مهم نكاتاز- ) 1 بيش غيبت كالس در منظم و مرتب 3حضور

). شود درسمي حذف به منجر جلسه2 . -، تلفن حق اما است شما اعتراضحق

رخ ... صورت در نداريد را و ،سفارش ،ايميل پيامكشود . مي منظور اصلي نمره مورد هر دادن

مقايسه- 3 و روانشناسحسادت يك عنوان بهبا خودتان مگر باشيد نداشته خودتان با را هيچكس

خودتان .

تحقیق آموزشروش از هدفعلمی:

کشف( 1 و حقایق به روشوصول فراگیریمجهوالت

های( 2 پروژه اجرای برای الزم مهارت کسبتحقیقاتی

های( 3 نامه پایان انجام برای الزم مهارت کسبتحصیلی

:پیش علمی تحقیق نیازهای

تحقیقاتی( 5 ابزار

محقق( 6 برای الزم فراغت

و( 7 مالی مقررات و ضوابطاجرایی

تحقیق( 1 فرهنگ وجود

محقق(2

بودجه(3

الزم( 4 سازمان

: علمی تحقیقات در آمار جایگاهنمونه( 1 گیری مرحله

طبقه‌بندی( 2 و گردآوری مرحلهاطالعات

اطالعات( 3 تحلیل و تجزیه مرحله

نمایشاطالعات( 4 و تبیین برای

: علم تعریف

آن عام و کلی مفهوم در علم knowledgeبه . مفهوم علم واژه از ولی می‌شود اطالق

آن و است شده تعبیر نیز scienceخاصیو دانستنیها از بخشی آن مقصود که استروشهای به که است بشر نوع آگاهیهای

. باشد تایید و اثبات قابل تجربی

: نظریه تعریف

مجموعه نظریه و یک قوانین بدیهات، از ایواقعیت درباره را چیزی که است فرضیه‌هایی

. می‌نماید تبیین مشاهده قابل

تجربی دیدگاه از نظریه :تعریف

جمع راه در عملی است و کوششی شواهد آوریبین همبستگی کردن برقرار و تجربی یافته‌هایبدون استقراء طریق از آنها تبیین و یافته‌ها این

. تخیالت و تصورات گونه هر بردن کار به

با‌شنيدن‌واژه‌تحقيق‌چه‌مفهومي‌از‌

آن‌به‌ذهن‌انسان‌متبادر‌مي‌شود‌؟

(‌رسيدن‌،‌بررسي‌،‌مطالعه‌،‌حقيقت‌و‌1‌گاهي‌حقيقت‌يابي

‌(‌فعاليت‌هاي‌منظمي‌كه‌به‌توليد‌و‌2كشف‌دانش‌جديد‌و‌سازمان‌يافته‌منتهي‌

شود.‌(‌فعاليت‌براي‌رسيدن‌به‌شناخت‌آنچه‌3

براي‌انسان‌ناشناخته‌است‌‌.

از‌چه‌راههايي‌مي‌توانبه‌شناخت‌دست‌يافت‌؟

دانش ر كسب و شناخت اههاي

(‌‌تجربه1‌(‌استناد‌به‌مقام‌صالحيت‌دار2منطق3(وش‌علمير4(

تجربه 1 ـابتدايي‌ترين‌و‌در‌عين‌حال‌فراگيرترين‌

روش‌كسب‌اطالعات‌است‌.در‌اين‌روش‌اطالعات‌بي‌واسطه‌و‌به‌طور‌مستقيم‌توسط‌فرد‌استفاده‌كننده‌

از‌اطالعات‌حاصل‌مي‌شود‌.‌تجارب‌شخصي‌عمدتا‌برخواسته‌از‌

.دانش‌حسي‌است‌

تجربه محدوديتهاي

دانش‌حسي‌به‌واسطه‌خطاي‌احساس‌غيرقابل‌اطمينان‌و‌ناقص‌است‌.محدوديت‌در‌تجربه‌ـ‌همه‌امور‌را‌

نمي‌توان‌تجربه‌كرد‌.‌

تجربه‌شديدا‌تحت‌تأثير‌ذهنيت‌افراد‌است‌‌.

صالحيت‌دار 2 مقام به استناد ـ

رجوع‌به‌كارشناسان‌،‌متخصصان‌و‌‌مراكز‌ذيصالح‌در‌زمينه‌هاي‌موردنظر‌پذيرش‌قول‌و‌فعل‌مقامات‌ذيصالح‌به‌عنوان‌واقعيتهاي‌قابل‌استناد

مقام به استناد محدوديتهايصالحيت‌دار

نحوه‌كســــب‌دانــــش‌و‌اطالعات‌از‌‌ســوي‌مقامات‌صــالحيت‌دار‌»‌آيــا‌آنان‌

دچار‌اشتباه‌نمي‌شوند«‌؟‌

اختالف‌نـظر‌ـصاحبنظران‌در‌اـمر‌واـحد‌‌

منطق 3 ـ

اـگر‌ـبه‌كـمك‌عـقل‌,‌داـنش‌حـسي‌توـسعه‌داده‌‌شود‌دانش‌قابل‌اعتمادتري‌حاصل‌مي‌شود‌.

منـطق‌از‌دو‌طرـيق‌براي‌رـسيدن‌ـبه‌شناـخت‌ به‌انسان‌كمك‌مي‌كند‌:‌

الف(‌روش‌قياسيب(‌روش‌استقرايي

قياسي( روش الفمعناي‌سنجش‌،‌اندازه‌گيري‌و‌تخمين‌است‌.‌‌قياس‌در‌لغت‌به

استدالل‌قياسي‌نتيجه‌گيري‌با‌داليل‌كافي‌از‌كل‌به‌جزء‌است‌‌يا‌رسيدن‌مدلل‌از‌قوانين‌كلي‌و‌عمومي‌به‌موارد‌جزئي‌و‌

خاص‌را‌گويند‌.

شايد‌اولين‌حركت‌قابل‌مالحظه‌در‌پيدايش‌رويكرد‌منظم‌و‌‌سيستماتيك‌براي‌كشف‌واقعيات‌باشد‌.

از‌كنار‌هم‌گذاشتن‌واقعيات‌پذيرفته‌شده‌و‌استنتاج‌يك‌نتيجه‌‌از‌آن‌,‌حاصل‌مي‌شود‌.

قياس اجزاء‌

‌‌‌انساني‌فاني‌است‌.‌مقدمه‌كبري‌‌‌‌‌‌‌‌‌مقدمه‌صغري‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌علي‌انسان‌است‌.‌‌

‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌علي‌فاني‌است‌.‌تيجه‌محدوديتهاي‌قياس

ر‌ ه‌از‌محدوده‌مقدمات‌فراـت چ‌وـج ه‌هـي ي‌ـب ه‌قياـسي‌منطـق نتيـج‌.نمي‌رود

‌.ــتگي‌دارد ــحت‌مقدمات‌بس ــه‌ص ــتقيما‌ب ــه‌مس ــحت‌نتيج ‌ص‌‌.اطمينان‌از‌صحت‌مقدمات‌از‌اهميت‌خاصي‌برخوردار‌است

د‌ ش‌جدـي د‌و‌كشـف‌داـن ق‌علمـي‌تولـي د‌تحقـي چون‌نتيجـه‌فرآيـناـست‌،‌ـپس‌اـين‌فرآيـند‌نمي‌تواـند‌ـصرفا‌بر‌پاـيه‌اـستدالل‌قياـسي‌

بنا‌شود‌.‌

استقرايي( روش ب

ــتجو‌كردن‌و‌ ــه‌معناي‌جسـ ــت‌بـ ــتقراء‌در‌لغـ اسـكنجكاوي‌كردن‌است‌.

