ЭРЭЛТ ба НИЙЛҮҮЛЭЛТ

Микро Эдийн Засаг хичээл

Багш: А.Гэлэгжамц

2009 он

2

3

4

Зах зээлд оролцогчид

МУ-ын Зах зээл-Эдийнзасагт сая сая хүмүүсшууд ба шууд бусаароролцож байдаг.

5

Хамгийн их байлгах тухай

Хязгаарлагдмал нөөцийн хүрээнд хэрэглэгчийн ханамжийг хамгийн их байлгах.

Бизнесийн ашгийг хамгийн их байлгах.

Засгийн газар нийгмийн ерөнхий үйлчилгээг сайжруулах.

6

Хамгийн их байлгах тухай

Ханамж, ашгийг хамгийн ихбайлгах болон ЗГ-ынүйлчилгээг сайжруулжбайгаа нь зах зээлийнидэвхитэй үйл ажиллагаартайлбарлагддаг.

7

Арилжаа болон суурь ойлголт

Бид зах зээл дээр бүтээгдэхүүн болонүйлчилгээг худалдан авах юм ууэсвэл зарж байдаг. Учир нь:

Бидэнд хүссэн, хэрэгцээтэйзүйлсээ үйлдвэрлэх боломжхязгаарлагдмал.

Бүх зүйлс хязгаарлагдмал.

8

Зах зээлийн орчил

Эдийн засаг дөрвөн өөр төрлийн оролцогчдоос бүрддэг:

Хэрэглэгчид Аж ахуй эрхлэгчидЗасгийн газарГадаадынхан

9

10

Зах зээлийн 2 төрөл

Хүчин зүйлсийн ЗЗ: энд үйлдвэрлэлдшаардлагатай хүчин зүйлс /газар,хөдөлмөр, капитал/-ийг зарах юм уухудалдах үйл ажиллагаа явагддаг.

Бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний ЗЗ: эндэцсийн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээгзарах юм уу худалдах үйлажиллагаа явагддаг.

11

Зах зээлийн орчил

ОУ-ын оролцогчид

Хэрэглэгчид

ОУ-ын оролцогчид

ААН/бизнесЗасгийн газар

Бүт.үйл ЗЗ

Х.З-ийн ЗЗ

Бүт.үйл-ий нийлүүлэлт

Үйлдэрлэлийн ХЗ-ийн

нийлүүлэлт

Бүт.үйл-ий эрэлт

Үйлдэрлэлийн ХЗ-ийн

нийлүүлэлт

12

Эрэлт ба нийлүүлэлт

Бүх зах зээл худалдагч,худалдан авагч 2-оос бүрдэжбайдаг.

Зах зээлийн нийлүүлэлтийн талыг худалдагч гэдэг.

Зах зээлийн эрэлтийн талыг худалдан авагч гэдэг.

13

Нийлүүлэлт

Эдийн засгийн онолдхэрэглэгчдийн худалданавах түвшинд зах зээлднийлүүлэгдэж болохбүтээгдэхүүн, үйлчилгээ,хүчин зүйлсийн нийт тоохэмжээг нийлүүлэлт гэжнэрлэдэг.

14

Хэрэглэгчийн эрэлт

Эдийн засгийн онолдмөнгөөр баталгаажсанхэрэгцээг эрэлт гэжнэрлэдэг.

15

16

Эрэлтийн хууль

Эрэлтэнд нөлөөлөгч хүчинзүйлс тогтмол байхадбүтээгдэхүүн, үйлчилгээнийүнэ өсөхөд түүнийг худалданавах тоо багасдаг хандлагыгэрэлтийн хууль гэнэ. Өөрөөрхэлбэл үнэ ба тоо хэмжээний уруухамаарлыг эрэлтийн хууль гэж үзэжболно.

17

Үнэ

Тоо хэмжээ

Батдоржийн жүүсний эрэлтийн муруй

Үнэ Тоо хэмжээ

0 161.0 142.0 123.0 104.0 85.0 66.0 4

0.0

1.0

2.0

3.0

4.0

5.0

6.0

0 5 10 15

18

Эрэлтийн хамаарал ба муруй

Эрэлтийн хамаарал

Үнэ Эрэлтийн тоо хэмжээ

50 1 45 2 40 3 35 5 30 7 25 9 20 12 15 15 10 20

2 4 6 8 10 12 14 16 18 20Эрэлтийн тоо хэмжээ

Үнэ50₮45403530252015105

0

AB

CD

EF

GH

I

19

Эрэлтийн хамаарал ба муруй

Эрэлтийн хамаарал

Үнэ Эрэлтийн тоо хэмжээ

50 1 45 2 40 3 35 5 30 7 25 9 20 12 15 15 10 20

2 4 6 8 10 12 14 16 18 20Эрэлтийн тоо хэмжээ

Үнэ50₮45403530252015105

0

AB

CD

EF

GH

I

Эрэлтийн муруй сөрөг налалттай байдаг шалтгаан.

