دكتر ابوالفظل برخورداريمهندس محمد جواد زارع

مداخله گرها

ه�اي في�وم در ظرفي�تي ش�ش ک�روم ترکيب�ات مق�دار تع�يين در جوش�کاري عوام�ل مداخل�ه کنن�ده عدي�ده اي ميتوان�د وج�ود داش�ته باش�د.به ا�ين علت تالش ه�اي متع�ددي جه�ت مش�خص س�از�ي ت�اثير ا�ين عو�ام�ل مداخ�ل�ه گ�ر� و� هم�چ�ن�ين �ح�ذ�ف اث�ر� آنه�ا� ص�ورت� پذ�ير�فت�ه

است. سازمانOSHA 3 وج�ود+Cr را مهم�ترين مداخل�ه گ�ر مثبت و آهن

تع�يين �مق�دار �ک�ر�وم �ش�ش 2 در م�ن�في� گ�ر� م�داخل�ه رامهم�ترين� +ظ�رفي�تي� �موج�ود� �در نم�ون�ه ه�اي �ه�و�ا �د�انس�ت�ه �اس�ت. �عالوه ب�ر اين

و�ج�ود اسيد� در� ف�رايند �آبکار�ي يک �مداخل�ه� گر م�ن�في �م�يباشد.

مداخله گرها

PH و اکس�يژن ح�ل ش�ده در محل�ول آبي اس�تخراج ک�روم ش�ش ظرفي�تي ب�ر روي م�يزان احي�اء ک�روم ش�ش ظرفي�تي خاص�يت ک�ه محل�ول در موج�ود ظرفي�تي دو آهن توس�ط

PHب�افري پ�اييني دارن�د، ت�اثير زي�ادي دارد. ب�ر اين اس�اس عم�ده ت�رين ت�اثير را در احي�اء ک�روم ش�ش ظرفي�تي دارد و

نقش اکسيژن محلول در اين زمينه بسيار کمتر ميباشد

مداخله گر ها

محلول استخراج

سازمان 7600در روش NIOSH استفاده از دو نوع محلول براي دو حالت مختلف استخراج پيشنهاد شده

است. اگر نمونه برداري در شرايطي انجام شود كه ماده

هاي اكسيد كننده مثل آهن دو ظرفيتي وجود نداشته باشند، از روش استخراج اسيدي استفاده شود.

محلول استخراج اسيدي

در شرايطي مانند نمونه برداري از كروم شش ظرفيتي درآبكاري ها استفاده از روش استخراج اسيدي توصيه مي

گردد. نرمال اسيد سولفوريك0.5استفاده از محلول

مداخله گر ها

در شرايطي كه عوامل احيا كننده 7600طبق روش استاندارد حظور داشته باشند، استفاده از روش استخراج قليايي پيشنهاد

مي گردد.

مداخله گر ها

مقدار کروم اندازه گيري شده در حضور مداخله گر)ميکروگرم(

مقدار واقعي کروم موجود در نمونه )ميکروگرم(

مداخله گر

9.9 10.4 ميلي گرم آهن5

0.1 0.0 ميلي گرم موليبدن5

0.1 0.0 ميلي گرم مس5

19.4 10.4 ميلي گرم جيوه5

10.3 10.4 ميلي گرم کادميوم5

مداخله گر ها

سازمانASTM در روش فيلتراس�يون پيش�نهادي خ�ود اس�تفاده از� �فيل�تر� غش�اء� �نق�ره �اي را� �پيش�نهاد� نم�و�ده� اس�ت.� �آنچ�ه �در طي از اس�تفاد�ه ا�ين اس�ت �ک�ه مطا�لع�ات مختل�ف مش�خص گردي�ده

ن�مون�ه PVCف�يل�تر� � رف�ت�ن از دس�ت و� م�و�جب �احياءش�دن �کم�تر در ط�ي ن�مونه برداري و پس ا�ز آ�ن خواهد شد.Cr+6ها�ي

محلول استاندارد قليايي

محلول سود سوزآور و كربنات سديم

روش اس�اس ب�ر قلي�ايي اس�تخراج روش در ف�وق محل�ول 7600از جهت اس�تخراج ک�رو�م ش�ش ظر�في�تي از روي فيل�تر ه�ا NIOSHس�ازمان

وزني محل�ول را 2ا�س�تفاده� مي گردد.ب�راي� تول�ي�د م�حل�ول اس�تخراج باي�د % وزني آن را پ�ودر خش�ک کربن�ات 3 ( و %NaOHم�اده ج�ام�د س�ود �س�وزآو�ر )

( ت�شکي�ل ده�د. Na2CO3سدي�م )