اـستدالل‌اـستقرايي‌يعـني‌رـسيدن‌ذـهن‌از‌جزء‌ـبه‌‌كل

م‌ ك‌حـك ه‌ـي ه‌و‌رسـيدن‌ـب ك‌قضـي ‌بررسـي‌اجزاء‌ـيكلي‌

انواع‌استقراـء‌‌‌‌‌‌‌بررسي‌كليه‌اعضاـء‌يك‌مجموعه‌استقراء‌تام‌

استقراء‌ناقص‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بررسي‌گروهي‌از‌اعضاـء‌‌مجموعه‌يك

استقراء و قياس تفاوت

قياس‌از‌كل‌به‌جزـء‌و‌‌استقراـء‌از‌جزـء‌به‌كل1(پذيرفتن‌مقدمات‌قياس‌مساوي‌است‌با‌2(

پذيرفتن‌نتيجه‌قياس‌)‌اگر‌مقدمات‌قياسي‌را‌بپذيريم‌ولي‌نتيجه‌را‌نپذيريم‌دچار‌نوعي‌تناقض‌منطقي‌شده‌ايم(‌ولي‌در‌استقراـء‌اينچنين‌نيست.‌نپذيرفتن‌نتيجه‌در‌صورت‌پذيرفتن‌مقدمات‌تناقض‌عقلي‌و‌منطقي‌

ايجاد‌نمي‌كند‌.

روشعلمي :به‌اين‌روش‌,‌روش‌حل‌مسئله‌،‌روش‌عقالني،‌

روش‌استدالل‌قياسي‌ـ‌استقرايي‌،‌روش‌آزمايشي‌نيز‌گفته‌اند‌.‌

روش‌منظم‌شناخت‌و‌كسب‌دانش‌و‌اطالعات‌است‌.‌

تغيير‌كنترل‌و‌هدايت‌شده‌يك‌موقعيت‌غيرثابت‌يانامعين‌به‌موقعيتي‌كه‌از‌لحاظ‌مشخصات‌و‌روابط‌

كامال‌معين‌و‌ثابت‌است.تحقيق‌علمي‌فرآيند‌جستجوي‌منظم‌براي‌مشخص‌

‌كردن‌موقعيت‌نامعين‌است‌.

علمي تحقيق هاي ويژگي

مجموعه‌فعاليتهاي‌مرتبط‌با‌هم‌است‌كه‌‌1(آن‌را‌به‌فرآيند‌جستجو‌مبدل‌كرده‌است‌.

ساختار‌فعاليتهاي‌آن‌‌بر‌پايه‌يك‌نظم‌-2منطقي‌استوار‌است‌.‌

‌يا‌اثر‌,‌رابطهدر‌صدد‌روشن‌كردن‌-‌3‌بين‌پديده‌هاستتفاوتمستلزم‌توليد،‌جمع‌آوري‌و‌كاربرد‌داده‌-‌4

هاي‌جديد‌يا‌سازماندهي‌مجدد‌داده‌هاي‌موجود‌براي‌حل‌مسائل‌موردنظر‌است‌.‌

نيازمند‌تخصص‌است‌-‌محقق‌بايد-‌5الف‌(‌صالحيت‌روش‌شناسي‌داشته‌

باشد‌.ب‌(‌‌دانش‌محتوي‌داشته‌باشد

نتيجه‌آن‌توليد‌دانش‌نو‌به‌صورت‌-‌6مدون‌است‌.‌

بدليل‌نظم‌و‌ترتيبي‌كه‌دارد‌يكي‌از‌-‌7نيرومندترين‌ابزارها‌براي‌حل‌مسائل‌و‌

پاسخ‌به‌سئواالت‌است‌.

معناي‌تحقيقراست‌ و‌ درســت‌ معنای‌ بــه‌ لغــت‌ در‌ تحقيــق‌حقيقت‌ تجوی‌ جـس ا‌ ـي ن‌ يافـت ‌، کردن‌ گردانيدن،پيدا‌

آورده‌شده‌است‌تعاريف‌بعمل‌آمده‌از‌تحقيق‌و‌پژوهش‌فراوانند‌

يک موضوع را نشان مي دهد دانسته اند که چگونگی جستجو برای يافتن حقايق مربوط به مجموعه مقررات و قواعدی تحقـيق‌ـبه‌روش‌علـمی‌را‌در‌جاي‌ديگر‌آنراحقيقت‌پژوهی‌ناميده‌اند‌

‌تحقـيق‌عمـلی‌منـظم‌اـست‌ـکه‌در‌نتيـجه‌ـآن‌پاسخ‌تحقيق‌ موضوع‌ در‌ مندرج‌ سـواالت‌ برای‌ ی‌ هاـئ

بدست‌خواهد‌آمد‌‌

است : شرط دو داراي تحقيقتاثير- : 1 مانع كه شرطي دقيق كنترل

شود مي مزاحم و نامربوط عواملدروني) ( اعتبار

يافته- : 2 كه شرطي صحيح گيري نمونهمي تعميم و بسط قابل را پژوهش هاي

بيروني .) ( اعتبار سازد

آغاز‌تحقيق

"‌اولين‌مرحله‌:جان‌ديوئی‌معتقد‌است ‌است؛‌تحقيق‌احساس‌وجود‌يک‌مشکل

به‌اين‌معنی‌که‌پژوهشگر‌در‌کار‌خويش‌مانع‌يا‌مشکلی‌روبرو‌گرديده‌است‌که‌با‌

در‌حل‌آن‌ابهام‌يا‌ترديد‌دارد‌و‌نمی‌تواند‌در‌مقابل‌آن‌ساکت‌بماند.”

مساله

مســـأله‌يـــا‌مشكـــل‌پديده‌اي‌اســـت‌ــيستم‌ ــد‌كار‌سـ ــه‌در‌رونـ غيرعادي‌،‌كـوجود‌دارد‌و‌چون‌اخالل‌و‌بـــي‌نظمـــي‌ايجاد‌ـمي‌كـند‌ـسبب‌اـفت‌ـيا‌كاـهش‌كـمي‌ــا‌و‌بازده‌ســيستم‌ ــي‌جريان‌كاره و‌كيف

مي‌گردد

ا‌مشكـــل‌عبارت‌اســـت‌از‌يـــمســـأله‌د‌ ه‌باـي ت‌موجود‌و‌آنـچ ن‌وضعـي شكاف‌بـي

باشد.

