปนการวดการทำางานของเอนไซม CK-MB▪ พบมากสดในเซลลหวใจ ▪ มประโยชนตอการวนจฉยภาวะกลามเน-อหวใจตายเฉยบพลน (Acute Myocardial Infarction; AMI) และโรคหวใจกลามเน-อตายแบบเฉยบพลนและเร-อรง

คาปกต CKMB Activity CK-MB = 0 – 25 U/L

คำาศพททควรร - CKMB Activity

- ภาวะกลามเน-อหวใจตายเฉยบพลน (Acute Myocardial Infarction; AMI)

CKMB-MASS▪ เปนการวดปรมาณของเอนไซม CK-MB โดยตรง▪ ใหความไวในการวนจฉยมากกวา CK-MB Activity▪ นยมใชในปจจบน▪ ชวยในการวนจฉยภาวะกลามเน-อหวใจตายเฉยบพลน (Acute Myocardial Infarction; AMI) และโรคหวใจกลามเน-อตายแบบเฉยบพลนและเร-อรง

คาปกต CKMB-MASSCKMB-MASS = 0.63 – 5.1 ng/ml

คำาศพททควรร- CKMB-MASS

- ภาวะกลามเน-อหวใจตายเฉยบพลน (Acute Myocardial Infarction; AMI)

คอภาวะทลมเลอดอดตนหลอดเลอดหวใจ จนทำาใหกลามเน-อหวใจขาดเลอดไปเล-ยงและตายในทสด

สาเหต อาการo เจบแนนหนาอก เหมอนม

ของหนกๆมากดทบ oอาจเจบราวไปแขน คอ

กรามขางซาย หรอหลงได oมหอบเหนอย หายใจ

ลำาบาก

Total CK และ CK-MB จะเพมข-นภายใน

4 ชวโมง หลงจากเกดอาการ สงข-นระหวาง 12-24 ชวโมง และกลบ

สระดบปกตภายใน 3 ชวโมงหลงจากน-น

โปรตนทจำาเพาะมากกวาตอโรคหวใจคอ Troponin

Troponin▪ เปนสวนประกอบของโปรตนชนดหนง เรยกวา contractile proteins▪ ควบคมการหดตวของกลามเน-อลาย▪ พบไดในกลามเน-อสวนตางๆของรางกาย▪ แบงเปน 3 ชนด คอ Troponin C, Troponin I และ Troponin TTroponin T มความสำาคญตอโรค

หวใจ

Troponin T หรอ TNToพบในกลามเน-อหวใจoสามารถแยกไดจาก TNT ทมาจากกลาม

เน-อลายไดอยางชดเจนoอยในกระแสเลอดไดนาน -1014 วนoมความไวและจำาเพาะเจาะจงมากกวา CK-MB

Troponin T หรอ TNToชวยในการวนจฉย AMIoใชบอกถงภาวะ minor myocardial injury อนๆ เชน เยอหมหวใจอกเสบ (myocarditis) โรคหวใจลมเหลว (congestive heart failure)

oชวยตดตามผลในการรกษาวาดข-นหรอไม

คาปกตTroponin TTroponin T = 0 – 0.01 ng/ml

คำาศพททควรร- Troponin T,TNT- Acute Myocardial Infarction; AMI

NT-proBNP▪ ชอเตมคอ N-terminal-pro brain natriuretic peptide▪ ใชวนจฉยและรกษาผปวยทมภาวะหวใจลมเหลว(congestive heart failure)

NT-proBNP▪ ใชคดกรองผปวยทยงไมมอาการ▪ ชวยในกรณทไมสามารถวนจฉยโรคไดชดเจนจากอาการ▪ ชวยประเมนระดบความเสยงของผปวย▪ ใชเปนแนวทางในการเลอกหรอปรบการรกษา ในกรณทวนจฉยไดแนนอนแลว

คาปกต NT-proBNP

ชวงอาย\เพ

ศ

ผหญง

ผชาย หนวย

< 50 ป <146

<64 pg/ml

>50 ป <186

<125 pg/ml

คำาศพททควรร- NT-proBNP- ภาวะหวใจลมเหลว(congestive heart

failure)

