و مشكل حل تصميمگيري

Problem Solving

Decision Making

آموزشي هدفهاي

: ميتوانيد شما فصل اين مطالعه از پس. دهيد شرح را مسئله حل مراحل. نمائيد توصيف را آن فرآيند و تعريف را تصميمگيري. دهيد توضيح را مديران تصميمگيري در مؤثر عوامل به دسترسي نظر از را سامان در تصميمگيري انواع

. ببريد نام مسئله ماهيت و مديريت سطح اطالعات،. كنيد مقايسه هم با و برده نام را تصميمگيري مدلهاي نمائيد استفاده تصميمات اخذ در تصميمگيري درخت .از

مسئله حل مراحل

يك بتوانيد اينكه برايموفقيت با را مسئله

از بايد نمائيد حل: كنيد عبور زير مراحل

تعريف و شناختمسئله

راهحلهاي يافتنممكن

حل راه بهترين انتخاب حل راه كردن پياده

انتخابي

The skills of problem solving

نياز مسئله حلنوع دو به

از متفاوتذهني مهارت

دارد: 1 -تحليلگيري2 -خالقيت.

يا- 1 تحليلگر تفكر Analytical or logicalمنطقي

thinking

شاملنظير مهارتهاي

مرتبكردن، كردن، مقايسه

كردن، مقابلهو كردن ارزيابي

كردن انتخابميباشد

خالق تفكر

- خالق Creativeتفكرthinking فرآيند يك

كه است انشعابپذيرقوه از استفاده بابه انديشه و تصور

وسيعي دامنه خلقبراي ايدهها از

راهحلها به رسيدنميپردازد

خالق تفكر

. به ميتوان را خالق تفكر مهارتهاي: كرد تقسيم اصلي عوامل تعدادي

- بسيار ايدههاي بودن تغييرپذير و جاريكردن توليد

- از وسيعي طيف انعطافداشتن قابليتكردن توليد ايدهها

. - كرد توليد غيرمعمول ايدههاي بودن بديع - و دادن توسعه را ايدهها كردن شكوفا

بخشيدن بهبود

توجه كردن حل

صورت به مسئلهاثربخش مستلزم

از برخورداريكنترل تركيب

تفكر شدهتفكر و تحليلگر

. ميباشد خالق

مسئله حل مراحل

مثال مراحل حل

مسئله

حجم كه ميدهد نشان فروش آمارهاي تحليلآمده پائين شرقي شمال منطقه در فروش

است

تشخيص

مسئله

گذشته ماه در شرقي شمال درمنطقه فروشاست 10 داشته افت درصد

تعريف مسئله

وضع به حداقل شرقي شمال منطقه در فروشبرگردد قبلي

وضعيت

مطلوب

طول در سابق وضع به فروش حجم برگرداندنآينده 3 ماه

هدف

مسئله حل مراحلجان آقاي شرقي شمال منطقه فروشنده

است ديويسرا* خود سكونت محل قبل هفته سه ديويس

است داده تغييراست* جنوبي ويلز در ديويس جديد خانه

رانندگي* ساعت سه فروش منطقه به خانه ازاست

از* عمال] ديويس كار در 10ساعت و شروع صبحمييابد 5/3 خاتمه ظهر از بعد

تحليل

مسئله

شرقي شمال منطقه از ديويس كار محل تغييرگذراندن* براي ديويس به پاداش پيشنهاد

فروش منطقه در تعطيل روزهايفروش* مناطق در تجديدنظر

راه حل

هاي ممكن

مسئله حل مراحل

نشود ايجاد اضافي هزينهدر* حتياالمكان ديويس تجارب خاطر به

شود استفاده او از شرقي شمال منطقه

معيار راه هايايده حل

ال

ديويس سمت بهترين تغييرحل راه

پيشنهاد* ديگري سمت ديويس جان بهميشود.

شمال* منطقه براي جديدي فروشندةميشود داده آموزش و استخدام شرقي

اجراي حل راه

ميدهد* استعفا ديويس جانهفته* سه ظرف فروش درصد 15حجم

. ميكند پيدا افزايش

ارزيابي موفقيت

تصميم

عبارت تصميمآخرين از است

فرآيندي در گامآن بوسيله كه

را شق يك انسانشقوق بين از

منظور به متعدد،هدف به دستيابيانتخاب موردنظر

ميكند.