شناسايي‌مشکلآغاز ي�ک تحقي�ق ب�ا احس�اس وجود ي�ک مشکل همراه اس�ت. در اي�ن مرحل�ه آ�ن احس�اس بايد

به صورت ” يک پرسش " در آيد و بيان شود بديه�ی اس�ت اي�ن پرس�ش از مسائل روزمره را علمی پيچيده فرضيات و مباح��ث ت��ا

دربرگيرد، مه�م آنس�ت ک�ه ب�ه شيوه ای علمی و صحيح بيان شود

در بندی مهم تقس�يم دو گرفت�ن نظ�ر در ب�ا شما عمل�ی احتياج و علم�ی عالئ�ق زمين�ه ممک�ن اس�ت تحقيق�ی بنيادی يا کاربردی را در

نظر بگيريد

بين تحقيق بنيادی تفاوت‌وکاربردی

هدف ( : الفبودن : مطلوب و مردم رفاه و سعادت تامين كاربردي

فـعاليت آگاهي : و دانش افزايشحيطه بنيادي

ومكان( : زمان بفوري : حل يعني است ومكان زمان به قائم كاربردي

مشكالت است : كليات يافتن و فرضيه آزمون بنيادي

مساله( : بيان جاز : ميتوان آيا تغيير xكاربردي ؟ yبراي كرد استفاده

بين : آيا ؟ yو xبنيادي دارد وجود همبستگي

انتخاب‌موضوع‌يا‌مسئله‌تحقيق‌

ــن‌‌ ــن‌حال‌دشوارتريـ ــن‌در‌عيـ اوليـفعاليــت‌در‌فرآينــد‌تحقيــق‌علمــي‌

است‌.دشواري‌اـين‌مرحـله‌بواـسطه‌نبودن‌‌

ــه‌ ــت‌بلك ــق‌نيس ــئله‌براي‌تحقي مسبواسطه‌داليل‌زير‌است‌:‌

محدوديت‌دانشعدم‌دقت‌‌عدم‌توانمندي‌افراد‌محقق‌

عوامل‌مؤثر‌بر‌انتخاب‌مسئله‌تحقيق‌

تمايالت و عالئق شخص محقق

نيازها )به عنوان شالوده انجام تحقق(

فن آوريتغييرات

منابع‌انتخاب‌مسئله‌

تجارب‌محقق‌تجارب‌متخصصين‌‌استفاده‌از‌نظريهـ‌ها‌‌ــه‌متوـن‌و‌تحقيقات‌انجام‌ ــ ‌مطالع

شـده‌مربوط‌به‌مسئله‌‌ ي دستگاه هاي اجرايي يا صنعتي بهره گيري از اولويتهاي تحقيقات

ويژگيهاي‌موضوع‌يا‌مسئله‌تحقيق‌

د‌ ا‌چـن ن‌دو‌ـي حتي‌االمكان‌رابطـه‌بـيد‌. ‌‌پديده‌را‌مورد‌بررـسي‌قرار‌دـه

روشـــــن،‌بدون‌ابهام‌و‌صـــــريح‌‌باشد‌.‌

از‌طريـق‌روشهاي‌تحقيـق‌علمـي‌‌قابل‌بررسي‌باشد‌.‌‌

ا‌ ي‌نباشـد‌و‌ـي ر‌مسـائل‌اخالـق ‌بيانـگمسائل‌اخالقي‌توليد‌نكند‌.‌‌

.حتي‌االمكان‌جديد‌باشد‌‌‌براي‌محقــق‌مهــم‌بوده‌بــا‌‌

ويژگيهاي‌وي‌منطـبق‌باـشد‌.‌‌دامنـــه‌موضوع‌بايـــد‌محدود‌‌

باشد‌‌.‌

عنوان‌تحقيقدر‌هنگام‌نوشتن‌عنوان‌بايد‌خصوصياتی‌که‌برای‌يک‌عنوان‌خوب‌برشمرده‌می‌شونددر‌نظر‌گرفت‌.‌اين‌موارد‌عبارتند‌

از:-از‌کلمات‌کوتاه‌،‌رسا‌ودر‌حد‌امکان‌

از‌يک‌زبان‌استفاده‌شود-عبارت‌گويا‌باشد‌و‌گيج‌کننده‌

نباشد.ازاختصارات‌که‌ممکن‌است‌مخفف‌عبارات‌مختلفی‌باشند‌پرهيز‌

شود.-در‌تحقيقات‌توصيفی‌بيان‌مکان‌و‌زمان‌تحقيق‌در‌عنوان‌ضرورت‌دارد.

-در‌عنوان‌دقيقا"‌آنچه‌محقق‌بدنبال‌تعيين‌آن‌است‌بيان‌شود.

-سعی‌شود‌دامنه‌تحقيق‌محدود‌در‌نظر‌گرفته‌شود.

-عنوان‌را‌غير‌سوالی‌مطرح‌نمائيد.-از‌کلمات‌مناسب‌ومطلوب‌استفاده‌

شود.

بيان‌مسئله‌يا‌موضوع

آنچه‌بايد‌معين‌يا‌حل‌شود‌را‌دقيقا‌روشن‌كند‌.

حوزه‌مورد‌مطالعه‌را‌با‌يك‌سئـوال‌دقيقا‌محدود‌كند‌.‌

اهميت‌و‌ضرورت‌مسئله‌چرا‌انجام‌آن‌ضرورت‌دارد‌؟‌

ــن‌داراي‌چــه‌ارزشــي‌ ‌‌انجام‌آاست‌؟‌

ه‌كار‌ ه‌ـچ ن‌ـب ل‌از‌ـآ ج‌حاـص ‌‌نتاـيمي‌آيد‌؟‌

اهداف‌تحقيق‌

هدف‌,‌نقطــه‌يــا‌جهتــي‌اســت‌كــه‌فعاليتـها‌در‌فرآيـند‌تحقـيق‌متوـجه‌ـآن‌

است‌.

ــو‌زمينه‌هاي‌ ــ ــ ــك‌س ــ ــ ‌اهداف‌از‌يــق‌را‌ ــت‌هاي‌تحقي ــي‌فعالي هماهنگفراهــم‌مي‌كنــد‌و‌از‌ســوي‌ديگــر‌ــت‌جريان‌ ــ ــت‌و‌ميزان‌پيشرف ــ جه

تحقيق‌را‌نشان‌مي‌دهد‌.‌

صورتهاي‌هدف‌

اهداف‌يا‌هدف‌كلي‌‌

اهداف‌خرد‌يا‌ويژه‌‌

هدف‌كلي‌

بيان‌مقصود‌و‌منظور‌نهايي‌به‌صورت‌گسترده‌است‌.‌

محور‌و‌جهت‌اصلي‌را‌براي‌برقراري‌رابطه‌و‌درك‌مسئله‌به‌

خوبي‌نشان‌مي‌دهد‌.‌مستقيما‌از‌موضوع‌گرفته‌

مي‌شود‌.‌

اهداف‌ويژه‌

ــز‌ناميده‌ ــ ــق‌ني ــ ــئله‌هاي‌تحقي ــ خرده‌‌مسمي‌شوند‌.‌

محـقق‌دقيقا‌توضـيح‌مي‌دـهد‌ـكه‌در‌تحقـيق‌‌بدنبال‌چيست‌؟

م‌ميـسر‌حرـكت‌را‌مشـخص‌ ه‌ـه اهداف‌ويـژمي‌كـند‌و‌ـهم‌مالكهاي‌عيـني‌براي‌ارزشياـبي‌

تحقيق‌را‌بدست‌مي‌دهند‌.