LDH▪ ชอเตมคอ Lactate dehydrogenase ▪ กระจายอยในเน-อเยอทวรางกายและพบในไซโตพลาสซมของเซลลเกอบทกชนด ▪ เปนเอนไซมทเรงปฏกรยาในวธการสลายไกลโคเจน ▪ พบสงในกลามเน-อหวใจ,ไต , ตบและกลามเน-อ แตการสงข-นน- จะไมจำาเพาะตอโรค

LDHoใชประโยชนในการตดตามดการเกด

การทำาลายของเน-อเยอ ซงจะทำาใหม LDH ในซรมสงข-น oมกใชรวมกบเอนไซมตวอนเพอชวย

ตดตามดวาเน-อเยอสวนไหนทถกทำาลาย

LDH กบโรคหวใจMyocardial Infarction

(MI) LDH

พบวาในซรม ระดบ LDH สงกวา CK และอยไดนานกวาเหมาะสำาหรบการตรวจผปวยทมการเกด infarction มาหลายคร-ง

คาปกต LDHLDH = 113 – 246 U/L

คำาศพททควรร- Lactate dehydrogenase

(LDH)- ภาวะกลามเน-อหวใจตาย (Myocardial Infarction, MI)

hs-CRPoชอเตมคอ high sensitivity C-reactive proteinoเปนโปรตนชนดหนงทเกดข-นในภาวะ

เฉยบพลน เชน เวลามการอกเสบของเน-อเยอoไมมความจำาเพาะตอสาเหตของการ

อกเสบ

hs-CRPoมความสมพนธอยางมนยสำาคญกบoการเกดโรคเสนเลอดแขงตว(atherosclerosis) oความเสยงของการเกดโรคหวใจกำาเรบ oการมอาการของโรคหวใจคร-งแรก ในรายทมหลอดเลอดแขงตวดงกลาว

hs-CRPoใชคดกรองเพอหาปจจยเสยงของ

โรคเสนเลอดหวใจตบhs-CRP ภาวะเสยงสงตอการเปนโรค

วธการวดhs-CRPไมจำาเปนตองอดนำ-าอดอาหาร

คาปกต hs-CRPhs-CRP = 0.14 – 1.1 ng/ml

คำาศพททควรร hs-CRP

= high sensitivity C-reactive protein

Homocysteineoเปนกรดอะมโนทได

จากกระบวนการเมตาบอลซมของกรดอะมโนเมไทโอนน (methionine)

oเปนพษตอผนงเซลลของหลอดเลอด

oเปนปจจยหนงของการเกดโรคหลอดเลอดและหวใจ

Homocysteine

Homocysteine ภาวะหลอดเลอดแดงแขง (atherosclerosis)

ทำาลายผนงดานในของหลอดเลอด โดยเฉพาะหลอดเลอดขนาดเลก เชน หลอดเลอดหวใจ หลอดเลอดทอยในสมอง และหลอดเลอดทไต

คาปกต HomocysteineHomocysteine

= 3.36 – 20.44 umol/l

ระดบ Homocysteine ในเลอดเพมสงข-นทำาใหอตราการเสยงจากโรคหวใจขาดเลอดเพมสงกวา 2 เทา ของคนทมระดบ Homocysteine ปกต ตองงดอาหารและเครองดม 8 ชม.

คำาศพททควรร - Homocysteine - กรดอะมโนเมไทโอนน

(methionine)

Cardiac Marker ประกอบดวยoครเอตนน ไคเนส(CK, Creatinine Kinase)

oCKMB ActivityoCKMB-MASSoTroponin T หรอ TNToNT-proBNP (N-terminal-pro brain natriuretic peptide)

LDHhs-CRP Homocysteine

การทดสอบทหองปฏบตการใชประเมนภาวะโรคหวใจเรยกวา Cardiac check?

ภาวะทคา CK สงๆแสดงวามการบาดเจบของกลามเน-อหวใจ?

การตรวจหาปรมาณเอนไซม CK เรยกวา CKMB Activity?