تصميم تعريف

. تصميم تعريفهاي: كه است مؤثر وقتي

. باشد كتبي خود صحيح محل در

تصميمات زنجيره در. گيرد قرار

و ساده روشن،. باشد دقيق

گزينههاي مبناي بر. نباشد اتفاقي

تصميمگيري فرآيند

مشكل تشخيصاصلي

راهحلها تهيه راهحلها تحليل نهايي تصميم اتخاذ :يا مشكالت توجه

كنار را آشكار عالئمقلب به تا بگذاريد. بيابيد راه مسئله

از گروهي تصميمگيري مزايايماير نورمن نظر

مجموع حجم وسعتاطالعات و : دانش

نظرگاههاي تعدديك به نسبت مختلف

موضوع حل در مشاركت

ميزان مشكلافزايش را پذيرش

. ميدهد تصميم بهتر : درك

گروهي تصميمگيري معايب

ظرفيت راهحلها

فردي نفوذ جمع فشار در پيروزي

عنوان به مباحثهثانوي هدف

از بهرهگيري براي توصيههاگروهي تصميمگيري

نظريات بتوانند كه كنيد استفاده افرادي از. دهند ارائه مختلفي

. كنيد معين دقت به را اصلي مشكل تمام كه كنيد تشويق را گروه اعضاي

. نمايند مطرح را ممكن يا راهحلهاي يك بهبگذارند فشار زير را ديگران كه ندهيد اجازه نفر دو

.) بقبوالنيد) را خودتان عقايد نكنيد سعي فقط و

از بهرهگيري براي توصيههاگروهي تصميمگيري

له داليل تمامراهحلها وعليه

بحث مورد را. دهيد قرار

را راهحل بهترينكنيد انتخاب

از) تعدادي شايدتلفيق را آنها

نمائيد(.

تصميمگيري در مؤثر عوامل مديران

1 -عادي تصميمهايRoutine مقابل در

غيرعادي تصميمهايNonroutine

2 -عادي تصميمهايافتاده پا پيش

3 -تصميمهاي ) نامتعارف ) غيرعادي

4 -موجود زمان مدت

تصميمگيري در مؤثر عواملمديران

5 -تصميم به مربوط كردن خطر6 -كار ماهيت بودن حساس7 -كتبي دستورالعملهاي8 -به نسبت شركت رفتار و روش

تصميمگيري9 -موجود اطالعات نوع و ميزان10 -و طرازان هم حمايت و پذيرش ميزان

سرپرستان

تصميمگيري در مؤثر عواملمديران

11 -يك عنوان به مدير شخصي توانايي تصميمگيرنده

12 ) - تونلي- ) ديد محدود ديد كوتهنگريTunnel Vision

13 -قبلي تعهدات14 -ضمني عاليق15 -خالقيت Lake of creativityنبود

نسبي ميزان و مديريت سطوحغيرعادي و عادي تصميمهاي

نظر از سازمان در تصميمگيري انواعاطالعات به دسترسي

نظر از سازمان در تصميمگيري انواع

اطالعات به دسترسي

: اطمينان- شرايط در اين تصميمگيري درصورت به اطالعات و است آرام محيط شرايط

. است دسترسي قابل و دارد وجود كامل : ريسك- شرايط در اين تصميمگيري در

. نيست اختيار در كامل طور به اطالعات شرايط : اطمينان- عدم شرايط در در تصميمگيري

به يا نيست دسترس در اطالعاتي شرايط اينداريم دسترسي اطالعات از ناچيزي مقدار

مديريت سطح نظر از

: راهبردي- مبتني تصميمات تصميمات نوع اينجامعنگري مستلزم و بلندمدت و آيندهنگري بر

است. : مديريتي- مبتني تصميمات تصميمات نوع اين

بخشي صورت به و مدت كوتاه مسأله، حل براست.

: عملياتي- مبتني تصميمات تصميمات نوع اينعملياتي و فني امور انجام و روزانه فعاليتهاي بر

است.