بيان و انتخاب براي الزم مالكهايمسئله

بيان- 1 را متغير چند يا دو بيـن رابطهكند

صورت- 2 به و ابهام بدون و روشنشود بيان سئوالي

باشد- 3 پذير آزمون

ارزشيابي‌مسئله‌تحقيق‌آـيا‌مـسئله‌تحقـيق‌ـبه‌روز‌)جدـيد(‌اـست‌؟‌آـيا‌مـسئله‌تحقـيق‌رابـطه‌بـين‌پديده‌ـها‌را‌‌

مورد‌بررسي‌قرار‌مي‌دهد؟‌آيـا‌مسـئله‌تحقيـق‌روشـن‌و‌‌صـريح‌بيان‌

شده‌است‌؟‌ــق‌محدود‌شده‌ ــه‌مســئله‌تحقي ــا‌دامن ‌آي

است‌؟‌ــي‌الزم‌در‌ ــع‌مال ــق‌مناب ــا‌براي‌تحقي ‌آي

اختيار‌است‌؟‌

آـيا‌امكاناـت‌پرـسنلي،‌زماـنـي،‌تجهيزاـتـي‌الزم‌براي‌تحقيق‌وجود‌دارد؟‌

آيا‌محقق‌اساسا‌شهامت‌انجام‌تحقيق‌را‌داـرد؟‌ي‌ ق‌و‌تمايالـت‌محقـق‌همخواـن ا‌عالـئ ا‌مسـأله‌ـب آـي

دارد؟‌ه‌ ت‌و‌ارزـش‌الزم‌براي‌مطالـع ئله‌از‌اهمـي ا‌مـس آـي

برخوردار‌است‌؟‌ــي‌ ــه‌روشهاي‌علم ــه‌ب ــا‌توج ــق‌ب ــا‌انجام‌تحقي آي

تحقيق‌امكانپذير‌است؟‌

آيـــا‌يافته‌هاي‌تحقيـــق‌نياز‌خاصـــي‌را‌برطرف‌مي‌كند؟‌

ي‌و‌ ق‌مسـائل‌اخالـق ا‌موضـوع‌تحقـي ‌آـيحيثيتي‌توليد‌نمي‌كند؟‌

آيــا‌اطالعات‌الزم‌براي‌انجام‌تحقيــق‌‌در‌دســترس‌هســت‌يــا‌مي‌توان‌توليــد‌

كرد؟‌ا‌ ا‌،‌وـسائل‌و‌ابزارهاي‌الزم‌ـب ا‌روشـه آـي

‌پايايـــــــيو‌‌Validity)‌(روايـــــــي(Reliabilityكافـــي‌در‌اختيار‌محقـــق‌)

هست؟‌

فرضيه»‌فرضيـه‌عبارت‌اسـت‌از‌پيـش‌بينـي‌راه‌حلهاي‌احتمالـــي‌و‌مشخـــص‌و‌يـــا‌ــش‌و‌ ــي‌بر‌دان ــه‌مبتن حدس‌خردمندانــي‌ ــ ــه‌درباره‌چگونگـ ــ آگاهيهاي‌گذـشتـرابـطه‌بـين‌دو‌ـيا‌چـند‌پديده‌ـكه‌در‌مـحك‌

آزمون‌عملي‌سنجيده‌مي‌ـشود.‌«

فرضيه‌ها‌در‌توصيف‌رابطه‌بين‌پديده‌ها‌به‌چهار‌شكل‌

ظاهر‌مي‌شوند‌ــ‌فرضيه‌هاـيي‌ـكه‌در‌ـپي‌بررـسي‌1

ا‌ ك‌ـي ا‌ـي د‌پديده‌ـب ا‌چـن ك‌ـي تفاوت‌ـيچند‌پديده‌ديگر‌هستند‌.‌

ــ‌فرضيه‌هاـيي‌ـكه‌بدنبال‌بررـسي‌2ميزان‌رابطــه‌و‌جهــت‌همبســتگي‌

بين‌دو‌يا‌چند‌پديده‌هستند‌.

ــ‌فرضيه‌هايــي‌كــه‌درصــدد‌3 ـكـشف‌رابـطه‌عـلت‌و‌معلوـلي‌

بين‌پديده‌ها‌هستند‌‌.

-‌فرضيه‌هايـــي‌كـــه‌در‌پـــي‌4پديده‌بر‌چندبررـسي‌اـثر‌ـيك‌ـيا‌

ـيك‌ـيا‌چـند‌پديده‌ديـگر‌‌هـستند‌.‌

ويژگيهاي‌فرضيه‌

ــد‌قدرت‌روشنگري‌و‌‌ ــ ــه‌باي ــ فرضيتبيين‌داشته‌باشد‌.‌

ن‌ د‌رابـطه‌مورد‌انتظار‌بـي ه‌باـي ‌فرضـيپديده‌ها‌را‌بيان‌كند‌.

‌.فرضيه‌بايد‌قابل‌آزمون‌باشد‌‌فرضيــه‌بايــد‌بــا‌بدنــه‌دانــش‌موجود‌‌

سازگاري‌و‌همخواني‌داشته‌باشد‌.‌فرضيـــه‌بايـــد‌تـــا‌حدامكان‌كوتاه‌و‌‌

ساده‌بيان‌شود‌.‌

انواع‌فرضيه‌‌تحقيق‌

تحقيقي فرضيهشامل:

‌‌فرضيه‌جهت‌دار-1‌فرضيه‌بدون‌جهت-2

فرضيه‌آماري‌

انواع‌فرضيه‌و‌نحوه‌بيان‌آنهـا‌‌H1 فرضيه‌تحقيق‌

فرضيه‌هايي‌كه‌ادعا‌مي‌كنند‌بين‌پديده‌هاي‌مورد‌نظر‌رابطه‌،‌اثر‌يا‌

تفاوت‌وجود‌دارد.‌‌‌H0فرضيه‌‌صفر‌‌‌‌

فرضيه‌هايي‌كه‌ادعا‌مي‌كنند‌بين‌پديده‌هاي‌مورد‌آزمايش‌رابطه‌،‌تفاوت‌

يا‌اثري‌وجود‌ندارد

منابع‌فرضيه‌ها

نظريه‌هاي‌موجود‌

تحقيقات‌انجام‌شده‌قبلي‌

اشتباهاتي‌كه‌معموال‌‌در‌آزمون‌فرضيه‌بايد‌از‌آن‌

اجتناب‌كردمترادف‌گرفتــــن‌فرضيــــه‌بــــا‌

مشاهدات‌جمــع‌آوري‌اطالعات‌در‌جهــت‌‌‌‌

حمايت‌از‌فرضيه‌

سئواالت‌تحقيق‌ه‌‌ تفهامي‌فرضـي ه‌اـس ـسئوال‌معموال‌وـج

ها‌است‌.‌ه‌ ن‌فرضـي انتر‌از‌تدوـي ئوال‌آـس ن‌ـس تدوـي

است‌.سئوال‌مانند‌فرضـيه‌برخاسته‌از‌مسئله‌

پژوهش‌است‌.‌ــه‌را‌ ــئوال‌دشواريهاي‌آزمون‌فرضيـ سـ

ندارد‌

ويژگيهاي‌سئواالت‌باـيد‌ـساده‌،‌روـشن‌،‌غيرقاـبل‌تفـسير‌باـشد‌‌‌.ــق‌بيان‌ ــ ــئله‌تحقي ــ ــتاي‌مس ــ دقيقا‌در‌راس

شود‌.پاسـخگويي‌بـه‌سـئواالت‌بايـد‌بـا‌توجـه‌بـه‌

ابزارها‌و‌اطالعات‌امكانپذير‌باشد‌..دامنه‌سئواالت‌بايد‌محدود‌باشد‌‌.بايد‌به‌صورت‌استفهامي‌بيان‌شود‌

تعاريف

نظري- 1 تعريفعملياتي- 2 تعريف

نظري- 1 تعريف

تعريف‌با‌استفاده‌از‌فرهنگنامه‌

عملياتي تعريفه‌ ف‌شود‌ـك ه‌گونه‌اي‌تعرـي ه‌ـب واـژ

ــا‌اعمال‌الزم‌براي‌ ــر‌رفتار‌ي بيانگاندازه‌گيري‌يك‌پديده‌باشد‌.‌

نوـعي‌تعريف‌كاربردي‌و‌خاص‌در‌ه‌ ي‌ـك ه‌هدـف ه‌ـب ا‌توـج ق‌ـب ك‌تحقـي ـي

در‌تحقيق‌معين‌شده‌است‌.