การตรวจภาวะกลามเน-อหวใจตายเฉยบพลน(AMI) ควรตรวจ CKMB มากกวา TNT?

ภาวะหวใจลมเหลวตองตรวจ TNT?Homocystein เกดจากการยอย

สลาย Methionine และไมมพษแตอยางใด?

LDH ใชตดตามดภาวะการอกเสบอยางเฉยบพลน?

hs-CRP มกพบในภาวะทรางกายเยนเฉยบ?

โรคเกาต (Gout) คออะไร?เปนอาการผดปกตของรางกายอนเนอง

มาจากการกนชนดอมหมพมนเกนไป กนดอยดเกนไป และไมคอยไมออกกำาลงกาย

มกจะเกดกบผชายในวยประมาณ 40 ป ในผหญงมกจะพบในผหญงวยหมดประจำา

เดอนแลว

สาเหตคออะไร?เกดจากกระบวนการใช และขบถายสารพวก

พวรนของรางกายผดปกตไป สารพวกพวรนคออะไร?พวรนเปนธาตอาหารทพบไดในเน-อสตว ขาว

สาล เครองในสตว (ตบ , เซยงจ- ) เปนตน ซงจะถกยอยจนกลายเปนกรดยรค(uric acid) และจะขบออกมาพรอมกบปสสาวะ

คนปกตกรดยรค(uric acid)จะถกสรางข-นในอตราชาพอทไตจะขบออกไดหมดทนกบการสรางข-นพอด ไตขบออกไดชา

&สราง uric acid มาก

สะสมของกรดยรคมากข-น

เจบปวดอยางรนแรงในขอกระดกหรอรอบ ๆ ขอกระดก

โรคน-สามารถถายทอดกนไดทางกรรมพนธ

ดงน-นการวนจฉยทางหองปฏบตการฯใชการตรวจกรดยรค(uric acid)ในเลอด

เพอใชเปนขอมลพ-นฐานกอนใหการรกษา

เพอชวยในการวนจฉยโรคเกาตตดตามผลการรกษาวาดข-นหรอไมใชพยากรณโรควาไปในทางทดข-น

หรอวาเลวลงปองกนการเกดโรคเกาต

กรดยรค(uric acid) คออะไร?ผลผลตจากการสลายสารพวรน ซงเปนสาระ

สำาคญในการสรางสาย DNA ในเซลลตาง ๆการสลายเซลลของสงมชวตทกชนดทม DNA

จะไดกรด ยรค(uric acid)เสมอละลายไดจำากด มกตกตะกอนในขอตางๆของ

รางกายและไต

คาปกตกรดยรค(uric acid)uric acid = 3.0 – 8.0

mg/dl

คำาศพททควรร- กรดยรก (uric acid)- โรคเกาท (Gout)

การเจาะเลอดตรวจกรดยรค(uric acid)ควรอดอาหารหรอไม?

ไมจำาเปน กรดยรค(uric acid)ในเลอดทสงน-น

กวารอยละ 90 เกดจากการสรางข-นในรางกายเอง อาหารเปนแหลงกำาเนดของยรค (uric acid) ในเลอดนอยกวารอยละ 10 เสยอก

เปนเกาท (Gout) หามกนสตวปก จรงหรอเปลา ?

ไมจรง สามารถทานไดตามปกตกรดยรค (uric acid) ทสงกวารอยละ

90 เกดจากรางกายสรางข-นเอง อาหารเปนสวนประกอบนอยมาก ตอระดบกรดยรค (uric acid) ในเลอด

แลวทำาไมแพทยจงบอกใหงดอาหารพวกสตวปก?

ผปวยเกาทมกเปนชายวยกลางคนหรอสงอาย ซงอาจมโรคอน ๆ รวมดวย เชน เบาหวาน , ความดนเลอดสง จำาเปนตองจำากดหรองดอาหารบางประเภทอยแลว การบอกใหผปวยเกาทงดอาหารพวรนสงเหลาน- เลอกการกนอาหารมากข-น

Gout มกพบในผหญงมากกวาผชาย?ในคนปกตจะขบกรดยรคออกไดนอย?ถาแมเปน Gout ลกกสามารถเปน Gout ได?