مسئله ماهيت

تصميماتكه شده برنامهريزيمديران براي بيشتر

عملياتي و مياني. است مطرح

-برنامه تصميماتكه نشده ريزي

مديران براي بيشتر. ميآيد پيش عالي

تصميمگيرندگان

- فردي تصميمگيري -و گروهي تصميمگيري

مشاركت

گروهي تصميم تبعات و معايب مزايا،

اثربخشي( و كيفيت بعد الفمزايا اين تحقق شرايط

: از عبارتندمزايا

مناسب * تركيب وجودگروه اعضاي در

تخصصهاي) وجودبا مرتبط و مختلف

موضوع(در* مطلع افراد نفوذافراد جاي به تصميم

اطالع كمتبادل* و تعامل وجود

جاي به سازنده نظرو جدلي مباحث

مخرب

راهحلهاي * ارائهبيشتر

مسايل* بهتر حلقضاوتي

و* دانش وجوددر بيشتر اطالعات

جمعداليل* بهتر درك

تصميم اتخاذگروه اعضا توسط

اثربخشي( و كيفيت بعد الف

تبعات معايبفرد* كه وقتي

و برجستهتنهايي به استثنايي

بگيرد تصميمبر* فردي تصميمارجحيت گروهي

بخصوص. مييابدكار كه وقتي

و باشد پيچيدهتوانايي گروه افراد

نداشته زيادي باشند

بيشتر* وزن دادنبا افراد نظرات به

نفوذجدل* و بحث غلبه

راهحل يافتن بر

كارآيي( و هزينه بعد در ب

مزايا تبعات

زمان- 1 صرفبيشتر

انرژي- 2 صرفبيشتر

هزينه- 3 صرف بيشتر

تشخيص* به كمكمسأله صحيح

پذيرش* به كمكاجراي و تصميم

موفق

خالقيت( ج و نوآوري بعد دردر ) تبعات موجود موانع معايب

) جمعي تصميمگيرياز • فردي تصميمگيري

نسبت بيشتري خالقيتجمعي تصميمگيري به

است برخورداردر* • تركيبي حالت

ارجح گروهي تصميماست بهتر يعني است

در تنها گروه ازكه نظراتي ارزشيابيخلق فردي صورت به

استفاده است شدهخلق در نه و شود،

نظرات

فكري* گروهبه* عقايد ابراز عدم

و انتقاد از ترس دليل تمسخر

راهحل ارائه در مدير گروهي نقش تصميم مشكل

اراية- 1 و يافتنبا ابتكاري راهحلهاي

و عقايد از استفادهمختلف نظرات

زمينههاي- 2 يافتنآنها بر تأكيد و مشترك

تصميم- 3 و دادن هشدارگريز يا استقبال درباره

خطر ازاعالم- 4 و بحث هدايت

مذاكرات كفايت

اختالف- 1 بروزگروه در عقيده

در- 2 تضاد بروزمنافع

به- 3 گروه تمايلتصميمات و ريسك

خطرناكبودن- 4 زمانبر

گروهي تصميم

ارائه در مدير نقشراهحل

گروهي تصميم مشكل

نظرات- 5 به دادن بهاسازنده

مسئوليت- 6 قراردادنمدير برعهده نهايي

مسئوليت. زيرا است. نيست تفويض قابل

و- 7 گفتگو جو تشويقيك از حمايت عدميك يا و خاص نظر

در خاص دستهباقي ،و گروه

تجديد امكان گذاشتندوباره بررسي و نظر

مانع كه موضوعي. ميشود فكري گروه

دهي- 5 وزن مشكلبا افراد نظرات به

نفوذكمرنگ- 6 مشكل

مسئوليت شدندر فردي

تصميمگيري گروهي

گروهي- 7 مشكل فكري

تصميمگيري مشكالت و مزاياگروهي

تصميمگيري مشكالت و مزايا گروهي

از ميتواند انفرادي تصميمات به نسبتبيشتري تجربه و دانش پشتوانه

. باشد برخوردار ظهور به منجر ميتواند بحث روند

. شود تازهاي رويكردهاي نتايج به نسبت آن اعضاي و گروه

. كرد خواهند تعهد احساس تصميماتشان اختالل موجب كه آن از پيش اختالفات

ميشو حل شود،

ها محدوديت

از كه افراد بين تنشگروه در آنها ارتباط