خصوصيات‌تعريف‌عملياتي

مشاهده‌پذيري‌)‌اعمال‌و‌رفتار‌تعرـيف‌شده‌,‌قاـبل‌ديدن‌بوده‌و‌اين‌امر‌قابل‌تكرار‌باشد‌.(‌

اندازه‌پذيري‌)اعمال‌و‌رفتار‌ل‌اندازه‌گيري‌و‌ ف‌شده‌قاـب تعرـيحتي‌االمكان‌به‌كميت‌درآيد‌.(‌‌

تعريف،‌تشخيص‌و‌نامگذاري‌متغيرها‌

ـبه‌معناي‌عام‌كمـيت‌ـيا‌كيفيتي‌ـكه‌بتواـند‌ــا‌ ــن‌ي ــن‌دو‌مقدار‌معي ــر‌بي ــع‌مقادي جمن‌دو‌مقدار‌را‌بخود‌ ر‌بـي بعضـي‌از‌مقادـي

بگيرد‌.«‌در‌تحقيــق‌بــه‌هــر‌خاصــيتي‌كــه‌از‌يــك‌حاـلت‌ـبه‌حاـلت‌ديـگر‌تغيـير‌ياـبد‌گفته‌ـمي‌

شود‌.‌

طبقه بندي و نامگذاري متغيرها

براـساس‌نقـشي‌ـكه‌در‌تحقـيق‌دارند‌.‌

براساس‌كميت‌و‌كيفيتبراســاس‌ميزان‌ارزشــي‌كــه‌

به‌خود‌مي‌گيرند.

طبقه بندي متغيرها براساس نقشي كه در تحقيق دارند

)متغير مستقل )محرك يا درون داد independent variable

)متغير وابسته )پاسخ يا برون دادdependent variable

(متغیر‌تعدیل‌کنندهmoderator)زمینه(‌) متغير كنترلcontrol variable

)مداخله گر )مزاحم

nuisance variable

()متغیر‌تاثیر‌Independentمتغیر‌مستقل)•گذاـر(‌ارزش‌ان‌تحت‌تاثیر‌متغیر‌دیگری‌

نیست.‌و‌توسط‌محقق‌مقادیری‌می‌پذیرد‌تا‌اثر‌ان‌بر‌متغیر‌دیگر‌بررسی‌شود‌و‌در‌بیشتر‌

مواردی‌که‌بدنبال‌رابطه‌علت‌و‌معلول‌هستیم‌از‌این‌تعریف‌استفاده‌می‌کنیم

()تاثیر‌پذیر(ارزش‌یا‌Dependentمتغیر‌وابسته)•مقدار‌ان‌به‌متغیر‌دیگری‌بستگی‌دارد‌و‌در‌اختیار‌

پژوهشگر‌نیست

تشخیص‌این‌متغیرها‌بستگی‌به‌عنوان‌و‌نوع‌طرح‌-تحقیق‌دارد

سرطان‌ریه‌بر‌تاثیر‌کشیدن‌سیگار‌مثال:‌بررسی‌-در...

...افراد‌مجرد‌و‌متاهل‌‌در‌افسردگیبررسی‌-‌یادگیری‌دانش‌برتاثیر‌شیوه‌های‌‌تشویق‌بررسی‌-

اموزان

(‌)زمینه(:‌متغیر‌moderator)متغیر‌تعدیل‌کننده•کیفی‌یا‌کمی‌است‌که‌جهت‌یا‌میزان‌رابطه‌میان‌متغیرها‌ی‌مستقل‌و‌وابسته‌را‌تحت‌تاثیر‌قرار‌می‌

دختران‌و‌‌در‌یادگیری‌بر‌تشویقدهد.)تاثیر‌(‌درواقع‌نوعی‌‌متغیرمستقل‌دوم‌وپسران

محسوب‌میشود،‌متغیرهای‌دموگرافیک‌در‌این‌رده‌قرار‌می‌گیرند.

(‌:‌در‌یک‌تحقیق‌control)متغیر‌کنترلنمی‌توان‌اثر‌تمام‌متغیرها‌را‌بر‌یکدیگر‌بطور‌همزمان‌بررسی‌کرد.‌بنابراین‌

برخی‌از‌انها‌را‌باید‌کنترل‌نمود‌و‌یا‌انها‌را‌خنثی‌نمود.مثال‌در‌بررسی‌رابطه‌پیشرفت‌تحصیلی‌با‌عزت‌نفس‌

دانشجویان‌می‌توان‌رشته‌و‌جنسیت‌را‌کنترل‌کرد‌)بصورت‌نمونه‌گیری‌

تصادفی‌یا‌همتا‌کردن‌(

(:‌متغیری‌است‌interveningمتغیر‌مداخله‌گر)که‌محقق‌برای‌استنتاج‌از‌نحوه‌تاثیر‌متغیر‌مستقل‌بر‌متغیر‌وابسته‌مورد‌نظر‌قرار‌می‌دهد.‌و‌نه‌قابل‌کنترل‌و‌نه‌قابل‌مشاهده‌مستقیم‌بصورت‌تعدیل‌کننده‌است.‌مانند‌بررسی‌اثر‌روش‌تدریس‌حل‌مسئله‌با‌

سخنرانی‌بر‌پیشرفت‌تحصیلی‌دانشجویان‌در‌اینجا‌عامل‌مداخله‌گریادگیری‌دانشجویان‌می‌باشد‌که‌قابل‌کنترل‌یا‌اندازه‌گیری‌نیست‌

طبقه بندي متغيرها برحسب كميت و كيفيت

كم�ي Quantitative variable

كيفيvariable Qualitative

( کمی و( Quantitativeمتغیر مقدار نظر ازبیان عددی بصورت و بوده متفاوت ارزشدانشجویان، تعداد قد، سن، مانند میشود

افسردگی نمره اگاهی، وزن،( کیفی که( Qualitativeمتغیر است متغیری

غیر وبصورت بوده متفاوت کیفی نظر از . رنگ جنس، مانند میشود داده نشان عددی

افسردگی درجه نگرش، مو،

طبقه بندي متغيرها براساس ارزشي كه به خو�د مي گيرند

دو ارزش�ي double value

چن�د ارزش�يmulti value

پيوسته و گسسته متغير(‌:‌متغیری‌است‌که‌هر‌ارزش‌یا‌مقداری‌)اعشاری،‌Continuousمتغیر‌پیوسته)•

