ขอสังเกตคําบาลีและสันสกฤตขอสังเกตคําบาลีและสันสกฤต

๑. สวนมากเปนคําหลายพยางค เชน บิดา อาคาร กุญชร สวรรค ฯลฯ

๒. มีตัวสะกดไมตรงตามมาตรา เชน พยัคฆ รัชกาล สัญญา มัตสยา ฯลฯ

๓. มีตัวการันต เชน สังข นิตย สัตว

หลักสังเกตทั่วไป

หลักสังเกตเฉพาะคําบาลีหลักสังเกตเฉพาะคําบาลี๑. มีตัวสะกดและตัวตาม ซึ่งเปนพยัญชนะวรรคเดียวกัน ดังนี้

ตัวสะกด ตัวตาม ตัวอยางพยัญชนะแถวท่ี ๑ พยัญชนะแถวท่ี ๑ , ๒ อุกกาบาต , สักกะ ,

ทุกข , มัจฉา พยัญชนะแถวท่ี ๓ พยัญชนะแถวท่ี ๓ , ๔ อัคคี , พยัคฆ , วัชชี ,

มัชฌิมพยัญชนะแถวท่ี ๕ พยัญชนะแถวท่ี ๑ , ๒ ,

๓ , ๔ , ๕สัมปทาน , สัมผัส , พิมพ ,คัมภีร ,สัมมนา

๒. พยัญชนะวรรค ฏะ นิยมตัดตัวสะกดเดิม แลวใชตัวสะกดตามแทน

รัฏฐ เขียนเปน รัฐทิฏฐิ เขียนเปน ทิฐิ

วัฑฒน เขียนเปน วัฒนวุฑฒิ เขียนเปน วุฒิอัฏฐิ เขียนเปน อัฐิ

อัฑฒจันทร เขียนเปน อัฒจันทร

เชน

๓. ตัวสะกดและตัวตามที่เปนพยัญชนะเดียวกนั บางทีก็ตดัเสียตัวหนึ่ง เชนเขตต เขียนเปน เขตจิตต เขียนเปน จิตบุญญ เขียนเปน บุญนิสสัย เขียนเปน นิสัยยุตติ เขียนเปน ยุติวิชชา เขียนเปน วิชา

อัญญประกาศ เขียนเปน อัญประกาศอิสสระ เขียนเปน อิสระ

อนุสสรณ เขียนเปน อนุสรณ๔. นยิมใช ฬ เชน กีฬา , จุฬา , โอฬาร , อาสาฬหบูชา๕. ไมมี ศ , ษ ๖. ไมม ี ฤ , ฤา , ไอ , เอา๗. ไมมี รร ( หัน )๘. ไมนิยมคําควบกล้ํา

๙. มีสระ ๘ ตัว ไดแก อะ อา อิ อี อุ อู เอ โอ ๑๐.สังเกตจากการใช “ ริ ” เชน อริยะ, ภริยา, จริยา, อัจฉริยะ ,อิสริยะ

หลักสังเกตเฉพาะคําสันสกฤตหลักสังเกตเฉพาะคําสันสกฤต๑. มีสระ ๑๔ ตัว ไดแก อะ อา อิ อี อุ อู เอ โอ ไอ เอา ฤ ฤา ฦ ฦา๒. ใช ร และ รร หัน เชน อารยะ , กรรม , สวรรค , ภรรยา ,จรรยา ,

หรรษา , อัศจรรย , ไอศวรรย ๓. สังเกตจากการใช ส , ศ , ษ

“ส” ใชนําหนาพยัญชนะวรรค ตะ ( ต ถ ท ธ น ) เชนพัสดุ สถาน อัสดง สถิต สถาปนา “ ศ , ษ” มีใชเฉพาะ ภาษาสันสฤตเทานั้น เชน ศีรษะ , อภิเษก๔. สังเกตจากการใช ฑ เชน กรีฑา , ครุฑ , จุฑา ๕. สังเกตจากการใช ณ ตามหลัง ร เชน พราหมณ , นารายณ ,

อรัณย , อรุณ , ปราณี

หลักสังเกตเฉพาะคําสันสกฤต หลักสังเกตเฉพาะคําสันสกฤต ( ( ตอ ตอ ))๖. สังเกตจากการใช “ เคราะห” (ครุห) เชน วิเคราะห ,

สังเคราะห , อนุเคราะห๗. ไมมีหลักการสะกดตัวแนนอน พยัญชนะตัวหนึ่งสะกด

พยัญชนะตัวใด ในวรรค จะ ตามก็ได หรือไมมีตัวตามก็ได เชน อัคนี , มัตสยา , อาชญา , สัปดาห , พนัส

๘. ใช ฤา ,ฤา ,ไอ ,เอา เชน ฤทธิ์ , ฤาษี ,ไมตรี ,เสาร๙. นิยมใชคําควบกล้ํา เชน จักร, สมัคร, เพชร, มิตร, ยนตร

สมุทร, อินทร, ทรัพย, สัตย, อัศวะ, พิศวาส

แนวการเทียบคําบาลีสันสกฤตแนวการเทียบคําบาลีสันสกฤตบาลีบาลี สันสกฤตสันสกฤต

กัญญา กันยากัป ( ป ) กัลป

การุญ ( ญ ) การุณยกิตติ กีรติ , เกียรติกีฬา กรีฑาขณะ กษณะ

ขัตติยะ กษัตริย

บาลีบาลี สันสกฤตสันสกฤตขัย กษัย

ขีระ กษีระ , เกษียรครุฬ ครุฑจักขุ จักษุจุฬา จุฑาฐาน สถานติณ ตฤณ

บาลีบาลี สันสกฤตสันสกฤตถาวร สถาวร , สถาพร

ธัม ( ม ) ธรรมนักขัต ( ต ) นักษัตร

นิจ ( จ ) นิตยบุคคล บุทคล

บุญ ( ญ ) บุณยบุปผา บุษบา

บาลีบาลี สันสกฤตสันสกฤตปฐม ประถม

ปจจุบัน ปรัตยุบันปจฉิม ปศจิม ,ปรัศจิมปญญา ปรัชญา

บาลี สันสกฤตอริยะ อารยะอัจฉริยะ อัศจรรยอัจฉรา อัปสรอัต (ต) , อัตตา อาตมัน ,อาตมารัตติ ราตรี