وسايل الزم براي استخراج ميلي ليتري250 و 100بشر ميلي ليتري1000 و 100، 25بالن ژوژه شيشه ساعتهيترپنس ميليليتري25تا 1پيپت دستكشكپسول نيتروژنابزار فيلتراسيون در خالء

وسايل الزم براي استخراج

مواد الزم براي استخراجآب مقطركرومات يا دي كرومات پتاسيماسيد سولفوريكسود سوزآوركربنات سديمدي فنيل كاربازيداسيد نيتريك

NIOSH 7604نمونه برداري با استفاده از فيلترPVCو پمپ نمونه برداري فردي :تجزيه 2استخراج با محلول %NaOH/3% Na 2CO3:تعيين مقداربا استفاده از كروماتوگرافي يوني

كروماتوگرافي يوني

NIOSH 7703NIOSH 7703 سازمان 7303روش شماره NIOSH روشي پرتابل جهت

اندازه گيري غلظت کروم شش ظرفيتي در نمونه هاي هواي محيط کار ميباشد. نمونه هاي هوا در اين روش ،سريعا"پس از جمع آوري با بافر آمونيوم سولفات / آمونيومم هيدروکسايد و با

استفاده از اولتراسونيک استخراج ميشوند.سپس از فاز جامد آنيونيک قوي جهت جداسازي کروم شش ظرفيتي از کروم سه

ظرفيتي و ساير عوامل مزاحم ديگر استفاده ميشود.در اين وايجاد DPCروش پس از آماده سازي نمونه ها با اضافه کردن

کمپلکس رنگي نمونه ها با اسپکتروفوتومتر قرائت ميشوند.

NIOSH 7703NIOSH 7703

NIOSH 9101

اندازه گيري كروم شش ظرفيتي در غبارات ته نشينشده در محيط كار

بر اساس تشكيل كمپلكس رنگي با دي فنيل كاربايدتعيين مقدار با اسپكتروفوتومتر مرئي

NIOSH 9101

با استفاده از نمونه برداريWIPE 7604 و 7600بسياري از مراحل آن مشابه روش هاي

است مشابه روشOSHA W4001.است

اندازه گيري كروم كل

در مواردي ممكن است نياز باشد تا ميزان كروم كل در هوايتنفسي كارگران تعيين گردد. براي اندازه گيري كروم كل ميتوان از

دستگاه جذب اتمي استفاده نمود. در اين روش ابتدا فيلتر با استفاده از اسيد و در دماي مناسب هظم شده و سپس با استفاده

از دستگاه جذب اتمي و المپ مناسب تعيين مقدار مي گردد.

جذب اتمي

جذب اتمي

جذب اتمي

جذب اتمي

محاسبات ساعت 4اگر در نمونه برداري از يك كارگاه آبكاري كه به مدت

ليتر بر 2 و نيم انجام پذيرفته است و دبي پمپ نيز بر روي دقيقه تنظيم شده ، نتايج زير بدست آمده باشد، غلظت كروم

شش ظرفيتي در هواي كارگاه را محاسبه كنيد. :0.04ميزان جذب نمونه شاهد :0.18ميزان جذب نمونه اصلي درصد45رطوبت در كارگاه :درجه سانتي گراد32دماي نمونه برداري ليتر بر دقيقه2.05دبي پمپ پس از نمونه برداري

محاسبات

كنترل كيفيت داده ها

كنترل كيفيت داده ها

يكي از مهمترين مواردي كه در اندازه گيري كروم ششظرفيتي در نمونه هاي اخذ شده توسط هوا ميتواند باياس

ايجاد نمايد، استفاده از ظروف آلوده مي باشد. استفاده از ظروف شيشه اي آلوده در فرايند استخراج

مي تواند باعث ايجاد باياس منفي در نتايج گردد.

كنترل كيفيت داده ها .آزمايشگاه دستورالعمل مشخصي براي تجزيه داشته باشد استاندارد ها بايد از زمواد اوليه مناسب و مورد اطمينان تهيه

گردند. تكرار 3 نقطه و براي هر نقطه در 5منحني كاليبراسيون در

انجام شود. .استاندارد سازي در دامنه مناسبي از غلظت صورت پذيرد اگر هدف تعيين ميزان مواجهه است بايد استاندارد ها در حدود

ميزان تماس مجاز ساخته شوند. اگر هدف تنها تعيين وجود يا عدم وجود آالينده اي خاص در محيط

كار است بايد استاندارد ها در حدود ” حد تشخيص“ ساخته شونداستفاده از تست هاي بايافت نمونه

اتمام جلسه سوم

نكات مهم اندازه گيري كروم شش ظرفيتي با فيلترPVC نانومتر540تعيين مقدار با اسپكتروفوتومتر در طول موج نگهداري مناسب و استخراج مناسب نمونه ها

سوال و ابهام