کسری،‌صحیح(‌را‌میتوان‌به‌ان‌نسبت‌داد

متغیرهای‌پیوسته‌کمی‌هستند-

سن،‌قد،‌وزن،‌-

(‌:‌متغیری‌است‌که‌فقط‌مجموعه‌ای‌از‌ارزشهای‌معین‌به‌ Discreteمتغیر‌گسسته‌)•ان‌اختصاص‌‌داده‌میشود)فقط‌اعداد‌صحیح(‌

متغیر‌گسسته‌هم‌می‌تواند‌کمی‌باشد‌و‌هم‌بصورت‌کیفی‌باشد-متغیر‌گسسته‌کمی‌:‌تعداد‌کتابهای‌کتابخانه،‌تعداد‌دانش‌اموزان‌کالس،‌نمره‌

افسردگی‌متغیر‌گسسته‌کیفی:‌وضعیت‌تاهل،‌جنسیت،‌مقطع‌تحصیلی

اطالعاتي و مزاحم متغير: مستقل متغير

فعال- 1 يا عمليتشخيصي- 2 يا هويتي

مقیاس‌های‌اندازه‌گیری

‌nominal scaleمقیاس‌اسمیordinal scaleمقیاس‌ترتیبیinterval scaleمقیاس‌فاصله‌ایratio scaleمقیاس‌نسبی

(‌nominal scaleمقیاس‌اسمی)

ابتدایـی‌تریـن‌مقیاس‌است‌که‌صرفا‌به‌تعیین‌طبقات‌مـی‌پردازد‌ـو‌مـشاهدات‌را‌

طبقه‌بندی‌می‌کند،‌کدگذاـری‌یا‌نامگذاـری‌متغیرها‌اـز‌وظایف‌ایـن‌مقیاس‌به‌شمار‌مـی‌اید‌مانند‌:‌رشته‌تحصیلـی‌،‌

طبقه‌بندی‌بر‌اساس‌حروـف‌الفبا

(ordinal scaleمقیاس‌ترتیبی)

به‌ترتیب‌طبقات‌میپردازد.‌مرتب‌کردن‌افراد‌و‌اشیاء‌از‌باال‌به‌پایین‌یا‌برعکس‌مانند‌رتبه‌کنکور،‌مهارت‌

کارگران،‌شدت‌بیماری

interval scaleمقیاس‌فاصله‌ای)

عالوه‌برطبقه‌بندی،‌نامگذاری،‌و‌مرتب‌کردن‌به‌ما‌اجازه‌می‌دهد‌که‌فاصله‌های‌موجود‌بین‌افراد‌،‌اشیاء‌و...‌را‌دقیقا‌مشخص‌کنیم‌و‌عمل‌مقایسه‌را‌امکانپذیر‌می‌کند.‌صفر‌مطلق‌وجود‌ندارد‌و‌می‌توان‌جمع‌و‌تفریق‌برای‌فواصل‌ان‌استفاده‌کرد.‌مانـند‌درجه‌حرارت‌،‌نمره‌هوش‌و...

ratio scaleمقیاس‌نسبی)

باالترین‌سطح‌اندازه‌گیری‌است‌و‌حدود‌فعالیت‌ان‌مشتمل‌بر‌-کلیه‌عملیات‌مقیاسهای‌فوق‌است‌.‌در‌این‌مقیاس‌صفر‌مطلق‌وجود‌دارد‌و‌کلیه‌عملیات‌ریاضی‌قابل‌اجرا‌است.مانند‌وزن‌،‌

نمره‌افسردگی،‌نمره‌اگاهی‌،نکته‌مهم‌اینکه‌متغیر‌کمی‌پیوسته‌می‌تواند‌نسبی‌یا‌فاصله‌ای‌-

باشد)قد،‌وزن،‌تعداد(و‌متغیر‌کیفی‌گسسته‌معموال‌اسمی‌و‌یا‌ترتیبی‌باشد)جنس،‌وضعیت‌اجتماعی،‌(

تعريف جامعه , نمونه , روشهاي نمونه برداري و

حجم نمونه

populationجامعه :گروه‌بزرگتري‌كه‌درصدد‌هستيم‌يافته‌هاي‌حاصل‌از‌بررسي‌و‌مطالعه‌را‌به‌آنها‌

تعميم‌دهيم‌.‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌sampleنمونه‌:‌‌‌

‌‌‌‌‌گروه‌يا‌مواردي‌كه‌اطالعات‌از‌آنها‌به‌

دست‌مي‌آيد‌.

مراحل نمونه برداري تشخيص و تعريف جامعه

فهرست كردن افراد جامعه

انتخاب يك نمونه نماينده

)تعيي�ن اندازه نمون�ه )حج�م نمون�ه

sampling روشهاي نمونه برداريmethods

روشهاي نمونه برداري تصادفي

Random sampling methods

تصادفي ساده تصادفي طبقه اي خوشه اي خوشه اي

چندمرحله اي

روش نظامدار روش در دسترس

روش هدفمند

روشهاي نمونه برداريغيرتصادفي

Non Random sampling methods

روشهاي نمونه برداري تصادفي

تمام�ي اعضاي جامع�ه مورد نظ�ربراي انتخاب شدن شان����������س

مساوي دارند . منظور از تص�ادف نبودن هرگون�ه

طرح و نقش�ه نيس�ت بلك�ه ب�ه كار بس�ت روشهاي�ي اشاره دارد ك�ه امكان پي�ش بين�ي دقي�ق و اعمال

نظر را از ميان بر مي دارد .

ويژگيهاي روش تصادفي ساده

شان��س انتخاب اعضاء جامع��ه تعري��فشده براي عضوي���ت در نمون���ه برابر

است . اجراي آ�ن براي جوام�ع بزرگ وقت گي�ر

و پرزحمت و گاهي غيرممكن است . اس����تفاده از جدول اعداد تص����ادفي

امكان پذير است .

مراحل انتخاب نمونه به شيوه تصادفي ساده

اس�امي جامع�ه تعري�ف شده بطور كام�لفهرست مي شود .

ب�ه ه�ر ي�ك از اعض�ا ي�ك شماره اختص�اصداده مي شود .

. جدول اعداد تصادفي تهيه مي شود ي����ك س����طر و س����تون از جدول اعداد

تص�ادفي ب�ه عنوان نقط�ه شروع انتخاب مي شود .

ارقام س���مت راس���ت س���طر و س���تونانتخاب��ي ب��ا توج��ه ب��ه تعداد جامع��ه مورد

نظر انتخاب مي شود . اعدادي ك�ه كمت�ر ي�ا مس�اوي عدد جامع�ه

موردنظ�ر باش�د انتخاب و ت�ا تكمي�ل نمون�ه ادامه مي يابد .

روش نمونه برداري تصادفي طبقه اي

موارد كاربست : چنانچ��ه جامع��ه موردنظ��ر، ناهمگ��ن

باش���د و بتوان آ���ن را ب���ه طبقات كوچكتر تقسيم كرد .

چنانچ����ه محق����ق ماي����ل باش����دزيرگروهه��ا ي��ا طبقات كوچكت��ر ب��ه همان نس�بتي ك�ه در جامع�ه هس�تند در نمونه نيز حضور داشته باشند .