. ميشود ناشي ،سياسي فشارهاي

و پنهاني برنامههايشخصي منافع

و مقام تأثيرموقعيت

مهارتهاي تأثيرافراد متفاوت

عمدي دستكاريهاي

و مذاكره يا بحث مناظره،زدن چانه

و هدف به بسته گروهي تصميمگيري عمل، دربا گروه و ساختار مذاكره يا بحث مناظره،

زدن ميشود چانه هدايتمناظره شكل به تصميمگيري رسميتر گروههاي در

ميآيد در مناظره مباحثه

J احتماال غيررسمي گروههاي توسط تصميمگيري . اين رويكرد است تصميمگيري شيوه رايجترين

گرايش آزاد ساختار با بحثهاي به بيشتر گروههامناظره به تا دارد

موفق مباحثه

. كنيد انتخاب جلسه دبير يك و رهبر يك تخته يا چارت فيليپ از استفاده با را كار روند

. كنيد رؤيت قابل روشن شود گرفته است قرار كه را تصميمي

ديد معرض در ابتدا از و بنويسيد را آن كنيد،. دهيد قرار همگان

به ميكنيد، استفاده كه فرآيندهايي مورد دررا آن همه كه كنيد پيدا اطمينان و برسيد، توافق

. ميكنند دنبال منظم طور به و درك تشويق را خجالتي افراد و مهار را پرحرف افراد

كنيد.

موفق مباحثه

قائل تمايز عقايد و واقعيتها بينشويد.

. سازيد متمايز اتخاذ از را خالق تفكر مشخص دقت با را تصميم اتخاذ لحظه

نه و زود خيلي نه كه طوري به كنيد، . باشد دير خيلي

و كنيد يادداشت را جلسه تصميمات. آوريد دست به را شركتكنندگان تعهد

موفق مباحثه

. كنيد تشكر همه از. كنيد اقدام به پيشنهادهايي زير در

موفق شركت منظورگروههاي در

و رسمي تصميمگيري : است آمده غيررسمي

خود موردنظر موضوعو واقعيتها جمله از

از را خود استداللهاي. كنيد ،آماده قبل مدتي

موفق مباحثه

را آن دليل و احتمالي مخالفان و موافقان. كنيد مشخص

با ميدانيد، مفيد اگر كنيد، سعيقبل گروه اعضاي با جداگانه مالقاتهاي

مباحث براي را الزم زمينه جلسه، از. آوريد فراهم

همه به و كنيد نگاه را چيز همه دقت بابرنامههاي بتوانيد تا دهيد گوش كس

. ايجاد فكر به كنيد ارزيابي را سايرين. باشيد سودمند اتحادهاي

موفق مباحثه

دقت با را خود نظر ارائه و دخالت زمان . كردن پيشدستي اوقات بعضي كنيد تعيين

بعضي ،و باشد راه بهترين است ممكنديگران تا كنيد صبر باشد بهتر شايد اوقات

. بيافتند خروش و جوش از در ترديد و شك و ابهام هرگونه كنيد سعي

ميان از را تصميمگيري موضوع موردميرسد، شما به نوبت وقتي برداريد،

. كنيد سكوت سپس و كنيد صحبت بايستيد، باشيد خونسرد و مؤدب اوقات تمام در

زدن چانه و مذاكره

تفاوت گروهي تصميمگيري اشكال ساير با شيوه اين .[ كامال منافع با طرف دو مورد اين در كه معني اين به دارد

. هر در افراد تعداد ميگيرند قرار هم روبروي متفاوتباشد متفاوت است ممكن طرف

موفق مذاكره

مشخص را هدفهاكنيد.

چه روي بگيريد تصميمصورت در چيزهايي

خواهيد سازش لزومكرد.

پيش در شيوهايطرف دو هر كه بگيريد

. باشند برنده و اهداف توضيح با

كلي محدوديتهاياهداف نه كنيد شروع

مشخص و خاص

موفق مذاكره

هم ديگر ازگروهشيوه همين بخواهيد

. گيرد پيش در را آنچه به دقت به

كنيد گوش ميگويندچه گفتن از ببينيد و

اجتناب مطالبيميكنند.