ระดบกรดยรคในเลอดจะสงตามอาหารททานเขาไป?

กรดยรคละลายไดดในนำ-าและไตสามารถขบออกไดท-งหมด?

หนาทหลกคอสรางฮโมโกลบนซงเปนสารทใหสของเมดเลอดแดงและเปนตวสงออกซเจนในเลอดจากปอดไปยงอวยวะตาง ๆ

รกษาและปองกน โลหตจางทเกดจากการขาดธาตเหลก

ชวยใหมกำาลง กระฉบกระเฉงวองไว เพมภมตานทานโรค

เพอชวยในการวนจฉยโรค โรคโลหตจางจากการขาดธาตเหลก ภาวะเหลกเกน

ตดตามผลการรกษาใชพยากรณโรควาไปในทางทดข-น

หรอวาเลวลง

เหลกในรางกาย 75% อยในรป active iron โดยจบกบโปรตน transferrin มกเรยกวา serum iron

25% เกบสะสมไวทตบ มามและไขกระดก เรยกวา ferritin

Serum iron (SI)คอ วเคราะหเหลกทถก transferrin จบ

ไวในซรม ซงเปนจำานวนของเหลกทมอยในซรมจรงๆ

คาปกตของ SIMen = 35-168 g/lWomen = 23-134 g/l

การวเคราะหเหลกแบงออกเปน1.การวเคราะหเหลกในซรม เรยกวา serum iron หรอ SI

2.การวเคราะหความสามารถในการจบเหลกของซรม เรยกวา Total iron binding capacity หรอ TIBC

3. การวเคราะหหาโปรตน transferrin

TIBC (Total iron binding capacity)คอ วเคราะหจำานวนเหลกทโปรตน

transferrin ท-งหมดสามารถจบไวไดเตมท

หมายถง การวเคราะหความสามารถในการจบเหลกของโปรตน transferrin นนเอง

TIBC (Total iron binding capacity)

คาปกต TIBCMen = 226-437 g/l Women = 214-403 g/l

Transferrinคอ วเคราะหปรมาณโปรตน transferrin ทมอย

ในซรมท-งหมด โดยวเคราะหหาแคปรมาณเทาน-นโปรตน transferrin มหนาทคอขนสง ironใน

กระแสเลอดไปยงอวยวะตางๆทตองการใชและสะสม

คาปกต transferrin = 200-360 mg/dl

คำาศพทสำาคญทควรทราบ SI = Serum iron TIBC = Total iron binding capacity Ferritin TransferrinTest ทใช คอ SI,TIBC,Ferritin,Transferrin

GGT = Gamma Glutamyltransferase Amylase Lipase VMA =Vanilmandelic acid Serum protein electrophoresis (SPEP) Urine protein electrophoresis (UPEP) Ammonia Lactate

GGT = Gamma Glutamyltransferaseพบไดในซรมและเซลลทกชนดยกเวน

กลามเน-อสวนใหญจะอยบรเวณ cell membraneเพอทำาหนาทขนสง amino acid และ peptides เขาไปในเซลล

สวนทพบในซรมมาจากเซลลตบและทางเดนนำ-าด

GGT = Gamma Glutamyltransferase

คาปกต 7-49 U/L

Amylaseมหนาทยอยคารโบไฮเดรต

พบไดในเน-อเยอและอวยวะหลายชนด

ทพบมากทสดคอตบออนและตอมนำ-าลาย

Amylaseในซรมคนปกต amylase จะอยในรป

โมเลกลขนาดเลก สามารถผานการกรองทไตได

ตรวจ amylase ไดท-งในซรมและปสสาวะเรยกวา Serum amylase

Urine amylase

Amylaseสาเหตของการม amylase เพมข-นในเลอดและ

ปสสาวะ โรคของตบออน : ตบออนอกเสบ,มะเรงตบออน

หรอมการกระทบกระแทกตบออน

โรคทไมเกยวกบตบออน : ตอมนำ-าลายมบาดแผล เชน คางทม พษสราแบบเฉยบพลน เปนตน

Amylase

คาปกต คอ 0-195 U/L

Lipaseเปนเอนไซมทเรงปฏกรยา

การยอยของไขมน (Triglyceride)