مراحل

جامع��ه را دقي��ق و روش��ن تعري��فكنيد .

. زيرگروههاي آن را مشخص كنيد نس�بت زيرگروهه�ا ي�ا طبقات ب�ه ك�ل

جامعه را تعيين كنيد .. تعداد كل نمونه را مشخص نمائيد ب�ه نس�بت زيرگروهه�ا نمون�ه را ب�ه

تعداد مورد نياز ب�ه ص�ورت تص�ادفي انتخاب نمائيد .

نمونه برداري خوشه اي

گاه��ي انتخاب نمون��ه از افرادجامع�ه بناب�ه داليل�ي امكانپذي�ر

نيست . محق��ق ناگزي��ر اس��ت ب��ه جاي

فرد , گروه���������ي از افراد را انتخاب كند .

مراحل نمونه برداري خوشه اي

. جامعه موردنظر را تعريف كنيد واح�د نمونه �برداري)خوشه ه�ا( را

تعريف كنيد . نمون��ه را ب��ه تعداد موردنياز ب��ه

ص�ورت تص�ادفي از ميان واحده�ا )خوشه ها( انتخاب كنيد .

نمونه برداري خوشه اي چند مرحله اي

بواسطه گستردگي بيش از حد جامعه محقق ناگزير

مي گردد نمونه را طي دو يا چند مرحله انتخاب كند .

مراحل

جامع��ه موردنظ��ر را دقيق��ا تعري��فكنيد .

واحده�ا ي�ا خوشه هاي نمون�ه برداريرا تعريف كنيد .

تعدادي از خوشه ه�ا ي�ا واحده�ا را ب�هصورت تصادفي انتخاب كنيد .

از ميان خوشه هاي انتخاب شدهتعداد افراد مورد نظ��ر را ب��ه روش

تصادفي انتخاب كنيد .

جامعه

ب الفجت خ د

رظض ل ق پك ثسص ط ذ م ف

يف جبض ص

خمحس

هـالف گش

يف جبض ص

خمحس

هـالف گش

ح ج الفب25%

م ك پ خط شي هـ

50%فقصگ

25%

سح

خ يف م

مس يجس ذ گط ع مخ

خ م يف

سح ب

25%يم خش

50%ف

25%

ي

اررد

ب هون

م ن

ايله‌رحم ويددفصات

ي

اررد

ب هون

م ن

ي

ه اش

خوي

دفصا

ن ت

يار

ردب ه

ونم

يه ا

بقط

يف د

صا ت

نم

يار

ردب ه

ون

ده

ساي

دفصا

ت

نمونه

روش نمونه برداري� غير تصادفي

آنه�ا در ك�ه گردد م�ي اطالق� روشهاي�ي ب�هبرابري شرط حص�ول امكان داليل�ي ب�ه بن�اجامع��ه اعضاء هم��ه براي انتخاب شان��س

ندارد . وجودمانند :

در دسترس نبودن همه اعضاء جامعه كمبود وقت عدم توانمندي محق�ق در اجراي ص�حيح

روشهاي نمونه برداري تصادفي

يا 1 منظم برداري نمونه روش ـسيستماتيك

ويژگي: عنوان به معين فواصل با افرادمي شوند . انتخاب نمونه اعضاء

مراحل روش نمونه برداري سيستماتيك :

جامعه مورد نظر يا در دسترس را بهروشني تعريف كنيد .

فهرست كامل و دقيقي از جامعهتعريف شده تهيه كنيد .

افراد جامعه را بدون سوگيري و رعايتترتيب خاصي شماره گذاري كنيد .

. اندازه نمونه مطلوب را مشخص نمائيد تعداد افراد جامعه را بر تعداد افراد

نمونه موردنظر تقسيم كنيد .

از ميان حاصل تقسيم عددي كوچكتر يامساوي حاصل تقسيم انتخاب كنيد. )اين عدد نقطه شروع انتخاب نمونه است .(

عدد انتخاب شده را با حاصل تقسيمجمع كنيد )عدد بدست آمده دومين عضو

نمونه است .( حاصل تقسيم را با مجموع اعداد به

دست آمده مجددا جمع كنيد و آنقدر اين عمل را تكرار كنيد تا تعداد نمونه

موردنظر كامل شود .

� روش نمونه برداري در دسترس2

گروهي هستند كه در دسترس محققهستند .

فعاليت خبرنگاران درنظر خواهي ازمردم .

. اين روش قابل اعتماد نيست فقط در زماني كه محقق قصد تعميم

نداشته باشد مي تواند از اين روش استفاده كند .

� روش نمونه برداري 3هدفمند

اگر براساس ضرورت و بر مبنايشناخت قبلي يا با هدف خاص نظرات يا خصوصيات برخي افراد جامعه مهم

باشد . , در پاسخ به اين سئوال كه آيا نمونه

نماينده جامعه هست يا خير ؟ صرف�ا شناخت محقق� مالك عمل است

حاصل تحقيق با احتياط و مشروط تعميم داده مي شود .

نمونه حجم

راه هاي تعيين حجم نمونه

نف��ر ي��ا بيشت��ر ب��ه 30 – انتخاب 1عنوان نمونه

– اس��تفاده از فرمولهاي تعيي��ن 2حجم نمونه

-اس����تفاده از جدولهاي تعيي����ن 3حجم نمونه

بندي دستهتحقيقات

تحقيق) ( انواع

هشها پژودسته بندي بر مبناي هدف

بنيادي تحقيقات كاربردي تحقيقات

بر مبناي هشهاپژودسته بندي نحوه كنترل

زمايشي آ Experimental

غيرآزمايشي

Non-experimental

تاريخي

توصي‌في

پيمايش Survey

Co relational همبستگي

Ex-Postپس رويدادي facto

مورد پژوهي Case-Study

هشها بر مبناي پژودسته بندي مكان گرد آوري داده ها

ميداني Fieldتحقيقresearch

غير تحقيقميداني

infield research

library كتابخانه اي

research‌

‌‌‌‌آزمايشگاهي laboratory research

ابزارهاي جمع آوري داده ها مشاهده Observation

پرسشنامهQuestionnaire

مصاحبهInterviewing

اسناد و مداركDocuments

observation � مشاهده1

:ويژگيهاي مشاهده

متداول تري��ن و ط��بيعي تري��نابزار جمع آوري داده هاست .

، اندازه گيري مس��تقيم پديده ه��اواقعيته�ا و طبق�ه بندي داده ه�ا

براي شناخت حاصل مي شود . هرچن�د مشاهده هاي عادي كمت�ر

شك�ل علم�ي دارد ول�ي مي توان ب�ه عنوان اولي�ن مرحل�ه شناخ�ت

به حساب آورد .

وقاي��ع ، پديده ه��ا ك��ه باي��د موردمشاهده قرار گيرن�������د را دقيقا

تعريف كنيد . معيارهاي طبق���ه بندي مشاهدات

را در نظر گيريد . طرحهاي عين����ي و كم����ي براي

اندازه گيري رفتارهاي مورد مشاهده تعريف كنيد .

از در ص�ورتيكه مشاهده گران غي�ر محق����ق هس����تند آنان را آموزش

دهيد .