اظهارنظرهاي از. بپرهيزيد تعصبآميز

موفق مذاكره

كه كنيد رفتار طوريشما از قبل مقابل طرف

ارقام ) مثال] خود ارقام ) ارائه را قيمت به مربوط

دهد. [ سريعا شده مطرح نكات با

تأمل بلكه نكنيد، موافقتاز امتيازهايي تا كنيد

دست به مقابل طرفآوريد.

مقابل طرف وجهه هرگزاز و نكنيد خراب را

آبرو حفظ براي شيوههايي. كنيد استفاده

تصميمگيري مدلهاي

عقاليي مدل محدود عقاليي مدل علمي روش كارنگي مدل مرحلهاي تصميمگيري - مرحلهاي تركيبي مدل

كارنگي زباله سطلاقتضاييبحرانآشوب حكيمانه تصميمگيري

عقاليي تصميمگيري فرآيند

مسأله مسأله حل شناسايي

راهحلها- 1 ارائهارزيابي- 2

راهحلهابهترين- 3 انتخاب

راهحل اقدام- 4

يابي- 1 مسالهمسأله- 2 تعريفاهداف- 3 تعيينعلت- 4 شناسايي

مسأله

الگوي در انتخاب مراحل كارنگي

و مرحلهاي الگوي تركيب كارنگي

مسأله مسأله حل شناسايي

مسأله حل كه موقعيمواجه اطمينان عدم با

فرايندي الگوي از استميشود استفاده

شناسايي* كه موقعياطمينان عدم با مسأله

الگوي از است مواجهاستفاده كارنگي

ميشود

و* گام به گام فرآيندنياز مورد خطا و آزمون

است

و سياسي اقداماتموردنياز اجتماعي

است

با برخورد سبب بهنو از را كار بايد موانع،

كرد آغاز

در كرد، ائتالف بايدو بود توافق جستجوي

و اهداف در تعارضبرد بين از را اولويت

ويتون وروم

وروم يتون [1]نظريه درباره [2]و تصميمگيري

[1] -Victor H Vroom[2 -]Philip W Yetten موقعيتي متغير دو يتون و وروم مدل در

: . از عبارتند متغير دو اين دارد وجود1 -تصميم كيفيت و تصميم قبول2 -رهبري شيوههاي

كيفيت به مربوط قواعد تصميمگيري

1 -به مربوط قاعدهاطالعات كسب

2 -به مربوط قاعدههدف درباره موافقت

3 -به مربوط قاعدهساخت كه مشكالتي

نيست روشن آنAI AII CI CII GI GII DI

نظر از تصميمگيري مدلهاييتون و وروم

AI AIICI CII GI GII DI

تصميم قبول به مربوط قواعد

1 -مربوط قاعدهتصميم قبول به

2 -مربوط قاعدهتضاد و تعارض به

3 -مربوط قاعدهبيطرفي به

4 -مربوط قاعدهقبول ارجحيت به

تصميم

درخت ) تصميم فرآيند نمودارتصميمگيري(

درخت ) تصميم فرآيند نمودارتصميمگيري(

QR . فني: كيفيت موردنياز كيفيتدارد؟ اهميت چقدر تصميم اين

CR . تعهد: موردنياز تعهداهميت چقدر تصميم به زيردستان

دارد؟LI . اطالعات: آيا رهبر اطالعات

كيفيت با تصميمگيري براي كافيداريد؟ مطلوب

درخت ) تصميم فرآيند نمودارتصميمگيري(

ST . از: مشكل آيا مشكل ساختاراست؟ برخوردار كافي انسجام

CP . هستيد: مطمئن آيا تعهد احتمالبه كاركنان تصميمگيري صورت در كه

بود؟ خواهند متعهد آنGC . كاركنان: آيا هدف هماهنگي

اين حل از حاصل نتايج در سازمانهستند؟ سهيم مشكل

درخت ) تصميم فرآيند نمودارتصميمگيري(

SI . كاركنان: آيا زيردستان اطالعاتبا تصميمگيري براي را الزم اطالعات

دارند؟ اختيار در عالي كيفيتCO . احتمال: آيا زيردستان تعارض

درباره كاركنان بين تعارض وجوددارد؟ وجود برگزيده راهحلهاي