20

Эрэлтийн функц

X барааны эрэлтийн функц:XD = f(PX, Ps, Pc, I, T, P, Pop)

Энд:XD = Тоо хэмжээний эрэлтPX = X-ийн үнэPs = Орлуулах барааны үнэPc = the price of complementsI= ОрлогоT, P= Амт, бусад үзүүлэлтPop=Зах зээлийн хэмжээ

21

22

Эрэлтийг тодорхойлогчид

Зах зээлийн эрэлтийг тодорхойлогч хүчин зүйлс:

Хэрэглэгчийн орлогоХарилцан хамаарал бүхий бүтээгдэхүүний үнэХэрэглэгчдийн тооХэрэглэгчийн таашаал, сонирхол...Хэрэглэгчдийн хүлээлт

23

Эрэлтийн муруйн шилжилт

Эрэлтийг тодорхойлогч хүчин зүйлсийн өөрчлөлтөөр эрэлтийн муруйн шилжилт тодорхойлогдоно.

Эрэлт дэх өөрчлөлт, шилжилт нь тоо хэмжээ, үнийн өөрчлөлтийг бий болгодог.

24

Эрэлтийн өөрчлөлт ба шилжилт

Үнэ

40353025201510

50

45₮

2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 Тоо хэмжээ

D1Анхны муруй

d1

Эрэлтийн тоо хэмжээнийөөрчлөлт

g1

Эрэлтийн шилжилт

D2 Эрэлтийн өсөлт

d2

25Тоо хэмжээ

1.55

1.50

1.45

1.40

1.35

1.30

1.25

1.20

1.15

1.10

1.05

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

Үнэ

DD2

D1

Эрэлтийн өөрчлөлт ба шилжилт

26

Зах зээлийн эрэлт

Зах зээлийн эрэлт гэдэгнь бүх хэрэглэгчдийнэрэлтийн нийлбэрээртодорхойлогдоно.

27

28

Зах зээлийн эрэлт

Зах зээлийн эрэлтийг бүххэрэглэгчид тодорхойлох ба түүндмөн дараах хүчин зүйлс нөлөөлжбайдаг:Хэрэглэгчийн орлогоХарилцан хамаарал бүхий бүтээгдэхүүний үнэХэрэглэгчдийн тооХэрэглэгчийн таашаал, сонирхол...Хэрэглэгчдийн хүлээлт

29

ЗЗ-ийн эрэлтийг тодорхойлох нь

Баавгайтай чихэрний эрэлт

Үнэ Бат + Дорж + Цэрэн + Гэлэг = ЗЗ-ийн эрэлт

A 50 1 4 0 0 5

B 45 2 6 0 0 8

C 40 3 8 0 0 11

D 35 5 11 0 0 16

E 30 7 14 1 0 22

F 25 9 18 3 0 30

G 20 12 22 5 0 39

H 15 15 26 6 0 47

I 10 20 30 7 0 57

30

+ + =

Бат эрэлт.муруй

40

30

20

10

0 4 8 12 16

50₮

Үнэ

+

Дорж эрэлт.муруй

0 4 8 12 16 20 24 28

Цэрэн эрэлт.муруй

0 4 8 12

Гэлэгээ эрэлт.муруй

0 4 8 12

ЗЗ-ийн эрэлтийг тодорхойлох нь

31

AB

CD

EF

G

I

50₮

40

30

20

10

0 4 12 20 28 36

ЗЗ-ийн эрэлтийн муруй

Үнэ

Тоо хэмжээ

H

=

ЗЗ-ийн эрэлтийг тодорхойлох нь

32

Нийлүүлэлт

Зах зээлийн нийлүүлэлт гэдэг ньбүх нийлүүлэгчдийн тоогоор буйнийлбэрээр тодорхойлогддог.

Нийлүүлэлт бол үйлдвэрлэгчид,аж ахуйн нэгж, компани, ер ньнийлүүлэгчдийн зүгээс баялаг,бараа бүтээгдэхүүн, үйлчилгээгүйлдвэрлэх нийлүүлэх боломжюм.

33

34

Нийлүүлэлтийг тодорхойлогчид

Зах зээлийн нийлүүлэлтийг тодорхойлогч хүчин зүйлс:

ТехнологиНөөцийн үнэБусад бүтээгдэхүүний үнэ

Татвар, татаасӨрсөлдөөнЗан заншилБайгаль цаг уур гэхмэт...

35

Нийлүүлэлтийн хууль

Үнэ, нийлүүлэлт хоёрын хоорондшууд хамааралтай байдаг бөгөөдүүнийг нийлүүлэлтийн хуульгэнэ.

Нийлүүлэлтийн хуулийн графикдүрслэлийг нийлүүлэлтийнмуруй гэнэ.