براي خارج كردن مشاهدات از ص����ورت عادي و روزمره اقدامات

زير را بايد انجام داد :

انواع مشاهده آزاد

نظامدار

محاسن مشاهده � روش مستقيم جمع آوري 1

اطالعات است .� داده هاي وسيع را در مدت كم 2

مي توان جمع آوري كرد .� امكان دستيابي به داده هاي 3

مطمئن را فراهم مي كند .� برخي رويدادها ناپايدار هستند ، 4

فقط مي توان از مشاهده مستقيم اطالعات آن را گرفت .

� مشاهده پوياتر از ساير روشهاي 5جمع آوري داده هست .

معايب مشاهده� مشاهده گر معموال آن چيزي را 1

مشاهده مي كند كه از قبل مي شناسد .

� حضور مشاهده گر در موقعيت 2مورد مشاهده رفتارها را دگرگون

مي سازد . � خوش بيني يا بدبيني مشاهده گر 3

در مورد مشاهده تأثير مي گذارد . � انشاي آنچه ديده شده است در 4

بسياري اوقات دشوار است .� هميشه موقعيت مشاهده فراهم 5

نيست

نكاتي كه مي تواند اعتبار مشاهده را افزايش دهد

آموزش مشاهده گران تعريف عملياتي رفتارهايي كه

بايد مشاهده شوند . استفاده از وسايل كمكي ثبت بالفاصله مشاهدات غيرحساس كردن حضور

مشاهده گران

Questionnaireپرسشنامه

سئواالت از مجموعه ايسئواالت و اهداف از برخواسته

است . كتبي صورت به تحقيق

پرسشنامه انواع

باز بسته

مقايسه پرسشنامه هاي باز و بسته

نسبت آزادي پاسخگو درارائه پاسخ

آساني و دشواريطراحي

استخراج و طبقه بنديداده ها

سرعت در پاسخگويي

محاسن پرسشنامه

ارزاني و سهولت اجرا رفع مشكل برقراري

ارتباط رودررو يكساني شرايط اجرا

براي همه

معايب پرسشنامه

عدم برگشت پرسشنامه عدم اطمينان از درك

سئواالت عدم اطمينان از ثبت

صحيح پاسخها مشكل افراد كم سواد

ويژگيهاي يك پرسشنامه خوب

سئواالت آن پايايي و رواييدارد .

سئواالت آن جانبدارانه نيست. سئواالت آن واضح ، روشن و

غيرقابل تفسير است . سئواالت آن داراي نظم روان

شناختي است . تاجايي كه ممكن است

سئواالت آن كم است . ظاهر پرسشنامه زيبا و جذاب

است .

نكاتي براي افزايش پايايي و روايي سئوالهاي پرسشنامه

مطالعه پرسشنامه هاي مشابه رايزني با صاحبنظران اجراي آزمايشيآزمون پايايي تدوين مقدمه گويا تهيه جدول تعلق سئواالت

پرسشنامه به سئواالت تحقيق

‌ Interviewingمصاحبه از ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ برخواسته سئواالت مجموعه

فرضيه هاي يا سئوالها اهداف،است . شفاهي صورت به تحقيق

مصاحبه انواع

) منظم ) شده هدايت كامال شده هدايت نيمهآزاد

مقايسه مصاحبه هاي هدايت شده با مصاحبه هاي هدايت نشده

از حيث كمي و كيفيبودن داده ها

ميزان انعطاف

پذيري

امكان شرايط يكسان

محاسن مصاحبهانعطاف پذيري نازمي

كيفيت بكر و غني

آساني ارتباط شفاهي نسبتبه ساير ارتباطات

معايب مصاحبه امكان هدايت مصاحبه شونده جلب رضايت مصاحبه كننده از

سوي مصاحبه شونده وقت گيري مصاحبه كمي افراد مورد مصاحبه عدم كارآزمودگي مصاحبه گران دشواري تجزيه و تحليل داده ها

نكاتي كه مي تواند روايي و پايايي مصاحبه را افزايش دهد

تهيه راهنماي مصاحبه ارائه آموزشهاي الزم براي مصاحبه

گران انتخاب مصاحبه گر و مصاحبه

شونده همزبان صرفا مصاحبه گر و مصاحبه شونده

در جلسه مصاحبه حضور داشته باشند .

توجه دادن مصاحبه گر به پرهيز ازجانبداري

.سئواالت غيرمستقيم انشا شود بوجود آوردن جو صميمانه براي

تعامل متقابل

بررسي اسناد و مداركDocuments ‌‌‌‌‌

معموال ب���ه عنوان روش مكم���لبراي روشهاي ديگ�ر ب�ه كار مي رود ول�ي ب�ه دو ص�ورت در انجام تحقي�ق

مي تواند نقش داشته باشد . بهره گيري از اي���������ن ابزار براي

تدوين ادبيات تحقيق اس��تفاده از اي��ن ابزار براي جم��ع

آوري داده ه���ا ب���ه عنوان محتواي اصلي برخي از انواع تحقيق

معايب بهره گيري از اسناد و مدارك

دشواري پ��ي بردن ب��ه اعتبار وصحت سند

تضادهاي احتمال�����ي موجود دراسناد و مدارك

احتمال تحري�ف اس�ناد ب�ا گذش�تزمان

عدم دس�����تيابي ب�����ه اطالعاتكافي از طريق اسناد و مدارك

مشكل گزينش اسناد

محاسن بهره گيري از اسناد و مدارك

بس���ياري از داده ه���ا ك���ه قبالتولي���د شده اس���ت را از اي���ن

طريق مي توان دريافت كرد . آشكار كردن لزوم ي��������ا عدم

لزوم انجام تحقيق تدوين ادبيات بررسي حقايق گذشته

روشهاي تجزيه و تحليل داده ها

1 تحلي�ل توصيفي ��descriptive analysis

2 تحلي�����ل اس�����تنباطي ������Inferential analysis

descriptiveتحليل توصيفي analysis ‌‌

داده هاي جم�ع آوري شده ب�ا اس�تفادهاز شاخص�هاي آمار توص�يفي خالص�ه ،

طبقه بندي و توصيف مي شوند . مس��تلزم آمار توص��يفي س��اده ول��ي

موج���د اطالعات ب���ا ارزش���ي اس���ت دس�����ته هايي از عمليات آماري براي

تحليل توصيفي: اندازه هاي گراي����ش مركزي مانن����د

ميانگين ، ميانه ، نما اندازه هاي پراكندگ���ي مانن���د دامن���ه

تغييرات، انحراف استاندارد اندازه هاي موقعي���ت نس���بي مانن���د

نمره هاي تراز شده ، رتبه اندازه هاي رابط��ه اي مانن��د ضري��ب

همبستگي

Inferentialتحليل استنباطي analysis ‌‌‌

همواره مس�تلزم فرآيندهاي پيچيده تري اس�ت .

مس�تلزم علميات�ي اس�ت ك�ه بتوان نتاي�ج حاص�لاز تجزي���ه و تحلي���ل را ب���ه جامع���ه بزرگتري

تسري داد . از جمل��ه فرآيندهاي آ��ن توج��ه ب��ه نمون��ه و

روشهاي نمونه برداري است . آزمونهايχ و آزمون T همبس�تگي پيرس�ون ،

و ... از جمل��ه آزمونهاي��ي اس��ت ك��ه در آمار استنباطي بكار گرفته مي شود .

2