พบมากทสดทตบออน

Lipaseชวยวนจฉยโรคตบออนอกเสบแบบ

เฉยบพลน...หลงจากตบออนอกเสบ24-36hrs. Serum lipase จะสงกวาปกตมากและ

สงอยไดนานถง 14 วน ขณะท amylase ลดลงสระดบปกตแลวคาปกต คอ <60 U/L

Vanilmandilic acid (VMA) ในปสสาวะ

VMA เปนผลตผลหลกของ Catecholamines hormone- Catecholamines hormone พบไดทสมอง หวใจ ตบ ลำาไสและตอมหมวกไตช-นใน (Adrenal medulla)

Vanilmandilic acid (VMA) ในปสสาวะ

Catecholamines hormone ทถกหลงเขาสกระแสเลอด

VMAถกขบออกทางปสสาวะ

Vanilmandilic acid (VMA) ในปสสาวะVMA ในปสสาวะ แปรผนตรงกบ VMA ใน

กระแสเลอดCatecholamines hormone

ทถกหลงเขาสกระแสเลอด

VMA ในกระแสเลอด

VMA ในปสสาวะ

Vanilmandilic acid (VMA) ในปสสาวะ ภาวะท VMAในปสสาวะสง คอ โรคเน-องอก

ของตอมหมวกไตช-นใน เรยกวา Pheochromocytoma

Test ทใชตรวจ คอ Urine VMAใชปสสาวะ 24 ชวโมงคาปกต คอ 0-10 mg/24hrs.

การแยกโปรตนโดยวธ electrophoresis (Protein electrophoresis)

ในซรมประกอบดวยโปรตนหลายชนด แตละชนดมหนาทและคณสมบตตางๆกน

ปรมาณของโปรตนแตละชนดมการเปลยนแปลงตามอาการของโรคทเกดข-น

Protein electrophoresisแยกโปรตนได 5 สวน Total protein

Albumin Globulin

- แอลฟา1 - แอลฟา 2 - เบตา - แกมมา

Protein electrophoresisElectrophoresis ?

คอการแยกสารโดยอาศยแรงเคลอนไฟฟาในสนามไฟฟาบนตวกลางทมกระแสไฟฟาผาน

โดยทอนภาคบวกจะวงไปยงข-วลบ อนภาคลบจะวงไปยงข-วบวกดวยความเรวตางกนตามนำ-าหนกโมเลกล

Protein electrophoresisการรายงานผล รายงานเปน

เปอรเซนต %สงสงตรวจเปน ซรมหรอปสสาวะSerumProtein electrophoresis

(SPEP)Urine Protein electrophoresis

(UPEP)

แอมโมเนย (Ammonia)

เปนผลผลตทไดจากกระบวนการเผาผลาญของสารประกอบไนโตรเจนในรางกาย

แอมโมเนย (Ammonia)ปกตรางกายจะสรางแอมโมเนยตลอดเวลาและ

เขาสกระแสเลอดเปนพษตอระบบประสาทสวนกลาง ถามมาก

เกนกวาปกตกระบวนการกำาจดแอมโมเนยสวนใหญเกดข-นท

ตบ สวนนอยเกดทสมองตบทำาหนาทรกษาระดบแอมโมเนยใหอยในชวง

ปกต

แอมโมเนย (Ammonia)สาเหตการมแอมโมเนยสงในเลอด1.ความผดปกตต-งแตกำาเนด 2.โรคตบ3.อาการปวยอนๆเชน โรคมะเรงเมดเลอดขาว ภาวะ shock และหวใจวาย

แอมโมเนย (Ammonia)

คาปกต17-80 g/l

Blood lactate

ใชประเมนภาวะ Lactic acidosis

Lactic acidosis? ภาวะเลอดเปนกรด

Blood lactate

คาปกต คอ 0.5-2.2 mmol/L

END