36

Зах зээлийн нийлүүлэлт

ЗЗ-ийн нийлүүлэлтийг тодорхойлох нь

Үнэ Пүрэв + Нараа + Дорж = Зах зээл

j 50 94 35 19 148

i 45 93 33 14 140

h 40 90 30 10 130

g 35 86 28 0 114

f 30 78 12 0 90

e 25 53 9 0 62

d 20 32 7 0 39

c 15 20 0 0 20

b 10 10 0 0 10

37

Зах зээлийн нийлүүлэлт

/а/ Пүрэвийн нийлүүлэлтийн муруй

/б/ Нараагийн /в/ Доржийн

Тоо хэмжээ

38

Зах зээлийн нийлүүлэлт

Тоо хэмжээ

Үнэ

39

40

Зах зээлийн тэнцвэр

Эрэлт, нийлүүлэлт хоёрынхарилцан үйлчлэл нь захзээлийн тэнцвэрт үнэ буюузах зээлийн үнэ бүрэлдэнтогтох үндэс нь болдог.

41

Тэнцвэрт үнэ ба тоо хэмжээ

Үнэ Нийлүүлэлт Эрэлт ₮50 148 Илүүдэл 5

45 140 Илүүдэл 8 40 130 Илүүдэл 11 35 114 Илүүдэл 16 30 90 Илүүдэл 22 25 62 Илүүдэл 30 20 39 Тэнцвэр 39 15 20 Хомсдол 47 10 10 Хомсдол 57

42

Тэнцвэрт үнэ

ЗЗ-ийн эрэлт

Тэнцвэрт үнэ

ЗЗ-ийн нийлүүлэлт

₮504540353025201510

5

0 25 50 75

Тэнцвэрт үнэ нь эрэлт нийлүүлэлтийн тэнцвэр буюу

огтцол дээр тогтдог

100 125Тоо хэмжээ39

Үнэ

43

Илүүдэл ба хомсдол

ЗЗ-ийн эрэлт

ЗЗ-ийн нийлүүлэлт

₮504540353025201510

5

0 25 50 75 100 125Тоо хэмжээ39

Үнэ

Хомсдол

yxИлүүдэл

44

Илүүдэл ба хомсдол

ЗЗ-ийн эрэлт

Тэнцвэрийн үнэ

ЗЗ-ийн нийлүүлэлт

₮504540353025201510

5

0 25 50 75 100 125Тоо хэмжээ39

Үнэ

Хомсдол

yxИлүүдэл

45

46

25 50 75 100 Тоо хэмжээ

Үнэ₮50

40

30

20

10

0

Эрэлтийн өөрчлөлт ба тэнцвэрийн шилжилт

E1

Анхны эрэлт

ЗЗ-ийн нийлүүлэлт

Шинэ эрэлт

E2

47

25 50 75 100 Тоо хэмжээ

Үнэ₮50

40

30

20

10

0

Эрэлтийн өөрчлөлт ба тэнцвэрийн шилжилт

E3

E1

Анхны эрэлт

ЗЗ-ийн S

48

49

50

51

52

А.Бакей “Микро эдийн засгийн ухаан” 2009 он УБ хотВ.Норжванчиг “Эдийн засгийн ухаан” 2005 он УБ хот

Б.Баяраа, Д.Гансүлд “Микро эдийн засаг” 2006 он УБ хотС.Авирмэд “Микро эдийн засаг” 2005 он УБ хотЦ.Цэцэгмаа “Жижиг үйлдвэрийн эдийн засаг, менежмент” 2004 он УБ хотД.Энх-Амгалан “Микро эдийн засаг гарын авлага” 2002 он УБ хотМ. Фогил “Микро эдийн засаг” 2002 он УБ хотБ.Алтанцэцэг ба бус “Микро экономикс” 2001 он УБ хотЛ. Г.Рейнольдс “Микро эдийн засгийн ухаан” 1992 он УБ хотБ.Баярдаваа “Микро экономикс” 2005 он УБ хотБ.Батбаяр “Микро эдийн засаг” 2005 он УБ хотТ.Нарантуяа Микроэкономикс сэдэвчилсэн тайлбар толь” 2006 он УБ хотС.Алтангэрэл “Микро эдийн засгийн ухаан” 2007 он УБ хотКэмпбелл Р.Макконнелл, Стэнли Л.Брю “Экономикс” 2005 он УБ хот N.Gregory Mankiw “Essentials of economics” 2004 Hal R. Varian “Intermediate Microeconomics” Sixth EditionWalter Nicholson “Microeconomic Theory”William A. McEachern “Microeconomics”Robert S. Pindyck, Daniel L. Rubinfeld “Microeconomics” 5th EditionJeffrey Perloff “Microeconomics” 5th Edition 2008Joseph Nellis, David Parker “Principles of Business Economics” 2006Saul Estrin, Laidler David, Michael Dietrich “Microeconomics” 2008Hugh Gravelle, Ray Rees “Microeconomics” 3th Edition 2004Krister Ahlersten “Essentials of Microeconomics: Exercises” 2008R.Preston McAfee, J. Stanley Johnson “Introduction to Economic Analysis” 2005David A.Dilts “Introduction to Microeconomics” 2003Ariel Rubinstein “Lecture Notes in Microeconomic Theory” 2006Guoqiang Tian “Lecture Notes on Microeconomic Theory” 2008Nolan H. Miller “Notes on Microeconomic Theory” 2006Libby Rittenberg, Timothy Tregarthen “Principles of Microeconomics” 2009ГЭХ МЭТ ...

Ашигласан ном, сурах бичгийн жагсаалт